Liber

  1 Pro|           docet quippe dum quae fieri uel uitari oportet insinuat,
  2 Pro|               suis uoluntatem nostram uel dissuadendo retrahit a malis
  3 Pro|          dissuadendo retrahit a malis uel persuadendo applicat bonis,
  4 Pro|              implenda esse didicimus, uel uitare contraria. Iuxta
  5 Pro|              docet. Deinde prophetiae uel historiae cum caeteris scripturis,
  6 Pro|         commouent. Cum enim prophetae uel sancti patres populum sentirent
  7 Pro|       adhibebant, ut per promissiones uel comminationes eos ad obedientiam
  8 Pro|            hanc intentionem epistolae uel Actus apostolorum tenent
  9 Pro|      obediendum Euangelio nos moueant uel in his quae Euangelium docet
 10 Pro|              necnon et circumcisionem uel caeteras legis carnales
 11 Pro|         scribens, multa de episcopali uel sacerdotali seu leuitica
 12 Pro|              non ad ecclesiae decorem uel ipsius salutis amplificationem.
 13 Pro|          sanctorum patrum disciplinae uel dispensationes, ut sunt
 14 Pro|       dispensationes, ut sunt canones uel decreta, regulae monachorum
 15 Pro|           quaedam superaddi praecepta uel dispensationes quibus adornetur
 16 Pro|       dispensationes quibus adornetur uel amplificetur ecclesia, id
 17 Pro|         ecclesia, id est ciuitas sua, uel ipsa ciuium suorum tutius
 18 Pro|             nonnulla disciplinis suis uel posteris praecipienda uel
 19 Pro|             uel posteris praecipienda uel disponenda reseruauit, ut
 20 Pro|     euangelicae doctrinae nos moueant uel nonnulla etiam ad amplificandam
 21 Pro|       nonnulla etiam ad amplificandam uel tutius muniendam salutem
 22 Pro|             de fide fuisse instructos uel ab aliquibus duodecim apostolorum,
 23 Pro|              omnis peccati superbia~ ~uel etiam quia ad primae sedis
 24   I|        conuersionem sicut nouam uitam uel nouum praedicationis assumpsit
 25   I|      philosophos habitus sit qui eius uel praedicationem audierunt
 26   I|              praedicationem audierunt uel scripta uiderunt, insignis
 27   I|             per ecclesiastica officia uel quaecumque fidelium ministeria
 28   I|         dicuntur omnes illi, tam boni uel mali, quibus talenta sua
 29   I|             longe positos ut accedant uel audiant. Tanto autem iste
 30   I|               itaque ait, non electus uel assumptus, sed VOCATUS quasi
 31   I|            nihil iam mortalis naturae uel corruptibilis habentem.
 32   I|             reproborum, sicut Balaam, uel qui per spiritum malignum
 33   I|         dicitur, ut capilli ex capite uel pediculi ex nobis nascentes.
 34   I|               diaboli, filii gehennae uel filii per doctrinam. Si
 35   I|            meritis suis, ei collatum, uel primo gratiam in conuersione
 36   I|               seu collatione uirtutum uel miraculorum aut quorumlibet
 37   I|               non tamen super gentes, uel si super gentes aliquas,
 38   I|          quasi tales quales 'genitae, uel "natae" hoc est sine discipline
 39   I|               quae nonnumquam inuitis uel non petentibus beneficia
 40   I|            quomodo dicit DILECTIS DEI uel VOCATIS SANCTIS, cum maxime
 41   I|            SANCTIS, cum maxime ad eos uel propter eos corrigendos
 42   I|         septiformem Spiritum dicimus, uel septem spiritus Dei nominamus,
 43   I|           libentius eius correctionem uel admonitionem susciperent.
 44   I|    redemptorem ac mediatorem nostrum; uel GRATIAS AGO PER IESUM CHRISTUM
 45   I|                id est ubique terrarum uel in maxima parte earum. Quo
 46   I|             Patri gratiae referuntur, uel in ipsis orationum petitionibus
 47   I|               nostrum Iesum Christum" uel simile aliquid, ac si omne
 48   I|            inter nos habemus communem uel quae omnium communis est
 49   I|               eis adhuc praedicatione uel exhortatione opus erat.
 50   I|             PROMPTUM EST EUANGELIZARE uel NON ERUBESCO EUANGELIUM
 51   I|         Iudaeos simul referri potest; uel primum, id est maxime, dicamus
 52   I|               ipsa mundi compositione uel ornatu mirabili mirabilem
 53   I|               ordinatius administrari uel disponi quam mundum ipsum
 54   I|             statua, quae in aere ipso uel ex aere facta est, eadem
 55   I|          proprium Patris, aliud Filii uel Spiritus Sancti. Et quamuis
 56   I|           sunt, sicut est imago aerea uel aliquid simile. Caetera
 57   I|              adepti erant, suo studio uel ingenio, non diuinae gratiae
 58   I|            hominibus quibus detrahunt uel nocere uolunt, uerum etiam
 59   I|           caritatis uinculo in aliquo uel alicuius pacti obseruatione.~ ~[
 60   I|                id est non attendentes uel curantes QUONIAM QUI TALIA
 61   I|            culpis nostris exigentibus uel ipsis peccatis in melius
 62   I|            non de omnibus philosophis uel naturali lege utentibus
