Liber

   1 Pro|                tripertita est doctrina. In Veteri nempe Testamento
   2 Pro|              nempe Testamento lex, quae in quinque libris Moysi continetur,
   3 Pro|                necessarium erat adiungi in quibus tam remuneratio obedientium
   4 Pro|               Euangelio nos moueant uel in his quae Euangelium docet
   5 Pro|           meminerimus, quamuis nonnulla in eis salubria documenta siue
   6 Pro|                debere docet quod nondum in Euangelio reuelatum erat.
   7 Pro|               amplificationem, sicut et in fine II libri Rhetoricae
   8 Pro|             muniatur incolumitas, sicut in singulis promptum est assignare.
   9 Pro|        disponenda reseruauit, ut quibus in miraculis quoque maiora
  10 Pro|         epistolarum generalis intentio. In singulis uero proprias intentiones
  11 Pro|              aut tractandi modos, sicut in hac ipsa epistola, cuius
  12 Pro|               nemo de operibus gloriari in se praesumat sed totum diuinae
  13 Pro|          accepisse quidquid boni habet. In his itaque duobus, tam operibus
  14 Pro|                    Modus uero tractandi in attenuatione est nostrorum
  15 Pro|          praesumat sed~ ~ qui gloriatur in Domino glorietur.~ ~Gloriabantur
  16 Pro|              non cognoui seruiuit mihi, in auditu obediuit mihi~ ~et
  17 Pro|               minime antea deliquissent in his quae egerant, qui nulla
  18 Pro|                 et gentes inexcusabiles in suis fuisse peccatis ostendat,
  19 Pro|          deducit. Iste adueniens primus in urbe Roma euangelii sui
  20 Pro|            aggreditur ibique praedicans in multis uirtutibus manifestissime
  21 Pro|               ceperunt.~ ~At uero Haymo in prooemio Expositionis praesentis
  22 Pro|                 non illum ordinem tenet in corpore epistolarum quo
  23 Pro|            quidem Phoebe ipse Apostolus in fine epistolae ait sic:~ ~
  24   I|            VOCATUS APOSTOLUS SEGREGATUS IN EVANGELIUM DEI,~ ~PAULUS.
  25   I|               dum eam commendat tamquam in apostolatum segregatum et
  26   I|              commemorat. Docilitas uero in hoc ipso notatur quod per
  27   I|                 quam ex amore quem illi in Christum habebant necnon
  28   I|           subiungit de amore quem habet in eos, quando uidelicet pro
  29   I|               iuxta Expositionem Rufini in hanc epistolam, quae quidem
  30   I|             sicut scriptum est, inquit, in Actibus apostolorum:~ ~
  31   I|          miraculum primum conuertit, ut in Actibus apostolorum scriptum
  32   I|             Unde et Romana ecclesia iam in consuetudinem duxit ut quos
  33   I|             consuetudinem duxit ut quos in cathedra beati Petri sublimat,
  34   I|                est de Beniamin erat, et in persecutione fidelium Saulem
  35   I|                  sicut Iacob translatum in nostram linguam Iacobus
  36   I|         uictitans.~ ~Ab Hieronymo autem in Libro Hebraicorum nominum:~ ~
  37   I|               martyrem constat, ut quae in magrus apostolis Petro et
  38   I|             Iohanne diuisa sunt merita, in isto reperiantur coniuncta,
  39   I|                necessario correctus, ut in eo quoque mirabiliter illa
  40   I|             primi et primi nouissimi.~ ~In cuius etiam typo Beniamin,
  41   I|                coirectus fuerat Petrus, in excellentiae elus laudem
  42   I|        sapientiam scripsit uobis, sicut in omnibus epistolis loquens
  43   I|               epistolis loquens de his, in quibus sunt quaedam difficiliora
  44   I|               sancti. Unde et Ambrosius in Epistola quadam quae sic
  45   I|                Origenes longe minor sit in Nouo quam in Veteri Testamento...
  46   I|            longe minor sit in Nouo quam in Veteri Testamento... etc.~ ~
  47   I|                futuri quorum unum solum in sola disputatione salutationis
  48   I|          Paulinum:~ ~ Paulus nouissimus in ordine, primus in meritis
  49   I|            nouissimus in ordine, primus in meritis est quia plus omnibus
  50   I|          eloquentia quam moribus Seneca in epistolis quas ad eum dirigit,
  51   I|              laudis Senecae erga Paulum in libro De illustribus uiris,
  52   I|            uitae fuit, quem non ponerem in catalogo sanctorum, nisi
  53   I|          Senecam aut Senecae ad Paulum. In quibus, cum esset Neronis
  54   I|               exordium ducens, ille est in typo cuius tam patriarcha
  55   I|             futurae ecclesiae principes in spiritu praeuidens et quasi
  56   I|                 Beniamin adolescentulus in mentis excessu.~ ~Ille quippe
  57   I|                 gratiam erat a quo ipse in senio susceptus potissimum
  58   I|              nominauit.~ ~Paulus quippe in Christo iam renascens matrem
  59   I|           matrem suam Iudaeam, quae eum in doctrina legis genuerat
  60   I|                obseruationum praecepta, in quibus ipsi uiuebant, euanuerit
  61   I|              qui per Paulum factus est, in prosperitatem potius fidelium
  62   I|            ecclesiae exsultationem quam in dolorem reputandus est.
