IntraText Table of Contents | Words: Alphabetical - Frequency - Inverse - Length - Statistics | Help | IntraText Library |
Petrus Abaelardus Expositio in Hexameron Concordances (Hapax - words occurring once) |
bold = Main text Pars grey = Comment text
1507 7| hac uita tantis bonis per gratiam dei floruit, ad patriam 1508 7| modo apud deum ualet et gratior ei per meritum existit quam 1509 6| quamuis nos nonnunquam maxime grauent, quia pro diuersis usibus 1510 7| insinuantur cum ex corporea et graui substantia constent secundum 1511 2| mundi aqua igne uel aere grauior superponi potuit illis, 1512 2| scilicet atque aquam, et terram grauiorem aqua. Unde ut moderatior 1513 7| debuit experiri quantum deo grauiores culpae displicerent quas 1514 2| quamuis ipsa terrenae sint et grauioris naturae. Quis etiam nesciat 1515 2| elementorum aliquibus particulis grauiorum supponantur? Non enim alicuius 1516 1| per terram, cuius maxime grauis est et ponderosa natura, 1517 7| sed etiam perpetuis et hoc grauissimis, non illis mitissimis quas, 1518 2| Unde ut moderatior esset grauitas, aquam potius quam terram 1519 2| comprimere possint, aliquid grauitatis in esse necesse est, et 1520 5| postmodum produxit, quae grauius est elementum quam aqua. 1521 7| Aegypti irriget. Ge enim Grecae, Latine 'terram' significat. 1522 7| spiritu habent, iuxta quod Gregorius tres uitales spiritus distinguit, 1523 5| profecto reptiles magis quam gressibiles dicendas credimus. Quae 1524 7| comparatione terrae et aquae quae grossioris et corpulentioris substantiae 1525 7| ut uisu delectaret, et gustus suauitate reficeret.~ ~LIGNUM 1526 2| uaporaliter tractas, antequam in guttas conglobentur, suspendere 1527 7| membrorum maximam uoluptatem habeamus, ut tanto maior sit erubescentiae 1528 2| Hebraico pro caelo 'samaym' habeatur quod ex aquis, ut dictum 1529 3| peruenisset, siue ut apta ad habendum semen crearetur.~ ~ET LIGNUM 1530 4| astronomicus quam diabolicus habendus est. De quo facile nihil 1531 4| excellentiores, et maiorem efficaciam habentes, a Platone dici autumant, 1532 2| successione uel operatione sui habentium. Nemo igitur miretur cum 1533 4| Sed neque illud certum habeo utrum ad eamdem societatem 1534 2| aquatici aliquid ponderositatis haberent, et iuxta philosophos omnia 1535 7| delectatione, non aliqua in deum habita intentione.~ ~ CAETERA 1536 3| unam partem terre, aliam habitabilem praebeant.~ ~FACTUMQUE EST 1537 1| consummationem, prius in mente habitam et in opere postmodum sexta 1538 2| partes comparatione nostrae habitationis. Cum autem in Hebraico pro 1539 1| nondum produxerat; uacuam ab habitatore, non solum homine, uerum 1540 1| intelligantur, qui quasi caelestes habitatores dicuntur, ut, licet eorum 1541 5| benedictio inicium esset habitura in remissionem peccatorum 1542 7| mundationes nullum peccatum iustos habituros esse, credendum est, profecto 1543 7| speciebus praedictis, seminarium habuerunt et uim quamdam futurae suae 1544 5| tamen hanc efficaciam in tot habuisse potuit in quot baptismi 1545 7| auri uenis prae caeteris habundare terris.~ ~[GEN. 2:12] <ET 1546 6| plantauerat, fructibus plurimum habundaret, nondum his ita uel caeteris 1547 5| Quippe non omnia indiuidua harum specierum, sed singulae 1548 7| Euila, filio Iectan, filii Heber, unde Hebraei. Plinius dicit 1549 Prae| prophetam, cuius difficultatem Hebraeorum probat traditio. Nam nisi 1550 7| submergi non potuit. Ieronimus, Hebraicarum quaestionum in Genesi:~ ~ " 1551 2| extruitur firmamentum, et iuxta Hebraici sermonis etymologiam caelum, 1552 1| pluralitatem ostendit. 'Hel' quippe singulare est, quod 1553 Prae| postulando supplicas, soror Heloysa, in saeculo quondam cara, 1554 5| ANIMAE VIVENTIS. Ambrosius in Hexameron de die quinto:~ ~Scimus 1555 5| hippopotamos uocant eo quod hi generentur in Nilo flumine, 1556 3| extitisse uidetur, quam in hiemalibus diebus quos quantulumcumque 1557 7| equus' cum dicitur 'omne hinnibile est equus'.~ ~[GEN. 2:21] < 1558 5| cocodrilli, aequi fluuiales, quos hippopotamos uocant eo quod hi generentur 1559 7| consummanda, uel quaecumque historia future praesignari ostenditur.