bold = Main text
     Libergrey = Comment text
5029  II|                 quo facilius eam finiri perspicimus et aerumnis subiacere, et
5030  II|             instituendo usque ad mortem perstitit, nos sibi amplius per amorem
5031  IV|            ualet, quae quibus hominibus persuadenda sint sicut et docenda, iuxta
5032 Pro|        dissuadendo retrahit a malis uel persuadendo applicat bonis, ut iam uidelicet
5033  IV|              QUI EXHORTATUR, hoc est ad persuadendum loquitur, secundum rationem
5034   I|            Sermo itaque eorum, ad malum persuadens, quasi SEPULCHRUM PATENS
5035  II|              uel commenta philosophicae persuasionis resecuit, secunda autem
5036  II|          quantum ad permissionem Domini pertinebat, qui eum illi quasi carcerario
5037 III|      damnationem potius quam ad salutem pertrahens, ut uidelicet damnationem
5038 III|                naturae iam ei dominante pertrahor, immo ex natura, per quam
5039   I|            naturalem eorum discretionem perturbans ac uitians.~ ~LINGUIS SUIS.
5040 III|                  id est quietam ab omni perturbatione conferunt uitam.~ ~
5041  IV|           SCANDALIZATUR, id est apud se perturbatur quasi talem fidem, ad quam
5042   I|               ad celsitudinem angelorum peruenerit et nos pariter haeredes
5043   I|               mari ad uos corpore etiam perueniam.~ ~PROSPERUM ITER dicit
5044 III|               mortem scilicet et uitam, perueniatur, ad mortem quidem ex iustitia,
5045  II|             RESURRECTIONIS eius, id est perueniemus per gradus uirtutum ad resurrectloms
5046  IV|            perfecero hanc legationem et perueniens illud ASSIGNAVERO EIS FRUCTUM
5047  IV|       contentione, hic praecipue cuidam peruersae contentioni in primitiua
5048  IV|             ludicans legi contrariam et peruersam; aut INFIRMATUR, in fide
5049  IV|                Salomon in Prouerbiis de peruersis:~ ~ Qui laetantur cum malefecerint
5050  IV|             conuersatione seu moribus a peruerso homine et imitantes bonum,
5051  IV|            autem mali, uel ad uindictam peruersorum hominum uel ad purgationem
5052  IV|              sanctos angelos diligamus, peruersos diligere debemus. Quomodo
5053 III|              perpetrandam, ut uidelicet peruersum mentis desiderium in effectum
5054   I|               non permittantur implere. Pes enim quo incedimus, affectum,
5055   I|                EORUM dicuntur quas ipsi pessimi exempli doctrina quasi suas
5056  IV|      malefecerint et exsultant in rebus pessimis.~ ~Cum autem idem Salomon
5057  IV|                 quo est luxuria.~ ~Quod pessimo nobis exemplo beati Loth
5058  II|              praeuentum, nisi quem Deus pessimum futurum, si uiueret, praeuidebat
5059   I|             tota etiam contra superbiae pestem scripta est, a superbia
5060 III|                 ex Anthropologia nostra petatur.~ ~
5061 III|               aut si inuenis melius hoc pete. Voluntarie? quia gratis.
5062  II|           gratiae quantum Deus ipse non petenti offest, sed potius Abrahae
5063   I|              nonnumquam inuitis uel non petentibus beneficia praestat.~ ~Sed
5064   I|            scriptum est iusto:~ ~ Vitam petiit a te et tribuisti ei~ ~et
5065   I|                  uel in ipsis orationum petitionibus semper adiungatur: "Per
5066  II|                 et ita in omnes homines petransiit in quo omnes peccauerunt."~ ~
5067 III|               et cum dicimus:~ ~ Sancte Petre, ora pro nobis.~ ~tale est
5068  II|                 uidelicet Iosue cultris petrinis ex praecepto Domini filios
5069  IV|               gentiles quantam manum in pharaonem exercuisset, sicut et Rahab
5070  IV|           Surrexerunt quidam de haeresi Pharisueorum qui crediderant, dicentes
5071  IV|              frui EX PARTE, sicut et ad Philemonem, cum diceret fruar te statim
5072 III|                iuxta illud quod ait:~ ~ Philippe, qui uidet me uidet et Patrem~ ~
5073  IV|                 qui circa passionem per Philippum et Andream ad eum accesserunt,
5074  IV|                  Inuenimus Messiam~ ~et Philippus Nathanael:~ ~ Quem scripsit
5075   I|               Baal, Iudaei Beelzebub et Philisthaei [Zebet]. Romani colebant
5076  IV|                CUM EIS SUNT, SANCTOS.~ ~PHILOLOGUM ET IULIAM. Origenes:~ ~
5077  II|            idolorum cultum uel commenta philosophicae persuasionis resecuit, secunda
5078   I|         propheticae auctoritatis laudem philosophico adiungas praeconio, inuenies
5079   I|            Notandum uero non de omnibus philosophis uel naturali lege utentibus
5080  IV|              scribens meminit: Salutate Phlegontem, Hermam, asserunt auctorem
5081 Pro|        epistolam meminit. De qua quidem Phoebe ipse Apostolus in fine epistolae
5082  II|               et Arabas et Aethiopas et Phoenices aliosque quorum studia erga
5083  II|            etiam Aethiopum et Arabum et Phoenicum aliquos circumcisione erga
5084   I|              Annius Seneca Cordubensis, Photini Stoici discipulus et patruus
5085   I|                 hominum sculptilia siue picturas habeamus? Alia uero quaestio
5086  II|             fuit dininae iustitiae siue pietati, ut per Christum plus prodesset
5087  IV|              perficit. Alius autem, cum piger sit ac magni laboris impatiens,
5088  IV|             mente, et qui pauperior est pigrior existat. Quid est igitur
5089  IV|            malam habent. Unde et iniquo Pilato Veritas ait:~ ~ Non haberes
5090  IV|         frugiferae factus per fidem, ET PINGUEDINIS per caritatem. Pinguedo
