Liber

  1 Pro|           circumcisionem uel caeteras legis carnales obseruantias cessare
  2 Pro|           ludaei uero de corporalibus legis obseruantiis maxime intumescebant.
  3 Pro|               Iudaeos non ex operibus legis iustificari ut aestimant
  4   I|               tentationes aemulatione legis Dei seruis inferret.~ ~Quantum
  5   I|         Iudaeam, quae eum in doctrina legis genuerat et educauerat,
  6   I|               hoc est sine discipline legis quasi pecudes uinentes.
  7   I|              nullam ex transgressione legis scriptae poenam incurrent
  8   I|              transgressione naturalis legis tantum.~ ~ET QUICUMQUE IN
  9   I|       transgressionem quoque scriptae legis sicut Iudaei, PER LEGEM
 10   I|             poterunt per professionem legis susceptae quam non seruauerunt.
 11   I|              istorum transgressio qui legis quoque scriptae transgressores
 12   I|              transgressores sunt quam legis naturalis, quare ibi dixit
 13   I|      transgressione scilicet scriptae legis quae aperte a Deo coram
 14   I|              2:13] NON ENIM AUDITORES LEGIS IUSTI SUNT APUD DEUM, SED
 15   I|               APUD DEUM, SED FACTORES LEGIS IUSTIFICABUNTUR.~ ~NON ENIM
 16   I|               non quia sunt AUDITORES LEGIS iusti sunt APUD DEUM, id
 17   I|               iustificari ex operibus legis, quomodo nunc dicit FACTORES
 18   I|           quomodo nunc dicit FACTORES LEGIS iustificari nisi hoc loco
 19   I|              tantum qui audiunt uerba legis naturalis iusti sunt, sed
 20   I|           opere complent. Verba autem legis naturalis illa sunt quae
 21   I|              HABENT, NATURALITER QUAE LEGIS SUNT, FACIUNT, EIUSMODI
 22   I|           uere non in auditu scriptae legis sed in opere eius, ut dictum
 23   I|              per obedientiam scriptae legis.~ ~
 24   I|              2:15] QUI OSTENDUNT OPUS LEGIS SCRIPTUM IN CORDIBUS SUIS,
 25   I|              in mente, OSTENDUNT OPUS LEGIS SCRIPTUM IN CORDIBUS. Cum
 26   I|      scribimus permanet.~ ~Qui itaque legis auditores sunt, quasi legem
 27   I|               supra positam naturalis legis regulam:~ ~ Quod tibi non
 28   I|           igitur praeputium iustitias legis custodiat... etc.~ ~diligenter
 29   I|       GLORIARIS, PER PRAEVARICATIONEM LEGIS DEUM INHONORAS.~ ~In quo
 30   I|         PRAEDICAS, ex uerbis scilicet legis etc.; QUI ABOMINARIS IDOLA,
 31   I|                SI AUTEM PRAEVARICATOR LEGIS SIS, CIRCUMCISIO TUA PRAEPUTIUM
 32   I|        Superius abstulit gloriationem legis datae per hoc quod non faciunt
 33   I|             est seu contemptor totius legis, uniuersa scilicet Dei praecepta
 34   I|             praecepti transgressionem legis uiolatae reus efficitur.
 35   I|           Apostolum ad statum priorem legis spectare in quo utilis erat
 36   I|      circumcisio. De quo quidem statu legis, quamuis iam praeterito
 37   I|         communis est. Custodia itaque legis spiritualem circumcisionem
 38   I|              professionem obseruandam legis, si eam non obserues quam
 39   I|           IGITUR PRAEPUTIUM IUSTITIAS LEGIS CUSTODIAT, NONNE PRAEPUTIUM
 40   I|          uocatis, CUSTODIAT IUSTITIAS LEGIS potius quam figuras, hoc
 41   I|          CIRCUMCISIONEM PRAEVARICATOR LEGIS ES?~ ~Vere et spiritualiter,
 42   I|             adimplens: Plenitudo enim legis, ut postea dicitur, est
 43   I|             ex instructione naturalis legis, illa quae duo dicimus continentis
 44   I|          Iudaee, QUI PRAEVARICATOR ES LEGIS, hoc est transgressor PER
 45   I|            nos adstruet sine operibus legis. Potest etiam ita intelligi
 46  II|             sunt illis eloquia Dei.~ ~Legis ergo gloriationem per hoc
 47  II|             est professione susceptae legis tenentur adstricti.~ ~Notandum '
 48  II|       tenentur adstricti.~ ~Notandum 'legis' nomine quandoque proprie
 49  II|               Trinitate, libro XV:~ ~ Legis nomine aliquando omnia Veteris
