IntraText Table of Contents | Words: Alphabetical - Frequency - Inverse - Length - Statistics | Help | IntraText Library |
Petrus Abaelardus Expositio in Hexameron Concordances (Hapax - words occurring once) |
bold = Main text Pars grey = Comment text
1005 7| consecutionem. Veluti si de aliquo dicam quia exiit ad bellum, ut 1006 7| uolunt tamquam si dominus dicaret 'non modo mihi primum notus 1007 6| inuicem ita iunctis, ut dicas unus, duo, tres, solum perficit 1008 6| non etiam earum accidentia dicendae sint creaturae, an res etiam 1009 5| reptiles magis quam gressibiles dicendas credimus. Quae cum numquam 1010 4| impassibilia non dubitant asserere, dicentes omnem /52/ motum in corporibus 1011 2| contra naturam haec fieri diceremus. Veluti si terra sponte 1012 4| audent, scientes quod si hoc dicerent, in aliud nos conuerteremus. 1013 1| uerba imperii conuenienter dicerentur? Praeterea dictum illud 1014 7| agere possent inique.~ ~Dicis etiam quia tam modicum peccatum 1015 Int| ipsum inuocemus spiritum quo dictante haec scripta sunt; ut qui 1016 4| ueritatis, tunc se ueritatem dicturos promittunt. Quod quanta 1017 7| quia ex fide uiuit. Nunquid dicturus est quispiam hoc fidei tempus 1018 7| fecunditatem terrae; unde et Nilus dietus est, quasi Nianomon. Nam 1019 Prae| consilium:~ ~ Fortasse, inquit, difficile sit de huiusmodi rebus confidenter 1020 Prae| est exponere. Quam adeo difficilem /6/ recognouit, ut quae 1021 Prae| loca quae ad intelligendum difficiliora esse sacrae scripturae periti 1022 Prae| studiosius intendam quanto difficiliorem eorum esse constat intelligentiam, 1023 2| sententia definitum est, difficillimum disseri arbitror. Illa tamen 1024 Prae| expositionem prae nimia difficultate sui nonnisi maturis sensibus 1025 3| est quam prius /43/ esset diffusa, nisi forte id quod per 1026 7| mira circa nos tue pietatis dignatio. O inestimabilis dilectio 1027 6| uiro simul et femina, pro dignitare uirilis sexus factum est. 1028 6| dictum est, secundum animae dignitatem ad similitudinem singularem 1029 6| erat nequaquam in tantum dignus laude censebatur, ut per 1030 4| Habent daemones cum diis communem immortalitam corporum 1031 4| etiam de intentione /59/ diiudicare non possunt, quae cum praesens 1032 2| et aeris, ne ad inferiora dilaberentur, quamuis ex natura elementi 1033 7| dignatio. O inestimabilis dilectio caritatis, ut seruum redimeres 1034 7| habet?~ ~Ex hac quippe summa dilectione nobis exhibita, tanto amplius 1035 7| ipsemet ait:~ ~ Maiorem dilectionem nemo habet?~ ~Ex hac quippe 1036 7| amplius deum diligimus, quanto diligendi eum maiorem causam habemus. 1037 6| A quo etiam deum magis diligi non dubitandum est, qui 1038 2| nunc ad intermissa, non dimissa, redeamus -- sciat lector 1039 7| praesentem illam aquam sermo dirigitur.~ ~Sed quomodo uerum est 1040 6| permissa, ut ex his miser iam disceret quantum deliquerit non obediendo 1041 4| hinc maxime astronomicae disciplinae, studium /60/ sumpserit 1042 1| operatione sua perfectum discreuit ab imperfecto et distinctum / 1043 7| illa aqua per unum aleueum discurrens, fluuius unus dicenda est, 1044 7| animum ad multa primitus discurrentem firmat ac stabilit, et contra 1045 7| describit ex locis per quae discurrit sicut caeteros cum, ut aiunt, 1046 4| uoluntate et ordinatione hunc discursum immobiliter teneant. Philosophi 1047 4| numeramus secundum motus et discursus solis ab oriente in occidentem, 1048 7| quod prolixum est) cuncta discutere, ut aliquid horum ueritas 1049 6| sicut et de arca per mundum dispergendos esse, nihil penale alicui 1050 7| partes in quibus plantae dispersae erant. Et attende quod cum 1051 7| fructificaret per uniuersas terras dispersum sicut nunc, et irrigatione 1052 7| quantum deo grauiores culpae displicerent quas non corporalibus /125/ 1053 7| fuerunt, quid deo placeret uel displiceret ignorabant, cum hoc uitantes, 1054 1| primo Retractationum:~ ~ Displicet, inquit, mihi quod philosophos 1055 2| illis tunc creandis uel disponendis; sed tantum ab illa operatione 1056 5| DICENS, id est apud se disponens quod nobis postmodum exhiberet.~ ~ 1057 7| quomodo poneretur, uel qua disponere sibi aptarentur. Quod nunc 1058 6| eius arbitrium haec omnia disponerentur, et pro uoluntate sua eis 1059 7| efficere diuina bonitas disponit; et sic quodammodo illam 1060 1| dissidet opus, dum quod mente disponitur, opere completur.~ ~Cum 1061 1| intelligimus, in qua primitus omnia disponuntur quam opere compleantur, 1062 Int| diximus mundi creationem ac dispositionem, hoc est ipsa quae in creatione 1063 1| illius operationem et diuinae dispositionis effectum in sex diebus consummatum.