  63   I|                 animi uiguit, innumerae in eum persecutiones indicant.~ ~
  64   I|            ordinauit.~ ~Hieronymus uero in prologo Libri Hebraicarum
  65   I|                 Hebraicarum quaestionum in Genesim assent secundum
  66   I|                 Hebraeos quod~ ~ altare in quo immolabantur hostiae
  67   I|                basem illius fundebatur, in parte tribus Beniamin erat.~ ~
  68   I|               Spirans minarum et caedis in discipulos Domini... etc.~ ~
  69   I|             tamquam lupus oues laniaret in terris.~ ~Iste est Beniamin
  70   I|                quia~ ~ seruus non manet in domo in aeternum~ ~et iterum
  71   I|                seruus non manet in domo in aeternum~ ~et iterum illud:~ ~
  72   I|               est seruos, intelliguntur in praemisso serui illi qui
  73   I|                eis ita subiecti sint ut in eorum penitus potestate
  74   I|             quod est commune omnium tam in regem quam in sacerdotem
  75   I|                omnium tam in regem quam in sacerdotem inunctorum, secundum
  76   I|               dicitur qui solus uere et in perpetuum saluare potest.
  77   I|                  ostendit eum a Deo tam in regem quam in sacerdotem
  78   I|                 a Deo tam in regem quam in sacerdotem nobis esse constitutum,
  79   I|            exstitit, se ipsum pro nobis in ara crucis immolando; rex
  80   I|                cui~ ~ Pater omnia dedit in manu.~ ~VOCATUS APOSTOLUS,
  81   I|                uocatus a Deo et electus in apostolum, non a se ipso
  82   I|              praedicandum.~ ~SEGREGATUS IN EVANGELIUM DEI seorsum et
  83   I|             electus non a Christo adhuc in terra consistenti mortali,
  84   I|            consistenti mortali, sed iam in caelestibus ad dexteram
  85   I|            fuerit a Domino Iesu Christo in terra cum caeteris electus,
  86   I|                Dicitur etiam segregatus in praedicatione Euangelii,
  87   I|              dictus est. Hinc est illud in Actibus apostolorum dicente
  88   I|                 mihi Barnabam et Paulum in opus ministerii quo assumpsi
  89   I|           PROMISERAT PER PROPHETAS SUOS IN SCRIPTURIS SANCTIS~ ~QUOD
  90   I|              est praedicendo dicitur.~ ~IN SCRIPTURIS, ut non solum
  91   I|               honorem ipsius qui semper in Filio glorificatus est et
  92   I|           PRAEDESTINATUS EST FILIUS DEI IN VIRTUTE SECUNDUM SPIRITUM
  93   I|      Praedestinatus, inquam, FILIUS DEI IN VIRTUTE, hoc est ut esset
  94   I|           praedestinatus est Filius Dei in uirtute, istud adnectit:
  95   I|           scriptum est quia~ ~ uenerunt in sanctam ciuitatem et apparuerunt
  96   I|                 quia~ ~ positus est hic in ruinam et resurrectionem
  97   I|                ut ait beatus Augustinus in Enchiridion, cum dicatur
  98   I|               quaeratur utrum homo ille in Christo, a Verbo assumptus,
  99   I|              filii irae dicimur, renati in baptismo per adoptionem
 100   I|        APOSTOLATUM AD OBOEDIENDUM FIDEI IN OMNIBUS GENTIBUS PRO NOMINE
 101   I|             collatum, uel primo gratiam in conuersione ipsius et remissione
 102   I|            tamen super nos. Ideo subdit IN OMNIBUS GENTIBUS, hoc est
 103   I|                                    1:6] IN QUIBUS ESTIS ET VOS VOCATI
 104   I|              VOS VOCATI IESU CHRISTI;~ ~IN QUIBUS ESTIS ET VOS, id
 105   I|             QUIBUS ESTIS ET VOS, id est in quarum gentium uocatione
 106   I|                FIDES VESTRA ADNUNTIATUR IN UNIVERSO MUNDO.~ ~PRIMUM
 107   I|           Oportebat etiam gratiam, quam in eos Apostolus habebat, prius
 108   I|           caeterorum hominum. Qui etiam in laudem Dei me idoneum ex
 109   I|           exemplum conuersionis aliorum IN toto MUNDO, id est ubique
 110   I|                 est ubique terrarum uel in maxima parte earum. Quo
 111   I|                gradum extenditur, magis in exemplum spectantibus patet.~ ~
 112   I|                  ecclesia, nisi fallor, in consuetudinem duxit ut in
 113   I|               in consuetudinem duxit ut in celebrationibus missarum,
 114   I|                 gratiae referuntur, uel in ipsis orationum petitionibus
 115   I|               MIHI EST DEUS, CUI SERVIO IN SPIRITU MEO IN EVANGELIO
 116   I|               CUI SERVIO IN SPIRITU MEO IN EVANGELIO FILII EIUS, QUOD
 117   I|            tanto affectu amplectitur ut in suis semper orationibus
 118   I|                eos peruenire ualeat, ut in ipsis quoque aliquem habeat
 119   I|   interminssione sed SINE INTERMISSIONE IN ORATIONIBUS MEIS, ut uidelicet
 120   I|                eorum fiat.~ ~CUI SERVIO IN SPIRITU MEO, hoc est interiori
 121   I|                 qui flagellari timet.~ ~IN EVANGELIO FILII EIUS, hoc
 122   I|           EVANGELIO FILII EIUS, hoc est in praedicatione Euangelii
 123   I|                            1:10] SEMPER IN ORATIONIBUS MEIS; OBSECRANS,
 124   I|         ALIQUANDO PROSPERUM ITER HABEAM IN VOLUNTATE DEI VENIENDI AD
 125   I|                 pericula cooperatur eis in bonum et melius eis prouidet
