CAPUT X. De quinque circulis.

1 In definitione autem mundi circulos aiunt philosophi quinque, quos Graeci zonas vocant, in quibus dividitur orbis terrae. Has Virgilius in Georgicis ostendit, dicens: Quinque tenent coelum zonae. Sed fingamus eas in modum dexterae nostrae, ut pollex sit circulus Arcticus, frigore inhabitabilis; secundus circulus Therinus, temperatus habitabilis; medius circulus Isemerinus, torridus inhabitabilis; quartus circulus Chimerinus, temperatus habitabilis; quintus circulus Antarcticus, frigidus inhabitabilis.

2 Horum primus septentrionalis est, secundus solstitialis, tertius aequinoctialis, quartus hiemalis, quintus australis. De quibus Varro dixit:

At quinque aetherius zonis accingitur orbis,
Ac vastant imas hiemes, mediamque calores:
Sic terrae extremas inter mediamque coluntur.
Qua solis valido nunquam rota ferveat igne.
Quorum circulorum divisiones talis distinguit figura.

3 Sed ideo aequinoctialis circulus inhabitabilis est, quia sol per medium coelum currens nimium istis locis facit fervorem, ita ut nec fruges ibi nascantur propter exustam terram, nec homines propter nimium ardorem habitare permittantur. At contra septentrionalis et australis circuli sibi conjuncti idcirco non habitantur, quia a cursu solis longe positi sunt, nimioque coeli rigore ventorumque gelidis flatibus contabescunt.

4 Solstitialis vero circulus, qui in Oriente inter septentrionalem et aestivum est collocatus, et iste qui in Occidente inter aestivum et australem est positus, ideo temperati sunt, quod ex uno circulo rigorem, ex altero calorem habeant. De quibus Virgilius:

Has inter, mediamque duae mortalibus aegris
Munere concessae divum.

Sed qui proximi sunt aestivo circulo, ipsi sunt Aethiopes nimio calore perusti.