~ ~ 1064 6| Creatis caeteris omnibus siue dispositis propter hominem, eum nouissime 1065 Int| tamquam omnium creatori ac dispositori monet, commendatione uidelicet 1066 2| mente diuina primo fuit dispositus; tamquam eadem sit sententia 1067 2| prouidentia /28/ prius id disposuit quam opere compleret.~ ~ 1068 1| locutionis usu plurimum dissentire uidetur. Unde Augustinus / 1069 6| Sed nec de ligno uitae disserendum est, ne ante maledictionem 1070 6| non facile est de singulis disserere, si semper in paradiso persisteret, 1071 2| definitum est, difficillimum disseri arbitror. Illa tamen nobis 1072 7| ex ipso modo creationis dissimilem a caeteris animabus esse. 1073 2| indissolubiles, nec tamen unquam dissoluemini, nec mortis necessitatem 1074 6| factos esse, et ne morte dissoluerentur tunc quoque homini sicut 1075 7| humida et quasi compacta, non dissoluta, et sic corpori iam creato 1076 4| possit impediri: uelut mortis dissolutio futura in proximo post uenenum 1077 7| poenae quam incurrerunt distaret, quasi inter requiem et 1078 6| praeciosor eius /71/ similitudo. Distat autem inter imaginem et 1079 4| uirtutes, et quid inter se distent sedes siue dominationes, 1080 7| Confusa itaque illa nec adhuc distincta congeries elementorum,primam 1081 3| continuationes licet diuersis locis distinctarum. Apud Hebraeos enim cunctae 1082 1| discreuit ab imperfecto et distinctum /24/ a confuso. Superius 1083 2| qualiter ista "lux facta sit" distinguatur, ita est ad superiora continuandum, 1084 2| confusio postea formanda atque distinguenda in hunc mundi ornatum quo 1085 4| fiant exponit: Primo ad distinguendum sua illuminatione diurnum 1086 2| collocauit, eumque ab aliis distinguens, in semetipso constitutum 1087 2| tam nunc quam postmodum distinguitur. De cuius quidem distinctionis 1088 6| computationem partium suarum distinguuntur, cum uidelicet alii perfecti, 1089 6| iuxta ipsarum personarum distionctionem, uidebit hominem ipsum tam 1090 7| adeo Propheta hoc dicere distulerit, ut de impositione nominum 1091 5| fuisse credenda sit, alioquin diu educanda essent, ut ad perfectionem 1092 1| Cum igitur Propheta in diuers is rerum creationibus faciendis 1093 6| conclusi nondum exirent in diuersas mundi regiones?~ ~Nulla 1094 1| in illa scilicet tota tam diuersorum operum summa. Hunc uero 1095 3| arborum magis quam terrarum, diuersos afferant fructus, non eosdem.~ ~ 1096 7| litteram quod ex uno fonte diuidantur, cum potius credendum sit, 1097 4| Quomodo factum sit de illis ad diuidendum diem et noctem quod prius 1098 7| prorumpens totum nemus irrigat, diuiditurque in quatuor nascentia flumina. 1099 7| per diuersa euntes longius diuiduntur spatio medio relicto multorum 1100 6| quod ad potentiam pertinet diuinam specialiter ascribi, sicut 1101 1| Heloym creauit," in quo diuinas personas pariter cooperari 1102 4| quem consulunt in hanc eos diuinationem inducit ut multa ueraciter 1103 4| credatur. Nemo itaque talium diuinationes ad praedictam referat artem 1104 4| iudicare posse, et quasi diuinatores talium esse. Cum enim astronomia 1105 6| rationis et sapientiae et diuini amoris particeps. Quae enim 1106 1| cum nec corporalis sit diuinitas, /22/ nec loqui corporaliter 1107 6| nobiscum fateantur in una diuinitatis essentia, pluralitatem personarum 1108 1| est creata uel a tenebris diuisa. Ad opera quippe primae 1109 7| usque ad initium illius diuisionis tota illius fluuii aqua 1110 4| solem ad illuminationem diurni temporis, lunam et stellas 1111 2| FIRMAMENTUM IN MEDIO AQUARUM, ET DIVIDAT AQUAS AB AQUIS.~ ~FIRMAMENTUM 1112 7| IRRIGANDUM PARADISUM QUI INDE DIVIDITUR IN QUATTUOR CAPITA.>~ ~ET 1113 3| FECIT DEUS FIRMAMENTUM, DIVISITQUE AQUAS etc., postea supposuit: 1114 7| sicut caetera. Cum enim dixisset quia protulit terra in paradiso 1115 5| ITA. Cum ergo ubicumque dizitur: Factum est ita, perseuerantia 1116 7| expositio cum ea praefigurari docemus, quae a tempore gratiae 1117 7| Quod hic diligenter aperit, docendo scilicet corpus uiri de 1118 7| assumptam, ut sequentia docent. Continuatio: dixi hominem 1119 Prae| apud eos omnes scripturas a doctoribus tradi pueris, ad ultimum 1120 4| Sunt qui astronomiae doctrinam atque ipsam uim astrorum 1121 1| personas pariter cooperari docuit, profecto indiuisa esse 1122 4| incognita, quisquis per documentum astronomiae certitudinem 1123 6| penitentiam citius moueretur, dolens se illum offendisse cui 1124 6| calumniamur, quia nobis in dolorem pro meritis nostris conuertuntur. 