 126   I|              sibi prouidere queant, cum in omnibus decantat quisque
 127   I|                eos suis adhortationibus in ipsa doctrina quam acceperant,
 128   I|                se ipsum simul consolari in eis sicut et ipsi consolarentur
 129   I|             sicut et ipsi consolarentur in eo; hoc est, dicit hoc commune
 130   I|     confirmarentur per eius rationes si in aliquibus dubitarent ac
 131   I|             illud commune solatium quod in ipso Hypotheticorum syllogismorum
 132   I|               commemorat dicens:~ ~ Cum in omnibus philosophiae disciplinis
 133   I|                 atque tractandis summum in uita solatium positum esse
 134   I|                 ID EST, SIMUL CONSOLARI IN VOBIS PER EAM QUAE INVICEM
 135   I|                 est ad confirmandos uos in ea fide quae iam uobis praedicata
 136   I|               uobis praedicata est, non in alia noua.~ ~QUAE EST INVICEM,
 137   I|                 sicut haereticorum quae in aliquo esse potest terrarum
 138   I|               ALIQUEM FRUCTUM HABEAM ET IN VOBIS, SICUT ET IN CAETERIS
 139   I|            HABEAM ET IN VOBIS, SICUT ET IN CAETERIS GENTIBUS.~ ~NOLO
 140   I|                          1:15] ITA QUOD IN ME PROMPTUM EST ET VOBIS,
 141   I|                EVANGELIZARE.~ ~ITA QUOD IN ME. Debitor sum, inquam,
 142   I|                  inquam, et uoluntarius in soluendo quod debeo; et
 143   I|                est ita debitor sum quod in me PROMPTUM EST EVANGELIZARE
 144   I|      EVANGELIZARE VOBIS, id est quantum in me est iam pronus sum et
 145   I|               pronus sum et uoluntarius in soluendo quod debeo ex iniuncto
 146   I|               conuersi essent ad fidem, in multis tamen eis adhuc praedicatione
 147   I|         EVANGELIUM. VIRTUS ENIM DEI EST IN SALUTEM OMNI CREDENTI, IUDAEO
 148   I|                 ENIM. Ideo promptum est in me quia non ERUBESCO praedicare
 149   I|            praedicare EVANGELIUM, licet in eo quaedam erubescentia
 150   I|               non possum sicut illi qui in rationibus reddendis deficiunt.~ ~
 151   I|               ENIM, ac si diceret: IDEO IN ME PROMPTUM EST EUANGELIZARE
 152   I|       suscipienti, illud EST uirtus DEI IN SALUTEM, hoc est collata
 153   I|               quia completum docet quod in Veteri Testamento erat promissum,
 154   I|                est maxime, dicamus quad in tempore apostoli Pauli de
 155   I|                 1:17] IUSTITIA ENIM DEI IN EO REVELATUR EX FIDE IN
 156   I|                 IN EO REVELATUR EX FIDE IN FIDEM; SICUT SCRIPTUM EST:
 157   I|                  IUSTITIA ENIM DEI uere in salutem, quia ibi tobus
 158   I|            iusta eius remuneratio, siue in electis ad gloriam sine
 159   I|                 electis ad gloriam sine in impiis ad poenam, liquide
 160   I|                 et traditur. Et hoc cum IN EO, scilicet Euangelio,
 161   I|           Euangelio, REVELATUR, hoc est in eius praedicatione docetur
 162   I|                 Dei, hoc est iusta eius in quibuscumque remuneratio
 163   I|              Reuelatur, inquam, EX FIDE IN FIDEM, hoc est ex fide poenarum
 164   I|             fide poenarum dirigente nos in fidem praemiorum. Consequens
 165   I|          iniquitatem. Maxime autem haec in Euangelio reuelari et distingui
 166   I|                fiant. Habemus etiam ibi in Euangelio manifeste utramque
 167   I|             dicitur ex fide puniendorum in fidem glorificandorum, ordinem
 168   I|           electi.~ ~SICUT SCRIPTUM EST, in Habakuk scilicet propheta,
 169   I|              iustorum, quilibet electus in sua perseuerat iustitia,
 170   I|            HOMINUM EORUM, QUI VERITATEM IN INIUSTITIAM DETINENT:~ ~
 171   I|                 dicens quia ibi, id est in Euangelio, manifestatur
 172   I|             deorum, sine uicariorum Dei in ecclesia quibus dicitur:~ ~
 173   I|               dicitur, quasi praeualere in illis qui se ab eo tamquam
 174   I|                 ualent.~ ~VERITATEM DEI IN INIUSTITIA DETINENT, hoc
 175   I|                 EST DEI, MANIFESTUM EST IN ILLIS. DEUS ENIM ILLIS MANIFESTAVIT.~ ~
 176   I|                  Nota quoniam Apostolus in hac epistola, sicut supra
 177   I|     contendentium elationem, alternatim in utrosque, modo in gentiles,
 178   I|            alternatim in utrosque, modo in gentiles, modo in Iudaeos,
 179   I|                  modo in gentiles, modo in Iudaeos, modo in utrosque
 180   I|         gentiles, modo in Iudaeos, modo in utrosque simul inuehitur.
 181   I|               utrosque simul inuehitur. In utrosque autem pariter iam
 182   I|              Nunc maxime ac specialiter in gentiles inuehitur qui iuxta
 183   I|         rationem MANIFESTUM ante fuerat IN ILLIS, id est non tantum
 184   I|             Trinitate testimonia aperta in philosophorum libris reperiuntur,
 185   I|                quae etiam sancti patres in nostrae fidei commendationem
 186   I|            Quorum pleraque et nos etiam in Theologiae nostrae opusculo
 187   I|                 liquide percipiebantur. In quibus quidem tribus totam
