Pars

  1 Prae|           PRAEFATIO>~ ~/4/ Tria sunt in ueteri testamento loca quae
  2 Prae|             et prophetiam Ezechielis in prima praecipue uisione
  3 Prae|              animalibus et rotis, et in extreme de aedificio in
  4 Prae|              in extreme de aedificio in monte constituto. Unde apud
  5 Prae|            et Origenes meminit prima in Cantica canticorum homelia
  6 Prae|              peruenerit, librum hunc in manibus tenere non permittitur.
  7 Prae|       Ezechielis prophetae principia in quibus de cherubin refertur,
  8 Prae|      cherubin refertur, finem quoque in quo templi aedificatio continetur,
  9 Prae|            et /5/ illud est Ieronimi in prologo Expositionis suae
 10 Prae|            prologo Expositionis suae in Ezechielem:~ ~ Aggrediar
 11 Prae|            supplicas, soror Heloysa, in saeculo quondam cara, nunc
 12 Prae|           saeculo quondam cara, nunc in Christo carissima, quatenus
 13 Prae|          Christo carissima, quatenus in expositionem horum tanto
 14 Prae|     inchoandum est, tanto me amplius in exordio Genesis uestre orationes
 15 Prae|                Cum enim multi multas in Genesim mysticas uel morales
 16 Prae|             Praedictus itaque Doctor in secundo Retractationum suarum,
 17 Prae|      litteram retractaturus, ait:~ ~ In quo opere plura quesita
 18 Prae|              nostram etiam opinionem in exponendo praedicto Genesis
 19  Int|              corporalium eius operum in ipsa mundi optima creatione
 20  Int|     dispositionem, hoc est ipsa quae in creatione mundi uel dispositione
 21  Int|        artifice an bonus uel sollers in operando sit uoluerit /8/
 22  Int|              debet. Sic et deus, qui in seipso inuisibilis et incomprehensibilis
 23  Int|        sensuum hoc uetus testamentum in quinque libris scribere
 24  Int|             naturalem quoque ordinem in hoc prosecutus. Unde bene
 25  Int|             imaginem suam creauit et in paradiso collocatum caeteris
 26    1|             PRIMAE DIEI~ ~[GEN. 1:1] IN PRINCIPIO CREAVIT DEUS CAELUM
 27    1|              corporum principia deum in principio fecissi praenuntiat.~ ~
 28    1|              Et tale est quod dicit: IN PRINCIPIO, ac si diceret '
 29    1|             etc. Tale est quod dicit in principio sequentium operum,
 30    1|    sequentium operum, ac si diceret 'in principio mundi', id est
 31    1|             sicut homines, de quibus in II Topicorum Philosophus
 32    1|           Potest etiam sic intelligi IN PRINCIPIO CREAVIT haec,
 33    1|            non haberet materiam, nec in aliquo primitus /11/ subsisteret
 34    1|        dicitur, sicut est illud quod in sequentibus ponitur:~ ~
 35    1|         praemittitur de humo quoniam in speciem aliquam formaretur,
 36    1|     creationem de terra formandi, et in terra conuersaturi, specialiter
 37    1|            Praemittens itaque terram in creatione sua inanem et
 38    1|             Propheta non exsequatur, in transitu tamen eam perstringat,
 39    1|             uel aliqua eius utilitas in laudem creatoris adhuc appareret.~ ~
 40    1|              dei bonitas quia nondum in illa elementorum confusione
 41    1|       inferri dicebatur, quia nondum in ea operatus fuerat, unde
 42    1|          ipsa praetenderet. Unde nec in eius commendatione dicitur:~ ~
 43    1|          deus quia bonum est~ ~sicut in commendatione reliquorum
 44    1|             habere quemdam transitum in istis, /14/ ut de tenebris
 45    1|             ad lucem produceret, non in eis permanentiam habere,
 46    1|  permanentiam habere, quas nequaquam in hac confusione proposuerat
 47    1|        confusa congeries comparatur; in qua tamquam in ouo quattuor
 48    1|           comparatur; in qua tamquam in ouo quattuor in se continenti
 49    1|              tamquam in ouo quattuor in se continenti quattuor elementa
 50    1|          comprehenduntur. Est quippe in ouo testa exterior, deinde
 51    1|             dicimus, quasi terra est in mundo, albugo quasi aqua
 52    1|         albugine oui, constat pullum in eo formari et nasci. Et
 53    1|        cordibus fidelium ea feruere, in deum facit; et sic quodam
 54    1|              sub se habebat, hoc est in sua potestate, ut inde postmodum
 55    1|       dicimus FEREBATUR SUPER AQUAS, in Hebraeo est "uolitabat super
 56    1|             ex quo et uolitans alibi in eodem Propheta reperitur
 57    1|         semper constat leuiorem esse in omni aquarum congerie, sursum
 58    1|             ait:~ ~ Fiat firmamentum in medio aquarum~ ~et rursum:~ ~
 59    1|            hoc idem Propheta tamquam in consuetudine habens alibi,
 60    1|              habens alibi, dicat:~ ~ In spiritu furoris tui congregatae
 61    1|              malus nuncupetur, sicut in Saul legimus.~ ~Bene autem