1125 7| extractione costae nullam doloris incurret passionem, sicut 1126 6| nequaquam eum sibi inuidere uel dolose quicquam dicere uel in mendacium 1127 7| habetur 'quadrupedia', id est domesticas bestias. Ubi et quod subiungitur 1128 4| illas partes caeli quae domicilia eorum uocantur in quibus 1129 6| TERRAM ET SUBICITE EAM ET DOMINAMINI PISCIBUS MARIS ET VOLATILIBUS 1130 6| sicut postmodum ait ibi: ET DOMINANIMI PISCIBUS MARIS etc. Potestas 1131 7| subiugata, immo magis spiritui dominante, atque ita naturalem ordinem 1132 4| inter se distent sedes siue dominationes, siue principatus, siue 1133 6| dicit:~ ~ Delectasti me domine, in factura tua, et in operibus 1134 6| potestatem accipiat et eis dominetur quae ratione carent et sensu, 1135 6| hominibus creatis ex auctoritate dominica coniugium statim sancitum 1136 7| non solum deum, sed etiam dominum uocat, /102/ et deinceps 1137 7| uigilans recognouit quod de dormientis costa factum est. Utrum 1138 7| soporem consuetam et naturalem dormitionem hominis credo, sed talem 1139 5| trahuntur super quaedam dorsa aquarum. Unde et Dauid ait:~ ~ 1140 2| nubes densas et ingentia draconum uel auium corpora ab aere 1141 5| tamquam ad illam caeteris duabus conuenientibus. Benedictio 1142 1| opere.~ ~Secundum quas etiam duas creationes duos esse mundos, 1143 Prae| quaerendo magis tamquam dubia, quam definiendo tamquam 1144 6| etiam deum magis diligi non dubitandum est, qui nequaquam eum sibi 1145 4| atque impassibilia non dubitant asserere, dicentes omnem / 1146 Prae| saepe pertractata sint. Dubitare autem de singulis non erit 1147 2| est. Nec quisquam fidelium dubitat humana corpora, quamuis 1148 7| terrena defluentem, dum uariis ducitur desideriis, iam quasi a 1149 5| congregatio aquarum tam salsa quam dulcis mare dicitur, et omnes aquae 1150 6| binarius sexta, unitas duodecima. Quae omnes ad inuicem coniunctae 1151 6| faciunt, qui profecto numerus duodenario maior est. Diminuti uero 1152 6| maiorem reddit numerum, ut duodenarius. Huius quippe, senarius 1153 7| homo a humo.~ ~Item:~ ~ Duplex est autem homo, interior 1154 2| superpositae in glaciem duruerint, qua ui naturae id factum 1155 2| super ignem constitutas duruerit in glaciem, uel eas etiam 1156 4| non incongruum supponere duximus. Ait itaque in Enchiridion 1157 | eademque 1158 4| illud certum habeo utrum ad eamdem societatem pertineant sol 1159 1| prodiret. Ac rursus ipsam eandem operationem mane nuncupat, 1160 2| possint hominibus etiam in edendo similari, eademque ibi reuersae 1161 6| periculosae factae patenter edocent, quantum deliquerit, tamquam 1162 6| quae ratione carent, iam edocti sumus, quae iam nostrum 1163 1| sicut et Apostolus patenter edocuit, dicens:~ ~ Inuisibilia 1164 5| credenda sit, alioquin diu educanda essent, ut ad perfectionem 1165 3| perueniunt, nec in omnibus terris eedem herbae uel arbores nascuntur. 1166 2| cum in aliquibus rerum effectis uim naturae uel causas naturales 1167 4| quasi secundam a sole in effectu illuminandi. Quod terris 1168 4| ipsam uim astrorum in tantum efferant et extollant, ut ex ipsis 1169 7| animali /94/ spiritalem efficere diuina bonitas disponit; 1170 1| de his quae de mundo sunt efficeret. Non enim angeli, cum incorporeae, 1171 7| uerum etiam alios bonos efficiat tam exemplis operum uel 1172 7| traducem sed per quamdam id efficiendi naturalem uim atque facultatem.~ ~ 1173 4| tempus illuminatione sui efficiens, uel lucem ei conferens, 1174 7| peccatum, meliores ex hoc efficimur, et per eius misericordiam 1175 7| sibi adiunctis impletur et efficitur unus. Ganges autem uocatur 1176 7| id est humanum corpus in effigiem istam quam nunc habemus 1177 Prae| praedicto Genesis exordio efflagitatis. Quam nunc quidem expositionem 1178 7| illam partem qua influit effluere possit.~ ~EVILAT, id est 1179 1| nondum tale quid in illa egerat, unde aliquid ipse loqui 1180 7| amplectentibus eam", nec annos egisse aliquos in paradiso illos 1181 7| eo quod dominus in istis egit, tanto affectu dilectionis 1182 7| ipso paradiso cum exterius egrederetur, quamuis in ipso paradiso 1183 7| GEN. 2:10] <ET FLUVIUS EGREDIEBATUR DE LOCO VOLUPTATIS AD IRRIGANDUM 1184 7| unde uidelicet de terra egrediens emergebat, uel de ipso paradiso 1185 7| cuiuscumque fluuii de paradiso egredientis prosequitur, in commendationem 1186 7| paradiso eiecit iniquitas eidem ligno circumposita est ignea 1187 7| primos homines, unde tam cito eiecti sunt, ut ibi nullum gignerent 1188 6| transgressione praecepti, et de eiectione paradisi /89/ uel impositione 1189 Int| etiam post culpam a paradiso eiectum beneficiis suis non destituit; 1190 7| est a domino, ac postmodum eiectus.