~ ~ 1560 7| praedicta sunt iuxta radicem historiae ac ueritatem rei gestae 1561 Prae| ipsam diuinae operationis historiam, et Canticum canticorum, 1562 Int| perscrutantes expositione, historica scilicet, morali et mystica, 1563 Prae| prima in Cantica canticorum homelia dicens:~ ~ Aiunt etiam obseruari 1564 2| aere solo suspenduntur ad horam? Nam et nubes densas et 1565 7| Graeco in Latinum uertitur hortus. Porro /106/ Hebraicae Eden 1566 7| respuens. Mense enim Maio, dum hostia eius, quibus in mare influit, 1567 7| promissos fuisse credamus. Hostie, namque ille ueteris legis 1568 | huic 1569 7| penitus interdicens ne quis humane naturae id praesumat. Sic 1570 3| maxime hoc accepisse ex nimia humectatione sui, quam aquarum habundantia 1571 4| habundantia contingat, modo in humidis locis, modo in siccis seminandum 1572 2| cristallum circumfigens, humidum esse est pluuiale ad utilitatem 1573 2| caelis quidem spiritalibus humiliores sed omni creatura corporali 1574 5| Et rursum:~ ~ Descendit Iacob in Aegyptum in animabus.~ ~ 1575 7| TERRAE ILLIUS OPTIMUM EST IBIQUE INVENITUR BDELLIUM ET LAPIS 1576 4| propinquior sit quam stellae, ideoque maiorem uim ad lucendum 1577 6| bonus equus et ad usitandum idoneus, bona tamen est creatura, 1578 7| possessa sit ab Euila, filio Iectan, filii Heber, unde Hebraei. 1579 1| intellexerit imperium, sicut et Ieremias meminit, dicens:~ ~ Perfecit 1580 Prae| Hinc et /5/ illud est Ieronimi in prologo Expositionis 1581 6| sola immortalis et defectus ignara est condita. Sola quoque 1582 7| eidem ligno circumposita est ignea terribilisque custodia? / 1583 7| rumphea flammea, id est muro igneo accinctus, ita ut eius cum 1584 2| aquae illae superiores igni superpositae in glaciem 1585 7| placeret uel displiceret ignorabant, cum hoc uitantes, illud 1586 7| loquebatur, id nullatenus ignorabat.~ ~[GEN. 2:25] <ERAT AUTEM 1587 6| caeteris omnibus mundi partibus ignoratis tanquam nondum uisis? Aut 1588 7| enim ex iustis parentibus ignoret pessimos nasci, uel e conuerso? 1589 7| esse notos, aliorum prorsus ignotos, et ideo non posse accipi 1590 7| notior populo Iudeorum esset. IIec flumina gentibus per quas 1591 7| Etymologiarum libro XIV capitulo III, de Asia in qua est paradisus:~ ~ 1592 | illic 1593 4| secundam a sole in effectu illuminandi. Quod terris propinquior 1594 1| Erat lux uera, quae /21/ illuminat omnem hominem... etc.~ ~ 1595 4| orbis quantitate quam suae, illuminationis uirtute quantum ad sensum 1596 4| quippe tempus est quod sole illuminatur, sicut nocturnum quod luna 1597 7| coloris, qui noctis tenebras illustrat. Prassinus, uiridis aspectus. 1598 4| nocturnum quod luna et sideribus illustratur, uel solis illuminatione 1599 2| ad utilitatem quae fit ex imbribus terrae congruo fabricatus 1600 7| moribus quoque parentes imitantur sicut et in qualitatibus 1601 7| deriuationem Hebraicam prout potuit imitatus, 'uirago' a uiro pro femina 1602 6| immortalitatem animae deum imitetur. Vir autem hoc insuper habet 1603 7| quibusque pecoribus quae immaculate ac sine ullo prorsus uitio 1604 7| supradictae trangressionis immemor, inebriatus uino memoratur 1605 Int| INTRODUCTIO~ ~/7/ Immensam igitur abyssum profunditatis 1606 6| peccasset, nec ex ueneno illi imminere periculum, nec ex aliqua 1607 5| est, permanentis, non ex immissione terreni humoris.~ ~ET VOLATILE. 1608 2| uolunt, inclusis stupis ignem immittunt ut calore ignis humorem 1609 4| ordinatione hunc discursum immobiliter teneant. Philosophi uero 1610 7| uinum productum moderate uel immoderate sumptum, hominem reddat 1611 4| nimiam estuationem, uel immoderatos imbres.~ ~Contingentia uero 1612 2| introducit, cum ait:~ ~ Immortales quidem nequaquam, nec omnino 1613 6| de meliori statu ipsorum immortali et incorruptibili futurae 1614 6| ualidior est, quod sola immortalis et defectus ignara est condita. 1615 4| daemones cum diis communem immortalitam corporum animarum autem 1616 4| possit, etiam in libro De immortalitate animae temere dictum notaui; 1617 6| sicut uir per rationem et immortalitatem animae deum imitetur. Vir 1618 6| expetitur quae ab his omnibus immunis existit.~ ~Quid autem proprie 1619 7| esset, respondet quia de imo aqua tenuis conscendens 1620 4| inde contingere possit impediri: uelut mortis dissolutio 1621 2| suspendere uel sustentare impeditur. Nec ullo modo labi aqua 1622 7| quanto amplius temporis impenderetur eius praeparationi.~ ~POSUIT 1623 1| Bene equidem. Quasi enim imperando dicit dominus FIAT, et ei 1624 1| nec adhuc existente, cui imperaretur uerba imperii conuenienter 1625 1| comparatione praecedentis imperfectionis esse perfectum innuitur. 1626 1| sua perfectum discreuit ab imperfecto et distinctum /24/ a confuso. 1627 1| existente, cui imperaretur uerba imperii conuenienter dicerentur? 1628 1| ut eam ordinaret, tamquam imperio suo subiectam diuina disponebat 1629 4| nec mentiuntur, quod ab imperitis pro magno habetur, non attendentes 1630 Prae| orandum deum mihi efficaciam impetretis. Et quoniam, ut dici solet, 1631 7| progeniem mundus erat omnis implendus.