 63   I|          utentibus hanc excaecationem uel malitiam praedictam esse
 64   I|      Christiani nonnulla in cultu Dei uel angelorum aut sanctorum
 65   I|              Utrum Deus quoque auctor uel causa peccati sit, cum subtrahendo
 66   I|             operando damnabilem facis uel asseris et in te ipsum proprio
 67   I|          sententiam profers. Et quare uel quomodo, subponit dicens:
 68   I|            QUI IUDICAS, id est arguis uel accusas EOS QUI TALIA AGUNT,
 69   I|     intentionis quae est arbor, bonum uel malum proferens fructum.
 70   I|           uoluntatem eorum quae fieri uel non, fieri appetunt. Alioquin
 71   I|             manifestabitur an praemio uel poena dignus fuerit. Cuius
 72   I|       perfectae uitae inuenti fuerint uel ante ipsum iudicium purgati,
 73   I|               in eos male egerint, ut uel praemio ex hoc uel poena
 74   I|        egerint, ut uel praemio ex hoc uel poena digni sins. Reprobi
 75   I|           CREDUNT, id est acquiescunt uel assentiunt.~ ~INIQUITATI
 76   I|           siue sentire et contristari uel delectari, irasci uel gaudere.
 77   I|     contristari uel delectari, irasci uel gaudere. Et si diligenter
 78   I|              uoluntatis remuneratorem uel praemium uel poenam ex bona
 79   I|            remuneratorem uel praemium uel poenam ex bona uel mala
 80   I|           praemium uel poenam ex bona uel mala uoluntate promeretur,
 81   I|            dictum est, anima sentiat, uel quod quaedam peccata carnalia,
 82   I|           accipiendum ut corpus ipsum uel sentiat uel peccet, sed
 83   I|              corpus ipsum uel sentiat uel peccet, sed quia per ipsum
 84   I|            peccet, sed quia per ipsum uel sensus excercentur uel uoluntates
 85   I|          ipsum uel sensus excercentur uel uoluntates implentur ut
 86   I|             Sola itaque anima ex bona uel mala uoluntate praemium
 87   I|               mala uoluntate praemium uel poenam apud Deum meretur
 88   I|          obtinet et sola beatitudinis uel miseriae particeps esse
 89   I|           corpore resumpto poena eius uel gloria augeatur. Unde duplicem
 90   I|      reparatio, corporis glorificatio uel beatitudo dicitur. Sic et
 91   I|             geminetur animarum gloria uel poena, ideo geminam istam
 92   I|            ideo geminam istam gloriam uel poenam simplici angelorum
 93   I|             poenam simplici angelorum uel daemonum gloriam poenaeue
 94   I|         dictum est, sola anima doleat uel sentiat, ipsi quoque asserunt
 95   I|              accipit animus a corpore uel summum bonum uel partem
 96   I|              corpore uel summum bonum uel partem aliquam summi boni.
 97   I|           amplius summum bonum, Deum, uel scripto uel ratione cognouerant,
 98   I|              bonum, Deum, uel scripto uel ratione cognouerant, amplius
 99   I|               minus aliquem ibi punit uel magis glorificat pro aliqua
100   I|       glorificat pro aliqua dignitate uel excellentia quam hic habere
101   I|  Cogitationibus, inquit, accusantibus uel etiam excusantibus, in die
102   I|         psalmo CXVIII:~ ~ Omnia opera uel bona uel mala a cogitatione
103   I|                  Omnia opera uel bona uel mala a cogitatione procedunt.
104   I|              postea eius translatores uel expositores exstitisse qui
105   I|          cogitationes habent accusare uel defendere apud Deum potius
106   I|               adnectit, quia accusant uel excusant apud Deum. Cogitationum
107   I|             apud Deum habent accusare uel defendere. Et hoc est quod
108   I|           Israeli et uernaculis eorum uel emptis pecunia circumcisionis
109   I|      mentionem, sed uernaculum seruum uel pretio mercatum circumcidi
110   I|              Abraham originem trahens uel uernaculus eorum uel pretio
111   I|          trahens uel uernaculus eorum uel pretio emptus.~ ~ Vis autem
112   I|                 Homo ex filiis Israel uel ex aduenis qui sunt in eis,
113   I|            ducunt uernaculisque eorum uel pretio emptis esset iniunctum,
114   I|             Domino sunt inde expulsi, uel ipsum Dominum crucifigendo,
115   I|           dicit reos furti exstitisse uel adhuc esse, alios adulterii
116   I|           gentibus, id est contemptui uel irrisioni haberi fecistis
117   I|          nullo modo reputantur Iudaei uel circumcisi. Manifesti Iudaei
118   I|                CUIUS, scilicet Iudaei uel circumcisionis spiritualis,
119   I|         commissa, ELOQUIA DEI in lege uel prophetisc Quod quidem donum
120   I|               quae ibi promittebantur uel praedicab.antur NUMQUID
121   I|               postquam praedestinatus uel cum praedestinatus sit,
122   I|                cum sit praedestinatus uel cum sit saluandus. Sic et
123   I|             est postquam curtatus est uel postquam caecus est. Alioquin
124   I|             non tamen posiquam unitus uel dum unitus est. Christum
125   I|               omnipotens fieri uelit, uel sinendo ut fiat uel ipse