5091  IV|              PINGUEDINIS per caritatem. Pinguedo enim calidae naturae est
5092  IV|            ILLIS, ET SOCIUS RADICIS, ET PINGUIDINIS OLIVAE FACTUS ES.~ ~QUOD
5093  II|                 numquam praecepta eorum placeant nec uoluntarie possint impleri,
5094   I|                enim exteriori opere Deo placemus sed potius ex uoluntate.
5095  IV|             Numquid omnes iusti Christo placent sicut et Patri? An uoluntas
5096  IV|          HOSTIAM VIVENTEM, SANCTAM, DEO PLACENTEM, RATIONABILE OBSEQUIUM VESTRUM.~ ~
5097  IV|               quoque; uel ipsi Deo bene PLACENTES ET tandem perfecti in uirtutibus
5098 III|                et ego per omnia omnibus placeo, non quaerens quod mihi
5099   I|                credit et contraria quae placitura Deo credit appetit.~ ~
5100   I|          recognoscamus Deo Patri minime placiturum, nisi per ipsum mediatorem
5101  IV|               eum Patri magis quam sibi placuisse: SED SICUT SCRIPTUM EST
5102  IV|            quibus non miramur, sicut de planetis scriptum est:~ ~ Ut sint
5103  II|             quidem mors eius fuit quasi plantatio grani fructificandi et multiplicandi
5104  IV|            humiliasse. De populis autem planum est hoc accipi, cum etiam
5105 III|              sed etiam occisum grauiter planxit et eum qui se eius occisorem
5106  II|                et corporis superfluo se plasmasse partem illam corporis notat
5107  IV|             DICIT: LAETAMINI GENTES CUM PLEBE EIUS.~ ~ET ITERUM. Per Isaiam
5108  IV|                 nihil amplius haberet a plebeis et popularibus. Quomodo
5109  II|             inquit, aduentum non tantum plebis Iudaeae sancti prophetantes
5110  II|                 ut illud merito membrum plecteretur per quod peccatum ipsum
5111  II|       damnatione cum quod non meruerint plectuntur, multae possunt existere
5112   I|                fecit animam, ut ex eius plenissima beatitudine, quae in fine
5113  IV|              Impietates a Iacob auertet pleniter, sicut scriptum est: "Et
5114   I|             MALEDICTIONE ET AMARITUDINE PLENIUM EST, ex nono psalmo uidetur
5115   I|       FORNICATIONE, AVARITIA, NEQUITIA, PLENOS INVIDIA, HOMICIDIO, CONTENTIONE,
5116 III|                 quam corporaliter adim, plentes, sicut alibi dicitur:~ ~
5117 Pro|               Actus uero apostolorum et pleraeque narrationes euangelicae
5118   I|          diligenter collegerunt. Quorum pleraque et nos etiam in Theologiae
5119  II|                 uidetur, uerum etiam in plerisque aliis, -- sicut in Iob percusso
5120   I|         commutare uoluit, ut potius eum plium dexterae, id est prosperitatis
5121  IV|               Ambrosius hic nominatiuum pluralem intelligit, ac si diceretur:
5122  II|                  BEATUS VIR. Cum primum plurali numero 'beatos' proponeret
5123   I|          dixerit SI AUTEM TU, nunc uero pluraliter dicat PER VOS, plane insinuat
5124 Pro|          decreta, regulae monachorum et plurima sanctorum scripta, sacris
5125   I|               tradita patribus uigeret, plurimi etiam gentium ueniebant
5126   I|          angelorum uel daemonum gloriam poenaeue praeferimus, qui corporeae
5127  II|               praeteritis peccatis uere poenitet sicut publicanus qui de
5128 III|         expertus fuerat obedientiam, ut poeta meminit:~ ~ Est quodam prodire
5129   I|            discipulus et patruus Lucani poetae, continentissimae uitae
5130   I|           applices, ad scripta scilicet poetarum philosophorum. ET GLORIARIS
5131 III|                 prohibetur, iuxta illud poeticum:~ ~ Nitimur in uetitum semper
5132 III|                laudantem scilicet atque pollicentem eorum quae multum desiderabant
5133  II|               remissum, nihil delicatum pollicetur aut molle? Quod et si nihil
5134  IV|            nulla genera ciborum esu suo pollnunt animam, sed damnosum est
5135   I|             commissi, ut se ipsos mutuo polluant.~ ~
5136   I|            SEMETIPSIS, mutuo se inuicem polluentes in corpore sicut animo polluti
5137  IV|                hoc est animam suam inde pollui, illi immundus est quia
5138   I|                 Nomen sanctum meum quod polluistis in gentibus, id est contemptui
5139  IV|          sanguine uel quocumque immundo polluitur, si nescit qui manducat,
5140   I|       polluentes in corpore sicut animo polluti erant infidelitate.~ ~
5141   I|            PASSIONES ignominiosas dicit pollutiones non naturalis libidinis.
5142 III|           consolatione uxoris Corneliae Pompeius uictus et profugus commemorans
5143   I|              uoluit, dicens apud se:~ ~ Ponam sedem meam... etc.~ ~opere
5144  II|               habet quam ut animam suam ponat quis pro amicis suis.~ ~
5145 III|                  Antiquitus enim potius ponderabatur pecunia quam numerabatur.~ ~
5146 III|             pendenda, id est substantia ponderanda. Antiquitus enim potius
5147  IV|               praeerat arcae ubi census ponebantur regis tributorum et uectigalium.
5148  II|             iterum:~ ~ Potestatem habeo ponendi animam et iterum sumendi
5149   I|             exemplis assignare ualeret, ponendo scilicet ante oculos aliquam
5150  IV|               pono, id est iam apud me, ponendum delibero in ecclesia humile
5151  IV|          communicare' pro 'coinquinare' ponens ait:~ ~ Non intelligitis
5152   I|   continentissimae uitae fuit, quem non ponerem in catalogo sanctorum, nisi
5153 III|             tantum in causa dilectionis poneremus, profecto quidquid ageret,
5154  IV|           habebant ad pedes apostolorum ponerent; et sicut ipse in epistola