~ ~UT VIDERET, scilicet 1632 7| fluminibus magnis sibi adiunctis impletur et efficitur unus. Ganges 1633 Prae| ministerii, id est triginta annum impleuerit, nec principium Geneseos, 1634 7| non etiam a femina nomina imponi, antequam creationem feminae 1635 6| institutio facta esset, nondum impositis ab Adam nominibus, sicut 1636 7| quo, ut ait Apostolus:~ ~ Impossibile est placere deo.~ ~Unde 1637 7| VIVENTIS QUOD VOCAVIT; hoc est imposuit ADAM, IPSUM EST NOMEN EIUS, 1638 7| referri extraordinem non est improbandumg ut prius scilicet Adam uoces 1639 2| elementis, tam animatis quam inanimatis, quis rationabiliter negare 1640 1| quomodo postmodum eius inanitati et uacuitati diuina operatio 1641 7| ut iam sit de illis locis inaquosis, per quae diabolus suggestionibus 1642 7| quod uidelicet filius dei incarnandus aecclesiam sibi tamquam 1643 7| est, cum nequaquam haec incarnatio nisi pro reparatione hominis 1644 5| uestigio utuntur pedis ad incedendum, sed tamquam remo ad reptandum.~ ~ 1645 5| ut nequaquam cum illis incedere queant, sed solummodo natare, 1646 7| cum caelo pene iungatur incendium. Cherubin quoque, id est 1647 7| ligni statim senserunt incentiua libidinis. Calide quippe 1648 4| inducit ut multa ueraciter incerti pronuncient. Qui cum de 1649 5| reptilibus aggregari, cum sine incessu pedum sese moueant.~ ~ANIMAE 1650 Prae| ut dici solet, a capite inchoandum est, tanto me amplius in 1651 7| animae spiritale ab hoc inchoat fundamento, sine quo, ut 1652 7| nonnumquam facere solent his quos incidere uolunt.~ ~UNAM DE COSTIS. 1653 4| motum in corporibus ab anima incipere, nec uspiam corpus nisi 1654 2| sanguinem extrahere uolunt, inclusis stupis ignem immittunt ut 1655 2| Praeterea quis nesciat inclusum aerem in uesica circumstantem 1656 2| sustentare posset, quamdiu inclusus cohiberi posset.~ ~Sic et 1657 4| naturae philosophi asserunt incognitum esse, hoc est ex nulla rerum 1658 7| iocunditas quoque fluuii incolas illos oblectaret. /111/~ ~ 1659 7| quas nunc humanum genus incolit secretum. Unde nec aquae 1660 7| conseruandam et corporis incolumitatem sine defectu /108/ senii, 1661 1| locutio ipsius facti sui est incommutabilis ratio, quae non habet sonum 1662 7| quasi informis et moribus incompositus, nondum carne spiritui sicut 1663 Int| in seipso inuisibilis et incomprehensibilis est, ex operum suorum magnitudine 1664 6| statu ipsorum immortali et incorruptibili futurae uitae iam tunc disponebat. 1665 7| quantitatem reddendam, sicut et de incrementis puerorum credimus, ista 1666 7| XIII:~ ~ Gion uocatur quod incremento suae exundationis terram 1667 7| et ipse rursum dominus in increpatione peccati cum Adam et Eua, 1668 7| usque post meridiem, quando increpatus est a domino, ac postmodum 1669 1| commemorat. Sicut igitur auis ouo incumbens et ei nimio affectu se applicans, 1670 7| illam confusionem more auis incumbentis fouet, ut inde quasi pullum 1671 7| iterum figuratur, spiritus incumbit, dum de homine adhuc animali / 1672 1| uidelicet auis quae ouo incurabit, ut ipsum foueat atque uiuificet. 1673 7| poenae quam ex contactu incurrerat uetiti fructus. Post diluuium, 1674 7| nullam erubescentie passionem incurrere tunc posset de nuditate 1675 7| uel e contrario poenam incurrerent. Nequaquam igitur immunes 1676 7| inter malum poenae quam incurrerunt distaret, quasi inter requiem 1677 7| fructum quo acerbitatem poenae incurrimus. Quod statim determinans, 1678 4| plurimi, nec ratione certa indagare potui, nec diuinarum scripturarum 1679 7| possit.~ ~EVILAT, id est India, quae inde habet hoc nomen, 1680 7| unde Hebraei. Plinius dicit Indiae regiones auri uenis prae 1681 4| commutandis temporibus multa indicia ex sole et luna uel sideribus 1682 6| adiectione, uel quid malum siue indifferens dicatur, in secunda Collatione 1683 7| cum saepe masculino genere indifferenter utamur pro utroque scilicet 1684 6| hodie inter nos carnium indigent alimento, quibus in aliquibus 1685 6| praeparatis, ne quid forte de indigentia in excusationem sui peccati 1686 6| peccatum hominis carnibus indigerent, ut pena uidelicet hominis 1687 Int| cui tamquam rudi adhuc et indisciplinato prioris instituta testamenti 1688 2| postquam ibi fuerunt in indissolubilem glaciem tamquam cristallus 1689 2| quidem nequaquam, nec omnino indissolubiles, nec tamen unquam dissoluemini, 1690 1| cooperari docuit, profecto indiuisa esse opera trinitatis praefixit. 