~ ~Quid est autem quod sola 1191 1| et formator intelligatur, eique tota laus tam de creatione 1192 7| naturaliter similes sunt, et in eisdem oblectantur alimentis, et 1193 7| et delectabilitate loci electi ex uniuerso mundo in quo 1194 4| tenebris, ut et alimenta sua eligere possint.~ ~IN FIRMAMENTO 1195 7| uidelicet de terra egrediens emergebat, uel de ipso paradiso cum 1196 7| beatitudine per allegorias et enigmata exequitur, quibus expositionem 1197 4| Aegyptiorum scientiae peritissimus enituisse creditur.~ ~ 1198 7| ex eo maxime uidetur quod Enoch, ante diluuium in paradisum 1199 1| omnia quae consequenter enumerat', et de quorum etiam consummatione 1200 2| utitur, et absque hoc uerbo enunciationes facere consueuit, ueluti 1201 7| Hoc est ita sibi, inuicem equales, ut in usu carnis contra 1202 1| loqui exorsus est. Bene equidem. Quasi enim imperando dicit 1203 | eris 1204 1| Nec Plato quidem in hoc errauit quia esse mundum intelligibilem 1205 1| intellexit nihil ibi per errorem factum quod sit corrigendum', 1206 7| SCILICET ET UXOR EIUS, ET NON ERUBESCEBANT.>~ ~ERAT AUTEM. Quod dignior 1207 7| hominibus inde factum, de quo erubescentes uirilia texerunt, non incongrue 1208 7| delectabilior. Quae quidem erubescentia unde nunc post peccatum 1209 7| habeamus, ut tanto maior sit erubescentiae passio quanto haec carnalis 1210 7| manifeste declarat, cum nullam erubescentie passionem incurrere tunc 1211 7| et de sua nuditate mox erubuisse, et ad tegenda pudenta statim 1212 6| carent nostram insipientiam erudiunt, ne aliquibus in his obediamus 1213 7| et super orientis terras erumpere. Tigris fluuius Mesopotamiae 1214 7| prolixarum regionum locis aliis erupisse, ubi tamquam in suis fontibus 1215 1| effectum operum ad lucem erupit'. Quod est dicere: Sicut 1216 | es 1217 6| GENERIS SUI, UT SINT VOBIS IN ESCAM;~ ~[GEN. 1:30] ET CUNCTIS 1218 6| quamuis ante peccatum nullum escu genus homini nouicum esset 1219 7| ullas in quantitate suae essentiae /132/ partes habeant; nihil 1220 7| eum nosset, dicens:~ ~ Cum esses sub ficu uidi te~ ~ita intelligi 1221 4| sterilitas terrae post nimiam estuationem, uel immoderatos imbres.~ ~ 1222 7| uitae. Non ibi frigus, non estus, sed perpetua aeris temperies. 1223 7| increpatione peccati cum Adam et Eua, uel ipsi cum domino. Ex 1224 4| possunt, utrum uidelicet euadere queant an minime. Sic et 1225 6| quaerit de aliquo nunquam eueniente et dicit: "Quid fieret si 1226 6| REPLETE TERRAM, quomodo unquam eueniret, si in tantula parte mundi 1227 4| quasi determinata in suis euentibus, cum ex aliqua naturali 1228 4| Si enim per artem suam de euentu de quo consuluntur certitudinem 1229 4| sit determinatum iam habet euentum, et de futuro quod omnino 1230 4| causam aliquam naturalem sui euentus habent, ut ex his quae praecedunt, 1231 4| naturales ostensiones futurorum euentuum siue praesentium. Nautae 1232 7| diluuium possessa sit ab Euila, filio Iectan, filii Heber, 1233 2| super omnia collocauit, eumque ab aliis distinguens, in 1234 7| Armenia, qui per diuersa euntes longius diuiduntur spatio 1235 7| nomen accepit; nam Hebraicae Euphrata 'fertilitas' interpretatur. 1236 7| consolatione his uerbis de Tigri et Euphrate dicit:~ ~ Rupis Achimeniae 1237 7| certissimus, asserit Tigrim et Euphratem uno fonte manare in Armenia, 1238 1| philosophi. Quod nec ab euuangelica dissidet disciplina, si 1239 1| Scriptum quippe est in euuangelio de hoc ipso dei uerbo:~ ~ 1240 7| Fertur autem Nili modo exaltari, et super orientis terras 1241 1| instruere rationem atque aliquam excellentiae suae praebere notitiam.~ ~ 1242 1| deus approbat, quia per eam excellentie suae laudem nobis manifestat, 1243 4| tamquam caeteris sideribus excellentiores, et maiorem efficaciam habentes, 1244 7| eis natura dampnata est, excepto uno mediatore, et post lauacrum 1245 4| Quod quanta irrisione sit excipiendum quis non uideat? Si enim 1246 6| laudem creatoris nos amplius excitarent, iuxta quod ad eum Psalmista 1247 7| super hac misericordia dei exclamans, ait:~ ~ O mira circa nos 1248 5| nequaquam sint, patet ea excludi per hoc quod dicitur SUB 1249 6| uideri /80/ additum esse ad exclusionem tam caelestium animalium, 1250 6| quam ad nostras utilitates excolendo paramus.~ ~REPTILI QUOD 1251 7| homine tunc terram sicut nunc excolente, cum nec ipse homo qui terram 1252 4| homo /57/ esset qui eum excolere posset.