 50  II|                3:20] QUIA EX OPERIBUS LEGIS NON IUSTIFICABITUR OMNIS
 51  II|           PECCATI.~ ~QUIA EX OPERIBUS LEGIS, id est corporalibus eius
 52  II|             Dixi EX OPERIBUS propriis LEGIS scriptae, id est figuratiuis
 53  II|              et propriis obseruantiis legis. Illa tamen, dico iustitia
 54  II|           sicut olim erat ex operibus legis, quia, sicut omnes peccauerunt,
 55  II|               PER FIDEM SINE OPERIBUS LEGIS.~ ~ARBITRAMUR ENIM, nos
 56  II|            FIDEM, dico, sine operibus legis, illis uidelicet exterioribus
 57  II|     assequuntur per fidem, quae tamen legis opera non seruant, sicuti
 58  II|               per fidem sine operibus legis dicimus homines saluari,
 59  II|               Apostolus,~ ~ Plenitudo legis est dilectio.~ ~De qua etiam,
 60  II|     Quandoquidem exteriora illa opera legis iustitiam non habent conferre,
 61  II|           FERT, inquam, SINE OPERIBUS LEGIS, scilicet legalibus.~ ~
 62  II|        asseqnimur sine operibus etiam legis credendo, MANET IN CIRCUMCISIONE
 63  II|               circumcisio uel caetera legis figuralia praecepta pertinent,
 64  II|            testimoniis quae praecepta legis sint generalia, tam ad Iudaeos
 65  II|               constat nec traditionem legis esse generalem. Quod ipse
 66  II|       infantiae, figurarum species et legis aenigmata conderentur? Sic
 67  II|          Quaestionum ueteris et nouae legis, omnem huius dubitationis
 68  II|         hominem ex fide sine operibus legis iustificari et per hoc gloriationem
 69  II|               et per hoc gloriationem legis Iudaeis auferret, manifestum
 70  II|             Unde nunc ad gloriationem legis euacuandam reuertitur ac
 71  II|               PER FIDEM SINE OPERIBUS LEGIS, quod in ipso etiam pates
 72  II|              Abraham qui opus maximum legis, id est circumcisionem,
 73  II|             FIDEI quam per opus ipsum legis iustificatus est. Et merito:
 74  II|               id est per aliquod opus legis uel per obedientiam legis
 75  II|             legis uel per obedientiam legis quae nondum data erat, meruit
 76  II|              QUI. Bene dico per opera legis non perueniri ad haereditatem
 77  II|              sicut fideles opera illa legis habere possint et per hoc
 78  II|         gentes sunt benedicendae quae legis opera non habent. Et hoc
 79  II|            HAEREDES, id est qui opera legis habent, per hoc haereditatem
 80  II|              legem, id est opera illa legis exteriora quae lex praecipit,
 81  II|               Multa quippe sunt opera legis ita grauia, ut eos a quibus
 82  II|       refellens qui Christianis opera legis imponere uolebant, ut ea
 83  II|             scilicet magis quam opera legis exercendo. Quod patenter
 84  II|               potius quam ex operibus legis nos iustificati.~ ~PACEM
 85  II|          Quaestionum ueteris et nouae legis, quomodo, inquit, reus constituitur
 86  II|             circumcisionem et caetera legis sacramenta quae in summa
 87  II|             per transgressionem etiam legis scriptae ABUNDAVIT PECCATUM,
 88  II|       Euangelii et grauissimam poenam legis remotam. Et hoc est: PECCATUM,
 89  II| institutionibus obnoxii, tamquam illo legis iugo grauissimo pressi,
 90 III|               populus Dei, prius iugo legis alligatus quasi mulier uiro
 91 III|           fructificare ex promissione legis dicendi essent. Quod enim
 92 III|              olim fuistis, temporalem legis promissionem sequentes.
 93 III|             monet quia tunc per illam legis promissionem uos, carnalium
 94 III|              SUMUS ab obedientia illa legis quae pro remuneratione,
 95 III|             opere spirituaiiter illas legis figuras magis quam corporaliter
 96 III|              Paulus ipse plenitudinem legis esse dilectionem profitetur --
 97 III|               Reuera quidem praecepta legis, sine de dilectione siue
 98 III|              est finis et consummatio legis, cum uidelicet sine ipso
