[06]

 

                                      IN SEPTUAGESIMA

 

Ecclesiastes ad huius uitae uanitatem et inconstantiam contemnendam nos adhortans ait:

 

Omnia tempus habent, et suis spatiis transeunt uniuersa sub caelo.

 

Et post aliqua, quid nobis in hac mutabilitate et incertitudine uitae sit faciendum uel expectandum supponit, dicens:

 

Tempus flendi, et tempus ridendi. Tempus plangendi et tempus saltandi.

 

Omnia, inquit, sub caelo tempus habent

 

hoc est temporaliter mutantur, et more temporis incessanter defluunt. "Sub coelo" inquit, non super caelum: quia hic uanitas, ibi ueritas: hic defectus, ibi perennitas: hic incerta prosperitas et miseriae semper laetitia permixta, ibi sicut indeficiens, ita et inaestimabilis felicitas.

 

    Suis, inquit, spatiis uniuersa transeunt

 

quia quo maias spatium uitae quilibet habuit, tanto breuius est habiturus, et singulorum uita quanto longior extitit, tanto breuior est futura, et suis incrementis semper ad defectum properat. Id quoque ipsum, quod uitae dicitur, ita miseriis est implicitum, ut mors potius quam uita sit dicendum; defectus, non profectus sit appellandum: nocti potius quam diei, moerori magis quam /399/ gaudio sit comparandum.

 

Quod philosophi mundi, mundum maxime contemnentes, adeo censuerunt, ut cum se multis annis uixisse cernerent, eos tantum dies ascriberent uitae suae, quos se sine molestia recordabantur egisse: uix in centum annis inuenientes duos dies, quos ipsi morientes sepulturae suae titulo inscriberent, cum dierum uitae numerum assignarent. Iacob patriarcha, uerior Dei philosophus quam mundi, interrogatus a Pharaone quot uitae dies haberet, cum rex eum conspiceret longaeuum, respondit:

 

Dies peregrinationis uitae meae centum triginta annorum sunt.

 

In qua quidem interrogatione uel responsione diligenter nobis intuendum est, quod cum homo gentilis, quasi uerae uitae ignarus, de diebus uitae requireret, nequaquam homo sanctus uitam istam reputans uitam suam, peregrinationem uitae potius quam uitam censuit appellandam esse. Ut enim Apostolus ait:

 

Dum sumus in corpore, peregrinamur a Deo

 

et per exilium properamus ad patriam, et quasi per mortem festinamus ad uitam. Quibus idem alibi Apostolus ait:

 

Si consurrexistis cum Christo, quae sursum sunt quaerite, ubi Christus est ad dexteram Dei sedens: quae sursum sunt sapite, non quae super terram. Mortui enim estis, et uita uestra abscondita est cum Christo in Deo.

 

Abscondita, inquit, est uita fidelium, sicut manifesta uita reproborum, qui hoc exilium pro patria ducunt, et quasi conciues iumentorum, tam corpore quam mente in terram proni, nequaquam quae sursum sunt quaerunt, nec conciues esse satagunt angelorum. Terra quippe ista brutis animalibus pro patria, et uita praesens eorum est propria, ad quam solam ipsa constat esse create tam corpore quam anima hic desitura. Horum igitur recte conciues dicendi sunt, qui sensibus magis quam ratione reguntur, et coelestium obliti ad quae sunt conditi, solis inhiant terrenis, pecudes magis quam homines uocandi. Qui tanto a dentius uitae huius amaritudinem appetunt, quanto futurae dulcedinem minus aduertunt. Ad quam ille uehementer suspirabat inter regias epulas, qui dicebat:

 

Quam magna multitudo dulcedinis tuae, Domine, quam abscondisti timentibus te!

 

Timentibus Deum potius quam mundum, et animae magis quam corporis damnum. Haec dulcedo dicitur abscondita, tamquam eis solis in futurum reposita et eseruata, non pro reprobis communicanda.

 

Hoc illud est manna absconditum quod in Apocalypsi legimus a Domino fidelibus promissum:

 

Vincenti, inquit, dabo manna absconditum

 

hoc est caelestis panis refectionem. In cuius typum corporale manna refecit in deserto populum, cuius satietatem is quoque ut diximus confidenter expectabat cum diceret:

 

Satiabor cum apparuerit gloria tua.

 

Quibus utique hic se semper /400/ esurire demonstrat, ut ibi satiari mereatur, iuxta illud Veritatis:

 

Beati qui nunc esuritis, quia saturabimini.

