Liber

  1 Pro|          peccatis ostendat, quae, si legem scriptam non acceperant,
  2   I|             a gentibus per naturalem legem Deum antea notum fuisse,
  3   I|       rationem quam dederat, hoc est legem naturalem, ac per uisibilia
  4   I|              reuelatum est mundo per legem scriptam, etiam sine scripto
  5   I|          scilicet unius Dei, quamuis legem scriptam non habuerint.~ ~
  6   I|             EXARSERUNT, id est extra legem naturae accensi sunt IN
  7   I|          condemnari eos qui scriptam legem negligant.~ ~Metere itaque
  8   I|              etiam qui per naturalem legem bene agunt ad uitam colligere,
  9   I|         merita reddit tam habentibus legem quam non habentibus, tam
 10   I|             IN LEGE PECCAVERUNT, PER LEGEM IUDICABUNTUR.~ ~Sicut itaque
 11   I|            est transgressio eius qui legem quoque scriptam accepit
 12   I|              legis sicut Iudaei, PER LEGEM IUDICABUNTUR, hoc est conuinci
 13   I|                Continuatio: dixi per legem iudicabuntur, tamquam rei
 14   I|             rei scilicet, quia licet legem audiant non ideo iusti sunt
 15   I|         Possumus etiam hic naturalem legem accipere qua sola utuntur
 16   I|            14] CUM ENIM GENTES, QUAE LEGEM NON HABENT, NATURALITER
 17   I|              SUNT, FACIUNT, EIUSMODI LEGEM NON HABENTES, IPSI SIBI
 18   I|              gentilibus, qui quamuis legem scriptam non habeant quam
 19   I|         GENTES, id est gentiles, qui LEGEM scilicet scriptam NON HABENT,
 20   I|               NON HABENTES HUIUSMODI LEGEM, id est scriptam exterius
 21   I|          legis auditores sunt, quasi legem loquuntur quam in membranis
 22   I|           Perscrutemur ergo Leuitici legem: "Loquere, inquit, filiis
 23   I|           expiabit." Vides ergo hanc legem quae et aduenis data est,
 24   I|              gentibus credimus. Ergo legem de obseruatione sanguinis
 25   I|             UTILIORA, INSTRUCTUS PER LEGEM,
 26   I|       CIRCUMCISIO QUIDEM PRODEST, SI LEGEM OBSERVES: SI AUTEM PRAEVARICATOR
 27   I|         quisquis unum transgreditur, legem non seruat, ac si per uniuscuiusque
 28   I|       CIRCUMCISIO QUIDEM PRODEST, SI LEGEM OBSERVES, tale est ac si
 29   I|          figuratur. Tale est ergo si legem custodias, ac si diceret:
 30   I|             te inquinat et damnat si legem non obserues; igitur PRAEPUTIUM
 31   I|            EX NATURA EST PRAEPUTIUM, LEGEM CONSUMMANS, TE, QUI PER
 32   I|    circumcisorum et ipsum PRAEPUTIUM LEGEM CONSUMMANS, id est adimplens:
 33   I|            quod uidelicet consummare legem est ei ex natura, hoc est
 34   I|              carnales, qui uidelicet legem carnaliter tantum, non spiritualiter
 35   I|             fuit inter done Dei quod legem eis dedit, ut non solum
 36   I|         perseueraturam, quae et ante legem multos et post legem plures,
 37   I|            ante legem multos et post legem plures, sicut et ipsum qui
 38  II|        obseruantiis, ne forte maxime legem in eo commendasse uideretur
 39  II|           primum aufert quod eos per legem magis argui quam iustificari
 40  II|           collegerimus, tamen scimus legem non eis fuisse locutam quibus
 41  II|           OMNIS CARO CORAM ILLO. PER LEGEM ENIM COGNITIO PECCATI.~ ~
 42  II|              tales reputentur.~ ~PER LEGEM ENIM. Ad duo praemissa refert.
 43  II|             etc, istud subiungit PER LEGEM ENIM; ad illud uero aliud
 44  II|              Sic continua: quare per legem compesci a sua gloriatione
 45  II|     GLORIATIO? EXCLUSA EST. PER QUAM LEGEM? FACTORUM? NON: SED PER
 46  II|               FACTORUM? NON: SED PER LEGEM FIDEI.~ ~UBI EST ERGO. Dixi