 62    1|                ac si diceret 'uentus in eis spirabat', typum gerens
 63    1|        gerens spiritus sancti, aquas in baptismum sua gratia fecundaturi
 64    1|        Creauit caelum et terram~ ~et in hoc patenter duo elementa
 65    1|              ut diximus, haec quoque in eorum nominibus comprehenderit,
 66    1|           totam mundi constitutionem in quatuor istis consistere
 67    1|             sapientiam intelligimus, in qua primitus omnia disponuntur
 68    1|             est:~ ~ Qui fecit caelos in intellectu~ ~quae futura
 69    1|              cordis, iuxta illud:~ ~ In corde et corde locuti sunt.~ ~
 70    1|          sunt.~ ~Cum igitur Propheta in diuers is rerum creationibus
 71    1|               cuncta deum condidisse in uerbo, hoc est in sapientia
 72    1|         condidisse in uerbo, hoc est in sapientia sua ostendit,
 73    1|             ait:~ ~ Qui fecit caelos in intellectu~ ~primo uidelicet
 74    1|           creatio: una quidem primum in ipsa diuinae prouidentiae,
 75    1|    prouidentiae, ordinatione, altera in opere.~ ~Secundum quas etiam
 76    1|    proprietatem. Scriptum quippe est in euuangelio de hoc ipso dei
 77    1|            uerbo:~ ~ Quod factum est in ipso uita erat.~ ~Quod tamen
 78    1|        uidetur. Unde Augustinus /19/ in primo Retractationum:~ ~
 79    1|            Item:~ ~ Nec Plato quidem in hoc errauit quia esse mundum
 80    1|          aecclesiastice consuetudini in re illa minime usitatum
 81    1|            tale est quod sicut prius in uerbo mentis ordinauit,
 82    1|               Hoc est iuxta hoc quod in uerbo mentis suae deus ordinauerat,
 83    1|          praetereundum quod superius in creatione caeli et terrae
 84    1|             ET FACTUM EST ITA, sicut in sequentibus per singula
 85    1|               Vocauit eam et audiuit in tremore. Stellae autem dederunt
 86    1|         Stellae autem dederunt lumen in custodiis suis, et letatae
 87    1|     ostenditur,quia nondum tale quid in illa egerat, unde aliquid
 88    1|            notitiam.~ ~Notandum uero in hoc ipso Genesis exordio
 89    1|        procedit manifeste distinxit. In eo uero quod addidit: DIXIT
 90    1|          DEUS, pro eo quod est DEUS, in Hebraeo habetur 'heloym',
 91    1|     referetur; quatenus insinuaretur in tribus illis personis non
 92    1|              dixit "Heloym creauit," in quo diuinas personas pariter
 93    1|            uerbi personas distinxit, in quo illa consisteret trinitas
 94    1|          FIAT LUX, ET FACTA EST LUX, in Hebraeo haberi: "Sit lux,
 95    1|              fuit lux"; et similiter in caeteris quae sequuntur
 96    1|              hoc, et factum est ita, in Hebraeo est: "Sit" hoc, "
 97    1|              nondum est, aliqua mora in faciendo esse potest. Cum
 98    1|             TENEBRIS.>~ ~Cum dicitur in diuersis operibus dei post
 99    1|      manifestat, quoniam laus operis in artificem redundat. Unde
100    1|              quod secunde diei opera in suspensione scilicet superiorum
101    1|            dei consummationem, prius in mente habitam et in opere
102    1|            prius in mente habitam et in opere postmodum sexta die
103    1|           uocat, secundum quod prius in eius mente latebat, antequam
104    1|              itaque mentis conceptum in dispositione futuri operis
105    1|       diuinae dispositionis effectum in sex diebus consummatum.~ ~
106    1|              eadem est operatio quae in mente dei tamquam in uespere
107    1|            quae in mente dei tamquam in uespere prius latebat, et
108    1|              est:~ ~ Quod factum est in ipso uita erat.~ ~Quasi
109    1|            conuenientiam demonstrat, in illa scilicet tota tam diuersorum
110    1|          illud diuinorum operum ipse in sequentibus Propheta declarat,
111    1|            quando /26/ creatae sunt, in die quo fecit dominus caelum
112    1|              agri... etc.~ ~Cum uero in sequentibus dicit 'diem
113    1|              sunt, sicut dictum est: IN PRINCIPIO CREAVIT DEUS CAELUM
114    1|            dies dicatur, ut tale sit IN PRINCIPIO CREAVIT, ac si
115    1|            CREAVIT, ac si diceretur 'in prima die', hoc est ante
116    1|              referre uelit, sicut et in caeteris diebus de operibus
117    1|             sicut et materiata prius in mente deus habuit, uelut
118    1|             mente deus habuit, uelut in uespere, antequam per creationem
119    1|            per creationem produceret in mane.~ ~
120    2|               27/ Notandum uero quod in his dictis diuinis nostra
121    2|          DEUS. Cum enim, ut diximus, in luce facta omnium sequentium
122    2|         operatio sicut et caeterorum in luce facta sit comprehensa.
