XLII 90. quo modo igitur
hoc in genere praesidi comparati accusas Sestium, cum idem laudes Milonem? an
qui sua tecta defendit, qui ab aris focis ferrum flammamque depellit, qui sibi
licere vult tuto esse in foro, in templo, in curia, iure praesidium comparat:
qui vulneribus, quae cernit cotidie toto corpore, monetur ut aliquo praesidio
caput et cervices et iugulum ac latera tutetur, hunc de vi accusandum putas?
quis enim nostrum,
91. iudices,
ignorat ita naturam rerum tulisse ut quodam tempore homines nondum neque
naturali neque civili iure descripto fusi per agros ac dispersi vagarentur,
tantumque haberent quantum manu ac viribus per caedem ac vulnera aut eripere
aut retinere potuissent? qui igitur primi virtute et consilio praestanti
exstiterunt, ii perspecto genere humanae docilitatis atque ingeni dissupatos
unum in locum congregarunt eosque ex feritate illa ad iustitiam atque ad
mansuetudinem transduxerunt. tum res ad communem utilitatem, quas publicas
appellamus, tum conventicula hominum, quae postea civitates nominatae sunt, tum
domicilia coniuncta, quas urbis dicimus, invento et divino iure et humano
moenibus saepserunt.
92. atque inter hanc vitam perpolitam
humanitate et illam immanem nihil tam interest quam ius atque vis. Horum utro
uti nolumus, altero est utendum. vim volumus exstingui, ius valeat necesse est,
id est iudicia, quibus omne ius continetur; iudicia displicent aut nulla sunt,
vis dominetur necesse est. hoc vident omnes: Milo
et vidit et fecit, ut ius experiretur, vim depelleret. altero uti voluit, ut
virtus audaciam vinceret; altero usus necessario est, ne virtus ab audacia
vinceretur. eademque ratio fuit Sesti, si minus in accusando -- neque enim per
omnis fuit idem fieri necesse -- at certe in necessitate defendendae salutis
suae praesidioque contra vim et manum comparando.
|