 47  II|             et annullata.~ ~PER QUAM LEGEM, scilicet exclusa est.~ ~
 48  II|          scilicet exclusa est.~ ~PER LEGEM FACTORUM, id est aliquorum
 49  II|    exteriorum operum?~ ~NON, SED PER LEGEM FIDEI, ut dictum est Iesu
 50  II|              opponere nos quoque per legem factorum, id est exteriorum
 51  II|                                3:31] LEGEM ERGO DESTRUIMUS PER FIDEM?
 52  II|     DESTRUIMUS PER FIDEM? ABSIT! SED LEGEM STATUIMUS.~ ~LEGEM ERGO.
 53  II|               SED LEGEM STATUIMUS.~ ~LEGEM ERGO. Quaniam quidem per
 54  II|        dicimus homines saluari, ergo legem DESTRUIMUS PER FIDEM, id
 55  II|       irritam monstramus? ABSIT! SED LEGEM STATUIMUS, id est uolumus
 56  II|              sicut Abel uel Noe ante legem uel circumcisionis institutionem.
 57  II|                 Cum enim gentes quae legem non habent... etc.~ ~Unde
 58  II|              est primam eis a Domino legem datam in paradiso, transgressi
 59  II|        iustaque iudicia et uniuersam legem quam ego proponam hodie
 60  II|            Apostolus quoque patenter legem non omnibus loqui uel datam
 61  II|          Perscrutemur etiam Leuitici legem: "Loquere, inquit, filiis
 62  II|          Christo quidem credunt, sed legem non recipiunt et prophetas.
 63  II|                   4:13] NON ENIM PER LEGEM PROMISSIO ABRAHAE, AUT SEMINI
 64  II|      IUSTITIAM FIDEI.~ ~NON ENIM PER LEGEM. Cum superius ostenderet
 65  II|              Et merito: NON ENIM PER LEGEM, id est per aliquod opus
 66  II|              IRAM. Iterum probat per legem, id est opera illa legis
 67  II|           reos constitui homines per legem ut haereditatem amittant.
 68  II|           ita continua: dixi non per legem esse factam promissionem
 69  II|     mundanarum concupiscentiarum per legem coerciti et quasi caelestes
 70  II|                       5:13] USQUE AD LEGEM ENIM PECCATUM ERAT IN MUNDO:
 71  II|              LEX NON EST.~ ~USQUE AD LEGEM ENIM. Bene dico in omnes
 72  II|      peccatum, cum nec illi qui ante legem fuerunt a peccato immures
 73  II|            eos reos faceret usque ad legem, id est toto illo tempore
 74  II|            uel puniretur per aliquem legem, CUM uidelicet LEX nondum
 75  II|         etiam ita dici peccatum ante legem non imputari ab hominibus,
 76  II|        peccatum non cognoui nisi per legem. Nam concupiscentiam nesciebam
 77  II|               Et licet peccatum ante legem, ut dictum est, non imputetur
 78  II|         obtinuit dominium etiam ante legem, id est AB ADAM USQUE AD
 79  II|           post tanta documenta, post legem, post prophetas, post euangelia,
 80  II|              uel tam in eos qui ante legem fuerunt quam in alits, ut
 81  II|           qui sub lege erant nec per legem poterant saluari, redimeret,
 82  II|           post tanta documenta, post legem, post prophetas, post euangelia,
 83 III|           FRATRES -- SCIENTIBUS ENIM LEGEM LOQUOR -- QUIA LEX IN HOMINE
 84 III|              nostrum potius quam per legem nos hanc gratiam uitae aeternae
 85 III|        aliquis posset quaerere: post legem datam, quomodo aliquis sine
 86 III|          interponit: SCIENTIBUS ENIM LEGEM LOQUOR, id est uobis qui
 87 III|             LOQUOR, id est uobis qui legem iam dudum didicistis, ostendit
 88 III|            dicit, non ignorent, quia legem didicerunt quae hoc docet,
 89 III|     conuenientius dicendum uideretur legem nobis fuisse mortuam , quam
 90 III|       PASSIONES PECCATORUM, QUAE PER LEGEM ERANT, OPERABANTUR IN MEMBRIS
 91 III|           quidem PASSIONES ERANT PER LEGEM, laudantem scilicet atque
 92 III|         Euangelium adimplet, sed:~ ~ legem adimplet.~ ~At uero rursum
 93 III|           atque in eis pendere totam legem prophetasque dixerat.~ ~