~ ~Futura uero contingentia 1253 7| in paradiso ad hoc ut eum excoleret ac sibi custodiret, cum 1254 7| si in tantam perfectionem excreuerit, ut uerbo quoque praedicationis 1255 Prae| illam a me apostolicam excusationam expectetis:~ ~ Factus insipiens, 1256 6| quid forte de indigentia in excusationem sui peccati praetendere 1257 7| luminaribus, /96/ non solum exemplo sed etiam uerbo alios aedificantibus 1258 6| recognouerit se id quod iurauit exequendo deum esse offensurum, sicut 1259 7| per allegorias et enigmata exequitur, quibus expositionem congruam 1260 6| diuinum in hoc iudicium exercendo, ac debitam poenam inferendo, 1261 6| denique dominium super haec exercere posset quae nunquam uideret, 1262 7| quam nunc ubique terrarum exercet.~ ~[GEN. 2:6] <SED FONS 1263 2| continet angelicas, quae ad nos exeuntes aetherea corpora sumunt, 1264 4| in proximo post uenenum exhaustum, uel pluuia post tonitruum, 1265 4| fuerint suas maxime uires exhercent, per astronomiam didicerunt; 1266 7| tantamque nobis caritatem exhibendo, qua sicut ipsemet ait:~ ~ 1267 5| disponens quod nobis postmodum exhiberet.~ ~CRESCITE ET MULTIPLICAMINI, 1268 1| singula deus producit, dum exhibit opere quod ante conceperat 1269 7| quippe summa dilectione nobis exhibita, tanto amplius deum diligimus, 1270 7| caritatem qua feruet interius in exhibitione corporalium operum ostendit. 1271 1| uidelicet conceptorum mente quam exhibitorum opere, bene dictum est DIES 1272 7| quosdam terre, submissis, exiccatur terra et arida fit, quia 1273 7| uoluptatis', ut in hoc debito exigendo aequales sint penitus potestatis.~ ~ 1274 7| patriam caelestem de hoc exilio transfertur pro meritis, 1275 5| Quae cum numquam in terram exire uideantur, nonnulla quaestio 1276 6| parte mundi conclusi nondum exirent in diuersas mundi regiones?~ ~ 1277 2| firmamentum iam olim factum existebat, et diuisio aquarum erat 1278 1| creata materia, nec adhuc existente, cui imperaretur uerba imperii 1279 7| parentibus per seminarium existentem, per praescientiam noui'. 1280 2| firmari iam super caelos existentes, tamquam aliqua mora fuerit 1281 2| fuerit inter illam earum existentiam et firmationem ipsarum, 1282 2| quoque sicut ante constat eas existere. Quippe non ait 'quae erant' 1283 7| inferioribus aquis terra est exonerata et statim germinans terrenam 1284 Prae| apostolicam excusationam expectetis:~ ~ Factus insipiens, uos 1285 6| cum postmodum audieret eos expelli de paradiso terrestri, desperaret 1286 7| transgressione. Per hanc enim experimento ipso didicerunt, quid inter 1287 3| hanc temperiem, quam nunc experimur in uere, mundus habere posset, 1288 7| leuiori peccato, homo debuit experiri quantum deo grauiores culpae 1289 6| habetur, tanto ardentius illa expetitur quae ab his omnibus immunis 1290 7| maxime an in corpore sit, expirando uel flando apparet, cum 1291 Prae| uel morales conficerent explanationes, solius apud nos beatissimi 1292 Prae| nostram etiam opinionem in exponendo praedicto Genesis exordio 1293 7| attestante, dum locum illum exponeret, dicens:~ ~ Quamuis patriarchae 1294 7| femina creatis, sed nondum exposito modo illius creationis, 1295 1| itaque dicit, secundum quod expositum est, hanc ex elementis grauibus 1296 6| illi dici queat. Imago uero expressa tantum similii tudo dicitur, 1297 7| sed modum creationis non expressi; igitur nunc faciam. Et 1298 6| IMAGINEM NOSTRAM, hoc est ad expressiorem similitudinem, et de femina 1299 1| trinitatem, Prophetam diligenter expressisse. Cum enim dixerit: SPIRITUS 1300 1| ipso pariter patre patenter expressit. Nemo et enim sani capitis 1301 7| fructum hunc uel uinum hinc expressum esse constat, et in luxuriam 1302 7| est, sed modus creationis expressus non est. Quod hic diligenter 1303 6| determinationem sed magis ad eorum exprimendam proprietatem ubi esse habeant. 1304 1| aquam et aerem, consequenter exprimere curauit. Quae dum non creari 1305 7| perfectus est atque adornatus exprimit. Prima aetas saeculi quasi 1306 7| uidelicet per transgressionem expulsus eum amitteret.~ ~[GEN. 2: 1307 6| est:~ ~ Magna opera domini exquisita in omnes uoluntates eius.~ ~ 1308 1| creationem Propheta non exsequatur, in transitu tamen eam perstringat, 1309 2| sicut scriptum est:~ ~ Extendens caelum sicut pellem qui 1310 2| cristallum super cherubin uidetur extensum, id est compactae et densiores 1311 2| quoniam in omni globo quae exteriora sunt superiora sunt. Ut 1312 7| quanto eam terrae illi exteriori qua conditus fuerat praecellere 1313 7| uel de ipso paradiso cum exterius egrederetur, quamuis in 1314 4| astrorum in tantum efferant et extollant, ut ex ipsis etiam contingentia 1315 7| necessaria est, ne per hanc extollantur uel per illam frangantur. 