5155 Pro|              transgressorum ante oculos ponerentur. Hi autem sunt ueteres illi
5156  II|         legislator ubi form as mystical poneret nisi in dedecoratione uerecundorum
5157 III|               pro amico uel benefactori poni ex adiuncta parabola patenter
5158  II|              Nos enim liberum arbitrium ponimus nullo extrinsecus cogente
5159  IV|            pertinent ad carnale ipsius [popul i] regnum uel obseruanti
5160  IV|            amplius haberet a plebeis et popularibus. Quomodo enim aliquid diuinum
5161 III|                 ergo Apostolus utrosque populos ad fidem colligendos, posuit
5162  IV|               ex uentre tuo diuidentur, populusque populum superabit et maior
5163  IV|                 esse et praecipue a cam porcine et caeteris cibis quos lex
5164  IV|              uiua occidantur prius, sed porcis et canibus dentur. Aues
5165  IV|                 margaritas uestras ante porcos.~ ~QUI TRIBUIT, id est sua
5166 III|          inseparabiliter nobiscum ipsos portamus.~ ~
5167  II|               et Dominus peccata nostra portasse, id est poenas peccatorum
5168  IV|                    Alter alterius onera portate.~ ~HOSPITALITATEM SECTANTES,
5169  IV|       accipiatur de uectitus, id est de portatis mercibus.~ ~CUI TIMOREM.
5170  IV|             quae suscepit per poenam et portauit in corpore quo, ut de ipso
5171  II|           otiosam causam in hanc membri portiunculam aestimare qua circumcidatur
5172   I|              securis ad radicem arboris posita est. Omnis enim arbor quae
5173 III|                tribulationibus scilicet positi frequenter ignoramus, in
5174   I|               clamor uocis est ad longe positos ut accedant uel audiant.
5175 III|               ipsum, quomodo implere id possemus, nisi et nos ipsos diligeremus?
5176  IV|              debemus, ut huius scilicet possessionis in nobis finem constituamus,
5177  II|                 MUNDI, id est perpetuns possessor uniuersorum bonorum, qui
5178  II|                  unde scire possum quod possessurus sim eam. Et respondens Dominus:
5179   I|             iquid hi qui serui dicuntur possideant proprium. Hoc itaque modo
5180  II|          faciens ea uiuas et ingrediens possideas terram quam Dominus daturus
5181 III|          innumera, tam de terra Chanaan possidenda et terrenis commodis quam
5182  II|                habet. Quod etiam ius in possidendo hominem diabolus habere
5183  II|                 nihil habentes et omnia possidentes.~ ~Vel ESSET HAERES MUNDI,
5184  IV|                aliquid cum delectatione possidere et amplecti et uidere.~ ~
5185  II|              darem tibi terram istam et possideres eam. At ille ait: Domine,
5186  II|             figurantur. Uniuersa quippe possidet bona qui omnia habet necessaria,
5187  IV|                  ut uidelicet quod uolo possim PER DOMINUM, si uidelicet
5188   I|                 spolia, significat eum, posteaquam conuersus est, multas animas
5189  II|          bonorum plenitudine perfectum, posteri eius spirituales ACCIPIENTES
5190  II|                nascatur deterior quanto posterior, a nonnullis quaeritur.
5191 III|               sunt uerba quae posuit ut posteriore interpretetur primum. Nam
5192  II|           sanctificatos in utero, longe posteriores quam Cain deteriores nasci
5193  IV|      primogenitus futurus erat, SERVIET posteriori fratri, id est Iacob. Quae
5194  II|             Quod diligenter Origenes in posterioribus ostendit, distinguens ex
5195  II|          requirentia, ad confirmationem posteriorum magis quam ad suam Abraham
5196  IV|              supererit ei de semine suo posterit as per quam rest auretur
5197  II|              incepit et in carnali eius posteritate est reseruata, tam signum
5198  II|            negotio legitimis et quantum posteritati sufficit utatur officiis?~ ~
5199  IV|         personis duorum fratrum quam in posteritatibus eorum accipienda est, hoc
5200  II|       implicetur, ut tanto peius quanto posterius quisque nascatur.~ ~Haec
5201  II|          iudicium Dei IN CONDEMNATIONEM posterorum eius, id est deputat eos
5202   I|               enim filii non eramus sed postguam meruimus hoc sumus Sumus
5203  IV|           nostrum, sic est indicare; et postremo sicut omnia ad gloriam eius
5204  IV|               enim a Deo aliquid orando postulamus, ex ipsis uerbis nostris
5205  IV|                quam dissensionis ita ut postulo efficiat.~ ~SATANAM, id
5206  II|        turpiloquium de ore quo, quo non posuerit ori suo custodiam. Cur non
5207  II|              Augustini uelit quod primo posuimus et postmodum opposuimus,
5208  IV|             dicitur 'ebrietas' quae est potatio nimia.~ ~Quod autem hoc
5209  IV|         masculino dicimus calicem aptum potationi a quo dicitur 'ebrietas'
5210  IV|                  Noli esse in conuiuiis potatorum, nec in comessationibus
5211  IV|              ipse. Sic quippe quemlibet potentem aliquid aedificare uel facere
5212   I|          hominis immortalitas erit. Tam potenti enim natura Deus fecit animam,
5213  II|                 Non sunt etiam copiosae potentis diuitiae quae alios ditare
5214   I|             magister et illius temporis potentissimus, optare se dicit esse eius
5215 III|             Potestates uocantur qui hoc potentius caeteris in suo ordine perceperunt,
5216 III|         spiritualem Deo fructum reddere poteratis sed morti potius, id est
5217  IV|                       13:1] OMNIS ANIMA POTESTATIBUS SUBLIMIORIBUS SUBDITA SIT:
5218  IV|                conferunt, quia uacantes potibus et dantes symbola consumentur.~ ~
5219  IV|            medicus ad infirmum ueniens, potionem offerret qua curari ille
5220   I|                 ipse in senio susceptus potissimum diligebatur. Sic et Paulus
5221  II|                essent rursus circumcidi potuissent. Beatus uero Augustinus,
5222  II|                 scriptum sit:~ ~ Et qui pracibant et qui sequebantur clamabant
5223  IV|               quam exhibebat fratribus, praebens sumptus illis necessarios.~ ~
5224  IV|             potentiae Christi praeconia praebent.~ ~UT ILLOS AEMULENTUR,
5225  IV|               minus scandali aliis inde praebere, et nonnullam etiam suae
5226  IV|               in domo sua conuenticulum praebuit. Fertur traditione maiorum
5227  IV|                  profecto ut saluus sit praecatur.~ ~
5228  IV|                  ut spes remunerationis praecedens fortes efficiat contra passiones,
5229  IV|            super aliorum praedicationem praecedentem, quae quasi meae praedicationis
5230 III|              potius quam secundum eorum praecedentia merita, hoc est secundum
5231  IV|              dona eius eorum uocationem praecedunt, dum eorum scilicet praeparat
5232   I|               mente ac ratione caeteris praecellens, utpote qui raptus est ad
5233  II|           traditis, non coacti, ut quod praeceperit exsequamini, non attendentes
5234 III|                de omni homine Apostolum praecepisse, cogitur fateri, quod scelestissimum
5235   I|                 ac si per uniuscuiusque praecepti transgressionem legis uiolatae
5236 Pro|     transgressio si nulla de eis fieret praeceptio. Voluit tamen Dominus et
5237  IV|           admonitionem hanc nostram seu praeceptionem, INVICEM, alter uidelicet
5238  IV|               qui olim in fide gentiles praecesserant, postmodum sequantur et
5239 III|              quae in signum rei futurae praecesserunt et in spe tantum illius
5240  IV|               uerbis, dicens iam noctem praecessise, quae dormitionis est tempus,
5241  IV|                  primum Domini aduentum praecessisse et populum ludaeorum, quasi
5242   I|                quam de summitate illius praecidebant circumcidentes. Et dicitur
5243   I|                maximus Dauid exultantes praecinerunt. Iacob quidem sic ait:~ ~
5244  II|                 laude Christi psalmista praecinit:~ ~ Diffusa est gratia in
5245   I|          circumcisionem Dominus Abrahae praeciperet, ait:~ ~ Hoc erit pactum
5246 Pro|           disciplinis suis uel posteris praecipienda uel disponenda reseruauit,
5247  II|            Domino sic eam Abrahae primo praecipiente:~ ~ Statuam pactum meum
5248  IV|                 CHRISTO, hoc est ei hoc praecipienti obedit, ET PROBATUS EST
5249  II|            damnationem, quasi suggerere praecipientis praua opera; SIVE OBEDITIONIS,
5250 III|              sicut est Euangelii in quo praecipimur etiam inimicos diligere
5251  IV|                   Mandatum hoc quod ego praecipio tibi hodie, non supra te
5252  IV|             quia in Actibus apostolorum praecipitur abstinere a fornicatione,
5253  II|               PROPHETIS quae eam quoque praecipiunt.~ ~
5254  IV|             domni quam intrarent dicere praecipiuntur:~ ~ Pax huic domui.~ ~BONA,
5255  II|             astronomiae quae apud illos praecipua ducitur, nullus certe astrologiae
5256  IV|              parte illorum quos habebat praecipuos, salutare ipsos decreuit,
5257   I|               ambigimus.~ ~De hoc autem praeclaro Christi siguifero et tuba
5258  IV|                 magna potentiae Christi praeconia praebent.~ ~UT ILLOS AEMULENTUR,
5259   I|               ut ait Ambrosius, "magnis praeconibus nuntiat". Per Ieremiam Dominus
5260   I|            laudem philosophico adiungas praeconio, inuenies huius Apostoli
5261 III|             GLORIFICAVIT.~ ~QUOS AUTEM. Praedestinantur electi, id est ad uitam
5262 III|         differentia sit prouidentiae ac praedestinationis seu fati.~ ~
5263   I|           Quidam enim electorum, id est praedestinatorum, ibi iudicabunt tantum et
5264 III|              praescierit, praedestinet, praedestinatos uocet, uocatos iustificet,
5265 III|              est salute ut praescierit, praedestinet, praedestinatos uocet, uocatos
5266   I|             quae ibi promittebantur uel praedicab.antur NUMQUID INCREDULITAS
5267  IV|            Paulus qui pluribus gentibus praedicabat. Unde dicunt doctores quia
5268  IV|         praedicandi non habebant, ut ad praedicandas gentes possent ire, erant
5269 Pro|                 Romam aggreditur ibique praedicans in multis uirtutibus manifestissime
5270  IV|          quaerit. Et quia nonnulli bene praedicant et male uiuunt, addit SANCTIFICANS,
5271  IV|           AUDIERUNT, neque per se ipsum praedicantem neque per alium qui eum
5272   I|              humanitatis de Domino Iesu praedicantur. Aliter: Non erubesco Euangelium,
5273  IV|              illis pro capacitate eorum praedicari oporteat discernit, ut modo
5274   I|               in ea fide quae iam uobis praedicata est, non in alia noua.~ ~
5275  II|               modum DOCTRINAE IN QUAM a praedicatoribus estis eruditi. Et sic LIBERATI
5276   I|          ponitur, et quando simpliciter praedicatur, id est sine apposita determinatione.
5277 III|               caritatis feruorem essent praedicaturae.~ ~
5278  II|              Balaam, qui Christi utique praedicauerunt aduentum.~ ~Licet autem
5279   I|              sicut et caeteris gentibus praedicaui. Licet enim iam conuersi