 94 III|          Hunc proximum si diligamus, legem implemus. "Finis enim legis
 95 III|              aliter dilectio proximi legem impleret -- constat profecto
 96 III|         sicut et per dilectionem Dei legem impleri, quia qui Deo uere
 97 III|              a perfectione Euangelii legem absistere fateamur, omnemque
 98 III|       PECCATUM NON COGNOVI, NISI PER LEGEM: NAM CONCUPISCENTIAM NESCIEBAM,
 99 III|             PASSIONES PECCATORUM per legem olim operari, ut utile etiam
100 III|         prohibetur, ut uidetur. Unde legem penitus bonam esse conuincit,
101 III|          imputandum si peccatum post legem abundauit, et deteriores
102 III|        comparationem subsecutae post legem concupiscentiae.~ ~SED CUM
103 III| concupiscentiam PER MANDATUM, id est legem, de cuius obedientia nimium
104 III|  singulariter Deo carum esse propter legem quam mihi dederat et propter
105 III|              mandatum legis siue per legem ipsam, ut supra monstrauimus,
106 III|       poterat?~ ~Ad quod respondemus legem in hoc esse datam ad uitam,
107 III|           ENIM. Probat quod dixerat, legem uidelicet Moysi bonam esse,
108 III|                 7:21] INVENIO IGITUR LEGEM, VOLENTI MIHI FACERE BONUM,
109 III|           rationis indicio comperio, LEGEM esse bonum, id est rem utilem
110 III|              7:23] VIDEO AUTEM ALIAM LEGEM IN MEMBRIS MEIS, REPUGNANTEM
111 III|        rursus dicens se uidere ALIAM LEGEM IN MEMBRIS suis etc., id
112 III|        corporis per quas exercentur; legem illam concupiscentiae dico
113 III|             nolentem me trahentem IN LEGEM, id est in obedientiam PECCATI
114 III|     Euangelium sicut olim Iudaei per legem.~ ~
115  IV|            turba haec quae non nouit legem, maledicti sunt.~ ~
116  IV|              31] ISRAEL VERO SECTANS LEGEM IUSTITIAE, IN LEGEM IUSTITIAE
117  IV|          SECTANS LEGEM IUSTITIAE, IN LEGEM IUSTITIAE NON PERVENIT.~ ~
118  IV|          populus Iudaeorum, SECTANDO LEGEM IUSTITIAE, hoc est exercendo
119  IV|           uindictae, NON PERVENIT IN LEGEM IUSTITIAE, hoc est non recepit
120  IV|              capitulo LVII, cum post legem datam Mouses ad obseruantiam
121  IV|                 Sciens itaque Moyses legem ipsam quam dederat mysticis
122  IV|             in lege peccauerunt, per legem iudicabuntur.~ ~Scandalum
123  IV|            prophetat, quia in initio legem accepit, in uespere autem
124  IV|              perimat, immo ipse Deus legem instituens qui ait:~ ~ Ego
125  IV|              lege uel amore Dei, qui legem instituit, constrictus reum
126  IV|            QUI ENIM DILIGIT PROXIMUM LEGEM IMPLEVIT.~ ~NEMINI QUIDQUAM
127  IV|            in infidelibus possint.~ ~LEGEM Moysi dicit, ubi quae subiungit
128  IV|      scilicet proximi etiam dilectio legem implet, ut dictum est, ergo
129  IV|           dicere dilectionem proximi legem implere.~ ~Dilectio Dei
130  IV|          potius quam dilectionem Dei legem adimplere uidetur Apostolus
131  IV|      sanxerat, immo ipse Dominus per legem.~ ~Unde his, qui inter Romanos
132  IV|        uidelicet inde reatum propter legem incurrat.~ ~QUI AUTEM, ac
133  IV|             penitus abstinet propter legem ab his quae ipsa prohibet,
134  IV|            homo, quando ipse uel per legem aliquam uel inspirahonem
135  IV|            praecipere quoque seruare legem Moysi. Surgens Petrus dixit
136  IV|          apostolis:~ ~ Praeterea cum legem dedissent non molestari
137  IV|              nunc quoque statum suum legem retinere crederet et ob
138  IV|   professione id promissum esse, cum legem scilicet in pristino uigore
139  IV|           conuersus, qui solus a Deo legem suscipiens, peculiaris eius