1316 7| redderet insensibilem, ut ab extractione costae nullam doloris incurret 1317 7| Adae ad formandam mulierem extractum esse dicatur sed sola costa. 1318 2| uasculis appositis sanguinem extrahere uolunt, inclusis stupis 1319 1| elementum et igneum, ex quo est extrema mundi spera, hoc est aetherea, 1320 Prae| animalibus et rotis, et in extreme de aedificio in monte constituto. 1321 2| caelum et terram medium extruitur firmamentum, et iuxta Hebraici 1322 2| glaciem, uel eas etiam sursum extulerit, cum tunc sola eius uoluntas, 1323 6| in operibus manuum tuarum exultabo.~ ~Sunt fortassis quibus 1324 7| uocatur quod incremento suae exundationis terram Aegypti irriget. 1325 Prae| prologo Expositionis suae in Ezechielem:~ ~ Aggrediar Ezechiel prophetam, 1326 2| imbribus terrae congruo fabricatus est.~ ~Ieronimus, Ad Oceanum, 1327 7| quam multa milia hominum facerent, si semper sine peccato 1328 7| non expressi; igitur nunc faciam. Et hoc est quod nunc agit, 1329 2| sicut et in illis sex diebus faciebat, ubi sola eius uoluntas 1330 2| quaelibet sine miraculis facienda illa eorum constitutio uel 1331 1| diuers is rerum creationibus faciendis praemittit DIXIT DEUS, et 1332 6| animalia de aquis producta faciliorem habent motum, et corpora 1333 4| mouere uel agitare queant, facilis est propositae quaestionis 1334 2| siue in ipsa sua creatione factas et circumductas uniuerso 1335 7| multa de Christo dictis factisque prophetauerint, tempus tamen 1336 6| animalibus non spiritalibus factos esse, et ne morte dissoluerentur 1337 6| Delectasti me domine, in factura tua, et in operibus manuum 1338 3| bonam esse et ad haec quae facturus erat necessariam postmodum 1339 4| rerum creatarum naturalis facultas.~ ~Sunt qui astronomiae 1340 6| debitam poenam inferendo, falso in eis opera dei quasi mala 1341 4| dictum notaui; non quia hoc falsum esse confirmo, sed quia 1342 1| dominus FIAT, et ei subiecta famulatur creatura, quantumcumque 1343 7| cum tamen mulier postmodum fateatur, sibi pariter ut uiro deum 1344 2| quam secundum naturam fieri fatemur, cum ad illud scilicet faciendum 1345 7| purgando, potius quam cum fatigationis labore.~ ~Queri etiam potest 1346 7| priusquam caelum et terram deus feceret, paradisum ante condiderat. 1347 7| parentibus ex ea quam in eo fecerunt transgressione. Per hanc 1348 1| et terra manifestam prius fecisset mentionem, dicens:~ ~ Creauit 1349 1| principia deum in principio fecissi praenuntiat.~ ~Et tale est 1350 1| in baptismum sua gratia fecundaturi et quasi hoc beneficium 1351 7| quem trahit qui efficit fecunditatem terrae; unde et Nilus dietus 1352 7| tradidit atque in uxorem federauit.~ ~[GEN. 2:23] <DIXITQUE 1353 7| praeuaricationem innocentissima felicitate uixerunt. Recte itaque intelligitur 1354 5| postmodum in sabbatum supernae felicitatis promota consummatur, ut 1355 7| Christi morte deletum est. O felix culpa quae talem ac tantum 1356 7| siluestria designat, ut sunt ferae.~ ~ADAM VERO. Postquam de 1357 6| uidelicet siluestres, ut feras, uel quascumque a nostra 1358 4| qui contra firmamentum ferri dicuntur, utrum animati 1359 7| nam Hebraicae Euphrata 'fertilitas' interpretatur. Mesopotamiam 1360 7| uocatur a rege Gangaro Indie. Fertur autem Nili modo exaltari, 1361 1| infusa cordibus fidelium ea feruere, in deum facit; et sic quodam 1362 7| quaelibet caritatem qua feruet interius in exhibitione 1363 2| ignis constituerentur, ne feruor ille superior uel nubes 1364 7| ad tegenda pudenta statim festinasse, sicut et de Noe duo eius 1365 6| permittit, etiam cum abortiui fetus producuntur uel uiciati 1366 7| dicens:~ ~ Cum esses sub ficu uidi te~ ~ita intelligi 1367 7| partes diuiditur, sicut fidelissima scriptura testatur. Sed 1368 7| statim commemorat. Post fidem autem spes sequitur, quae 1369 3| conferebatur illis rebus quae tunc fiebant, unde ipsae postmodum ad 1370 6| tendebat, cum propter eum fierent uniuersa. Unde nec eum creari 1371 Int| ueritatem, quasi historicam figamus radicem.~ ~Carnalem itaque 1372 7| sequentum, Pectoribus figit spicula pugna fugax, Tigris 1373 6| similii tudo dicitur, sicut figurae hominum quae per singula 1374 2| in his superpositis aquis figurari.~ ~ 1375 7| fluidum elementum aquae iterum figuratur, spiritus incumbit, dum 1376 Prae| specialiter hoc tibi et filiabus tuis spiritalibus persoluam. 