Ulterius transire piget; nam sceptra decusque

275

Imperii tanto nobis fundata labore

Externi rapient Hispanae stirpis et Afrae.

Quis ferat has hominum sordes nostrique pudendas

Relliquias gladii fastigia prendere rerum?"

Amplius urgentem quoniam frenare dolorem

280

Non poterat, rupit lacrimis et voce loquentem:

"Quid miserum! pater alme, refers? Tantumne licebit

Fortunae? Prius in Stygias convulsa paludes

Astra cadent; prius aethereo trux arbiter Orci

Victor erit solio caelique tonabit ab arce,

285

Africa quam Romae victrix sua iura suumque

Nomen in aeternum rapiat." Non longa dolentem

Passus ait: "Depone, precor, lacrimasque metumque:

Vivet honos Latius, semperque vocabitur uno

Nomine Romanum imperium; sed rector habenas

290

Non semper Romanus aget; quin Syria mollis

Porriget ipsa manum, mox Gallia dura, loquaxque

Graecia, et Illyricum; tandem cadet ista potestas

In Boream: sic res humanas Fata rotabunt.

Forte sub extremos annos mundique ruentis

295

Interitum ad proprias sedes Fortuna redibit.

Altius incumbes atque Urbis cetera nostrae

Fata petes. Unum hoc de pluribus ille supernus

Abscondit sub nube Deus; sed, noscere quantum

Permissum est animi augurio, non victa sub hoste

300

Roma ruet, nullique data est ea gloria genti,

Nulli tantus honor populo. Vincetur ab annis

Rimosoque situ paulatim fessa senescet

Et per frusta cadet. Nulla unquam, nulla vacabit

Civilique odio et bellis furialibus aetas.

305

Tempus adhuc veniet cum vix Romanus in urbe

Civis erit verus, sed terras lecta per omnes

Faex hominum; tamen et tunc se male sana cruentis

Turba premet gladiis, et ni fortissimus unus

Vir aliquis dignus meliori tempore nasci

310

Opponat sese medium frontemque manumque

Litibus ostendat, superest quodcumque cruoris

Pectoribus miseris, per mutua vulnera fundant.

Hoc solamen habe: nam Roma potentibus olim

Condita sideribus, quamvis lacerata malorum

315

Consiliis manibusque, diu durabit eritque

Has inter pestes nudo vel nomine mundi

Regina. Hic nunquam titulus sacer excidet illi;

Qualiter annosum vires animusque leonem

Destituunt, sed prisca manet reverentia fronti

320

Horrificusque sonus, quamquam sit ad omnia tardus,

Umbra sit ille licet, circum tamen omnis inermi

Paret silva seni. Sed quis vel noscere certam

Audeat, aut rebus tantis praefigere metam?

Vis loquar? In finem, quamvis ruinosa, dierum

325

Vivet et extremum veniet tua Roma sub aevum

Cum mundo peritura suo." Sic fatus ab alto

Pectore suspirans tacuit, dextraque sequentem