IIII. De armentis.

Hoc tempore maxime tauris summittendae sunt uaccae, quia decem mensum partus sic poterit maturo uere concludi: et certum est eas post uernam pinguedinem gestientes ueneris amare lasciuiam. Vni tauro quindecim uaccas Columella adserit posse sufficere curandumque, ne concipere nequeant nimietate pinguedinis. Si abundantia pabuli est in regione, qua pascimus, potest annis omnibus in feturam uacca summitti: si uero indigetur hoc genere, alternis temporibus onerandae sunt maximeque, si eaedem uaccae alicui operi seruire consuerunt. [2] Hoc mense arietes candidissimi eligendi et admittendi sunt mollibus lanis, in quibus non solum corporis candor considerandus est sed etiam lingua: quae si maculis fuscabitur, uarietatem reddet in subole. De albo plerumque nascitur coloris alterius: de fuscis numquam, sicut Columella dicit, potest albus creari. Eligemus arietem altum, procerum, uentre promisso et lanis candidis tecto, cauda longissima, uelleris densi, fronte lata, magnis testibus, aetatis trimae, qui tamen usque in octo annos potest utiliter inire. [3] Femina debet bima summitti, quae usque in quinquennium feturae necessaria est, anno septimo deficit. Eligenda est uasti corporis et prolixi uelleris ac mollissimi, lanosi et magni uteri. Sed prouidendum est in hoc genere, ut pabuli ubertate saturetur et longe pascatur a sentibus, qui et lanam minuunt et corpus incidunt. [4] Admittendi sunt mense iulio, ut nati ante hiemem conualescant. Aristoteles adserit, si masculos plures creari uelis, admissurae tempore siccos dies et halitum septemtrionis eligendum et contra eum uentum greges esse pascendos: si feminas generari uelis, austri captandos flatus et in eum pascua dirigenda ac sic ineundas matres. Mortuarum uel uitiosarum numerus nouella subole reparetur. [5] Autumno debiles quaeque pretio mutentur, ne eas inbecillas hibernum frigus absumat. Aliqui duobus ante mensibus arietes a coitu reuocant, ut facem libidinis augeat dilatio uoluptatis. Quidam coire sine discretione permittunt, ut hoc eis genere per annum totum fetura non desit.