1377 6| mortuo, quia uiuit in /68/ filiis suis. Et nota quod cum ait 1378 6| quidem tamquam finem, hoc est finalem caeterorum causam, omnia 1379 4| ui quadam eorum ex terra fingatur corpus humanum, cui deus 1380 7| quispiam hoc fidei tempus illi fini esse coequandum, quando 1381 2| prioribus quasi ad principium finis reducatur. Idem quippe est 1382 2| istam per interpositionem firmamenti intelligit ita eas in secundo 1383 2| audit secunda die aquas firmari iam super caelos existentes, 1384 1| partium suarum collocatione firmatam, comprehendit. Super hanc 1385 2| AQUAS QUAE ERANT etc., ista firmatio earum uel diuisio ita est 1386 2| illam earum existentiam et firmationem ipsarum, cum uidelicet statim 1387 2| quod nequaquam ita eas firmauit ut non ulterius laberentur.~ ~/ 1388 5| superiores ita sustentando firmet, ut relabi ad inferiores 1389 7| interpositionem caeli /95/ sursum firmiter est stabilita.~ ~Tertio 1390 7| spiritibus malis super rumpheae flagrantiam ordinatum est, ut homines 1391 7| ordinatum est, ut homines flammae, angelos uero malos angeli 1392 7| est enim undique rumphea flammea, id est muro igneo accinctus, 1393 7| corpore sit, expirando uel flando apparet, cum sine his uita 1394 7| in mare influit, zephiro flante, undis eiectis arenarum 1395 7| Hinc quoque anima recte flatui siue spiraculo comparatur, 1396 7| iuxta illud Isaiae:~ ~ Flatum hominem ego feci.~ ~Hinc 1397 1| sunt aquae.~ ~Et rursum:~ ~ Flauit spiritus tuus et operuit 1398 2| attractiua humoris. Unde et flebotomarii cum uasculis appositis sanguinem 1399 6| alimentum in foliis saltem uel floribus seu cortice nonnullis animantibus 1400 7| tantis bonis per gratiam dei floruit, ad patriam caelestem de 1401 7| aliquas species herbarum uel florum quandoque deperire, iam 1402 1| uacua, seu tenebrosa uel fluida. Quid enim spiritus dei 1403 2| eas necesse est, quae iam fluidae non sunt, sed in cristallum 1404 1| reddit, /15/ illi adhuc fluide et instabili congeriei, 1405 7| uidelicet confusioni, quae per fluidum elementum aquae iterum figuratur, 1406 7| GEN. 2:14] NOMEN VERO FLUMINIS TERTII TIGRIS IPSE VADIT 1407 5| foce, cocodrilli, aequi fluuiales, quos hippopotamos uocant 1408 7| flumina gentibus per quas fluunt notissima sunt. Duobus eorum 1409 7| GEN. 2:13] <ET NOMEN FLUVIO SECUNDO GEON IPSE EST QUI 1410 7| carnem spiritui subicit, a fluxu uel desideriis carnalium 1411 7| aetate lex data est, quae fluxum carnalis concupiscentiae 1412 5| in terris uiuant, ut sunt foce, cocodrilli, aequi fluuiales, 1413 1| facit; et sic quodam suo foetu calentia reddit, /15/ illi 1414 7| tenuis conscendens more fontis, irrigabat eas mundi partes 1415 2| Cataractas uero non arta foramina dicens, habundantiam pluuie 1416 2| labente, et obstrusis terrae foraminibus, terram undique aquis cooperiri 1417 6| mansueta quasi domestica, fore per omnia illius dominio 1418 7| enim de natura aliquid fit, forma ei superaddita, 'formari' 1419 7| corpora eorum qui generantur formam uel qualitates ex corporibus 1420 2| creationis confusio postea formanda atque distinguenda in hunc 1421 7| superius nihil de carne Adae ad formandam mulierem extractum esse 1422 1| hominis creationem de terra formandi, et in terra conuersaturi, 1423 1| quoniam in speciem aliquam formaretur, tunc rectissime formari 1424 7| FORMAVERAT, id est uirum cuius formatio iam praedicta est. Vir quippe, 1425 1| materiae quam de operum formatione tribuatur.~ ~[GEN. 1:5] 1426 1| materiae creator pariter et formator intelligatur, eique tota 1427 7| uiri de limo terrae prius formatum esse, ac deinde animam infundi. 1428 7| ut in usu carnis contra fornicationem concesso, neuter alteri 1429 7| Unde etiam posteri eorum fortiores essent ad resistendum peccato 1430 7| solae quae uirilis, id est fortis, sunt animi.~ ~[GEN. 2:24] < 1431 7| uel roboris ex ossea eius fortitudine creare decreuit. Hinc quoque 1432 2| aliquo abscedant et tanto fortius ab ipsis sustentantur; immo 1433 4| hoc est causalibus siue fortuitis, quae ad utrumlibet se habere 1434 5| piscium suscepta quodam suo fotu uiuificare sufficiant.~ ~ 1435 5| de ouis eorum, quomodo ea foueant, an potius aquae ipse talium 1436 4| ut calore ipsorum plantae foueantur et proficiant, et eorum 1437 1| ouo incurabit, ut ipsum foueat atque uiuificet. Unde et 1438 7| extollantur uel per illam frangantur. Qualibus quidem luminaribus, / 1439 3| regiones aequaliter calent uel frigescunt, nec eodem tempore quae 1440 4| ipsorum, unde calida aut frigida, sicca uel humida uel temperata 1441 3| terram desiderant, alia frigidam, alia temperatam; et sic 1442 4| aut pluuia, siue calor aut frigiditas. Quae non solum ad prouidentiam 1443 2| qui eas sursum proiecerit, frigiditatis sui flatus eas in glaciem 1444 3| haec terra protulit, /45/ frigidius tempus extitisse uidetur, 1445 7| etiam lignum uitae. Non ibi frigus, non estus, sed perpetua 1446 6| quibus huiusmodi quaestiones friuolae esse nec rationabiliter 1447 2| sui terram cooperirent, friuolum omnino deprehenditur. Cum 1448 7| ORIRETUR IN TERRA, id est fructificaret per uniuersas terras dispersum 1449 5| quantum satis sit ad hoc fructificate.