123    2|            sit comprehensa. Cum ergo in Hebraico dicitur "dixitque,"
124    2|              etc. DIXIT DEUS, id est in uerbo sibi coaeterno, sicut
125    2|             determinatum est, id est in ipsam propriae sapientiae
126    2|        compleret.~ ~FIAT FIRMAMENTUM IN MEDIO AQUARUM, ET DIVIDAT
127    2|        uaporaliter tractas, antequam in guttas conglobentur, suspendere
128    2|          quis nesciat inclusum aerem in uesica circumstantem pellem
129    2|         ignis congeries atque globus in illa aquarum corpulentia
130    2|               donec ei ignis uel aer in aliquam partem cederet,
131    2|           habent /30/ aquas, quoniam in omni globo quae exteriora
132    2|          possint, aliquid grauitatis in esse necesse est, et ita
133    2|            leuibus potuit.~ ~Denique in his corporibus quae ex quattuor
134    2|           ligas." Quid ergo mirum si in compositione mundi aqua
135    2|         concretione solidatas, atque in cristallum induruisse astruxerunt.
136    2|            iam fluidae non sunt, sed in cristallum solidatae. Unde
137    2|         eumque ab aliis distinguens, in semetipso constitutum esse
138    2|         AQUAE QUAE SUPER CAELOS SUNT in laudes domini separentur.
139    2|              possint hominibus etiam in edendo similari, eademque
140    2|     glaciales sint uel non, uel quas in se habeant utilitates, ait:~ ~
141    2|            sui, aquas tenues tamquam in fumo ex calefactione terrae
142    2|             aquarum habundantia quae in pluuiis fuit de supernis,
143    2|         innuitur totam illam aquarum in diluuio habundantiam nonnisi
144    2|      inferioribus aquis fuisse, quae in die tertia congregatae sunt
145    2|            est quia cataractae caeli in diluuio sunt apertae et
146    2|     retineret.~ ~Aqua itaque desuper in pluuiam labente, et obstrusis
147    2|     cooperiri necesse fuit, sicut et in die tertia, antequam illae
148    2|              eaedem aquae inferiores in unum congregarentur locum
149    2|            dicimus: FIAT FIRMAMENTUM IN MEDIO AQUARUM, Hebraei habent: "
150    2|      interuallum quo ipse ab inuicem in perpetuum separentur ne
151    2|           alibi:~ ~ Congregans sicut in utrea aquas maris.~ ~Illa
152    2|              illuc superiectas, siue in ipsa sua creatione factas
153    2|              Quod ergo nunc dicitur 'in secunda die diuisas aquas
154    2|        firmamenti intelligit ita eas in secundo die firmatas esse
155    2|            non possent. Quamuis enim in prima die iam ibi essent,
156    2|              secunda die factum est, in qua firmamentum fieri dicitur.~ ~
157    2|             firmamento etc., quoniam in ipso tempore Prophetae qui
158    2|            praesertim cum nondum sol in illis tribus praecedentibus
159    2|          factus esset. Cum ergo dies in his operibus dei computamus,
160    2|            laudem creatoris, quamdiu in illa confusione uel informitate
161    2|          formanda atque distinguenda in hunc mundi ornatum quo nunc
162    2|            est materiam /37/ futurum in elementis praeparari, quam
163    2|       elementis praeparari, quam eam in opera subsecuta formari.
164    2|           primam materiae creationem in elementis. De uespera quoque
165    2|        temporis intelligat quas nunc in diebus nostris accipimus,
166    2|         referat, quantamcumque moram in successione uel operatione
167    2|       dilatione postquam ibi fuerunt in indissolubilem glaciem tamquam
168    2|            pondera nutu suo ferantur in terram.~ ~/38/ Forte et
169    2|         superiores igni superpositae in glaciem duruerint, qua ui
170    2|             nullatenus nos modo, cum in aliquibus rerum effectis
171    2|              priorem dei operationem in constitutione mundi, ubi
172    2|            naturae efficaciam habuit in illis tunc creandis uel
173    2|             deus conferret, sicut et in illis sex diebus faciebat,
174    2|       uoluntas uim naturae obtinebat in singulis efficiendis. Quae
175    2|           ignem constitutas duruerit in glaciem, uel eas etiam sursum
176    2|          obtinuerit.~ ~Quam et Plato in rebus efficiendis siue conseruandis
177    2|       profitetur, ubi uidelicet deum in Timaeo suo loquentem ad
178    2|          frigiditatis sui flatus eas in glaciem astrinxerit, ut
179    2|             ITA. Hoc est firmata est in perpetuum haec aquarum diuisio
180    2|              habitationis. Cum autem in Hebraico pro caelo 'samaym'
181    2|            operis accepimus, ita tam in hoc loco quam in caeteris
182    2|             ita tam in hoc loco quam in caeteris intelligendum est.