 188   I|                dicitur secundum id quod in sapientia omnia optime facit
 189   I|            diligenter Maximus episcopus in Expositione symboli qui
 190   I|               apostolorum, quae legitur in quinta Quadragesimae dominica,
 191   I|            insinuat:~ ~ Credis, inquit, in Deum Patrem omnipotentem.
 192   I|               Deum Patrem omnipotentem. In Deo natura innascibilis,
 193   I|                Deo natura innascibilis, in Patre ingeniti ueritas,
 194   I|                 Patre ingeniti ueritas, in omnipotente plenitudo uirtutis
 195   I|     omnipotentiam Pater.~ ~De his autem in primo Theologiae nostrae,
 196   I|               cuncta temperauit, ita ut in singulis nihil plus aut
 197   I|               de genitura mundi ageret, in tantum diuinae potentiae
 198   I|       assignarunt. Quorum unus. Tullius in primo Rhetoricae suae, mundum
 199   I|               et rationabiliter ea quae in mundo sunt in sua ordinatione
 200   I|    rationabiliter ea quae in mundo sunt in sua ordinatione perseuerent.~ ~
 201   I|         secundum quae, ut diximus, tres in Deo personae distinguuntur;
 202   I|                ipsam Dei unitatem atque in eo personarum Trinitatem
 203   I|            attendendo aliquid quod fiat in ipsa aerea substantia, utpote
 204   I|           aeream quae nostra operatione in ipso aere facta est, ita
 205   I|               aes et aerea statua, quae in aere ipso uel ex aere facta
 206   I|                 ex aerea statua. Sic et in diuina Trinitate cum sit
 207   I|             Sancti, diuersae tamen sunt in suis proprietatibus personae,
 208   I|               quidem, quantum oportuit, in secundo Theologiae nostrae
 209   I|              ipsum aes et per illa quae in ipso aere facta sunt, sicut
 210   I|                 aliquid simile. Caetera in expositione non morentur.~ ~
 211   I|                 EGERUNT; SED EVANUERUNT IN COGITATIONIBUS SUIS, ET
 212   I|             laudantes.~ ~SED EVANVERUNT IN COGITATIONIBUS SUIS, more
 213   I|            magis excaecari meruerunt et in errorem amplius deuolui.
 214   I|              est cor obscuratum et ipsa in eis naturalis ratio obtenebrata.~ ~
 215   I|             GLORIAM INCORRUPTIBILIS DEI IN SIMILITUDINEM IMAGINIS CORRUPTIBILIS
 216   I|               ET MUTAVERUNT GLORIAM. Et in quantam stultitiam, immo
 217   I|           uidelicet corrumpi aut mutari in aliquo non potest, exhibuerunt
 218   I|            scilicet facti; et non solum IN SIMILITUDINEM HOMINIS, uerum
 219   I|       animantibus, et ideo eos colebant in formis eorum quibus praeesse
 220   I|                serpens aquaticus natans in aqua ut piscis, pascens
 221   I|                 aqua ut piscis, pascens in terra ut bos.~ ~
 222   I|                QUOD TRADIDIT ILLOS DEUS IN DESIDERIA CORDIS EORUM,
 223   I|                 DESIDERIA CORDIS EORUM, IN INMUNDITIAM, UT CONTUMELIIS
 224   I|       CONTUMELIIS AFFICIANT CORPORA SUA IN SEMETIPSIS:~ ~PROPTER QUOD,
 225   I|          immunditiis Sodomitici peccati IN SEMETIPSIS commissi, ut
 226   I|             COMMUTAVERUNT VERITATEM DEI IN MENDACIO; ET COLUERUNT,
 227   I|            CREATORI, QUI EST BENEDICTUS IN SAECULA. AMEN.~ ~QUI COMMUTAVERUNT.
 228   I|          permiserit de illis Deus, quia in eum, inquit, maxime deliquerunt
 229   I|               commutantes VERITATEM DEI IN MENDACIO, id est sub nomine
 230   I|           PROPTEREA TRADIDIT ILLOS DEUS IN PASSIONES IGNOMINIAE. NAM
 231   I|             INMUTAVERUNT NATURALEM USUM IN EUM USUM QUI EST CONTRA
 232   I|         quotiens contra naturam aliquid in ea agitur. Quae uero sint
 233   I|             exempli doctrina quasi suas in hoc fecerant.~ ~QUI EST
 234   I|                 USU FEMINAE, EXARSERUNT IN DESIDERIIS SUIS IN INVICEM,
 235   I|           EXARSERUNT IN DESIDERIIS SUIS IN INVICEM, MASCULI IN MASCULOS
 236   I|                SUIS IN INVICEM, MASCULI IN MASCULOS TURPITUDINEM OPERANTES,
 237   I|              QUAM OPORTUIT, ERRORIS SUI IN SEMET IPSIS RECIPIENTES.~ ~
 238   I|              legem naturae accensi sunt IN SUIS DESIDERIS, non naturae
 239   I|                idololatriae, receperunt IN SEMETIPSIS, mutuo se inuicem
 240   I|             mutuo se inuicem polluentes in corpore sicut animo polluti
 241   I|                 PROBAVERUNT DEUM HABERE IN NOTITIA, TRADIDIT EOS DEUS
 242   I|              NOTITIA, TRADIDIT EOS DEUS IN REPROBUM SENSUM, UT FACIANT
 243   I|                quem cognouerant, HABERE IN NOTITIAM, hoc est retinere
 244   I|              NOTITIAM, hoc est retinere in memoria ei cohaerendo, TRADIDIT
 245   I|         cohaerendo, TRADIDIT ILLOS DEUS IN REPROBUM SENSUM, hoc est
 246   I|                penitus honestatis signa in se ostenderent, de qua tamen
 247   I|                 Ut unaquaeque iniquitas in eis plena et perfecta reperiatur.
 248   I|                 simulatur; MALIGNITATE, in ipsos etiam benefactores
 249   I|        detrahentes, et cum audent etiam in aperto; DETRACTORES, et
 250   I|            nouum aliquod peccandi genus in quo delectentur; PARENTIBUS