126   I|            uelit, uel sinendo ut fiat uel ipse faciendo. Nec dubitandum
127   I|             eis uidelicet pro meritis uel gloriam uel poenam retribuendo?~ ~
128   I|               pro meritis uel gloriam uel poenam retribuendo?~ ~
129   I|             non dico angelorum, [sed] uel hominum creasset quem malum
130   I|             autem cum dicitur 'omnis' uel 'nullus' non generaliter
131   I|              sunt qui in ea habitant, uel nulli boni sunt in ea.~ ~
132   I|              non curat eius promissis uel minis attendere, quia animalis
133   I|               Deo permittente faciat, uel puniendo reos uel probando
134   I|             faciat, uel puniendo reos uel probando iustos uel quidlibet
135   I|              reos uel probando iustos uel quidlibet agendo? Unde et
136   I|             AD EFFUNDENDUM SANGUINEM, uel in Isaia inuenies uel in
137   I|      SANGUINEM, uel in Isaia inuenies uel in Prouerbiis. Sed CONTRITIO
138   I|    intelligatur de illis dictum] quos uel naturali uel scripta lege
139   I|             dictum] quos uel naturali uel scripta lege ne peccent
140   I|             GUTTUR, quoniam formandae uel proferendae uocis instrumentum
141   I|         commendare ad quae persuadent uel uituperare a quibus dehortantur.~ ~
142   I|           quis uidelicet per inuidiam uel cupiditatem aliqua opera
143  II|     circumcisione, auierat et de lege uel quibuscumque carnalibus
144  II|             ipso habemus, eum siue ei uel in eum credendo. Unde et
145  II|     exhibendam nobis suam dilectionem uel ad insinuandum nobis quantum
146  II|              remissionem dico habitam uel praecedentium, inquam, delictorum.~ ~
147  II|               Deum ad hoc sustinuisse uel distulisse in praecedenti
148  II|               de redemptione scilicet uel iustificatione rostra, et
149  II|            carnem moriendo redimeret, uel a quo nos redemerit qui
150  II|             quo nos redemerit qui nos uel iustitia uel potestate captos
151  II|        redemerit qui nos uel iustitia uel potestate captos teneret,
152  II|              ubi nullus iniquus locum uel etiam transitum habet. Quod
153  II|              aliquod unde prinilegium uel potestatem in eum quem seduxit
154  II|             eum illi quasi carcerario uel tortori suo ad puniendum
155  II|               cui quidem, conquerenti uel murmuranti aduersus Dominum,
156  II|             necessitas aut quae ratio uel quid opus fuit, cum sola
157  II|         Quomodo etiam nos iustificari uel reconciliari Deo per mortem
158  II|             et tanta scelera in ipsum uel in suos commissa? Numquid
159  II|               de redemptione scilicet uel iustificatione nostra per
160  II|               tales postea circumcidi uel baptizari oportuit qui iam
161  II|             quippe iustus mori potest uel habens caritatem qui damnetur.
162  II|             Rursum nemo sine baptismo uel martyrio, post datam de
163  II|      caritatem habebat ante baptismum uel martyrium, eo quidem tempore
164  II|          praeueniendum morte donec ei uel per praedicationem uel per
165  II|             ei uel per praedicationem uel per Spiritum Dominus reuelet
166  II|        necesse fuit aliquem bene mori uel in nullo aliquem male mori,
167  II|            Dei sententiam de baptismo uel propter ipsam iustitiae
168  II|           praeposuit, id est censemus uel testificamur.~ ~ Unde, ut
169  II|            praecepta, qui illud facit uel credit quod nunc tantum
170  II|         conferre, quid ergo iustitiae uel utilitatis DICEMUS INVENISSE
171  II|    obseruantias ueluti circumcisionis uel sacrificiorum, ac si diceret:
172  II|            quantumcumque incredibilia uel magna uidentur. Haec autem
173  II|           constituit, non circumcisio uel caeterae corporales obseruantiae
174  II|             est Deo, id est promissis uel uerbis eius quod uera sins,
175  II|              dignum iudicauit aliquo, uel originali uel proprio, qui
176  II|       iudicauit aliquo, uel originali uel proprio, qui nec in peccato
177  II|               est paruulorum baptismo uel martyrio sanctificatorum
178  II|              martyrio sanctificatorum uel quorumlibet uere paenitentium,
179  II|              opus exterius quod bonam uel malam uoluntatem sequitur,
180  II|              antequam circumcideretur uel post, ut per eum uidelicet
181  II|    baptismatis, hoc egit apud ueteres uel pro paruulis sola fides,
182  II|              pro paruulis sola fides, uel pro maioribus uirtus sacrificii,
183  II|          maioribus uirtus sacrificii, uel pro his qui ex Abrahae stirpe
184  II|           Saluatore quidquam praecipi uel institui oportuit quod saluti
185  II|         instituit; nec tamen eos, cum uel ipsi ad hoc nitantur uel
186  II|              uel ipsi ad hoc nitantur uel alii propter eos, saluandos
187  II|           propriis expiati sicut Abel uel Noe ante legem uel circumcisionis