183    2| intelligendum est. Tale est ergo cum in hac operatione uel in caeteris
184    2|            cum in hac operatione uel in caeteris dicitur: FACTUM
185    2|           mane /41/ perductus, sicut in uespera fuit; hoc est ita
186    2|       uisibili opere completus sicut in mente diuina primo fuit
187    2|            sententia cuiusque operis in nouissimis uerbis quae in
188    2|            in nouissimis uerbis quae in prioribus quasi ad principium
189    2|            est quantum ad sensum cum in singulis operibus praemittitur,
190    2|               ET FACTUM EST; quod et in fine supponitur, cum dicitur
191    2|    operationis completio, sicut eius in deo praecesserat dispositio.~ ~
192    2|            quoque meminimus, non ita in hac die dici: ET VIDIT DEUS
193    2|          DEUS QUOD ESSET BONUM sicut in caeteris; hoc est non ita
194    2|          Adhuc enim inferiores aquae in unum erant congregandae,
195    2|          uoluit, prouidens baptismum in aquis /42/ futurum ad quamlibet
196    2|              multitudinem operiendam in his superpositis aquis figurari.~ ~
197    3|           AQUAE <QUAE SUB CAELO SUNT IN LOCUM UNUM: ET APPAREAT
198    3|          Inferiorem terrae regionem, in qua hominem deus creaturus
199    3|        firmamentum suspensae sunt.~ ~IN LOCUM UNUM. Hoc est ut non
200    3|      cooperiant terram, sed cedentes in unam partem terre, aliam
201    3|              id est cedentibus aquis in unam partem terrae altera
202    3|              enim aliquis globus ita in aqua constituatur ut una
203    3|               ita ille globus terrae in aquis insedit, ut ex una
204    3|              Cuius quidem maris aqua in unum modo congregata profundior
205    3|           dicuntur. Et nota quod cum in opere secundae diei praemisisset:
206    3|              EST ITA. Quod nequaquam in ista congregatione aquarum
207    3|           est, cum eaedem aquae tunc in unum locum abductae ut appareret
208    3|         abductae ut appareret arida, in diluuio sint reductae ut
209    3|              GENUS SUUM, CUIUS SEMEN IN SEMETIPSO SIT SUPER TERRAM:
210    3|               GERMINET TERRA. Id est in se primum concipiat quod
211    3|         sicut ex conceptu producitur in lucem partus. De quo quidem
212    3|       temperiem, quam nunc experimur in uere, mundus habere posset,
213    3|              extitisse uidetur, quam in hiemalibus diebus quos quantulumcumque
214    3|           sicut iam supra meminimus, in illis operibus sex priorum
215    3|        scilicet illa terrae nouitas, in producendis uel conseruandis
216    3|           sui uernam temperiem fecit in aliqua terrarum parte, non,
217    3|               nec eodem tempore quae in eis sunt nascuntur uel reuirescunt,
218    3|       fructus ubique perueniunt, nec in omnibus terris eedem herbae
219    3|             die terra protulerit, ut in sex diebus deus opera consummasset,
220    3|          posset, quid necesse est ut in uere id fieret, nisi in
221    3|              in uere id fieret, nisi in ea forte parte terrae ubi
222    3|     potuerunt. Verna autem temperies in paradiso iugis esse creditur,
223    3|            tempore terra germinaret, in diuersis locis diuersa produceret.
224    3|           sed de fructuosis plantis. In paradiso tamen ubi homo
225    3|            esset.~ ~/47/ Unde et eos in fructu uetitae arboris transgressos
226    3|          fructus ei fuisse concessos in esum ei necessarios. Nihil
227    3|              Nihil tamen impedit, si in diuersis terris pro qualitate
228    3|     conseruarent, uel eaedem plantae in alia terra cum fructu, in
229    3|            in alia terra cum fructu, in alia sine fructu tunc consisterent
230    3|               uim suae propagationes in se ipso habeat, siue ex
231    3|              creditur, post peccatum in penam hominis de terra productis.
232    3|        fructum aliquem non producant in esum. Et quia non est in
233    3|             in esum. Et quia non est in consuetudine sermonis ut
234    4|              DEUS>: FIANT LUMINARIA <IN FIRMAMENTO CAELI ET DIVIDANT
235    4|      DIVIDANT DIEM AC NOCTEM ET SINT IN SIGNA ET TEMPORA ET DIES
236    4|              ne quasi caeca oberrent in tenebris, ut et alimenta
237    4|      alimenta sua eligere possint.~ ~IN FIRMAMENTO CAELI. Intransitiue
238    4|         solis illuminatione caret.~ ~IN SIGNA. Non quae uanitatis
239    4|       uanitatis est obseruare, sicut in auspiciis atque auguriis
240    4|         auspiciis atque auguriis sed in quasdam naturales ostensiones
241    4|           discursus solis ab oriente in occidentem, et annos secundum
242    4|               GEN. 1:15] ET LUCEANT <IN FIRMAMENTO CAELI ET ILLUMINENT
243    4|                et alibi 'illuminent' in terram, scilicet ubi necessarium
244    4|         dicit, quasi secundam a sole in effectu illuminandi. Quod
245    4|              etiam, scilicet stellas in firmamento sicut solem et
246    4|            GEN. 1:17] <ET POSVIT EAS IN FIRMAMENTO CAELI UT LUCERENT
247    4|            dicentes omnem /52/ motum in corporibus ab anima incipere,
248    4|          Omnium, inquiunt, animalium in quibus est anima rationalis,
249    4|              tripartita diuisio est: in deos, homines, daemones.