 251   I|           PARENTIBUS NON OBEDIENTES, et in hoc inhumani et feris ipsis
 252   I|         scilicet naturalis benignitatis in proximos sui generis; SINE
 253   I|                 mutuo caritatis uinculo in aliquo uel alicuius pacti
 254   I|                FACIENTIBUS.~ ~Qui etiam in tantum deuoluti sunt excaecatione
 255   I|          exigentibus uel ipsis peccatis in melius utendo; ideoque consentire
 256   I|               agunt ad uitam colligere, in quibus scilicet nullum praedicationis
 257   I|                 scripta est, a superbia in ipso statim epistolae exordio
 258   I|            negligit, promeretur aliquis in aliud peccatum deuolui,
 259   I|               illud Apocalypsis:~ ~ Qui in sordibus est sordescat adhuc.~ ~
 260   I|                 sordescat adhuc.~ ~Tres in hoc loco quaestiones occurrunt.
 261   I|               etiam Christiani nonnulla in cultu Dei uel angelorum
 262   I|                 praecedentibus peccatis in alia peccata tradere atque
 263   I|               quis ei qui inter fluctus in naui est, nauim subtrahat
 264   I|                 HOMO OMNIS QUI IUDICAS. IN QUO ENIM IUDICAS ALTERUM,
 265   I|                 A singulari inuectione, in gentiles scilicet, ad generalem
 266   I|        discretionem habent liberi sunt. In quo enim uere inexcusabilis?
 267   I|           iudicio tuo condemnandus, cum in aliis reprehendas eadem
 268   I|                criminosos iudicabant.~ ~IN QUO ENIM, id est de eodem
 269   I|         damnabilem facis uel asseris et in te ipsum proprio iudicio
 270   I|              QUAE IUDICAS, hoc est quae in aliis reprehendis, scilicet
 271   I|              DEI EST SECUNDUM VERITATEM IN EOS QUI TALIA AGUNT.~ ~Dixi
 272   I|               rei nec falli potest, est IN EOS, id est contra illos
 273   I|                 benignitatem patientiae in contemptum eius conuertis,
 274   I|           exspectat, TE ADDUCIT quantum in ipsa est, hoc est inuitat,
 275   I|              COR, THESAURIZAS TIBI IRAM IN DIE IRAE, ET REVELATIONIS
 276   I|                est uindictam exercendam in te IN DIE, hoc est in tempore
 277   I|              uindictam exercendam in te IN DIE, hoc est in tempore
 278   I|        exercendam in te IN DIE, hoc est in tempore IRAE ET REVELATIONIS,
 279   I|      REVELATIONIS, id est uindictae Dei in te reuelandae. Et ut ira
 280   I|            qualitatem operum quae magis in intentione quam in actione
 281   I|                magis in intentione quam in actione consistit. Secundum
 282   I|                probator cordis et renum in abscondito uidere dicitur.
 283   I|                opera indifferentia sint in se, scilicet nec bona nec
 284   I|               singulariter quotidie fit in exitu singulorum morientium,
 285   I|              morientium, et generaliter in fine saeculi facienda est,
 286   I|                scilicet an poena digni. In illa uero generali discussione
 287   I|               generali discussione bind in electis et reprobis ordines
 288   I|           reuelantes an bene cum eis an in eos male egerint, ut uel
 289   I|            digni sins. Reprobi uero qui in infidelitate sua moriuntur,
 290   I|         infidelitate sua moriuntur, iam in ipso exitu suo iudicati
 291   I|              qui fidem habentes, dubiam in occulto gesserunt uitam
 292   I|           patientia. Electi uero si qui in ipsis quandoque puniuntur,
 293   I|                  TRIBULATIO ET ANGUSTIA IN OMNEM ANIMAM HOMINIS OPERANTIS
 294   I|              addit generaliter id fieri IN OMNEM ANIMAM HOMINIS OPERANTIS
 295   I|           operati, id est perseuerantis in malitia, non desistentis;
 296   I|                erit poena quia perpetua in animo perseuerabit culpa.
 297   I|               Hieronymo, merito Dominus in die indicii dicturus est:~ ~
 298   I|                 operati estis sed adhuc in ipsis cordibus uestris operamini;
 299   I|                computatur.~ ~Bene dicit in animam, non in corpus, hominis
 300   I|               Bene dicit in animam, non in corpus, hominis uindictam
 301   I|            causa existit a corpore, cum in eo loco dolet ubi laeditur
 302   I|            corpus.~ ~Idem, Ad Dioscorum in ea epistola 'Tu me innumerabilium
 303   I|            plenissima beatitudine, quae in fine temporum sanctis promittitur,
 304   I|             promittitur, redundet etiam in inferiorem naturam quae
 305   I|            illam spiritus et carnis, ut in nullo ulterius caro spiritui
 306   I|               ET PERIBUNT: ET QUICUMQUE IN LEGE PECCAVERUNT, PER LEGEM
 307   I|            legis tantum.~ ~ET QUICUMQUE IN LEGE PECCAVERUNT. id est
 308   I|             AUDITORES. Incipit inuectio in Iudaeos.~ ~Continuatio:
 309   I|         gentiles. De quibus uero ait et in sequentibus illud de lege
 310   I|                ENIM GENTES. Et uere non in auditu scriptae legis sed
 311   I|               auditu scriptae legis sed in opere eius, ut dictum est,
 312   I|           OSTENDUNT OPUS LEGIS SCRIPTUM IN CORDIBUS SUIS, TESTIMONIUM