1691 7| doctor uerba illa prophetae inducens libro De ciuitate dei XX, 1692 4| in hanc eos diuinationem inducit ut multa ueraciter incerti 1693 7| hominem deponentes, et nouum induentes, sicut scriptum est:~ ~ 1694 7| baptizati estis, Christum induistis~ ~quasi /99/ ex aquis animalia 1695 6| quoque esum homini dominus indulsit. Sed cum nonnullas modo 1696 2| glaciem tamquam cristallus induratae, sic stabilirentur et firmarentur 1697 2| solidatas, atque in cristallum induruisse astruxerunt. Quod quidem 1698 7| illud Apostoli:~ ~ Nolite inebriari uino, in quo est luxuria.~ ~ 1699 7| trangressionis immemor, inebriatus uino memoratur et statim 1700 7| interpretari.~ ~Item:~ ~ Inest nomini Adam aliud sacramentum. 1701 7| tue pietatis dignatio. O inestimabilis dilectio caritatis, ut seruum 1702 7| dei formare ualens, sicut infantes nondum loqui sufficiunt. 1703 6| exercendo, ac debitam poenam inferendo, falso in eis opera dei 1704 4| propria: aer quidam iste inferior et corpulentior usque ad 1705 1| superferri potius illi quam inferri dicebatur, quia nondum in 1706 7| aliarum qualitatum quas inferunt et quoddammodo naturaliter 1707 2| pluuiis fuit de supernis, sed infimis originem habuit. Ubi et 1708 7| sentiret, et quasi se uiribus infirmatum, ut ex ipso femina fieret; 1709 7| naturaliter generare habent, sicut infirmitas unius infirmitatem alterius, 1710 7| sicut infirmitas unius infirmitatem alterius, uel in eodem in 1711 7| ipso paradiso, non deforis influens, sed de ipso paradiso intus 1712 2| quamdiu in illa confusione uel informitate sui permaneret, illa tamen 1713 | infra 1714 3| non absurdum uidetur, cum infructuosa quoque ligna nonnullas habeant 1715 3| postmodum pro peccato hominis infructuosas fieri; uel fructum arboris 1716 3| tantum arboribus non de infructuosis uidetur dicere, quod tunc 1717 7| et sic corpori iam creato infudit animam. Ex quo patenter 1718 4| humanum, cui deus animam infundat. Cum autem deorum neminem 1719 7| formata sunt quam spiritus infunderentur, bene hic terram prius quam 1720 3| contingeret, et per uenas eius se infunderet, unde nobis fontes uel flumina 1721 1| caritas dei dicitur quae infusa cordibus fidelium ea feruere, 1722 2| Nam et nubes densas et ingentia draconum uel auium corpora 1723 7| sic nominatur donec mare ingreditur.~ ~IPSE EST. Hoc pronomen 1724 7| bina uel septena et septena ingressa sunt, quid mirum si de singulis 1725 4| regionem uel partem mundi quam inhabitant distingunt, ut uidelicet 1726 5| nostrae salutis benedictio inicium esset habitura in remissionem 1727 7| conscientiam agere possent inique.~ ~Dicis etiam quia tam 1728 7| eos sua de paradiso eiecit iniquitas eidem ligno circumposita 1729 7| fuit atque terrae totus innitens, et in terrenis uitam suam 1730 7| pluribus annis in paradiso innocenter uixerint, praeter rationem 1731 7| paradiso ante praeuaricationem innocentissima felicitate uixerunt. Recte 1732 3| quibusdam uidetur, ex hoc maxime innui mundum uerno tempore his 1733 6| oporteat. /87/~ ~Nemo itaque inobedientiae, est arguendus, nec etiam 1734 4| sed sincera intentione inquirende ueritatis, tunc se ueritatem 1735 3| ille globus terrae in aquis insedit, ut ex una parte eum mare 1736 7| quae hominem ipsum redderet insensibilem, ut ab extractione costae 1737 6| praedocere, irrationabiles uel insensibiles quoque creaturae nunc ei 1738 7| interpositionem decreuit inserendam esse. Et nota quod cum ait: 1739 3| siue ex semine, siue ex insertione ramorum, uel ex plantatione.~ ~/ 1740 7| cultum ab hominibus uel insertum sicut nunc, uel aliqua cura 1741 7| terram et caelum hoc loco insinuantur cum ex corporea et graui 1742 1| uerbum referetur; quatenus insinuaretur in tribus illis personis 1743 2| manifeste, ut supra meminimus, insinuatur cum dicitur QUAE ERANT potius 1744 Prae| excusationam expectetis:~ ~ Factus insipiens, uos me coegistis.~ ~ 1745 6| uel sensu carent nostram insipientiam erudiunt, ne aliquibus in 1746 7| VIDERET, scilicet prius inspiciendo naturas eorum, ad quas designandas 1747 7| efficit primo lucem fidei inspirando, postmodum spem, deinde 1748 7| sanctus his quibus uult, inspirans aedificium animae spiritale 1749 7| intelligentiam facile fuit ei inspirare homini. Nam et serpens non 1750 1| quasi hoc beneficium eis inspiraturi. Cum ergo Propheta de caelo 1751 1| nomine fluidam illam atque instabilem congeriem, nondum certa 1752 1| 15/ illi adhuc fluide et instabili congeriei, quasi aquis praeesse 1753 6| quandam rem perisse quae prius instante fuisset.