5280  IV|                    15:20] SIC AUTEM HOC PRAEDICAVI EVANGELIUM, NON UBI NOMINATUS
5281   I|               hoc est ut omnibus ubique praedicem gentilium nationibus. Gentes
5282  IV|            ciuitatibus singulis qui eum praedicent in synagogis, ubi per omne
5283  IV|          dicitur "Fiat", tale sit ac si praediceretur "Fiet". Sicut enim quandoque
5284   I|               in his quae promittit aut praedicit.~ ~OMNIS AUTEM HOMO MENDAX,
5285   I|            fidelis... etc.~ ~Facile est praedictae quaestioni etiam hoc modo
5286   I|                 his promissis ibi illis praedictis quae credidit.~ ~
5287   I|              malignum nonnumquam futura praedicunt. Propheta quippe est qui
5288   I|                 Graeci fuerunt, ratione praeditum, id est naturali lege optime
5289  IV|                 exordio huius epistolae praedixissem omnem scripturam aut docere
5290  IV|          princeps uel dispensator, quia praeerat arcae ubi census ponebantur
5291  IV|               ipse semper tamquam caput praeerit sicut et promittit dicens:~ ~
5292  IV|                 eo quod uni ex partibus praeesset. Census uero qui a subditis
5293  II|                debita, et hoc per fidem praeeuntem. Ex fide enim spes nascitur,
5294  II|              deinceps superaedificetur, praeeunti gratiae deputetur. Remissis
5295   I|                edoceri.~ ~Hieronymus in praefatione libri XVI In Isaiam, ad
5296   I|               daemonum gloriam poenaeue praeferimus, qui corporeae non sunt
5297  IV|               uis te saltem ramis illis praeferre in hoc quod FRACTI SUNT
5298  II|             exprimit, quam et proselyti praefigurabant.~ ~Recte itaque Apostolus,
5299  II|                est, ut in hoc uidelicet praefiguraretur illius octauae claritatem
5300  II|              dies, id est octaua, recte praefixa est, ut in hoc uidelicet
5301  II|             diligendo baptizari propter praefixam Dei sententiam de baptismo
5302  IV|           caeleste concupiscendum, quam praeire gratiam necesse est, nisi
5303  IV|               procederet nec gratia Dei praeiret, quae fidem saltem inspiraret
5304  IV|             cuius uicarii sunt et a quo praelationis potestatem acceperunt, eis
5305  IV|                qua quidem sollicitudine praelatorum erga subiectos Salomon admonet
5306  IV|                propter ipsum tantummodo praelatum, a quo destinantur, ipsi
5307 III|                 est et per hoc caeteris praelatus creaturis -- et rursus dicens
5308  II|                a nobis de circumcisione praelibatis, licet succincte antiquorum
5309   I|         poenarum dirigente nos in fidem praemiorum. Consequens est enim quasi
5310   I|                 uero aliud quod secundo praemiserat: Qui praedestinatus est
5311   I|                 et postea docere.~ ~Cum praemiserit nomen Christi -- quod est
5312  IV|             autem cum de aduersitatibus praemisisset dicens:~ ~ Improperia improperantium...
5313 III|  FRUCTIFICAREMUS DEO.~ ~ITAQUE FRATRES. Praemissam adaptat modo similitudinem
5314  IV|               alius, quam ille scilicet praemissus qui imperfectae est fidei,
5315   I|             seruum appellat? At uero ut praemittamus distinguere, duo [sunt]
5316  II|            coram te.~ ~Sed profecto cum praemittitur:~ ~ Cecidit Abraham in faciem
5317  IV|             ficationem, cum dicitur:~ ~ Praeneste sub ipsa.~ ~Quos, scilicet
5318  IV|         apostolicis sumuntur, 'Fratres' praenuntietur.~ ~
5319  II|        INIQUITATIS PECCATO, hoc est non praeparabitis ea instrumenta conceptae
5320  II|            opere complendum. Tunc autem praeparamus membra nostra ad malam concupiscentiam
5321  II|               illicitos refrenet motus, praeparando nos ita IN VITAM AETERNAM
5322  II|          propagatione carnis filios Dei praeparare. Quod patenter insinuat
5323 III|                 aperte atque impudenter praeparastis MEMBRA VESTRA SERVIRE IMMUNDITIAM,
5324  II|               misericordiam Dei gloriam praeparatam, simul cum discretione caritas
5325 III|              HUIUS? id est ita prong et praeparato ad interficiendam animam,
5326   I|         scilicet, hoc est diuina gratia praeparatus pro qua et matri eius dictum
5327  IV|              illos ut in aduentu suo se praeparent et de quibus instrui uelint
5328  II|       suppleretur quod delictis nostris praepediebatur. Cum enim Filium suum Deus
5329 III|          caritatis priuetur aliquo casu praepeditus. Unde et merito beatus Augustinus
5330  IV|               quae familiari semper est praeponenda. Praedicatione quidem Petri
5331  II|                 alteri ex his conseruis praeponendus esset et potestatem in eum
5332  II|            promissionibus Dei mereretur praeponi in exemplo, etiam gentibus;
5333  II|             quos Dominus ecclesiae suae praeposuit, id est censemus uel testificamur.~ ~
5334  IV|           aeternis bonis accidit. Venit praepotens aliquis et opes suas aliquibus
5335   I|                 PRAEPUTIUM, id est ipsa praeputiata gentilitas quam uos, scilicet
5336   I|                praeputium habebant, non praeputiatos, id est immundos, uerum
5337  II|                enim circumcisis in came praeputiis, quid inuenire posses secunda
5338  IV|                quodam diuino factum est praesagio, ut ille uidelicet Tertius
5339   I|                 a 'prae putando' id est praescidendo, quamuis 'putare' modo pro '
5340  IV|             rationem quam habuit in sua praescientia, de his quae facturus erat,
5341  IV|               SAPIENTIAE DEI quantum ad praescientiam ipsius, ET SCIENTIAE quantum
