[16] [VI] Atque huius quidem rei M. Marcello sum testis. Nostri enim
sensus ut in pace semper, sic tum etiam in bello congruebant. Quotiens ego eum
et quanto cum dolore vidi, cum insolentiam certorum hominum tum etiam ipsius
victoriae ferocitatem extimescentem! Quo gratior tua liberalitas, C. Caesar,
nobis, qui illa vidimus, debet esse. Non enim iam causae sunt inter se, sed
victoriae comparandae.
[17]
Vidimus tuam victoriam proeliorum exitu terminatam: gladium vagina vacuum in
urbe non vidimus. Quos amisimus civis, eos Martis vis perculit, non ira
victoriae; ut dubitare debeat nemo quin multos, si fieri posset, C. Caesar ab
inferis excitaret, quoniam ex eadem acie conservat quos potest. Alterius vero
partis nihil amplius dicam quam (id quod omnes verebamur) nimis iracundam
futuram fuisse victoriam.
[18]
Quidam enim non modo armatis, sed interdum etiam otiosis minabantur; nec quid
quisque sensisset, sed ubi fuisset cogitandum esse dicebant: ut mihi quidem
videantur di immortales, etiam si poenas a populo Romano ob aliquod delictum
expetiverunt, qui civile bellum tantum et tam luctuosum excitaverunt, vel
placati iam vel satiati aliquando, omnem spem salutis ad clementiam victoris et
sapientiam contulisse.
[19] Qua
re gaude tuo isto tam excellenti bono, et fruere cum fortuna et gloria, tum
etiam natura et moribus tuis: ex quo quidem maximus est fructus iucunditasque
sapienti. Cetera cum tua recordabere, etsi persaepe virtuti, tamen plerumque
felicitati tuae gratulabere: de nobis, quos in re publica tecum simul esse
voluisti, quotiens cogitabis, totiens de maximis tuis beneficiis, totiens de
incredibili liberalitate, totiens de singulari sapientia tua cogitabis: quae
non modo summa bona, sed nimirum audebo vel sola dicere. Tantus est enim
splendor in laude vera, tanta in magnitudine animi et consili dignitas, ut haec
a virtute donata, cetera a fortuna commodata esse videantur.
[20]
Noli igitur in conservandis bonis viris defetigari—non cupiditate praesertim
aliqua aut pravitate lapsis, sed opinione offici stulta fortasse, certe non
improba, et specie quadam rei publicae: non enim tua culpa est si te aliqui timuerunt,
contraque summa laus, quod minime timendum fuisse senserunt.
|