~ ~ET FACTUM EST 1754 Prae| expositionem ita me uestrarum instantia precum aggredi cognoscatis, 1755 7| nomine propter uelocitatem instar bestiae tigris nimia pernicitate 1756 4| praeterita nunciant diabolico instinctu, nec mentiuntur, quod ab 1757 7| nullatenus cogimur profiteri Adam instituisse linguam in paradiso, sed 1758 7| illis uocibus quas ipse instituisset, ut eas intelligere posset 1759 Int| et indisciplinato prioris instituta testamenti fuerat traditurus, 1760 6| cum nondum lingue alicuius institutio facta esset, nondum impositis 1761 Prae| constituto. Unde apud Hebraeos institutum esse aiunt praedictorum 1762 4| sed ex opinione diabolica instructi proferunt. Sicut enim nos, 1763 Int| blanda attrahendo, modo lege instruendo, modo miraculis confirmando, 1764 1| ualeret, hoc est humanam instruere rationem atque aliquam excellentiae 1765 7| expositione nostra lectorem instruimus. Mystica uero dicitur expositio 1766 4| corpora non cum sensu uel inte lligentia uideantur.~ ~Idem 1767 7| creatio, ac sic diligenter et integre narratur tanquam tunc tantum 1768 7| fuerunt. Tunc enim puri atque integri ab omni sorde ac labe peccati 1769 1| internam dei locutionem et intellectuale, non audibile uerbum diligenter 1770 Prae| perfectam scientiam et mysticos intellectus plenum humanae naturae tempus 1771 1| tale est ac si diceretur 'intellexit nihil ibi per errorem factum 1772 5| Quod si de auibus quoque intelligamus, non facile apparet unde 1773 6| curant dominium, tamquam intelligant nos respuisse diuinum. Quae 1774 1| uel cum caelo creati esse intelligantur, qui quasi caelestes habitatores 1775 2| et quem necessarium nobis intelligentes, deum inde laudamus; non 1776 Int| sensibus dedito, nec spiritali intelligentia praedito, iuxta numerum 1777 7| subiectam ante peccatum intelligeret. Post /130/ peccatam namque 1778 6| solum ad imaginem dei factus intelligeretur, uerum etiam ad aliquorum 1779 1| audibile et transitorium, sed intelligibile ac permanens, ait:~ ~ Qui 1780 7| linguae uerbis inuentis, an intelligibili uerbo mente conceperit, 1781 1| esse mundos, unum uidelicet intelligiblem, alterum sensilem, astruxere 1782 7| uuam esse fructum illum intelligunt, in quo priores patres praeuaricati 1783 Prae| expositionem horum tanto studiosius intendam quanto difficiliorem eorum 1784 7| personam illam sermonem intendens, sed generaliter ad naturam 1785 1| cultum dei hominem allicere intendit, ad terrena opera stilum 1786 Int| materiam assignauimus.~ ~Intentio uero est ea quam praemisimus, 1787 7| tum uidelicet secundum intentionem, tum secundum effectus consecutionem. 1788 7| post peccatum homini aditus interclusus est. Septus est enim undique 1789 7| humanam, id est penitus interdicens ne quis humane naturae id 1790 6| postmodum hominibus dicitur interdictum. Non enim apparet quomodo 1791 2| separantur, quasi pellis interiacens inferiores aquas tamquam 1792 2| sunt~ ~quae utraque nunc interiacent, inter has aquas inferiores 1793 7| paradisi, quamuis longissimo interiacente spacio, uel occeani uel 1794 7| quaelibet caritatem qua feruet interius in exhibitione corporalium 1795 7| dixit, redit ad illud quod intermiserit, de creatione scilicet feminae 1796 2| docuimus.~ ~Ut autem nunc ad intermissa, non dimissa, redeamus -- 1797 7| multa in scripturis per intermissionem uel anticipationem extraordinem 1798 7| postmodum iteratur propter intermissum scilicet eius modum, ita 1799 1| ciuitate dei, libro XVI hanc internam dei locutionem et intellectuale, 1800 1| dicitur 'sit' et 'fuit', nulla interposita mora perfectio rei ostenditur.~ ~[ 1801 2| defluant et relabantur propria interpositione confirmat. Unde et Ieronimus: 1802 2| sciat lector nos haec interposuisse -- nec cum audit unam diem 1803 7| est 'issa'. Latinus uero interpres deriuationem Hebraicam prout 1804 4| alius ex nobis eos hoc ipsum interrogaret de nobis, neque id, inquiunt, 1805 4| conuincere possumus. Si enim interrogemus de aliquo faciendo quod 1806 4| quid refert quis inde eos interroget, uel qua etiam intentione? 