5342 III|                sollicitus est salute ut praescierit, praedestinet, praedestinatos
5343 III|              Nescio uos.~ ~Illos itaque praescisse dicitur quorum antequam
5344   I|                 quem malum futurum esse praescisset, nisi pariter nosset quibus
5345 III|             NOBIS OMNIBUS scilicet quos praesciuit seu, ut dictum est, PRAEDESTINAVIT,
5346   I|           adnectit, quasi loco prooemii praescribit, ut eos uidelicet attentos
5347 III|        humanitatem oculis Patris semper praesentando et sic nos ei tamquam mediator
5348 III|                 NEQUE INSTANTIA, id est praesentia bona uel mala.~ ~NEQUE FORTITUDO,
5349 III|              CHRISTI, hoc est per ipsam praesentiam ueritatis in Christo uobis
5350  IV|                 non audere et maxime se praesentibus; uel ut se rationabili causa
5351  II|              esse in perpetuo damnandum praesentiret.~ ~Sicut autem ante baptismum
5352 III|             uidelicet abundantiam omnem praesentium aerumnarum euitemus anxietatem.
5353   I|                  Unde et Veritas iniquo praesidi ait:~ ~ Non haberes in me
5354  II|              filii Abrahae carnales, et praesignabantur futuri ex gentibus filii
5355  IV|                 SOLLICITUDINE, subaudis praesit, eorum scilicet lucra potius
5356  IV|            corde et corde locuti sunt~ ~praestabitur eum uerum Dominum esse omnium,
5357 III|             spes nos adiuuat patientiam praestando, ita ET SPIRITUS Sanctus
5358   I|                non petentibus beneficia praestat.~ ~Sed cum haec salutatio
5359  IV|                 6] IDEO ENIM ET TRIBUTA PRAESTATIS: MINISTRI ENIM DEI SUNT,
5360  IV|          refectione scilicet ab eo sibi praestita. EX quo perpendendum est
5361  IV|         alterius cibi concessi et a Deo praestiti, gratias agit.~ ~
5362  II|        praecedentium subsecuta idem eis praestitit.~ ~Est autem circumcisio
5363 III|                 cuius obedientia nimium praesumabamus.~ ~SEDUXIT ME, id est fefellit,
5364   I|        sapientes minus de sua sapientia praesumant quae magis inflare quam
5365  IV|                  ac si diceret: non ita praesumatis dubia iudicare qui de certis
5366  IV|                de sua scilicet opinione praesumentem. Cum autem aliquo euentu
5367  IV|            superbe aliquid per haeresim praesumentes dum ex nouitate aliqua quaerimus
5368  IV|      praedicationem suam, dicens se non praesumere aliquid LOQUI, hoc est sibi
5369  IV|            gentiles in sua altercatione praesumerent, quasi intelligentes populum
5370  IV|              quem te esse existimas qui praesumis SERVUM alterius iudicare,
5371  II|             humilitatem Abrahae non tam praesumpsisse de bonitate diuinae gratiae
5372  II| perpendentibusque uideatur, ad quam rem praesumpta prius cognitione perficiendam
5373  IV|               tantum uirum de consimili praesumptione a Domino uiderint reprehensum.
5374   I|               deliberationis magis quam praesumptionis, addit IUSTI IUDICII, hoc
5375  IV|              Apostoli tamen auctoritate praesumptum est.~ ~SION, id est Ierusalem,
5376  IV|                excusationem quamdam sui praetendit, si ad eos scilicet uenire
5377  II|              Deum.~ ~Non autem segniter praetereundum est quod hoc loco Apostolus
5378   I|          uersiculos ueru adnotant atque praetereunt, liquido confitentes in
5379  IV|          PROFICISCI COEPERO, SPERO QUOD PRAETERIENS VIDEAM VOS, ET A VOBIS DEDUCAR
5380  II|            dicta ad eam pertinentia non praeterire.~ ~Origenes, super hanc
5381   I|                Euangelii commendationem praeterit, dum ipsum per scripturas
5382  II|                operum peccata contegunt praeterita. Et hoc quidem ipsa constructionis
5383  II|             susceptae sunt a Deo, et de praeteritis peccatis uere poenitet sicut
5384   I|                statu legis, quamuis iam praeterito et quantum ad carnales obseruantias
5385 III|      exspectaretur futurum quod iam est praeteritum; et Iudaei adhuc de sua
5386  IV|          insuper demonstrandum quomodo, praetermissa Dei dilectione quae maior
5387 III|               peccato ageremus, non est praetermissum.~ ~SINE LEGE ENIM, id est
5388  II|          aeternae poenae tradi. Ut enim praetermittamus hominem Christum ab omni
5389   I|                Aliter. De uindicta illa praeuancationis angelicae patenter ostenditur
5390  IV|                 beneficium eius uestrum praeueniat, ut quasi debitum uobis
5391  II|     praedestinatum ad uitam, nec umquam praeueniendum morte donec ei uel per praedicationem
5392 III|                 usque ad opera prodeant praeuenimus, omnem quantum possumus
5393  II|  concupiscentiae, uerum etiam ipsam ita praeuenire uestra prouidentia studeat,
5394  II|             deputari, morte in infantia praeuentum, nisi quem Deus pessimum
5395  IV|                de quibus instrui uelint praeuideant.~ ~SPERO, nihil uidelicet
5396  IV|               damnandos, Deo reuelante, praeuident, quam electos? Sed cum in
5397  IV|               etsi se ab eis occidendum praeuideret.~ ~A NON QUAERENTIBUS ME
5398  IV|             quoque diligenter Apostolus praeuidit.~ ~
5399 III|             omnia uidelicet sicut a Deo praeuisa sunt, necesse sit euenire
5400  II|               UBI ENIM NON EST LEX, NEC PRAEVARICATIO.~ ~LEX ENIM IRAM. Iterum
5401   I|              QUI IN LEGE GLORIARIS, PER PRAEVARICATIONEM LEGIS DEUM INHONORAS.~ ~
5402  II|            PECCAVERUNT IN SIMILITUDINEM PRAEVARICATIONIS ADAE, QUI EST FORMA FUTURI.~ ~