~ ~AQUAS MARIS, cum tamen 1450 6| ut sarmenta praecisa quae fructui uitis nocerent si in ea 1451 7| Babyloniam influit. Hic a frugibus uel ab ubertate nomen accepit; 1452 7| Pectoribus figit spicula pugna fugax, Tigris et Euphrates uno 1453 6| perisse quae prius instante fuisset.~ ~ET FACTUM EST VESPERE. 1454 1| praeditos dixi uirtutis luce fulsisse, et quod duos mundos, unum 1455 2| aquas tenues tamquam in fumo ex calefactione terrae conscendentes 1456 7| spiritale ab hoc inchoat fundamento, sine quo, ut ait Apostolus:~ ~ 1457 1| Genesis exordio fidei nostrae fundamentum circa unitatem dei ac trinitatem, 1458 3| sicut scriptum est:~ ~ Qui fundauit terram super aquas.~ ~Quasi 1459 1| spiritus nonnumquam ab eo furere permissus, spiritus domini 1460 1| alibi, dicat:~ ~ In spiritu furoris tui congregatae sunt aquae.~ ~ 1461 6| ratio habet totam hominum futuram multitudinem in illo paradisi 1462 2| erat ad creationem rerum futurarum. Adhuc enim inferiores aquae 1463 7| uel quaecumque historia future praesignari ostenditur.~ ~ 1464 1| conceptum in dispositione futuri operis uesperam dicit; mane 1465 4| iam habet euentum, et de futuro quod omnino incertum est 1466 6| fuit, cum tamen ad hoc quod futurus erat nequaquam in tantum 1467 7| Ganges autem uocatur a rege Gangaro Indie. Fertur autem Nili 1468 7| ille dicebatur quem nunc Gangen appellant. Duo uero, Tigris 1469 7| terram Aegypti irriget. Ge enim Grecae, Latine 'terram' 1470 7| corporis incurret, quasi geminam mortem subiturus; uel morte 1471 7| Mesopotamiae copiosissimus gemmis per mediam Babyloniam influit. 1472 5| Scimus reptilia dici genera serpentium eo quod super 1473 7| Sicut enim corpora eorum qui generantur formam uel qualitates ex 1474 7| corporibus per traducem habent generari, cum aliqua illorum portio 1475 5| propinquaret, quu de illo generata sunt elemento, de quo et 1476 7| adhaerens, quasi terrena generatio fuit atque terrae totus 1477 7| dicitur:~ ~ Hic est liber generationis Adam. In die qua creauit 1478 5| hippopotamos uocant eo quod hi generentur in Nilo flumine, tamen cum 1479 7| uino memoratur et statim genitalibus suis denudatis, turpitudo 1480 7| nuditate sua uel de inspectione genitalium suorum, unde nunc maxime 1481 6| ex solo est patre tamquam genitus, ita iste ex solo deo habet 1482 7| Iudeorum esset. IIec flumina gentibus per quas fluunt notissima 1483 7| quamuis nullum ibi filium genuerint. Non enim breue temporis 1484 1| in eis spirabat', typum gerens spiritus sancti, aquas in 1485 7| est exonerata et statim germinans terrenam sobolem in herbis 1486 3| naturam rerum, terra tunc germinare ista potuerit uel conseruare 1487 3| ITA, ad conceptum tantum germinationis pertinet. Quod uero statim 1488 3| tamquam si diceret 'et mox germinatum produxit'. Et nota quod 1489 5| terra ea produxit, non quod germinauerit, ut uidelicet innueret, 1490 5| plantis, quod terra eas germinauit ac protulit. De animalibus 1491 7| memoria, quae in infantia geruntur per obliuionem delentur.~ ~ 1492 7| quisque eorum quae in pueritia gesserit, recordari ualeat. In hac 1493 1| scripsit, quanto perfectius rem gestam simul et mysticam comprehendit.~ ~ 1494 7| ponenda erant, ut typum gestarent Christi digna, fuerunt adduci 1495 7| eiecti sunt, ut ibi nullum gignerent filium, et ideo non posse 1496 7| Etymologiarum libro XIII:~ ~ Gion uocatur quod incremento 1497 2| superioribus, utrum uidelicet glaciales sint uel non, uel quas in 1498 2| autem aquas illas superiores glaciali /31/ concretione solidatas, 1499 2| deponunt. Hoc deus aquis glacialibus temperauit, ne inferiora 1500 2| aquas, quoniam in omni globo quae exteriora sunt superiora 1501 6| caput suum, quia imago et gloria dei est~ ~hoc est gloriosior 1502 6| gloria dei est~ ~hoc est gloriosior et praeciosor eius /71/ 1503 7| similitudinem unguis humani. Graeci enim unguem 'onychen' dicunt. 1504 7| porro nomen accepit quod a Graecis 'prasson' dicitur.~ ~Cum 1505 7| constitutus, cuius uocabulum ex Graeco in Latinum uertitur hortus. 1506 7| interpretari. Porro apud Graecos, homo aliam habet etymologiam.