250    4|               daemones. Deorum sedes in caelo est, hominum in terra,
251    4|          sedes in caelo est, hominum in terra, in aere daemonum.~ ~
252    4|         caelo est, hominum in terra, in aere daemonum.~ ~Item:~ ~
253    4|          refellere praesumens, dicit in Enchiridion sibi /54/ adhuc
254    4|           haec animalia quam caetera in se contineat, minus rationi
255    4|        supponere duximus. Ait itaque in Enchiridion capitulo XXV:~ ~
256    4|          lligentia uideantur.~ ~Idem in primo Retractationum:~ ~
257    4|            quod accipi possit, etiam in libro De immortalitate animae
258    4|             tribuere uoluntati, quae in primordialibus, ut dictum
259    4|          obtinuit, et iuxta Platonem in omnibus efficiendis ualidior
260    4|             atque ipsam uim astrorum in tantum efferant et extollant,
261    4|         tamquam ipsa uidelicet astra in signa sint futurorum non
262    4|             mortis dissolutio futura in proximo post uenenum exhaustum,
263    4|          fieri sese habent, ut nulla in rerum naturis causa praecedat
264    4|            tam facere quam dimittere in nostri arbitrii consistit
265    4|      naturalia, et quasi determinata in suis euentibus, cum ex aliqua
266    4|             praeterita. Cum enim iam in praesenti sit ipsa astra
267    4|           asserit, cum iam uidelicet in ipsis astris sit numerus
268    4|          naturaliter dicitur quantum in ipsis est, etsi nemo assistat
269    4|             domicilia eorum uocantur in quibus cum fuerint suas
270    4|          habundantia contingat, modo in humidis locis, modo in siccis
271    4|          modo in humidis locis, modo in siccis seminandum sit, modo
272    4|               modo calida uel humida in medicamentis uel alia sint
273    4|            eque facere uel dimittere in nostra sit potestate, nullum
274    4|       scientes quod si hoc dicerent, in aliud nos conuerteremus.
275    4|           arbitror quod si quandoque in talibus uerum dicere ipsos
276    4|              diabolus quem consulunt in hanc eos diuinationem inducit
277    4|        sideribus dictum est, et sint in signa scilicet futurorum
278    4|     praecipue utilitate praesignata, in qua et ipse Moyses Aegyptiorum
279    5|           ANIMAE VIVENTIS. Ambrosius in Hexameron de die quinto:~ ~
280    5|            sint amfibia, et quae uel in aquis uel in terris uiuant,
281    5|             et quae uel in aquis uel in terris uiuant, ut sunt foce,
282    5|         uocant eo quod hi generentur in Nilo flumine, tamen cum
283    5|              Nilo flumine, tamen cum in alto aquarum sunt, nec ambulant
284    5|         affixae ipsum terrae humorem in eas conscendentem, pro uita
285    5|           credimus. Quae cum numquam in terram exire uideantur,
286    5|               QUAM PRODUXERANT AQUAE IN SPECIES SUAS, ET OMNE VOLATILE
287    5|           rursum:~ ~ Descendit Iacob in Aegyptum in animabus.~ ~
288    5|          Descendit Iacob in Aegyptum in animabus.~ ~VIVENTEM. Subaudis
289    5|               QUAM PRODUXERANT AQUAE IN SPECIES SUAS. Sic construe:
290    5|              omne animatum /64/ tale in species, ac si diceret '
291    5|           tunc creatae sunt. Unde et in sequentibus cum dicit deum
292    5|            marinae.~ ~ET VIDIT. Nota in operibus huius diei nequaquam
293    5|        operibus huius diei nequaquam in repetitione creationis ipsorum
294    5|              EST ITA, sicut superius in secundo die. Vel cum praemisisset:
295    5|         illam aquarum diuisionem ita in perpetuum permansuram. Sic
296    5|        perpetuum permansuram. Sic et in creatione hominis postquam
297    5|          sicut facta sunt; nequaquam in speciebus auium id recte
298    5|           uidelicet nonnulla species in eis quandoque prorsus deperire
299    5|           regenerandi erant. Unde et in arca secundum post hominem
300    5|           factae sunt elemento, quod in sacramento baptismi magis
301    5|    benedictio inicium esset habitura in remissionem peccatorum perfecta.