188  II|               Abel uel Noe ante legem uel circumcisionis institutionem.
189  II|               tamen in semine Abrahae uel Isaac quisquam est computandus
190  II|           caeteri gentiles, ab Ismael uel Esau descendentes, in semine
191  II|        aestimandi nec ad eos quidquam uel circumcisio uel caetera
192  II|              quidquam uel circumcisio uel caetera legis figuralia
193  II|        intelligendum ut de uernaculis uel emptitiis eorum, siue fuerint
194  II|               legem non omnibus loqui uel datam esse supra professus
195  II|        aduenae, sed uernaculum seruum uel pretio mercatum circumcidi
196  II|              Abraham originem trahens uel uernaculus eorum uel pretio
197  II|          trahens uel uernaculus eorum uel pretio emptus.~ ~Item:~ ~
198  II|            ducunt uernaculisque eorum uel pretio emptis esset iniunctum,
199  II|            est circumcisio qua ab eis uel idolorum cultum uel commenta
200  II|               eis uel idolorum cultum uel commenta philosophicae persuasionis
201  II|         quorumlibet sacrorum minister uel, ut illi appellant, propheta
202  II|            est per aliquod opus legis uel per obedientiam legis quae
203  II|               grauia, ut eos a quibus uel in quibus fiunt adeo affligant,
204  II|           potius OPERATUR quam ueniam uel aliquam iustificationem.
205  II|             ANTE DEUM CUI CREDIDISTI, uel nostrae translationi est
206  II|           translationi est subtractum uel ex parte Apostoli additum,
207  II|          loquens Dominus Abrahae olim uel caeterls, quondam id per
208  II|           ueritatem ipsius apparentis uel loquentis angeli a se ipso
209  II|            non fuit remissa in aliquo uel debilis fides eius, quantumcumque
210  II|   quantumcumque differretur promissio uel impossibilis uideretur sed
211  II|         impossibilitatem suae naturae uel uxoris, sed potentiam promittentis.
212  II|          potius Abrahae satis esse si uel Ismael uiuat ei pro semine.~ ~
213  II|              semine scilicet ei dando uel multiplicando et de terra
214  II|             de terra Chanaan ei danda uel semini eius. Saepius autem
215  II|            futurae in quarta scilicet uel quinta generatione filiorum
216  II|              nisi quod implere potest uel etiam debet. Certum quippe
217  II|               In eum dicit, non 'eum' uel 'ei', sicut superius exposuimus.
218  II|            sibi in promissione terrae uel benedictione ipsius seminis
219  II|         appellata gradatio, cum uerba uel sensa connectuntur alterum
220  II|               facilius siue libentius uel probabilius, nunc respiciet
221  II|             nos scilicet iustificaret uel reconciliaret, multo magis
222  II|         uidetur nisi eam superioribus uel inferioribus quoquo modo
223  II|               ab hominibus argueretur uel puniretur per aliquem legem,
224  II|        naturalis, per quam tamen boni uel mali discretionem nonnullam
225  II|            hominibus, id est a nullis uel paucis cognosci quid esset
226  II|             fecit, id est in paruulos uel quoslibet innocentes. QUI,
227  II|               meminit, quam in alios; uel tam in eos qui ante legem
228  II|             nisi quod oportebat uelle uel facere unite ei diuinitas
229  II|           commisit, dimissum credimus uel in caeteris per baptismum
230  II|            quam per ipsum incurrimus, uel cui propter ipsum obnoxii
231  II|               dicitur habere peccatum uel cum peccato adhuc esse,
232  II|              eum recognoscat auctorem uel obedientiae mereatur praeceptum,
233  II|            omnino meritum quo praemio uel poena dignus sit magis quam
234  II|        bestiis ipsis quando in aliquo uel nocere uel iunare uidentur.~ ~
235  II|           quando in aliquo uel nocere uel iunare uidentur.~ ~Unde
236  II|               praeparatur, in quo eis uel beatitudo pro bonis uel
237  II|               uel beatitudo pro bonis uel damnatio pro malis reddatur
238  II|             beatitudo sit retribuenda uel poena.~ ~Idem, in libro
239  II|              quod pro nobis faciendum uel non faciendum iudicantibus
240  II|             quae agunt sola uoluntate uel impetu mentis agitati, non
241  II|        aliquid eos promereri concedet uel poenae uel praemii; nec
242  II|         promereri concedet uel poenae uel praemii; nec legibus etiam
243  II|            etiam hominum subiacere ut uel humano iudicio rei pro aliquo
244  II|           gratiam, quae nos praeuenit uel subsequitur, multa obtinere,
245  II|             si quis alicui minus boni uel plus mali reddat quam ille
246  II|       iudicarentur.~ ~Adeo autem boni uel mali discretio in dininae
247  II|           cuncta ut ad eius iussionem uel prohibitionem eadem fieri
248  II|                ut diximus, totam boni uel mali discretionem in diuinae
249  II|           nonnullam in hac remissione uel alleuiatione poenae diuinae
250  II|      innocentes, quibus nec sepultura uel orationes fidelium conceduntur,
