VIII. De aqua inuenienda.

Nunc si deerit aqua, eam quaerere ac uestigare debebis, quam taliter poteris inuenire. Ante ortum solis his locis, quibus aqua quaerenda est, aequaliter pronus mento ad solum depresso iacens in terra spectabis orientem et, in quo loco crispum subtili nebula aerem surgere uideris et uelut rorem spargere, signo aliquo uicinae stirpis aut arboris praenotabis. Nam constat siccis locis, ubi hoc fiet, aquam latere. Sed terrarum genus considerabis, ut possis uel de tenuitate uel de abundantia iudicare. [2] Creta tenues nec optimi saporis uenas creabit, sabulo solutus exiles, insuaues, limosas et spatio altiore summersas: nigra terra umores et stillicidia non magna ex hibernis imbribus et liquore collecta sed saporis egregii, glarea mediocres et incertas uenas sed suauitate praecipuas, sabulo masculus et harena et carbunculus certas et ubertate copiosas. In saxo rubro bonae et abundantes sunt. [3] Sed prouidendum est, ne inuentae inter rimae refugiant et per interuenia dilabantur. Sub radicibus montium et in saxis silicibus uberes, frigidae, salubres, locis campestribus salsae, graues, tepidae, insuaues. Quarum sapor si optimus fuerit, noueris eas sub terris exordium de monte sumpsisse: sed in mediis campis montanorum fontium suauitatem sequentur, si umbrantibus tegantur arbustis. [4] Sunt et haec signa uestigandae aquae, quibus tunc credimus, si neque lacuna est neque aliquis ibi ex consuetudine umor insidet aut praeterit. Iuncus tenuis, salix siluatica, alnus, uitex, arundo, edera ceteraque, si qua umore gignuntur. [5] Locus ergo, ubi praedicta signa reppereris, fodiatur latitudine pedibus tribus, altitudine pedibus quinque et proxime solis occasum mundum uas ibi aereum tiel plumbeum interius unctum inuersum ponatur in solo ipsius fossionis. Tunc supra fossae labra crates facta de uirgis ac frondibus additaque terra spatium omne cooperiat. [6] Sequenti die aperto loco, si in eodem uase sudores intrinsecus inuenientur aut stillae, aquas ibi esse non dubites. Item si uas figuli siccum neque coctum eadem ratione ponatur ac similiter operiatur: altero die, si aquarum uena est, in praesenti uas concepto umore soluetur. Item uellus lanae aeque positum uel cooperturn, si tantum colligit umoris, ut alia die fundat expressum, copias inesse testabitur. [7] Item lucerna oleo plena et incensa, si ibi similiter tecta ponatur et secuto die inueniatur extincta superantibus alimentis, aquas idem locus habebit. Item si in eo loco focum feceris et terra uaporata umidum fumum nebulosumque ructauerit, aquas inesse cognosces. His itaque repertis certa signorum firmante notitia puteum fodies et aquae caput requires uel, si plura sunt, in unum colliges. Tamen maxime sub radicibus montium in septemtrionali parte quaerendae sunt aquae, quia in his locis magis abundant utilioresque nascuntur.