302    5|      baptismus operata esse dicatur, in remissionem peccatorum,
303    5|            non tamen hanc efficaciam in tot habuisse potuit in quot
304    5|    efficaciam in tot habuisse potuit in quot baptismi gratia persistit;
305    5|           est intelligendum ut prius in se ipsis crescerent, donec
306    5|             spiritum nasci ac uiuere in deo incipimus, ac de ueteri
307    5|         incipimus, ac de ueteri Adam in nouum promouemur et in membra
308    5|          Adam in nouum promouemur et in membra Christi transformamur.~ ~
309    5|           ibi percepta, ac postmodum in sabbatum supernae felicitatis
310    5|            VIVENTEM ATQUE MOTABILEM. In baptismo quippe uiuere incipimus,
311    5|         incipimus, ut inde postmodum in praedictum sabbatum promoti
312    6|       PRODUCAT TERRA ANIMAM VIVENTEM IN GENERE SUO IUMENTA ET REPTILIA
313    6|           faciunt. Viuentem, inquit, IN GENERE SUO, quia etsi iam
314    6|            quae prius creata fuerunt in se defecerunt, nec iam eadem
315    6|     permanent quae prius facta sunt, in suo tamen genere quodammodo
316    6|             non deperit. Viuunt ergo IN GENERE, hoc est in specie
317    6|              ergo IN GENERE, hoc est in specie sua quae primo creata
318    6|          primo creata sunt, etsi iam in se non uiuant, sicut et
319    6|       tyranno iam mortuo, quia uiuit in /68/ filiis suis. Et nota
320    6|       IUMENTA ET OMNE REPTILE TERRAE IN GENERE SUO; ET VIDIT DEUS
321    6|         OMNIQUE REPTILI QUOD MOVETUR IN TERRA.>~ ~/69/ FACIAMUS
322    6|       nouissime condidit, et tamquam in fine suorum operum constituit.
323    6|      praeesse debebat, uel quae ipsi in esum necessaria, uel saltem
324    6|             quid forte de indigentia in excusationem sui peccati
325    6|             nulla prorsus pluralitas in deo sit, qui solus hominem
326    6|               uel nobiscum fateantur in una diuinitatis essentia,
327    6|             consulit, sicut Boethius in libro De consolatione philosophiae,
328    6|         philosophiae, uel Augustinus in libro Soliloquiorum. Sic
329    6|            uerbis exprimitur tamquam in consilio quodam collatis
330    6|             cum dicitur: FACIAMUS.~ ~In caeteris uero creationibus
331    6|           rationale mortale, unde et in sequentibus cum dicitur
332    6|            dei facti memorantur, cum in sequentibus dicitur: IN
333    6|              in sequentibus dicitur: IN DIE QUA CREAVIT DEUS HOMINEM,
334    6|            personae habent esse, ita in humana creatione femina
335    6|               73/ supra docuimus, et in hoc eum sapientiorem constare
336    6|           dolose quicquam dicere uel in mendacium prorumpere credere
337    6|              ex ipsarum cooperatione in sua creatione accepisse,
338    6|       accepisse, quod similior illis in istis conditus sit. Unde
339    6|           creaturis, ut eas scilicet in potestatem accipiat et eis
340    6|           Potestas autem et dominium in his ideo collata homini
341    6|              subiectus esset.~ ~/74/ In quos tamen usu haec omnia
342    6|        singulis disserere, si semper in paradiso persisteret, tamquam
343    6|        dominari uel praeesse posset, in uno paradisi loco semper
344    6|          quomodo unquam eueniret, si in tantula parte mundi conclusi
345    6|              conclusi nondum exirent in diuersas mundi regiones?~ ~
346    6|         hominum futuram multitudinem in illo paradisi loco semper
347    6|            Ideo tamen primos homines in paradiso locatos primum /
348    6|     plantationem multiplicari posset in terris. Tunc utique uniuerse
349    6|               fortassis postmodum et in esum ei concessa, sicut
350    6|          naturae diligenter cognitae in amorem et laudem creatoris
351    6|                Delectasti me domine, in factura tua, et in operibus
352    6|           domine, in factura tua, et in operibus manuum tuarum exultabo.~ ~
353    6|            diligeret, quanto amplius in hac se ab eo accepisse cognosceret.~ ~
354    6|              homini tam bestiis quae in terra sunt quam ipsi terrae
355    6|             enim ita mare uel caelum in nostra est potestat sicut
356    6|            est potestat sicut terra, in qua manemus et aedificia
357    6|                 REPTILI QUOD MOUETUR IN TERRA. Hoc est in hac mundi
358    6|            MOUETUR IN TERRA. Hoc est in hac mundi parte inferiori,
359    6|             sunt, et reptilia potius in suo motu quam gressibilia
360    6|       imaginem dei creatus est, quia in hoc praecipuam habet cum
361    6|       uirilis sexus factum est. Quod in tantum etiam usque hodie
362    6|           UNIVERSA LIGNA QUAE HABENT IN SEMET IPSIS SEMENTEM GENERIS
363    6|           GENERIS SUI, UT SINT VOBIS IN ESCAM;~ ~[GEN. 1:30] ET
364    6|              UNIVERSIS QUAE MOVENTUR IN TERRA ET IN QUIBUS EST ANIMA
365    6|            QUAE MOVENTUR IN TERRA ET IN QUIBUS EST ANIMA VIVENS
366    6|            ECCE DEDI. Ac si diceret 'in praesenti tempore siue loco',
367    6|     solummodo herbae et arbores nunc in esum conceduntur, tamquam
368    6|        hominis ex peccato proueniens in ea quoque redundaret, quibus
369    6|             scilicet animantia aliis in rapinam et esum traderentur?