1807 7| ut de impositione nominum intersereret? Sed fortassis ut innueret 1808 2| extensio infra aquas"; hoc est interuallum quo ipse ab inuicem in perpetuum 1809 7| haberet, quando in ipsum homo introduceretur, tanto diligentius ante 1810 2| loquentem ad sidereos deos introducit, cum ait:~ ~ Immortales 1811 Int| INTRODUCTIO~ ~/7/ Immensam igitur abyssum 1812 7| praestruuntur, paulatim intumescens ac retropropulsus, plana 1813 7| postmodum ipse referatur linguam inuenisse, cum adductis ad se animalibus 1814 7| suis transiens requiem non inuenit, quia talem animam per concupiscentias 1815 7| sufficere poterat, nec sola inuentio nominum quae hic tantum 1816 7| omittamus, ad unius lingue inuentionem sufficere poterat, nec sola 1817 7| Hebraicae linguae uerbis inuentis, an intelligibili uerbo 1818 7| homines sanctos, qualis solus inuentus est Christus, sine ullo 1819 4| philosophiae, quomodo per eam inuestigare ualent quod ipsi quoque 1820 6| qui nequaquam eum sibi inuidere uel dolose quicquam dicere 1821 Int| Sic et deus, qui in seipso inuisibilis et incomprehensibilis est, 1822 6| et spiritum sanctum quasi inuitans, dicit: FACIAMUS eum talem 1823 Int| solicitudine ad ueniam non cessat inuitare. Quae quidem omnia, ut praefati 1824 4| praecipue ad creationem hominis inuitat, ut ui quadam eorum ex terra 1825 3| necessarium erat, praeparat; inundantes uidelicet aquas a superficie 1826 7| compluentibus, et ab aquis inferius inundantibus custouit.~ ~Tertia aetate 1827 Int| morali et mystica, ipsum inuocemus spiritum quo dictante haec 1828 6| alias necessitudines non inutila sunt. /88/ Denique quanto 1829 Prae| autem de singulis non erit inutile.~ ~Praedictus itaque Doctor 1830 7| ILLIUS OPTIMUM EST IBIQUE INVENITUR BDELLIUM ET LAPIS ONYCHINUS.>~ ~ 1831 7| pertinet, ut cum arboribus, iocunditas quoque fluuii incolas illos 1832 1| assumus et luxerunt cum iocunditate.~ ~Quomodo itaque nondum 1833 3| quae tunc fiebant, unde ipsae postmodum ad multiplicationem 1834 7| caritatem exhibendo, qua sicut ipsemet ait:~ ~ Maiorem dilectionem 1835 7| aecclesiae dies esse contendit, ipsumque Christum lignum uitae prophetice 1836 6| cauendum esset praedocere, irrationabiles uel insensibiles quoque 1837 6| insensibilibus tantum uel irrationabilibus creaturis, ut eas scilicet 1838 1| negat, sequitur ut dicat irrationabiliter deum fecisse quae fecit.~ ~ 1839 1| creatura, quantumcumque irrationalis sit uel bruta, tamquam eius 1840 7| curauerunt, tertis patrem irridente.~ ~[GEN. 2:10] <ET FLUVIUS 1841 7| conscendens more fontis, irrigabat eas mundi partes in quibus 1842 7| FONS ASCENDEBAT E TERRA IRRIGANS UNIVERSAM SUPERFICIEM TERRAE.>~ ~ 1843 7| dispersum sicut nunc, et irrigatione imbrium proficiens.~ ~/101/ 1844 7| exundationis terram Aegypti irriget. Ge enim Grecae, Latine ' 1845 4| promittunt. Quod quanta irrisione sit excipiendum quis non 1846 7| flatus dicitur, iuxta illud Isaiae:~ ~ Flatum hominem ego feci.~ ~ 1847 7| prioribus.~ ~Nam et per Isaiam postea quam caelum nouum 1848 7| quos commemorauit propheta Isaias, istos qui nunc aguntur 1849 7| et inde femina dicta est 'issa'. Latinus uero interpres 1850 7| expositionis~ ~[GEN. 2:4] <ISTAE GENERATIONES CAELI ET TERRAE, 1851 | istum 1852 7| ipsa prius facta,postmodum iteratur propter intermissum scilicet 1853 7| sine ullo prorsus uitio iubebantur offerri significabant homines 1854 7| uicinior atque notior populo Iudeorum esset. IIec flumina gentibus 1855 7| et illud Boethii absoluis iudicant, quod libro V De consolatione 1856 6| tam deum quam quemlibet iudicem iustum, cum reos punit et 1857 7| coequandum, quando igne iudicii nouissimi mundabuntur, qui 1858 3| autem temperies in paradiso iugis esse creditur, et ibi fortassis 1859 6| quadrupedia domestica, quasi sub iugo et dominio nostro posita.~ ~ 1860 6| octauam unum. Quae simul iuncte, septenarium faciunt, quem 1861 6| Quibus quidem ad inuicem ita iunctis, ut dicas unus, duo, tres, 1862 7| interpretatur. Quod utrumque iunctum facit hortum deliciarum. 1863 7| ita ut eius cum caelo pene iungatur incendium. Cherubin quoque, 1864 6| REPTILIA TERRAE. Sic enim iungendum est ad differentiam scilicet 1865 6| ille requisierit et tamdiu iuramentum teneat, quamdiu non recognouerit 1866 6| recognouerit se id quod iurauit exequendo deum esse offensurum, 1867 6| quemlibet reum constituit. Iuret quislibet alicui quod ab 1868 6| Alioquin et poenam ipsam quae iusta est, et tam deum quam quemlibet 1869 7| roborari potest. Quia enim ex iustis parentibus ignoret pessimos 1870 7| mundationes nullum peccatum iustos habituros esse, credendum 1871 7| qui offeruntur in fide: "Iustus enim ex fide uiuit"; quamuis 1872 7| ualuimus prosecuti sumus, iuuat morali quoque ac postmodum / 1873 7| transmigrationem Babylonis, quasi iuuentus, id est uirilis aetas; inde 1874 6| natura, quam ipsi superbiae labae maculauerunt, non destruxerunt.~ ~ 1875 7| integri ab omni sorde ac labe peccati seipsos deo mundissimas 1876 2| itaque desuper in pluuiam labente, et obstrusis terrae foraminibus, 1877 2| diluuii, ut inde scilicet labentes habundantia sui terram cooperirent, 1878 2| firmauit ut non ulterius laberentur.~ ~/33/ Constat etiam, ut 1879 7| quasi inter requiem et laborem.