5403 III|             seruio LEGI PECCATI, id est prauis concupiscentiae suggestionibus
5404 III|                CONCUPISCENTIAM, id est, prauum animi desiderium, in ambitione
5405  IV|          CENCHRIS:~ ~COMMENDO, scilicet precibus meis.~ ~PHOEBEM, per quam
5406  IV|                 Non mirum dum hac nocte premebamur, si pigri ad operandum eramus.
5407  IV|                pro arbitrio eius omnium premia uel poenae disponentur,
5408  IV|          recipiet a Domino de poena uel premio.~ ~
5409 III|               prauae consuetudinis iugo premor quae bonam impedit uoluntatem.~ ~
5410  IV|               sicut ea quae sub pedibus premuntur; VELOCITER, scilicet in
5411  II|              illo legis iugo grauissimo pressi, dentem pro dente, oculum
5412  IV|              ministerio sanctorum et in pressura et in egestate propter Christum,
5413  IV|         AMBULEMUS tamquam IN DIE quando pretiosioribus indumentis quisque induitur.
5414   I|            haberi fecistis et cum in se pretiosissimum esset uilificastis.~ ~
5415  II|               Petri quia redempti sumus pretioso sanguine Unigeniti, ab aliquo
5416  IV|            sequantur et fiant nouissimi prim). Altitudo, id est profunditas
5417 Pro|            superbia~ ~uel etiam quia ad primae sedis ecclesiam destinatur.
5418  II|              siue pactum Domini, id est primam eis a Domino legem datam
5419 Pro|           temporis gentibus imperabant, primatum obtinuit. Hoc autem factum
5420  IV|               acquisitis. Quarum quidem primitiae Magi fuerunt siue Samaritani
5421  II|          rationis, eo quod sui corporis primitiis et sanguinis initiati, insidias
5422  IV|               infirmorum; et Iacobus in primitina ecclesia, quae infirmae
5423  IV|                peruersae contentioni in primitiua ecclesia statim exortae
5424  IV|                    Idem, paulo ante:~ ~ Primitiuos ecclesiae Asianae, istos
5425 III|                 naturam Filius est more primogenitorum excellat dignitate, non
5426  IV|             uenire ac per hoc inuitaret primos Romanos ad fidem.~ ~
5427 Pro|                 misit, cunctis gentibus principabantur et intonabant praecepta.~ ~
5428  IV|              trahere.~ ~CAPUT, quod est principalis pars in corpore tamquam
5429 III|              eis ad explenda ministeria principantur.~ ~NEQUE INSTANTIA, id est
5430  IV|           agricolas; et unicuique parti principem unum constituit qui etiam
5431  II|             quarumdam actionum nos ipsi principia non sequaces sumus. Hoc
5432  IV|          dicentes:~ ~ Numquid aliqui ex principibus credidit in eum? sed turba
5433  IV|           utilitate quatn ex ministerio principum percipitis, NON SOLUM PROPTER
5434  II|                 seduxerit, aliquod unde prinilegium uel potestatem in eum quem
5435 III|                quod quemadmodum mulier, priore uiro defuncto, potest ad
5436  II|             mittendo, quam apostolos et priores electos inde colligens per
5437  IV|                feminas inuenimus, sicut Priscillam cuius uir Aquila uocabatur.~ ~
5438 III|          caeteris aduersari Iudaismo et pristinae uitae contrarius, optabam,
5439  IV|             esse, cum legem scilicet in pristino uigore suo perseueraturam
5440  IV|              FRACTI SUNT, id est statum pristinum fidei, quem habebant, amiserunt;
5441   I|                 id est uninersalis, non priuata aut particularis sicut haereticorum
5442   I|                illa naturali cognitione priuati. DICENTES SE ESSE SAPIENTES,
5443  IV|               in ministerio uerbi, quia priuatim docuisse feminas inuenimus,
5444   I|         possibile esset regressionem de priuatione ad habitum fieri, quod penitus
5445   I|              non habuit, libero uidetur priuatus arbitrio et necessitate
5446  IV|               ita moriuntur ut uita non priuentur. Et hoc est quod dicit HOSTIAM
5447 III|                 alter effectu caritatis priuetur aliquo casu praepeditus.
5448  II|                qui nullam penitus habet priuilegii rationem, sed magis rationi
5449  II|          aliorum, sicut ipsemet innuit, probabilem, quam ad ipsius assertionem
5450  II|         Enchiridion, capitulo XLVI, hoc probabiliter dici consentit ut proximorum
5451  II|             facilius siue libentius uel probabilius, nunc respiciet nos ad saluationem,
5452  II|                 Et hanc putant se adhuc probandae uiam seruare rationis, eo
5453   I|                ad maiorem Dei uindictam probandam.~ ~FEMINAE EORUM dicuntur
5454   I|           faciat, uel puniendo reos uel probando iustos uel quidlibet agendo?
5455  II|         comprehenderat, sed repetiit ut probaret, dicens: NAM IUDICIUM QUIDEM
5456  IV|               per se ipsos id faciendum probasse, id est laudasse, potius
5457  II|               patientia probationem, ex probatione spem connexam uidemus.~ ~
5458  IV|                  Apellen probum, id est probatum in fide et laude dignum.~ ~
5459  IV|              est hominum quoque indicio probatur, id est laudatur atque commendatur.~ ~
5460  II|                Tamquam aurum in fornace probauit electos Dominus~ ~hoc est
5461  II|               iterum supra dicta, ut ea probes, repetens dicat: dixi superius
5462  IV|                 hoc, quaeso, nisi huius probitas et illius ignauia? Quid
5463  II|               eorum constantiam, id est probitatem exhibuit; PROBATIO VERO
5464  IV|                    Neque dilectos neque probos neque adiutores nominat;
5465 III|                uidelicet usque ad opera procedant. Et Salomon:~ ~ Melior est,
5466  IV|         OBSCURENTUR. Unde scandalum hoc procedat uel illaqueatio subponit,