251  II|              propriis magis compuncti uel resipiscentes efficiantur,
252  II|        inferis transmittuntur. -- His uel consimilibus rationibus
253  II|         paruulos quoque poena dilnuii uel incendii Sodomitarum Deus
254  II|                Aut quomodo beatum Iob uel martyres sanctos affligi
255  II|              martyres sanctos affligi uel occidi permisit? Denique
256  II|               uultus et dolore partus uel caeteris afflictionibus
257  II|        propriae uirtutis facto aliquo uel pretio libertatem sibi,
258  II|             hic dixit "in iniquitate" uel "peccato". Quia et in illo
259  II|               magnum est ut mutaretur uel conuerteretur in necessitatem
260  II|        uidentur. Quis namque Ieremiam uel Iohannem Baptistam sanctificatos
261  II|       largitatem nobis debet esse, si uel grauissimam et aeternam
262  II|           perierunt domus Israel~ ~-- uel remittendo peccata aut miracula
263  II|        occasione in peccato. QUI ENIM uel Si enim, ac si diceret:
264  II|               propria, non hoc tantum uel illa condonentur. Crucifixus
265  II|           tolerabat; sicuti infirtnus uel sauciatus aliquis propter
266  II|        diceret: non opprimet nolentem uel non affliget uiolenter innocentem.
267  II|           concipimus, opere implemus, uel quod peius est, in consuetudinem
268  II|        perducendam, quando nimio cibo uel potui indulgemus unde lasciuire
269  II|         lasciuire facile caro possit, uel quando nos ita componimus
270  II|          mulieribus placere ualeamus, uel quando pugillatorie uel
271  II|               uel quando pugillatorie uel gladiatorie insistimus ut
272  II|           quos uoluerimus opprimamus, uel in causis linguam exercemus
273  II|     acquiramus, et quibuscumque modis uel aliquam partem nostri corporis
274  II|           subtrahit alteri largiatur, uel manus in labore exerceat
275  II|        tribuat necessitatem patienti, uel aures praedicationi et oculos
276  II|              IUSTITIAE, id est iustae uel rectae uoluntatis seu diuinae
277 III|        turpitudinibus sicuti luxuriae uel gulae, ET INIQUITATI, id
278 III|    spiritualibus uitiis sicut est ira uel odium in alterum seu cupiditas
279 III|           calidis utuntur ut luxuriae uel salsis ut potui uacare diutius
280 III|          manibus eleemosynarum munera uel religiosi laboris instrumenta.~ ~
281 III|         ILLORUM, id est ad quod ducit uel effectus proprius eis debitus,
282 III|           uerbo dicitur. Stipes autem uel stips dicitur merces quae
283 III|              dicitur 'creatura salis' uel 'substantia aut corpus lapidis',
284 III|             est creatura quae est sal uel substantia aut corpus quod
285 III|           quam si ea minime sperarent uel tanta esse didicissent.
286 III|           ipsum, proximum~ ~pro amico uel benefactori poni ex adiuncta
287 III|          diligit proximum~ ~iustitiam uel Euangelium adimplet, sed:~ ~
288 III|              Sed profecto nemo melius uel proximus uel amicus intelligendus
289 III|              nemo melius uel proximus uel amicus intelligendus erat
290 III|               uerae caritatis affectu uel beneficiis innumeris, sine
291 III|      dilectione proximi, id est amici uel benefactoris, quod lex dederat,
292 III|             proximum intelligamus cui uel exhibendum est officium
293 III|             misericordiae si indiget, uel exhibendum [esset] si indigeret.
294 III|            etc.~ ~Item:~ ~ Iamuero si uel cui praebendum, uel a quo
295 III|        Iamuero si uel cui praebendum, uel a quo nobis praebendum officium
296 III|           nemo rectius nobis proximus uel amicus sit intelligendus
297 III|      ecclesiae detulit, et stabulario uel Paulo uel ei qui ecclesiae
298 III|               et stabulario uel Paulo uel ei qui ecclesiae praeest
299 III|                Quomodo autem diligere uel nos ipsos possumus, si mandata
300 III|             quo, tantummodo uidelicet uel maxime, peccatur, id est
301 III|         ambitione scilicet terrenarum uel carnalium uoluptatum, NESCIEBAM
302 III|           incurrimus si his careamus, uel superbiam si ipsa habeamus.
303 III|              si male ipsa desideremus uel male ipsis utamur.~ ~
304 III|               inualuit concupiscentia uel reuixit in prole quod praecessit
305 III|           mandatum bonum est nec mihi uel alicui mors, id est damnabile,
306 III|            Seu ipsa lex bonum dicatur uel ad uitam datum, uel quare
307 III|           dicatur uel ad uitam datum, uel quare etiam a Deo datum,
308 III|            deerat, quia lex tacuerat, uel per spiritualem aliquem
309 III|          spiritualem aliquem doctorem uel per internam dininae gratiae
310 III|         egerit, nullum suum commodum, uel temporale uel aeternum,
311 III|               commodum, uel temporale uel aeternum, sed nostrum quaereret:
312 III|               attendo. Et aeque alium uel plus diligerem, si aeque