 

Cum apparuerit, inquit, gloria tua, satiabor

 

quia cum de ipsa uisione, quae nunc latet, me refeceris, nihil superest requirendum, quousque donec perueniam; quantiscumque interim deliciis affluam, semper mendicum me recognoscam. Qui et alibi ad patriae suae beatitudinem totis uotis anhelans, et uitae praesentis exilium deplorans, ingemiscit dicens:

 

Heu mihi! quia incolatus meus prolongatus est: habitaui cum habitantibus Cedar; multum incola fuit anima mea.

 

Tanquam si diceret: Vae mihi peregrinanti in huius exilio uitae, et tam tar de ad patriam uenienti! Quid enim est incolatus, nisi peregrinatio extra proprium solum? Unde et exilium meminimus dictum. Prolongatum itaque sum doles incolatum, quia praesentem uitam, qua, dum sumus in corpore, peregrinamur a Deo, et tamquam exules patriam desideramus, qui, ut ait Apostolus,

 

non habemus hic manentem ciuitatem, sed futuram inquirimus

 

sicut et ipse qui dicebat:

 

Cupio dissolui, et esse cum Christo

 

grauius sustinemus, et longiorem quam uellemus esse, cum quaerimus quanto ad illam, quae sine fine est, citius peruenire cupimus. Nec solum hanc uitam peregrinationi, uerum etiam tenebris comparans, quo grauiorem eam demonstret:

 

Habitaui, inquit, cum habitantibus Cedar

 

hoc est cum his qui in tenebris commorantur. Cedar quippe interpretatur "tenebrae". Et comparatione supernae claritatis, tenebrae dicendus est status uitae praesentis, et nox potius quam dies appellandus. Unde et longae peregrinationis grauamen replicans, adhuc ingemiscit dicens:

 

Multum incola fuit anima mea.

 

Ac si aperte dicat: Multum hic et diu me peregrinari doleo, qui alibi patriam recognosco.

 

In cuius profecto peregrinationis et patriae figuram ipse israelitici populi longe postmodum per Babylonios captiuati deplorationem describens, ait:

 

Super flumina Babylonis illic sedimus, et fleuimus, dum recordaremur Sion. In salicibus in medio eius suspendimus organa rostra... etc.

 

Duae quippe sunt electorum et reproborum ciuitates, quae hoc loco sub specie Ierusalem et Babylonis describuntur. Alter a hic prosperatur, quae reproborum est, et Babylonia dicitur. Altera hic iugiter per illum afflicta tanto amplius ad supernae pacis uisionem anhelat, quanto grauiores pressures hic tolerat. De hac itaque uita fideles ad supernam mentis oculos erigentes, et tamquam de exilio ad patriam suspirantes, et de captiuitate babylonica liberati, ad libertatem ciuitatis suae Ierusalem semper anhelant hi, quorum nunc persona psalmus iste compositus, ipsos ad modum exulum deplorantes inducit, cum ait:

 

Super flumina Babylonis... etc.

 

Flumine /401/ Babylonis uitia sunt, quibus consentiendo si quis ea intrauerit, ad Babyloniam, id est confusionem defluit, quia damnationem incurrit. Habet quoque ciuitas electorum propria flumina, de quibus scriptum est:

 

Fluminis impetus laetificat ciuitatem Dei.

 

Et rursum:

 

Qui credit in me, sicut dicit Scriptura, flumina de uentre eius fluent aquae uiuae.

 

Ad differentiam igitur horum bonorum fluminum, noxia flumina sunt Babylonis dicta, sicut est gulositas, luxuria, auaritia, et his similia. Quae utique tamquam flumina Babylonis fideles attendentes, nequaquam haec per consensum intent: sed quasi desuper sedendo premunt, dum eorum motus quasi quosdam intumescentes fluctus in seipsis reprimunt, contrariis uirtutibus quasi quibusdam nauigii remis ipsos ne praeualeant contendentes. Sic igitur super flumina pestifera sedentes, quae tamquam obstaculum et in pedimentum maximum ad transitum patriae conspiciunt more captiuorum, in recordatione illius a qua se adhuc differri dolent, flere memorantur, cum dicitur:

 

Et fleuimus, dum recordaremur tui, Sion.

 

Sion mons est, in quo ciuitas Ierusalem sita est. Per hunc ergo mortem celsitudo supernae patriae, in qua est Ierusalem, id est continua uisio uerae pacis, exprimitur. Cuius desiderio fideles accensi ad illam iugiter quasi flentes suspirant, et de hac ualle lacrimarum tamquam de captiuitate babylonica, quo amplius conscendere cupiunt, differri ab illa grauius gemunt. Ordo congruus prius sedere super flumina, et postmodum fletus referuntur lamenta, quia nemo dum uitiis subiicitur, et uoluptatibus subiugatur, erigere se per desiderium ad super nam ualet ciuitatem: nec nisi prius a malo declinemus, bonis faciendis operam damus. Quantum autem uoluptates saeculi fugiant electi, ne libidinibus depressus animus minus se attollere ad superna ualeat, sequentia declarant:

 

In salicibus, inquiunt, in medio eius suspendimus organa rostra.

