LXVIII. [227] Nihil enim est aliud, Brute, quod quidem tu
minime omnium ignoras, pulchre et oratorie dicere nisi optimis sententiis
verbisque lectissimis dicere. Et nec sententia ulla est quae fructum oratori
ferat, nisi apte eita atque absolute, nec verborum lumen apparet nisi
diligenter conlocatorum, et horum utrumque numerus inlustrat; numerus
autem—saepe enim hoc testandum est—non modo non poetice vinctus verum etiam
fugiens illum eique omnium dissimillimus; non quin idem sint numeri non modo
oratorum et poetarum verum omnino loquentium, denique etiam sonantium omnium
quae metiri auribus possumus, sed ordo pedum facit, ut id quod pronuntiatur aut
orationis aut poematis simile videatur. [228]
Hanc igitur, sive compositionem sive perfectionem sive numerum vocari placet,
[et] adhibere necesse est, si ornate velis dicere, non solum, quod ait
Aristoteles et Theophrastus, ne infinite feratur ut flumen oratio, quae non aut
spiritu pronuntiantis aut interductu librari, sed numero coacta debet
insistere, verum etiam quod multo maiorem habent apta vim quam soluta. Vt enim
athletas nec multo secus gladiatores videmus nihil nec vitando facere caute nec
petendo vehementer, in quo non motus hic habeat palaestram quandam, ut quicquid
in his rebus fiat utiliter ad pugnam idem ad aspectum etiam sit venustum, sic
orator nec plagam gravem facit, nisi petitio fuit apta, nec satis tecte
declinat impetum, nisi etiam in cedendo quid deceat intellegit. [229]
Itaque qualis eorum motus quos apalaistrous Graeci vocant, talis horum mihi
videtur oratio qui non claudunt numeris sententias, tantumque abest ut quod ei
qui hoc aut magistrorum inopia aut ingeni tarditate aut laboris fuga non sunt
adsecuti solent dicere—enervetur oratio compositione verborum, ut aliter in ea
nec impetus ullus nec vis esse possit.
|