313 III|              diligerem, si aeque mihi uel amplius prodesset, immo
314 III|               praeuenientibus meritis uel aliqua causa rationabili,
315 III|             profecto quidquid ageret, uel in nos uel in alios, quoniam
316 III|           quidquid ageret, uel in nos uel in alios, quoniam nonnisi
317 III|        dilectionis affectus in filium uel castae uxoris in uirum,
318 III|              acquirenda et obtinenda; uel etiam in primis parentibus
319 III|     concubitus, non adulterii offensa uel reatus quem incurrimus.
320 III|            filios tuos et noluisti?~ ~uel Apostolus:~ ~ Qui uult,
321 III|             Quaecumque uoluit fecit~ ~uel idem Apostolus:~ ~ Voluntati
322 III|                id est rem utilem mihi uel ministram magni bond, cum
323 III|      cognoscere ipsum peccati fomitem uel concupiscentiae stimulos,
324 III|          MORTIS, hoc est a praeceptis uel suggestionibus carnalis
325 III|        reconciliationem operatus est, uel de peccato a diabolo uel
326 III|              uel de peccato a diabolo uel a Iudaeis in se commisso,
327 III|           ERAT LEGI, scilicet damnare uel auferre peccatum. Ad illud
328 III|                non a uobis recedentem uel per uos transeuntem Quantum
329 III|           illius perfectionem gloriae uel omnino contemnerent uel
330 III|               uel omnino contemnerent uel minus appeterent, in hoc
331 III|           Sanctus dicatur incarnatus; uel cum sint opera Trinitatis
332 III|              iniungunt, etiam si fide uel sacramento eos sibi in hoc
333 III|              peccatis quae eam delent uel maculant, quantum ualent,
334 III|              qui omnino sunt creatura uel qui toti sunt creatura,
335 III|               nullos uidelicet creare uel generare Deo per praedicationem
336 III|            Gemitus autem fidelium hic uel de terrena afflictione proueniunt
337 III|                mittentes semina sua~ ~uel de caelestis patriae desiderio
338 III|       sperauerat, iam non de hoc spem uel existimationem sed certitudinem
339 III|             contrario mala 'ignorare' uel 'nescire' dicitur, iuxta
340 III|        integre cognosci potest qualis uel quam bonus ipse sit Pater.
341 III|               cuius quidem patrocinio uel defensione quam securi esse
342 III|            sicut Isaiae siue Ieremiae uel nonnullis aliis prophetarum,
343 III|               mortuorum sicut Lazari, uel etiam reproborum erit ad
344 III|              affectu potius caritatis uel meritorum suorum suffragiis
345 III|                id est praesentia bona uel mala.~ ~NEQUE FORTITUDO,
346 III|              alicuius humanae gloriae uel deiectio atque humiliatio
347 III|             spirans minarum... etc.~ ~uel ita ut fratres meos auerterem
348 III|               Unde autem haec adoptio uel gloriatio eorum maxime processerit,
349 III|               officium in tabernaculo uel in templo, ET PROMISSA,
350  IV|              meritum haberent ex bono uel malo opere suo. Posset quippe
351  IV|          contingere, ut more leremiae uel Iohannis Baptistae in utero
352  IV|     cognoscerent et iam eum diligendo uel non diligendo aliquid mererentur,
353  IV|               numquam Esau deseruisse uel in aliquo subiectum exstitisse
354  IV|            est ad affligendum populum uel persequendum siue etiam
355  IV|             pro meritis suis, homines uel saluantur per eIus misericordiam
356  IV|      saluantur per eIus misericordiam uel damnantur per eius in peccatis
357  IV|          totum arbitrio de saluatione uel damnatione hominum tribuendum
358  IV|          Apostolus ex propria persona uel quorumlibet fidelium, Deum
359  IV|             uidelicet culpa eius sola uel maxime uidentur accidere,
360  IV|              tam manifesta testimonia uel rationes in accusationem
361  IV|            Deum?~ ~et postea exemplis uel rationibus exaggeratum est;
362  IV|             si ad glorificationem sui uel ad aliquam utilitatem hominum
363  IV|              et in omnibus quae facit uel facere permittit, causas
364  IV|               sic scilicet eum facere uel permittere conueniat. Alioquin
365  IV|              irrationabiliter faceret uel permitteret.~ ~Recte autem
366  IV|       nequaquam scilicet bona operari uel uelle possimus sine nono
367  IV|          susceperit. Ut enim de amore uel desiderio temporalium rerum
368  IV|               multoque minori impensa uel sudore seu discrimine ab
369  IV|            saluentur, sicuti pharaoni uel Esau de quibus obiectio
370  IV|              scilicet quid respondeas uel dicere poteris, cum ipse
371  IV|           aeternae uitae beatitudinem uel in gloriam suam, ut et ipsi
372  IV|      gentilitas, uario delusa errore, uel ex insensatis rebus uel
373  IV|               uel ex insensatis rebus uel ex mortuis hominibus constituerat.~ ~
374  IV|        gentilis; IN EUM, non ei tamen uel eum; NON CONFUNDETUR, id