~ ~LIGNUMQUE SCIENTIAE, 1880 7| tamen his quoque satisfacere laboremus qui primos parentes nec 1881 7| nondum ei necessaria erat laboriosa cultura quam postmodum in 1882 7| aromatica, colore nigra, lacrima eius lucida, gustum amara, 1883 7| hoc quidem senio iam mundo languescente, missus est saluator qui 1884 2| sicut ligna et nonnulli lapides ab aquis, quamuis ipsa terrenae 1885 5| salis', 'corpus uel essentia lapidis'. Hoc autem firmamentum, 1886 Int| ut qui Prophetae uerba largitus est, ipse nobis eorum aperiat 1887 5| uim humanis corporibus ad lasciuiendum carnes eorum ministrare, 1888 7| uolunt.~ ~UNAM DE COSTIS. De latere uiri, non de superiori uel 1889 7| speciale nomen 'homo' apud Latinos. Unde et in sequentibus 1890 7| cuius uocabulum ex Graeco in Latinum uertitur hortus. Porro / 1891 7| femina dicta est 'issa'. Latinus uero interpres deriuationem 1892 7| anima caelebrat. Unde et latroni dictum est:~ ~ Hodie mecum 1893 7| excepto uno mediatore, et post lauacrum regenerationis quibusque 1894 2| intelligentes, deum inde laudamus; non immerito primo dies 1895 1| dicitur, cum nos id minime laudare faciat, cuius operis rationem 1896 6| Communiter uero cum caeteris laudari potuit, quia comparatione 1897 2| aquae quae super caelos sunt laudent nomen domini~ ~profecto 1898 2| QUAE SUPER CAELOS SUNT in laudes domini separentur. Unde 1899 2| dimissa, redeamus -- sciat lector nos haec interposuisse -- 1900 7| operibus expositione nostra lectorem instruimus. Mystica uero 1901 4| uel non, sicut me hodie lecturum esse, et quaecumque tam 1902 7| IGITUR. Istud IGITUR ita legendum est quod FORMATIS CUNCTIS 1903 Prae| uoluminis exordium et finem legere permittitur, ut ad perfectam 1904 1| lumen in custodiis suis, et letatae sunt. Vocatae sunt, et dixerunt, 1905 1| composita. Caelum quidem duo leuia elementa, ignem uidelicet 1906 1| partem, quam semper constat leuiorem esse in omni aquarum congerie, 1907 1| purior est ignis, tanto leuioris est naturae; pro duobus, 1908 2| ut nonnullae particulae leuiorum elementorum aliquibus particulis 1909 2| tantae subtilitatis ac leuitatis post resurrectionem futura, 1910 6| quia cum elementum aquae leuius sit terra, profecto animalia 1911 6| ab huius uitae angustiis liberant, uel alquibus afflictionibus 1912 5| congruere uidetur, ubi a peccato liberati et quasi de morte suscitati, 1913 7| statim senserunt incentiua libidinis. Calide quippe naturae fructum 1914 Int| uetus testamentum in quinque libris scribere decreuit, ab ipso 1915 2| dicitur: "Qui numeris elementa ligas." Quid ergo mirum si in 1916 7| profecto non pro diuersitate lignorum dictum est etiam, sed pro 1917 3| Terra enim erat etiam cum limosam eam aquae superfusae redderent, 1918 7| Aegyptios Nilus uocatur propter limum quem trahit qui efficit 1919 7| dudum fortassis Hebraicae linguae uerbis inuentis, an intelligibili 1920 4| certitudinem promittunt?~ ~Ex quo liquere arbitror quod si quandoque 1921 6| seducta fecit.~ ~Ex his itaque liquet uirum illum primo conditum 1922 5| humoris.~ ~ET VOLATILE. Ex quo liquidum est tam pisces quam uolucres 1923 4| corpora non cum sensu uel inte lligentia uideantur.~ ~Idem in primo 1924 6| primos homines in paradiso locatos primum /75/ credimus, quo 1925 1| illud:~ ~ In corde et corde locuti sunt.~ ~Cum igitur Propheta 1926 1| libro XVI hanc internam dei locutionem et intellectuale, non audibile 1927 1| appellant ab aecclesiasticae locutionis usu plurimum dissentire 1928 7| uerbis, sed sibilo mulieri locutus fuisse creditur, tantaeque / 1929 7| locus paradisi, quamuis longissimo interiacente spacio, uel 1930 7| reddere nos prohibuit uitande longitudinis cura, "secundum dies", inquit, " 1931 7| qui per diuersa euntes longius diuiduntur spatio medio 1932 7| tamen sanctus, qui per eum loquebatur, id nullatenus ignorabat.~ ~[ 1933 7| aliter dixerit per angelum loquendo, hoc apud se disponendo.~ ~ 1934 7| Adam uoces instituerit ad loquendum, quam praeceptum domini 1935 2| uidelicet deum in Timaeo suo loquentem ad sidereos deos introducit, 1936 7| longe apertius de Christo loquentium, quam lex antea fecerat, 1937 7| quibus et serpens cum muliere loqueretur, uel mulier cum serpente; 1938 6| aggregato', cum de ipsis loquimur, plurale aliquod adiectiuum 1939 4| ideoque maiorem uim ad lucendum nobis habeat quam stelle,; 1940 7| Apostolus ait:~ ~ Inter quos lucetis tamquam luminaria~ ~et Veritas 1941 7| praedicationis.~ ~Creatio itaque lucis illuminatio est fidei quam 1942 7| noui'. Sic enim et Leui in lumbis Abrahae fuisse, Apostolus 1943 1| Stellae autem dederunt lumen in custodiis suis, et letatae 1944 7| frangantur. Qualibus quidem luminaribus, /96/ non solum exemplo 1945 1| et dixerunt, assumus et luxerunt cum iocunditate.