 313   I|            Quippe qui exhibent exterius in opere uoluntatem bonam quam
 314   I|            uoluntatem bonam quam habent in mente, OSTENDUNT OPUS LEGIS
 315   I|           OSTENDUNT OPUS LEGIS SCRIPTUM IN CORDIBUS. Cum dicit scriptum,
 316   I|              quasi legem loquuntur quam in membranis scriptam, non
 317   I|                 membranis scriptam, non in cordibus tenent affixam;
 318   I|             ciuitate Dei, libro XX:~ ~ "In cogitationibus enim", sicut
 319   I|                 uel etiam excusantibus, in die qua iudicabit Deus occulta
 320   I|          occulta hominum", etc.~ ~Idem, in psalmo CXVIII:~ ~ Omnia
 321   I|                a cogitatione procedunt. In cogitatione quisque innocens,
 322   I|           cogitatione quisque innocens, in cogitatione reus est. Propter
 323   I|                seruabit te", et alibi: "In cogitationibus impii interrogatio
 324   I|            defendentibus", etc.~ ~Idem, in psalmo V:~ ~ "Decidant a
 325   I|                 translationes ex Graeco in Latinum, modo genetiuus
 326   I|             modo genetiuus retentus sit in Latino sicut erat in Graeco,
 327   I|                sit in Latino sicut erat in Graeco, modo prout sententia
 328   I|              prout sententia requirebat in ablatiuum apud nos sit commutatus.
 329   I|              scripta intelligatur, etsi in Graecia apud Corinthum scripta
 330   I|              conscientia quae non errat in discretione operum, ea scilicet
 331   I|                                   2:16] IN DIE, CUM IUDICABIT DEUS
 332   I|              MEUM PER IESUM CHRISTUM.~ ~IN DIE, hoc est in tempore,
 333   I|             CHRISTUM.~ ~IN DIE, hoc est in tempore, Quo IUDICABIT DEUS
 334   I|              Domino ad Abraham:~ ~ Quia in Isaac uocabitur tibi semen~ ~
 335   I|              uocabitur tibi semen~ ~non in Ismael uidelicet. Unde et
 336   I|             quoque super hanc epistolam in sequentibus aperte conuincit,
 337   I|                 omne semen tuum post te in generationes suas. Et hoc
 338   I|               octaua die. Circumcidetur in uobis omnis masculus in
 339   I|                 in uobis omnis masculus in generationibus uestris,
 340   I|     alienigenarum nulla fit mentio. Cum in quibusdam mandatis non solum
 341   I|             Haec namque ita intelligens in lege scripta, tune beatum
 342   I|           Israel et ex aduenis qui sunt in uobis, quicumque uenatus
 343   I|                 uel ex aduenis qui sunt in eis, quicumque fecerit holocaustum
 344   I|             sacrificia. Sed hoc quondam in loco uno tantummodo fieri
 345   I|              COGNOMINARIS ET REQUIESCIS IN LEGE ET GLORIARIS IN DEO~ ~
 346   I|         REQUIESCIS IN LEGE ET GLORIARIS IN DEO~ ~SI AUTEM TU. Gentiles
 347   I|                Dominus Abrahae:~ ~ Quia in Isaac uocabitur tibi semen~ ~
 348   I|               et ita bene operantur sed in te, contra te. Quod cum
 349   I|                 te, contra te. Quod cum in compositione quadam et improperii
 350   I|               sed "cognominaris". Docet in sequentibus quia uere Iudaeus
 351   I|               uere Iudaeus ille sit qui in occulto circumcisus est.
 352   I|              circumcisus est. Qui autem in manifesto ut uideatur ab
 353   I|                cognominatur Iudaeus. Et in Apocalypsi: "Qui dicunt
 354   I|            fratres tui" et caetera quae in Saluatore prophetata sunt.~ ~
 355   I|          prophetata sunt.~ ~Augustinus, in psalmo LXXI:~ ~ Iudaei maxime
 356   I|                tantum carne. Saeuiebant in Christum, id est genus Iuda,
 357   I|           Christi ecclesia est, credens in illum qui uenit ex tribu
 358   I|            Machabaei dici ceperunt, qui in cause cladis restitit sacrilegiis,
 359   I|               eius dici, praesertim cum in caeteris libris Veteris
 360   I|         inueniantur sic appellati sicut in libris Machabaeorum. Qui
 361   I|             COGNOMINARIS, ET REQUIESCIS IN LEGE, ET GLORIARIS IN DEO,
 362   I|        REQUIESCIS IN LEGE, ET GLORIARIS IN DEO,
 363   I|               CAECORUM, LUMEN EORUM QUI IN TENEBRIS SUNT,
 364   I|                 SCIENTIAE, ET VERITATIS IN LEGE.~ ~ET REQUIESCIS IN
 365   I|                IN LEGE.~ ~ET REQUIESCIS IN LEGE, ut non fatigeris erroribus,
 366   I|             facienda sint tibi et totum in ea studium haloes occupatum,
 367   I|             philosophorum. ET GLORIARIS IN DEO, iactando scilicet te
 368   I|          ostendere aliis uiam iustitiae in mandatis Dei. Caecos siue
 369   I|               mandatis Dei. Caecos siue in tenebris existentes seu
 370   I|                               2:23] QUI IN LEGE GLORIARIS, PER PRAEVARICATIONEM
 371   I|                 LEGIS DEUM INHONORAS.~ ~In quo autem se debeat corrigere
 372   I|         SACRILIGIUM propter ipsum, quia in se ipsum malum est. Sacrilegium
 373   I|               uerum, Iudaei uiolauerunt in ipso manufacto templo negotiationem
 374   I|             facis despicabilem, quantum in te est. Colorem in hoc loco