5467 III|                  quia a Deo habet esse, procedendo scilicet ab ipso, et secundum
5468   I|              nimia subtilitate rationum procedentem, et professi et ueriti sunt
5469  IV|               initium a meritis nostris procederet nec gratia Dei praeiret,
5470 III|               non interficiendi hominem procedit. Est et alius qui irruentem
5471   I|             bona uel mala a cogitatione procedunt. In cogitatione quisque
5472 III|              uel gloriatio eorum maxime processerit, diligenter prosequitur,
5473   I|         Apostolus nomen mutauit a Paulo proconsule quem per miraculum primum
5474  II|           homines cum originali peccato procreari et nasci atque hoc ipsuni
5475  II|             necessariam dicant filiorum procreationem? Necessariam sine dubio
5476    | procul
5477  IV|                intelligentias sua mente procurabat quae tunc erat tam debilis
5478 III|            concipimus ne usque ad opera prodeant praeuenimus, omnem quantum
5479  IV|                 Unde 'prodigium' quasi 'prodendum digito' dicitur.~ ~IN VIRTUTE
5480  IV|        fornicaretur uel Uriam ad mortem proderet, nequaquam proximum dilexisse;
5481  IV|       admiratione digna dicuntur. Unde 'prodigium' quasi 'prodendum digito'
5482   I|                 Damasum papam, de filio prodigo:~ ~ "Fili, tu semper mecum
5483  IV|                 pro signis et signa pro prodigus ponit.~ ~Haymo:~ ~ Signa
5484 III|            poeta meminit:~ ~ Est quodam prodire tenus, si non datur ultra.~ ~
5485  IV|                Iudae, cuius exsecrabili proditione totius humani generis redemptionem
5486  IV|               subdolo, quale fuit Iudae proditoris sed quod nos in amore fraterno
5487  II|                cum ipsa palea frumentum producatur, sicut ex parentibus per
5488  II|               quod ipsa quoque uocabula produnt, liberum nobis de uoluntate
5489  IV|                 inde mundus in gentibus profecerit, quanta erit utilitas de
5490  II|               filiorum Iacob in Aegypto profectorum.~ ~NON HAESITAVIT DIFFIDENTIA,
5491  IV|                hoc est cum fidelibus de profectu eorum exsultate uel de ipsorum
5492  IV|                 in laude uero creatoris profectum.~ ~Quaerat fortasse aliquis
5493  II|                est enim sensus si semel proferatur quorum, hoc modo: BEATI
5494   I|                 corde habebant quam ore proferebant.~ ~
5495  IV|             quae Apostolus dictabat seu proferebat, quae iste qui Tertius dicitur,
5496   I|           GUTTUR, quoniam formandae uel proferendae uocis instrumentum est,
5497  IV|                 Ipsa quidem uerba, quae proferimus, affectum nostrum et denotionem
5498  IV|        declinationem Graecam Romanamque proferri. Iason ille est de quo etiam
5499   I|              proprio iudicio sententiam profers. Et quare uel quomodo, subponit
5500 III|            uersantur in corde quam quae proferuntur de ore.~ ~QUID DESIDERET,
5501   I|                rationum procedentem, et professi et ueriti sunt doctores
5502  IV|                 quid ad nos Nouae Legis professores testimonium Veteris Testamenti,
5503  II|           debuit remedium quod pluribus proficere posses, utpote fides parentum
5504  IV|              cum nobis magis quam ipsis proficiat? Quomodo etiam recta est
5505  IV|                bonorum est fundamentum" proficiatis in spem et caritatem quae
5506   I|               per humilitatem se seruos profiteantur? Non enim ait "iam non dicetis
5507   I|          opinionem quidem qui hoc de se profitebantur, sicut etiam nonnulli ironice
5508 III|              PATER)! hoc est eum potius profitemur Patrem quam Dominum, ac
5509  IV|              adhaerentes, sicut et ipsi profitentur impii dicentes:~ ~ Numquid
5510  II|                Hac quidem ratione plane profiteor, quoquo modo Deus creaturam
5511 III|            Corneliae Pompeius uictus et profugus commemorans ait:~ ~ Quod
5512  IV|              nasci profuit, nisi redimi profuisset'.~ ~Hoc itaque Spiritus
5513  IV|      nascerentur? 'Nihil' quippe 'nasci profuit, nisi redimi profuisset'.~ ~
5514  IV|                 prim). Altitudo, id est profunditas occulta, nobis dinitis et
5515 Pro|               extrahendum peccatorem de profundo uitiorum.~ ~Similiter et
5516  IV|               erronea? Quia enim id eis profuturum esse credimus, id agimus.
5517  IV|                maledictionis, non actio prohibeatur, sicut et Dominus dicit:~ ~
5518  II|           exempla martyrum secundum uos prohibebunt homines accedere ad fidem.
5519  IV|                fortasse nostra repetere prohibemur, quia uidelicet nostra sunt,
5520  IV|                pro tempore et loco modo prohibenda esse, modo concedenda; et
5521  IV|                 nonnumquam in aliquibus prohibendis magis de honestate uitae
5522 III|            nihil uidelicet iubens atque prohibens nisi quod oportet, atque
5523 III|               EST, cum eam uidelicet ea prohibere uideo quae ego ipse mala
5524  IV|              PLURIMUM VENIRE AD VOS, ET PROHIBETUS SUM USQUE ADHUC.
5525  IV|                 non utique ab homicidio prohibiti sunt cum iubentur a sanguine
5526  II|        circumcisione sed illud de ligni prohibitione, quando "per unum hominem
5527   I|              PROPOSUI VENIRE AD VOS (ET PROHIBITUS SUM USQUE ADHUC) UT ALIQUEM
5528  IV|             conuiuebant, rationabiliter prohibuerunt, postmodum alii, fide nostra
5529  IV|     speciositatem calceamentis abscondi prohibuit, quia deforme est quod occultatur,