XIII. De gregibus
ouilli generis et caprini.
Hoc mense agnorum prima generatio est. Sed agnus statim
natus uberibus maternis admouendus est manu. Prius tamen exiguum lactis, in quo
spissior est natura, mulgendum, quod pastores colostram uocant: namque hoc
agnis, nisi auferatur, nocebit. Ac primo per biduum natus cum matre claudatur.
Tunc septis obscuris seruetur et calidis: ita secluso paruulorum grege matrices
mittantur in pascua. [2] Sufficiet autem, priusquam procedant matres mane et
cum saturae reuertuntur ad uesperam, agnis ubera haurienda permittere. Qui
donec firmentur, intra stabulum furfuribus uel medica herba uel, si est copia,
farina hordei pascantur ingesta, donec conceptum paulisper robur aetatis pascuum
matribus possit habere commune.
[3]
DE PASCENDI ORDINE. Pascua ouillo generi utilia sunt, quae uel in noualibus uel
in pratis siccioribus excitantur: palustria uero noxia sunt, siluestria damnosa
lanatis. Salis tamen crebra conspersio uel pascuis mixta uel canalibus
frequenter oblata debet pecoris leuare fastidium. Nam per hiemem, si penuria
est feni uel paleae, uicia uel facilior uictus ulmi seruatis frondibus
praebeatur aut fraxini. [4] Aestiuis mensibus pascantur sub lucis initio, cum
graminis teneri suauitatem roris mixtura commendat. Quarta hora calescente
potus puri fluminis aut putei praebeatur aut fontis. Medios solis calores
uallis aut arbor umbrosa declinet. Deinde ubi flexo iam die ardor infringitur
et solum primo imbre uespertini roris humescit gregem reuocemus ad pascua. [5]
Sed canicularibus et aestiuis diebus ita pascendae sunt oues, ut capita gregis
semper auertantur a solis obiectu. Hieme autem uel uere nisi resolutis
gelicidiis ad pascua prodire non debent: nam pruinosa herba huic generi morbos
crabit. Ac tunc semel aquare sufficiet. Graecas oues sicut asianas uel
tarentinas moris est stabulo potius nutrire quam campo et pertusis tabulis
solum, in quo claudentur, insternere, ut sic tuta cubilia propter iniuriam
pretiosi uelleris umor reddat elabens. [6] Sed tribus per annum totum diebus
aprico die lotas oues ungere oleo oportebit et uino. Propter serpentes, qui
plerumque sub praesepibus latent, cedrum uel galbanum uel mulieris capillos aut
ceruina cornua frequenter uramus.
[7] DE CASTRIS. Nunc hirci admittendi sunt, ut
feturn primi ueris fouere possit exortus. Sed caper eligendus, cui sub maxillis
duae uidentur pendere uerruculae, magni corporis, crassis cruribus, breui
plenaque ceruice, auribus flexis et grauibus, paruo capite, nitido, spisso et
longo capillo. Ad ineundas feminas et ante anniculum congruus, non autem durat
ultra sexennium. Capella similis corporis sed magnis uberibus est legenda. [8]
Non tamen ita multae caprae ut oues una statione claudantur, quam luto et stercore
carere conueniet. Haedis supra lactis abundantiam, edera et arbuti et lentisci
cacumina sunt saepe praebenda. Trimae educare optime possunt: quod teneriores
matres generant, transigendum est. Sed ultra octo annos seruandae non sunt
matrices, quia genus hoc longiore sterilescit aetate.
|