370    6|            indigent alimento, quibus in aliquibus mundi partibus
371    6|             esus reperiri non possit in herbis uel arboribus. Et
372    6|              Et attende quantum sibi in omnibus hominem uelit obedire,
373    6|             permissione sua quicquam in quibuscumque necessariis
374    6|         totam hominis uitam non nisi in obedientiam dei consistere,
375    6|          dicuntur, aliquod alimentum in foliis saltem uel floribus
376    6|       homines creatos fuisse, et eos in corporibus animalibus non
377    6|           iste animalis uitu status, in quo uidelicet homo conditus
378    6|           quia commendari non debuit in homine uita illa ad quam
379    6|          quod futurus erat nequaquam in tantum dignus laude censebatur,
380    6|             statim comprehendit, cum in eorum laudem prorumpens
381    6|               operum superaddita, et in creatione hominis consummata.
382    6|       peruenerint, cursum suum quasi in meta quadam et stadii termino
383    6|             deum peruenire habet, et in eius uisione tamquam in
384    6|              in eius uisione tamquam in sabbato uero quiescere.~ ~
385    6|          ualde bona', sicut superius in diuersis operibus dictum
386    6|            BONA, tale est quod nihil in eis ab ipso perfecte cognitis
387    6|          oportuit, ut nihil scilicet in conditione sua plus /84/
388    6|          credamus. Non tamen singula in se, sed omnia simul ualde
389    6|        Augustinus, bona sunt singula in se, sed cuncta simul ualde
390    6|          simul ualde bona; quia quae in se considerata nihil aut
391    6|            aut parum ualde uidentur, in tota omnium summa ualde
392    6|         Magna opera domini exquisita in omnes uoluntates eius.~ ~
393    6|              postmodum habuerit, non in sua creatione acceperunt;
394    6|      spiritus /85/ bonos condiderit, in ipsa scilicet spiritalis
395    6|          quia nihil peccati uel mali in ipsa suu creationis origine
396    6|               et quantum ei conuenit in ipsa creatione a deo accepit,
397    6|            nunc, etiam post peccatum in poenam nobis conuersa. /
398    6|              sunt et usque ad mortem in eum praeualere permissa,
399    6|        obediendo deo, qui nec tamdiu in potestatem habere mereretur,
400    6|  insipientiam erudiunt, ne aliquibus in his obediamus quae contra
401    6|             omnium quae agimus finem in deo constitui oporteat. /
402    6|       perimunt uel cruciant, diuinum in hoc iudicium exercendo,
403    6|              poenam inferendo, falso in eis opera dei quasi mala
404    6|              calumniamur, quia nobis in dolorem pro meritis nostris
405    6|              purgant. Sed nec aliqua in creaturis superflua sunt
406    6|            fructui uitis nocerent si in ea remanerent, ad faciendum
407    6|            siue indifferens dicatur, in secunda Collatione nostra
408    6|            FACTUM EST VESPERE. Sicut in caeteris diebus tali fine
409    6|          consummatam esse. Unde quod in sequentibus additur de prohibitione
410    6|        temporis spacio illi parentes in paradiso perstiterint, ut
411    6|          diebus ante transgressionem in paradiso fuerint, tam auctoritas
412    6|      decreuimus.~ ~Dies sextus. Quod in sex diebus opera sua deum
413    7|               igitur non solum facta in creatione, sed etiam perfecta
414    7|              sed etiam perfecta sunt in sua dispositione. Ornatus
415    7|            dicit non solum quae sunt in eis, uerum etiam quae sunt
416    7|           opus suum compleuit et non in sexta die, si tunc nihil
417    7|           non cessat species creatas in aliquo rerum numero ex natura
418    7|        creauerat, non a numero rerum in eis multiplicandarum. Nulla
419    7|              QUOD PATRARAT, scilicet in speciebus, non quod multiplicaturus
420    7|            quod multiplicaturus erat in numero indiuiduorum. Quamuis
421    7|          corruptione postmodum nati, in ipsis tamen speciebus praedictis,
422    7|            SANCTIFICAVIT ILLUM, QUIA IN IPSO CESSAVERAT AB OMNI
423    7|         caeteris praetulit diebus et in caelebrationem ipsum constituit.~ ~
424    7|              arbitraremur.~ ~CREAVIT in uerbo, UT FACERET in opere
425    7|         CREAVIT in uerbo, UT FACERET in opere iuxta illud: DIXIT,
426    7|              dies septimus. Non enim in eo sicut in caeteris aliquid
427    7|       septimus. Non enim in eo sicut in caeteris aliquid fecisse
428    7|          opera multiplicationis quae in hoc septima die fiunt cotidie
429    7|         morum sic applicantur, sicut in nobis uel a nobis fieri
430    7|         caeli et terrae prius creata in materia et nondum in certam
431    7|          creata in materia et nondum in certam partium distinctionem
432    7|         gratia animalem hunc hominem in spiritalem transferat atque
433    7|            dum ueterem adhuc hominem in nouum reformare parat. Quod
434    7|             deinde caritatem, tandem in operibus caritatis eum consummando,
435    7|              aliis uiuat, nec tantum in se bonus sit, uerum etiam
436    7|              caelestia sustollit, et in eis eius animum ad multa
437    7|            plantas, postea luminaria in firmamento posita lucem
438    7|        caritatem qua feruet interius in exhibitione corporalium
439    7|             operum ostendit. Quae si in tantam perfectionem excreuerit,
440    7|              possit, luminaria fiunt in caelo; id est uerba praedicantis
441    7|            id est uerba praedicantis in aecclesia, minorum et quasi
442    7|         illuminent terram. Nec solum in die, uerum etiam in nocte,
443    7|            solum in die, uerum etiam in nocte, quia tam in prosperitate
444    7|             etiam in nocte, quia tam in prosperitate quam in aduersitate
445    7|             tam in prosperitate quam in aduersitate infirmis mentibus
446    7|              extra paradisum creatus in paradisum transfertur, dum
447    7|              transfertur, dum is qui in hac uita tantis bonis per
448    7|            sicut eorum memoria, quae in infantia geruntur per obliuionem
449    7|               cum quisque eorum quae in pueritia gesserit, recordari
450    7|          gesserit, recordari ualeat. In hac aetate arca in diluuio
451    7|           ualeat. In hac aetate arca in diluuio fideles conseruauit,
452    7|           germinans terrenam sobolem in herbis et arboribus produxit;
453    7|            terrae totus innitens, et in terrenis uitam suam constituens.~ ~
454    7|          multiplex erit scientia tam in uiris~ ~ut in Samuele, Nathan,
455    7|           scientia tam in uiris~ ~ut in Samuele, Nathan, quam in
456    7|             in Samuele, Nathan, quam in feminis, sicut in Anna.
