LXII. [209]
Genus autem hoc orationis neque totum adsumendum est ad causas forensis neque
omnino repudiandum, si enim semper utare, cum satietatem adfert tum quale sit
etiam ab imperitis agnoscitur; detrahit praeterea actionis dolorem, aufert
humanum sensum auditoris, tollit funditus veritatem et fidem. Sed quoniam
adhibenda non numquam est, primum videndum est quo loco, deinde quam diu
retinenda sit, tum quot modis commutanda. [210]
Adhibenda est igitur numerosa oratio, si aut laudandum est aliquid ornatius, ut
nos in accusationis secundo de Siciliae laude diximus, ut in senatu de
consulatu meo, aut exponenda narratio, quae plus dignitatis desiderat quam
doloris, ut in quarto accusationis de Hennensi Cerere, de Segestana Diana, de
Syracusarum situ diximus. Saepe etiam in amplificanda re concessu omnium
funditur numerose et volubiliter oratio. Id nos fortasse non perfecimus, conati
quidem saepissime sumus; quod plurimis locis perorationes nostrae voluisse nos
atque animo contendisse declarant. Id autem tum valet cum is qui audit ab
oratore iam obsessus est ac tenetur. Non enim id agit ut insidietur et
observet, sed iam favet processumque vult dicendique vim admirans non anquirit
quid reprehendat. [211] Haec autem forma
retinenda non diu est, nec dico in peroratione, quam ipsam includit, sed in
orationis reliquis partibus. Nam cum sis eis locis usus quibus ostendi licere,
transferenda tota dictio est ad illa quae nescio cur, cum Graeci kommata et kola
nominent, nos non recte incisa et membra dicamus. Neque enim esse possunt rebus
ignotis nota nomina, sed cum verba aut suavitatis aut inopiae causa transferre
soleamus, in omnibus hoc fit artibus, ut, cum id appellandum sit quod propter
rerum ignorationem ipsarum nullum habuerit ante nomen, necessitas cogat aut
novum facere verbum aut a simili mutuari.
|