 99 III|            Sed et si diligenter uerba legis scrutemur, nusquam lex nomen '
100 III|             attendens, cum ei mandata legis diues interrogatus recitaret
101 III|              tantum secundum litteram legis accommodetur, nequaquam
102 III|         peccare potest per illam quae legis perfectio est. Sed quia
103 III|            praecepit. Unde "Plenitudo legis est dilectio" ut iustitia
104 III|           legem implemus. "Finis enim legis Christus"... etc.~ ~Cum
105 III|           dicens quia ante documentum legis, in quo praecipue peccabatur
106 III|            habui, NISI PER documentum legis quia id in quo, tantummodo
107 III|              in prohibendo; nec uitio legis sed hominum est imputandum
108 III|              PER MANDATUM, id est per legis obedientiam haec terrena
109 III|            EST MIHI, id est occasione legis, ut dictum est, ex qua melior
110 III|        dederat et propter obedientiam legis quam ei exhibebam, ut uix
111 III|              BONUM, subaudis mandatum legis siue per legem ipsam, ut
112 III|              aliquis quomodo mandatum legis Seu ipsa lex bonum dicatur
113 III|            perfectione euangelica tam legis quam prophetarum dicta disiuncta
114 III|               Redit ad commendationem legis ut ex nostro quoque iudicio
115 III|             NAM QUOD INPOSSIBILE ERAT LEGIS, IN QUO INFIRMABATUR PER
116 III|                  8:4] UT IUSTIFICATIO LEGIS IMPLERETUR IN NOBIS, QUI
117 III|           SPIRITUM.~ ~UT IUSTIFICATIO LEGIS. Non dicit opera legis quae
118 III|   IUSTIFICATIO LEGIS. Non dicit opera legis quae nequaquam iustificant,
119 III|              subditur ut iustificatio legis IMPLERETUR, illud est adnectendum:
120 III|               antea Iudaei per poenas legis corporales. Non ACCEPISTIS
121  IV|             etiam secundum praeceptum legis interdictum sit Israelitis
122  IV|              est Ex OPERIBUS, hoc est legis litteram occidentem sequens
123  IV|                      10:4] FINIS ENIM LEGIS, CHRISTUS, AD IUSTITIAM
124  IV|            eam iustificetur est finis LEGIS, id est legalium operum,
125  IV|               testimoniis ex iustitia legis impleta, in operibus scilicet
126  IV|                hoc est propter ipsius legis obseruantiam uitae huius
127  IV|          datam Mouses ad obseruantiam legis populum exhortaretur his
128  IV|               difficili intelligentia legis quasi per aenigma aliquid
129  IV|                Sed quondam Apostolum, legis peritissimum, maxime nos
130  IV|           desperet de spirituali illa legis intelligentia tamquam numquam
131  IV|               sustinere propter onera legis quae gentibus nolebant imponere,
132  IV|             maxime infesta, cum onera legis penitus interdicat, et hoc
133  IV|          gerit uoluntate, non dininae legis sanctione constrictus. De
134  IV|              OPERATUR. PLENITUDO ERGO LEGIS EST DILECTIO.~ ~DILECTIO
135  IV|        dilectionem illa duo naturalis legis praecepta pertinent:~ ~
136  IV|           etiam carnales obseruantias legis retinendas esse et praecipue
137  IV|             aufficere sine carnalibus legis obseruantiis, non ideo eum
138  IV|            censeat. MANDUCANTEM quasi legis transgressorem.~ ~DEUS ENIM
139  IV|              damnabitur quod uel zelo legis abstinet, ne contra conscientiam
140  IV|           carnem, non propter aliquod legis mandatum alius omnem diem,
141  IV|                cur propter praeceptum legis haec abstinentia seruanda
142  IV|             eos propter prohibitionem legis non esse comedendos, et
143  IV|             ante aduentum Christi per legis obseruantias professionem
144  IV|               non tam pro austeritate legis nunc obseruet quam pro uoti
145  IV|            diceret: quid ad nos Nouae Legis professores testimonium
146  IV|             quae illi habebant, sicut legis et prophetarum, uel etiam
147  IV|        PROPHETARUM dicit potius quam 'legis' quia maxime hoc mysterium