457    7|               quam in feminis, sicut in Anna. Proprie namque a tempore
458    7|           prophetarum incepit, sicut in Actibus apostolorum ubi
459    7|     Babilonia captiuitas abstulerat. In hoc quidem senio iam mundo
460    7|               baptismum praedicaret. In quo quidem baptismo homines
461    7|          Sexta aetate homo renouatus in paradiso collocatur, quia
462    7|           potuit, ubi primo sabbatum in anima,postmodum octauam
463    7|              anima,postmodum octauam in corpore simul et anima caelebrat.
464    7|             est:~ ~ Hodie mecum eris in paradiso~ ~ut in hac aetate,
465    7|          mecum eris in paradiso~ ~ut in hac aetate, tantum caelum
466    7|         TERRAE, QUANDO CREATAE SUNT, IN DIE QUO FECIT DOMINUS DEUS
467    7|            multiplicantur cotidie.~ ~IN DIE, id est in tempore illo
468    7|            cotidie.~ ~IN DIE, id est in tempore illo sex praecedentium
469    7|            DOMINUS CAELUM ET TERRAM. In Hebraeo est ordo commutatus
470    7|       dominus terram et caelum," cum in principio dictum sit e conuerso,
471    7|     VIRGULTUM AGRI ANTEQUAM ORIRETUR IN TERRA, OMNEMQUE HERBAM REGIONIS
472    7|       hominum custoditum.~ ~ORIRETUR IN TERRA, id est fructificaret
473    7|               101/ REGIONIS, pro quo in Hebraeo est agri sicut superius,
474    7|     laboriosa cultura quam postmodum in poenam peccati accepit,
475    7|           irrigabat eas mundi partes in quibus plantae dispersae
476    7|            LIMO TERRAE ET INSPIRAVIT IN FACIEM EIUS SPIRACULUM VITAE
477    7|             VITAE ET FACTUS EST HOMO IN ANIMAM VIVENTEM.>~ ~FORMAVIT
478    7|       HOMINEM, id est humanum corpus in effigiem istam quam nunc
479    7|              caeteris animabus esse. In creatione quippe caeterorum
480    7|            humo est factus, sicut et in Genesi dicitur: "Et creauit
481    7|            uocauit nomina eorum Adam in die quo creati sunt", 'Adam'
482    7|           comparatur, quia maxime an in corpore sit, expirando uel
483    7|             sine his uita non possit in animalibus conseruari.~ ~
484    7|             animalibus conseruari.~ ~IN FACIEM EIUS. Spiraculum,
485    7|            EIUS. Spiraculum, inquam, IN FACIEM EIUS, hoc est hominis
486    7|              consummatus est homo.~ ~IN ANIMA VIVENTEM, id est per
487    7|     PARADISUM VOLUPTATIS A PRINCIPIO IN QUO POSUIT HOMINEM QUEM
488    7|             electi ex uniuerso mundo in quo est positus. De quo
489    7|            quod nonnulli uolunt quod in orientali parte orbis terrarum
490    7|            quod Enoch, ante diluuium in paradisum translatus, submergi
491    7|              Hebraicarum quaestionum in Genesi:~ ~ "Paradisum a
492    7|          ante condiderat. Et legitur in Hebraeo: "Plantauerat autem
493    7|         autem dominus deus paradisum in Eden a principio".~ ~Isidorus,
494    7|            XIV capitulo III, de Asia in qua est paradisus:~ ~ Paradisus
495    7|                  Paradisus est locus in orientis partibus constitutus,
496    7|            cuius uocabulum ex Graeco in Latinum uertitur hortus.
497    7|         Hebraicae Eden dicitur, quod in nostram linguam deliciae
498    7|          nemus irrigat, diuiditurque in quatuor nascentia flumina.
499    7|       caeteris locis haberet, quando in ipsum homo introduceretur,
500    7|     paradisum factus de limo terrae, in paradisum translatus est.