XXXIIII. De locis horti et pomarii et sepibus et serendo.

Horti et pomaria domui proxima esse debebunt. Hortus sit sterculino maxime subiectus, cuius eum sucus sponte fecundet, ab area longe situs: nam puluerem palearum patitur inimicum. Felix positio est, cui leniter inclinata planicies cursus aquae fluentis per spatia discreta deriuat. [2] Si fons desit, aut inprimendus est puteus aut, si hoc nequeas, piscina superius construenda, ut illi aquas pluuia conferente hortus per aestiuos rigetur ardores. Si hac omni facultate carueris, semper altius tribus uel quattuor pedibus ad pastini similitudinem fodies hortulum, qui sic cultus neglegat siccitates. [3] Sed huic quamuis contra necessitatem iuta stercore quaelibet terra conueniat, tamen haec genera sunt in electione uitanda, creta, quam argillam dicimus, atque rubrica. Illud quoque custodies in hortis, quos umoris natura non adiuuat, ut diuidas partes et hieme ad meridiem, aestate ad septemtrionem spatia colenda conuertas.
     [4] Munitiones multa sunt genera. Alii luto inter formas clauso parietes figuratos ex partibus imitantur. Quibus subpetit, macerias luto et lapide excitant. Plerique sine luto congesta in ordinem saxa componunt. Nonnulli fossis spatia colenda praecingunt: quod uitandum est, quia horto subducit umores, nisi forte locus palustris colatur. Alii spinarum plantas et semina in munitione disponunt. [5] Sed melius erit rubi semina et spinae, quae rubus caninus uocatur, matura colligere et cum farina erui ex aqua macerata miscere: funes dehinc sparteos ueteres hoc genere mixtionis sic inducere, ut intra funes semina recepta seruentur usque ad uerni temporis initia. [6] Tunc ubi sepis futura est, duos sulcos tribus a se pedibus separatos sesquipedis altitudine faciemus et per utrosque funes cum seminibus obruemus leui terra. Ita tricesima die procedunt sentes, quos teneros adminiculis opus est adiuuare: qui inter se per spatia uacua relicta iungentur.
     [7] Partes sane horti sic diuidendae sunt, ut hae, in quibus autumno seminabitur, uerno tempore pastinentur: quas seminibus uere conplebimus, autumni tempore debebimus effodere. Ita utraque pastinatio decoquetur beneficio algoris aut solis. Areae faciendae sunt angustiores et longae, id est, duodecim pedum longitudine et sex latitudine, sic propter spatia utrimque purganda diuisae. Margines uero earum locis umidis uel inriguis duobus pedibus erigantur: siccis uno extulisse sufficiet. Inter areas, si umor consueuit effluere, spatia altiora ipis areis esse debebunt, ut facilius ingrediantur aream de superiori parte umor admissus et, ubi sitientem saturauerit, in alias possit exclusus auerti. [8] Serendi tempora licet per menses certa signemus, tamen secundum loci et caeli naturam unusquisque custodiat. Frigidis locis autumnalis satio celerior fiat, uerna uero tardior: calidis autem regionibus et autumnalis serior fieri potest et uerna maturior. Quaecumque serenda sunt, cum crescit luna, seminentur, quae secanda sunt uel legenda, cum minuitur.