375  IV|             autem pro Iudaeis orandum uel eorum errori maxime sit
376  IV|               ut in nullis deficiamus uel desperemus aduersis. Hoc
377  IV|         cogites, tu homo quicumque es uel tu popule Israel: QUIS ASCENDET
378  IV|               hoc profiteri completum uel credere, de ascensu scilicet
379  IV|          quomodo superiora Scripturae uel inferiora ei quod inde sumptum
380  IV|              etc.~ ~Haec itaque uerba uel ipse Apostolus sensum prosecutus
381  IV|           sensum prosecutus adiunxit, uel forte, iuxta aliam qua nunc
382  IV|               credamus potius quam ei uel eum, ut supra meminimus.~ ~
383  IV|             nec ei, id est praeceptis uel admonitionibus eius QUEM
384  IV|      praedicaret.~ ~SINE PRAEDICANTE, uel ipso uel alit.~ ~
385  IV|            SINE PRAEDICANTE, uel ipso uel alit.~ ~
386  IV|          habuit? ac si diceret: nulli uel pauci.~ ~ERGO, hoc est ex
387  IV|          docuit, ut ad ipsius gloriam uel offensam specialiter spectet
388  IV|            quasi ad omnes non uenerit uel uentura sit euangelica praedicatio?
389  IV|                Non enim recte populus uel yens dicitur nisi hominum
390  IV|               ABRAHAM, non per Ismael uel Esau descendens sed per
391  IV|       ADVERSUM ISRAEL, hoc est orando uel conquerendo prouocat Deum
392  IV|               fidem saltem inspiraret uel praedicatores dirigeret.~ ~
393  IV|               uitam scilicet aeternam uel aeternam hereditatem.~ ~
394  IV|            Origenes:~ ~ Quod ex Isaia uel ex Dauid uidetur assumptum,
395  IV|           CAPTIONEM, dum saepe Domino uel sanctis doctoribus confligentibus
396  IV|            cum multa Christum et suos uel dicere uel facere uiderent
397  IV|           Christum et suos uel dicere uel facere uiderent quae legi
398  IV|           Unde scandalum hoc procedat uel illaqueatio subponit, ex
399  IV|            eos et afflictos uiderent; uel in hoc etiam quod dispersi
400  IV|            imitationem sui conuertant uel prouocent. Aemulari aliquem
401  IV|              habere ut illum imitetur uel ille eum e conuerso, iuxta
402  IV|       ueritate quam utili simulatione uel dissimulatione, de qua alibi
403  IV|           fide tenuerant, uisibiliter uel re ipsa exhibendum.~ ~Continuatio:
404  IV|            statu, id scilicet meritis uel uirtuti tuae tribuens.~ ~
405  IV|               ipsius [popul i] regnum uel obseruanti am, quia ultra
406  IV|              Enoch et Eliae correcti, uel uiso interitu eius de quo
407  IV|             in ea qui Iudaeos saluet; uel secundum Origenis uerba
408  IV|               quo nascimur originali, uel his quae ipse in eis inuenit,
409  IV|              eum nasciturum in Iudaea uel propter Sion uenturum, quamdam
410  IV|            patrum, seu promissionibus uel beneficiis a Deo illis olim
411  IV|               alicui quidquam donasse uel ad fidem quemquam uocasse,
412  IV|             dicitur, mutando scilicet uel delendo quod fecerat, non
413  IV|           cognoscendas dispensationum uel dispositionum eius, quare
414  IV|            instrueretur consilio quid uel qualiter agendum esset?~ ~
415  IV|               Ex se ipso quippe bonus uel laude potius dignus est
416  IV|             eius potius sunt laudanda uel bona quam ipse propter opera.
417  IV|          effectis suis ipse bonus sit uel dignus laude, actio tamen
418  IV|            actio tamen ipsa gratiarum uel effectus laudis nostrae,
419  IV|       uidelicet ponitur pro 'ita est' uel 'uerum est'.~ ~    [ ROMANS
420  IV|          ITAQUE. Quia uidelicet talis uel tantus est EX QUO OMNIA,
421  IV|            pecora nostra ei mactemus, uel nos ipsos propter eum interficiamus.~ ~
422  IV|               est cognoscere ualeatis uel in aliis ostendere, et ratione
423  IV|   nobismetipsis et inde aliis quoque; uel ipsi Deo bene PLACENTES
424  IV|            crescendo semper in melius uel in caelesti uita perfectae
425  IV|            officium, sicut est suendi uel fabricandi. Ministerium
426  IV|                sed tantummodo in Deo; uel ita ut non dolose id faciat
427  IV|        propter humanam gloriam agunt; uel sicut illi faciunt qui,
428  IV|               ADHAERENTES uirtutibus, uel recedentes conuersatione
429  IV|            exhibeamus Qui enim legato uel uicario alicuius praelati
430  IV|           tantum id agitur, seruitium uel honorem impendere.~ ~
431  IV|            hoc est fidelibus penuriam uel aduersitatem patientibus
432  IV|       compatientes, ut eorum penuriae uel tribulationis participes
433  IV|          subtrahimus, eis impendimus, uel pro ipsis etiam eripiendis
434  IV|             seu defendendis periculum uel damnum incurrimus. Unde
435  IV|           congeres super caput eius~ ~uel ideo ut oratio uestra tanto
436  IV|              profectu eorum exsultate uel de ipsorum defectu compatiendo
437  IV|            est, cooperentur in bonum, uel quidquid eis accidat non
