[84,540] Hyems ne ipsa quidem ociosa, alterna quiete rerum uires reficit; idem coelestium orbium discursus ille tam uarie temperatus efficit.

[84,541] Summa in rebus discordia, sed qua nihil concordius.

[84,542] Eodem feruntur et singula et uniuersa, eodem spectant, ad unum quiddam tendunt.

[84,543] Optimus igitur ille moderator Christus, cum suo seculo summi boni cognitionem peculiariter destinasset, proximis ante seculis id tribuendum putauit, quod ad summum bonum proxime accederet, summum uidelicet eruditionem.

[84,544] Quid enim secundum uirtutem potest homini praestabilius contingere scientia? qua quidem in re deus Christianorum siue ignauiae, siue mauis ocio consultum uoluit, ut qui essemus aliunde occupandi, bonam laboris partem adimeret.

[84,545] Non paulo enim procliuius est rem iam ad unguem expolitam perdiscere, quam inuenire.

[84,546] Quod nisi illi literarum segetem seuissent, nobis fortassis nihil esset quod meteremus.

[84,547] Quid enim ipsi reperissemus, qui illorum inuentis non modo nihil unquam adiecimus, uerum detriuimus permulta, perturbauimus omnia?

[84,548] Quo turpius ingrati sumus, imo inuidi, qui tes summo usui futuras ne gratis quidem oblatas accipere uelimus, cum istis magno constiterint; nec munus modo pulcherrimum recusamus, uerumetiam autorem muneris pro gratia quam debebamus, summa contumelia afficimus.

[84,549] HOMINES IGNORANTIA POTIVS QVAM ERVDITIONE INSOLENTIORES FIERI.

[84,550] Hic ego, perdocte tu quidem, inquam, et uere Batte: at uix crediderim ullos esse tam omnis humanae rationis expertes, ut uniuersam literaturam a religione segregandam putent modo sit Christiana.

[84,551] BATTVS: Quasi uero, inquit Battus, ulla sit eruditio Christiana, quae non eodem sit ineruditissima; loquor autem non de mysteriis nostrae religionis, sed de disciplinis repertis.

[84,552] Quid enim, si uera fateri uelimus, post ethnicos illos noui a nobis repertum, quod non idem sit indoctum?

[84,553] Quid autem inueniamus bene, qui aliorum inuenta tam male tuemur?

[84,554] Ego igitur nullam esse eruditionem puto, nisi quae sit secularis (sic enim appellant antiquam) aut certe seculari literatura condita et instructa.

[84,555] Eam (si peruersa et impia absit opinio) Christianam etiam patiar appellari, quanquam non paucos adeo stolide religiosos comperio, ut ne Christianam quidem istam, id est ecclesiasticam multi faciant.

[84,556] Quid enim, inquiunt, si non simus theologi: si Christum bene scis, satis est, si caetera nescis.

[84,557] Non doctis sed innocentibus promissa est immortalitas.