~ ~Quomodo 1946 7| inebriari uino, in quo est luxuria.~ ~Secundum quem etiam luxuriae 1947 7| luxuria.~ ~Secundum quem etiam luxuriae motum in illis hominibus 1948 7| expressum esse constat, et in luxuriam maximi commouere, iuxta 1949 4| sed magis ad diabolicam machinationem.~ ~Quod itaque de sideribus 1950 6| quam ipsi superbiae labae maculauerunt, non destruxerunt.~ ~Opera 1951 6| pluralitatem personarum magisquam rerum esse. Quod diligenter 1952 2| ruptis etiam fontibus abyssi magnae. Quibus postea clausis et 1953 1| possit. Unitas uero haec diei magnam diuinorum operum concordiam 1954 2| supponantur? Non enim alicuius magni corporis inferiores partes 1955 7| caterua, quia decem fluminibus magnis sibi adiunctis impletur 1956 Int| incomprehensibilis est, ex operum suorum magnitudine primam nobis de se scientiam 1957 4| amplius splendoris uel magnitudinis habere credantur.~ ~ET STELLAS, 1958 7| nubilia respuens. Mense enim Maio, dum hostia eius, quibus 1959 7| redundante puniri debuit, cum maiora cotidie peccata committantur 1960 3| conseruandis plantis, uires maiores habuerit quam postea; et 1961 7| quam diximus auctoritas Malachiae prophetae, cui plurimum 1962 6| sed terram propter eum maledictam dicit.~ ~[GEN. 1:26] <ET 1963 6| alicui reperturos, cum nulla maledictione pro peccato terra percuteretur 1964 6| disserendum est, ne ante maledictionem terrae per plantationem 1965 6| uolucribus, quia serpens cui maledicturus erat de bestiis tunc erat. 1966 1| spiritum eius uocari, cum malignus quoque spiritus nonnumquam 1967 7| praesidium, arcendis spiritibus malis super rumpheae flagrantiam 1968 6| mali facti sunt. Sed quia malitiam istam ex se postmodum habuerit, 1969 7| uel malum, id est bono uel malo sensu eum esse faciat, cuius 1970 1| permissus, spiritus domini malus nuncupetur, sicut in Saul 1971 7| Tigrim et Euphratem uno fonte manare in Armenia, qui per diuersa 1972 2| ipsum aerium unde pluuia manat, non aethereum dicit. Cataractas 1973 6| potestat sicut terra, in qua manemus et aedificia nostra constituimus, / 1974 1| transeuntem, sed uim sempiternae manentem et temporaliter operantem.~ ~ 1975 3| GENUS SUUM. Hoc est secundum maneriae suae naturam, ut pro diuersitate 1976 1| Propheta de caelo et terra manifestam prius fecisset mentionem, 1977 1| quodammodo loqui et seipsum manifestare primo incepit, sicut et 1978 1| excellentie suae laudem nobis manifestat, quoniam laus operis in 1979 7| Paradisum a principio". Ex quo manifestissime comprobatur, quod priusquam 1980 1| terrestris uel aquatica /12/ mansio contineret, quae utraque, 1981 6| quantumcumque crudelia, ei mansueta quasi domestica, fore per 1982 6| persisteret, tamquam ad manum habens omnia necessaria, 1983 6| factura tua, et in operibus manuum tuarum exultabo.~ ~Sunt 1984 5| persistit; non enim nisi mares circumcidebantur, et soli 1985 5| flumina, siue salsae ut marinae.~ ~ET VIDIT. Nota in operibus 1986 6| praetermittamus, quis CETE GRANDIA uel marinos pisces illuc posse praeuenire 1987 6| multiplicationis acciperent commixtione masculi et feminae, quos iam supra 1988 7| relatiuum 'ipse', cum sit masculini generis secundum proprietatem 1989 7| quod creatus sit homo tam masculus quam femina praemissum est, 1990 2| et tanta ignis et aeris massa quae ei subiacet, quod ab 1991 7| scilicet linguam quae aliarum mater dicitur atque origo.~ ~[ 1992 7| est species rerum factae, materialiter ex elementis per caelum 1993 1| ipsam materiam sicut et materiata prius in mente deus habuit, 1994 Prae| quis ad aetatem perfectam maturamque peruenerit, librum hunc 1995 Prae| difficultate sui nonnisi maturis sensibus seniorum committendam 1996 1| Quibus fortasse uerbis maxima caeleritas diuinae operationis 1997 7| constat, et in luxuriam maximi commouere, iuxta illud Apostoli:~ ~ 1998 7| misericordiam ipsum malum nostrum in maximum nobis conuersum est bonum. 1999 7| recedentibus aquis uel per meatus quosdam terre, submissis, 2000 | mecum 2001 7| dampnata est, excepto uno mediatore, et post lauacrum regenerationis 2002 7| corporis refectionem, non ad medicamenti sanitatem. Lignum uero scientiae 2003 4| modo calida uel humida in medicamentis uel alia sint prouidenda.~ ~ 2004 7| defectu /108/ senii, quasi pro medicamento illis creatum et concessum 2005 4| cultus terrae, uerum etiam ad medicamentorum moderationem plurimum ualet.~ ~/ 2006 4| cognosci negamus, sicut nec per medicinam. Medici enim secundum complexiones