438  IV|               scilicet imitari uelint uel Deum inde glorificent, sicut
439  IV|     resisteremus ut amplius aestuaret uel in eo remaneret, non cederemus
440  IV|             Sicut enim cum iudex lege uel amore Dei, qui legem instituit,
441  IV|               facere dicitur quam lex uel Deus ipse, qui hoc facere
442  IV|             ita et cum zelo iustitiae uel amore uindicat. Deo potius
443  IV|           uero ex diuina institutione uel iussione id facit, Deus
444  IV|           potentem aliquid aedificare uel facere dicimus, cum ad eius
445  IV|           quam per nos disponere uult uel quae nobis nocitura esse
446  IV|               incendia sunt caritatis uel lamenta paenitentiae, quibus
447  IV|            hoc eum ad amorem erga nos uel ad paenitentiam malorum,
448  IV|          muneris est. Cum autem mali, uel ad uindictam peruersorum
449  IV|         uindictam peruersorum hominum uel ad purgationem seu probationem
450  IV|              Unde et potestas diaboli uel cuiuslibet impii bona perhibetur,
451  IV|            uoluntas eorum sit pessima uel operatio peruersa. Potestatem
452  IV|       SERVIENTES quod uindicant mala, uel de hoc ipso quod tributa
453  IV|           ideo quia sic conscii estis uel quia hinc ita Deo militant.~ ~
454  IV|               eos patientia digniores uel benigniores facit.~ ~
455  IV|               bonis minus ministremus uel de eius salute minus quam
456  IV|          salute minus quam de nostra, uel eorum qui spiritualiter
457  IV|             cum Bersabee fornicaretur uel Uriam ad mortem proderet,
458  IV|            aliis suscipere recusamus, uel saepe alios pro iustitia
459  IV|            alios pro iustitia punimus uel etiam interficimus, cum
460  IV|        dicitur:~ ~ Date eleemosynam~ ~uel~ ~ Frange esurienti panem
461  IV|               quod sui iuris non esse uel sibi minime conuenire credit.
462  IV|         debeamus, qui in inferno sunt uel qui praedestinati ad uitam
463  IV|              quos damnatos iam uident uel damnandos, Deo reuelante,
464  IV|        dilectio proximi sit contracta uel diminuta? Neque enim cum
465  IV|         Quomodo ergo rationabilis est uel eorum uel nostra dilectio,
466  IV|            rationabilis est uel eorum uel nostra dilectio, si in ipsa
467  IV|           uita qui praedestinati sint uel non sint ignoramus, ideo
468  IV| rationabiliter agamus omnes diligendo uel pro omnibus etiam orando?
469  IV|               sicut interfici sanctos uel affligi, quae etiam eis
470  IV|             somno, id est negligentia uel torpore boni operis. Cum
471  IV|          modicum est tempus, non diem uel hebdomadam seu mensem uel
472  IV|             uel hebdomadam seu mensem uel annum, sine dilatione nos
473  IV|            salutis est, DIES cognitio uel illuminatio. Non mirum dum
474  IV|               male agit, odit lucem~ ~uel opera infidelium et tenebrosorum
475  IV|          fidelium quibus contra uitia uel diabolicas tentationes dimicant.~ ~
476  IV|          Cubilia proprie ferarum sunt uel irrationalium animalium,
477  IV|              quod maxime ex conuiciis uel iniuriis contentionum sequitur.
478  IV|          dicens: SED INDUIMINI. Agnum uel leonem induere dicitur quicumque
479  IV|            quicumque habitum mansueti uel crudelis assumit; sed et
480  IV|               Romanos perfectae fidei uel doctrinae iam in talibus
481  IV|            uitae serui DOMINO suo qui uel per se ipsum uel per uicarios
482  IV|              suo qui uel per se ipsum uel per uicarios suos de his
483  IV|          meliorem partem interpretari uel exponere debemus, dico potius
484  IV|           propter hoc damnabitur quod uel zelo legis abstinet, ne
485  IV|           ideo quod melius est opinor uel caritatiue assero, quia
486  IV|              impediri ratione uidetur uel auctoritate contradicitur.
487  IV|               ita alii alits iudicent uel reprehendant subiungit Apostolus,
488  IV|             his scilicet diiudicandis uel deliberandis de quibus nulla
489  IV|          quibus nulla adhuc discussio uel ratione uel auctoritate
490  IV|           adhuc discussio uel ratione uel auctoritate facta est.~ ~
491  IV|               Nondum enim ab Apostolo uel ab aliis doctoribus manifesta
492  IV|             quae domanda sit sentiat, uel infirmitatem patiatur quae
493  IV|             apostolorum Quadragesimae uel sextae feriae sic institutam
494  IV|          institutam esse abstinentiam uel confirmatam credimus.~ ~
495  IV|            bonis operibus et oratione uel a laude sui Creatoris cessat.
496  IV|               propinquat. Sibi uiuere uel sibi mori dicitur qui ad
497  IV|            dicitur qui ad commoda sua uel propriam gloriam potius
498  IV|             sibi acquirere cupierunt; uel sibi etiam inferentes manus,
499  IV|          facit quam homo, quando ipse uel per legem aliquam uel inspirahonem
500  IV|            ipse uel per legem aliquam uel inspirahonem internam quid