 375   I|              quantum in te est. Colorem in hoc loco rhetoricum facit
 376   I|               repetitio dicitur, habens in diuersis clausulis orationis
 377   I|                 Iudaei qui Romae erant. In quo quidem populo alios
 378   I|             doceat. SICUT SCRIPTUM EST, in propheta Ezechiele his uerbis:
 379   I|            sanctum meum quod polluistis in gentibus, id est contemptui
 380   I|        irrisioni haberi fecistis et cum in se pretiosissimum esset
 381   I|             circumcisionis. Quippe qui "in uno offenderit", ut alius
 382   I|                 salutem prodest, si lex in caeteris uioletur, sicut
 383   I|                 circumcisio tenebat, si in caeteris transgressores
 384   I|                   Cum autem circumcisio in hoc tempore iam nullius
 385   I|           statum priorem legis spectare in quo utilis erat circumcisio.
 386   I|             modo pro 'incidere' non sit in usu sicut 'amputare'. Dicitur
 387   I|                amputare'. Dicitur tamen in Canticis:~ ~ Tempus putationis
 388   I|            uocabant.~ ~CIRCUMCISIO TUA, in sola uidelicet carne tua,
 389   I|                 NONNE PRAEPUTIUM ILLIUS IN CIRCUMCISIONEM REPUTABITUR?~ ~
 390   I|                 REPUTABITUR ei a Domino IN CIRCUMCISIONEM, hoc est
 391   I|             diceret reputari praeputium in circumcisionem.~ ~Sic lege:
 392   I|                sensum et carnale signum in quibus confidis, significantibus
 393   I|                      2:28] NON ENIM QUI IN MANIFESTO, IUDAEUS EST:
 394   I|                 IUDAEUS EST: NEQUE QUAE IN MANIFESTO, IN CARNE, EST
 395   I|                NEQUE QUAE IN MANIFESTO, IN CARNE, EST CIRCUMCISIO:
 396   I|                           2:29] SED QUI IN ABSCONDITO, IUDAEUS EST:
 397   I|              EST: ET CIRCUMCISIO CORDIS IN SPIRITU, NON LITTERA: CUIUS
 398   I|            operum exhibitionem reputari in circumcisionem, et bene
 399   I|                 per mala opera transire in praeputium, nam illi carnaliter
 400   I|              carnaliter circumcisi etsi in manifesto dicantur Iudaei,
 401   I|               longe est a me.~ ~SED QUI IN ABSCONDITO IUDAEUS EST:
 402   I|           IUDAEUS EST: confitentes Deum in corde ubi Deus uidet, et
 403   I|          hominum aspectum.~ ~NEQUE QUAE IN MANIFESTO EST CIRCUMCISIO,
 404   I|               id est quae manufacta est IN CARNE, id est in carnis
 405   I|          manufacta est IN CARNE, id est in carnis ablatione, non est
 406   I|          amputantur. CIRCUMCISIO, dico, IN SPIRITU, NON LITTERA, id
 407   I|                animum pensant, uidentes in facie, non in corde.~ ~   [
 408   I|                  uidentes in facie, non in corde.~ ~   [ ROMANS 3 ]~ ~[
 409   I|                 circumcisionem transire in praeputium et praeputium
 410   I|       praeputium et praeputium transire in circumcisionem, ergo quid
 411   I|             magis ad malum, cum Iudaeos in proximo maxime uituperasset.
 412   I|               est commissa, ELOQUIA DEI in lege uel prophetisc Quod
 413   I|                 donum et eos erudire et in perpetuum retinere potest.~ ~
 414   I|       intelligentiam transitura erat et in carnalibus eius obseruantiis,
 415   I|           carnalibus eius obseruantiis, in quibus maxime confidebant
 416   I|         Apostolus, ostendendo non omnes in populo fuisse incredulos,
 417   I|           euacuata, scilicet frustrate, in his promissis ibi illis
 418   I|           SCRIPTUM EST: UT IUSTIFICERIS IN SERMONIBUS TUIS: ET VINCAS
 419   I|                stabilis siue immobilis, in his quae promittit aut praedicit.~ ~
 420   I|                MENDAX, id est mutabilis in suo proposito, ut uidelicet
 421   I|                 Forte quaeritur si homo in Christo, unitus diuinitati,
 422   I|               peccare potuerit, quamuis in eo quod praemissum est:
 423   I|                 fuit ante peccatum, cum in Adam potuerit esse peccandi
 424   I|                  Scriptum praeterea est in laude iusti:~ ~ Qui potuit
 425   I|                 mala et non fecit. Iste in excelsis habitabit... etc.~ ~
 426   I|           hominis arbitrium pertinet ut in eius sit potestate et bene
 427   I|          consistere qui Deo unitus est, in unam uidelicet personam,
 428   I|           unione sicut caeteros homines in sua natura consistere posse?
 429   I|                 Videtur itaque nobis ut in hac quoque sicut in caeteris
 430   I|            nobis ut in hac quoque sicut in caeteris rebus uires propositionum
 431   I|              psalmi quam uerax sit Deus in promissis suis complendis
 432   I|             suis complendis et stabilis in suo proposito. Promiserat
 433   I|             promissa.~ ~UT IUSTIFICERIS IN SERMONIBUS TUIS, hoc est
 434   I|               rostra, ita ut dictum est in praemisso exemplo de Dauid,
 435   I|               quasi non ei uideretur ut in hoc ageret inique, addit:
 436   I|               iudicat omnia, id est tam in diuinis quam in humanis
 437   I|                 est tam in diuinis quam in humanis aequum rationis
 438   I|                 Unde et illud Augustini in Enchiridion:~ ~ Non fit
 439   I|                3:7] SI ENIM VERITAS DEI IN MEO MENDACIO ABUNDAVIT IN
 440   I|               IN MEO MENDACIO ABUNDAVIT IN GLORIAM IPSIUS: QUID ADHUC
 441   I|              enim ueritas DEI ABUNDAVIT IN GLORIAM IPSIUS EX MEO MENDACIO,
 442   I|                 etiam praedictus doctor in XI De ciuitate Dei, cum
 443   I|               usibus commodaret.~ ~Idem in Enchiridion:~ ~ Neque enim
 444   I|               sineret mali aliquid esse in operibus suis, nisi usque
 445   I|                simus ex meritis nostris in quibus nihil sit blaspemandum.
 446   I|             quid boni habemus, sicut et in sequentibus ait quia non
 447   I|         QUISQUAM:~ ~SICUT SCRIPTUM EST, in psalmo uidelicet XIII, QUIA
 448   I|             generalem inuectionem facit in omnes qui tempus uisitationis
 449   I|              electo usque ad nouissimum in aliquibus saltem fidelibus
 450   I|             collegit innumeros. Unde et in ipso aduentu Domini, iam
 451   I|             Domini, iam ex maxima parte in Israel facta caecitate,
 452   I|           ueluti si dicatur de ciuitate in qua pauci sunt boni: Omnes
 453   I|               boni: Omnes mali sunt qui in ea habitant, uel nulli boni
 454   I|           habitant, uel nulli boni sunt in ea.~ ~Hinc est illud Hieronymi,
 455   I|            nequitia Iudae siue diaboli. In uno quippe et eodem facto,
 456   I|           saluati, Iudae uero nequitiam in salutem omnium Dominus conuertit.
 457   I|            praesidi ait:~ ~ Non haberes in me potestatem nisi datum
 458   I|         inutiles intelligendi sunt, cum in ordine rerum nihil inutiliter
 459   I|             Alioquin Iudae quoque opus, in quo tam Pater quam Filius
 460   I|               mediator, per cuius fidem in sequentibus saluari nos
 461   I|                 sequentes uersiculi qui in nostro psalterio habentur,
 462   I|              nostro psalterio habentur, in Hebraico, teste Origene
 463   I|               super hanc epistolam:~ ~  In nonnullis, inquit, exemplaribus
 464   I|                 subsequuntur testimonia in decimo tertio psalmo consequenter
 465   I|               consequenter inueniuntur, in Graecis autem pene omnibus [
 466   I|              pene omnibus [non amplius] in decimo tertio psalmo quam
 467   I|             eisdem sermonibus inuenitur in psalmo, sed ita scriptum
 468   I|            LINGUIS SUIS DOLOSE AGEBANT, in quinto psalmo reperies.
 469   I|              EFFUNDENDUM SANGUINEM, uel in Isaia inuenies uel in Prouerbiis.
 470   I|               uel in Isaia inuenies uel in Prouerbiis. Sed CONTRITIO
 471   I|                CONTRITIO ET INFELICITAS IN VIIS EORUM, ET VIAM PACIS
 472   I|            scriptum sit; suspicor tamen in uno prophetarum inueniri
 473   I|             prophetarum inueniri posse. In psalmis autem scriptum est:
 474   I|           constat edoceri.~ ~Hieronymus in praefatione libri XVI In
 475   I|                in praefatione libri XVI In Isaiam, ad Eustochium:~ ~
 476   I|                octo uersus qui leguntur in ecclesiis et in Hebraico
 477   I|                leguntur in ecclesiis et in Hebraico non habentur, tertii
 478   I|                CONTRITIO ET INFELICITAS IN VIIS EORUM, ET VIAM PACIS
 479   I|             VIAM PACIS NON COGNOUERUNT, in Isaia repperi. Vltimus uersus,
 480   I|            TIMOR DEI ANTE OCULOS EORUM, in tricesimi quinti psalmi
 481   I|              qui nobis eruditionis suae in psalmos commentarios reliquerunt,
 482   I|        praetereunt, liquido confitentes in Hebraico non haberi nec
 483   I|            Hebraico non haberi nec esse in Septuaginta interpretibus
 484   I|           Septuaginta interpretibus sed in editione uulgata quae Graece *
 485   I|              Graece *koine* dicitur, et in toto orbe diuersa est.~ ~
 486   I|         parabolice dicti, cum dicit eos in dolo loqui, id est contra
 487   I|                ASPIDUM insanabile illud in Spiritum Sanctum irremissibile
 488   I|            fieri non dubitabant et ideo in Spiritum Dei, id est diuinae
 489   I|          sancitum est iudicio ut nullus in hoc lapsus resipiscendo
 490   I|               LABIIS EORUM latebat, non in labiis apparebat, quia,
 491   I|         conscientiam deliquerent, aliud in corde habebant quam ore
 492   I|       maledictione qua dicetur reprobis in damnationem:~ ~ Ite, maledicti,
 493   I|         damnationem:~ ~ Ite, maledicti, in ignem aeternum.~ ~Est quidem
 494   I|                CONTRITIO ET INFELICITAS IN VIIS EORUM:~ ~CONTRITIO
 495   I|              est infelix contritio, est IN VIIS EORUM, id est in operibus
 496   I|               est IN VIIS EORUM, id est in operibus per quae ad mortem
 497   I|               VIAM PACIS, id est omnino in uiis suis damnatione conterentur
 498  II|       QUAECUMQUE LEX LOQUITUR, HIS, QUI IN LEGE SUNT, LOQUITUR: UT
 499  II|     obseruantiis, ne forte maxime legem in eo commendasse uideretur
 500  II|                 eis; sed HIS tantum QUI IN LEGE SUNT, id est professione