 

Salices infructuosae sunt arbores, et in humidis locis abundant, ubi diabolus quasi sus immunda uolutatur, et quiescit; qui loca inaquosa perambulans requiem non inuenit. Unde bene in descriptione Behemot dicitur:

 

Sub umbra dormiuit in secreto calami, in locis humentibus.

 

Infructuosae itaque reproborum menses, in fluxu carnalium uoluptatum radicatae, salices sunt in medio Babylonis plantatae, et carnalis concupiscentiae uitiis irretitae, atque in profundo uitiorum, quod Babylonis intelligatur medium, iam submersae. Inter tales electi conuersantes, quamdiu praesens uita tamquam area quaedam grana simul continet et paleas, suspendunt organa sua; dum fletibus magis et lamentis uacantes, a canticis exultationis cessant, tam aerumnas sues uel dilationem patriae, quam aliorum mortem deflentes. Ut autem organa sua inter tales suspendant, hoc est a uocibus /402/ gaudii cessent, ne illas in terra maledictionis deponent, quas caelo potius reseruandas iudicant, subinferunt:

 

Quia illic... etc.

 

Hoc est, qui nos captiuauerant, nobis insultantes, et solemnitatum nostrarum celebrationem irridentes, tamquam Deus quem colimus nos de manibus eorum liberare non possit.

 

Interrogauerunt nos uerba cantionum

 

hoc est, illudentes improperabant nobis, ut nunc quoque cantaremus more pristino. Ac si aperte dicerent, causam huius rei manifestam esse, quia uanis canticis illi nos constat deseruisse, de cuius plurimum confidebamus ope. Unde et has laudes diuinas non tam cantica quam cantilenas et figmenta quaedam iudicant appellandas.

 

Satellites isti praedonesque babylonici, per quos captiuamur, et de amoenitate paradisi, quo quiete uix unus tamquam de terrena Ierusalem in has miseries deiecti sumus, daemones intelliguntur. De quibus adhuc subditur:

 

Et qui abduxerunt nos

 

hoc est, ab illa nos excusserunt amoenitate, dicebant, subaudis:

 

Hymnum cantate nobis de canticis Sion.

 

Quod est dicere: Laudem illam Dei, quam dicebatis Ierusalem in illis canticis uestris, ad nos conuertite: tamquam diuino cultu derelicto daemonibus seruiendo, qui subiectis promittunt quae dare non possum. Quorum unus in tantam prorupit insaniam, ut ipsi fide ium capiti dicere auderet:

 

Haec omnia tibi dabo, si cadens adoraueris me.

 

Quorum quidem illusioni competenter respondent electi, et eorum electionem manifesta refellunt oratione, dicentes:

 

Quomodo cantabimus canticum Domini in terra aliena?

 

Hoc illud est ueritatis documentum, quo fidelibus praecipit:

 

Nolite sanctum dare canibus, nec margaritas uestras spargatis ante porcos

 

quia immundis et irrisoribus diuinorum uerborum, et more canum ad hoc oblatrantibus, non sunt eloquia committenda diuina, ne uilescere uideantur irrisa. Terram alienam dicit infidelium uitam a sorte fidelium exclusam, et daemonibus magis quam Deo subiectam. 1n hac itaque tam manifesta daemonum possessione laudes Dei penitus sunt reticendae, et lamenta potius assumenda quam cantica. Quibus, ut dictum est, lamentis non solum patriae dilationem in miseriis huius peregrinationis deploremus, sed magis diabolical fraudes, per quas tot miseri deluduntur.

 

Hic tempus flendi nobis debetur, alibi ridendi promittitur. De quo et Ecclesiastes post illa, quae in exordio sermonis praemisimus, uerba, subiecit post aliqua:

 

Tempus flendi, et tempus ridendi. Tempus plangendi, et tempus saltandi.

 

Prius inquit flendi siue plangendi, et postmodum ridendi seu saltandi; quia deplorandae sunt praesentes miseriae, ut de his liberatis uerae succedant gaudia laetitiae. Unde et Psalmista:

 

Qui seminant in lacrymis, in gaudio metent. /403/

 

Quod per semetipsam Veritas:

 

Beati qui nunc fletis, quia ridebitis.  Beati eritis cum uos oderint homines, et exprobrauerint propter filium hominis: gaudete in illa die, et exultate. Ecce enim merces uestra multa est in caelo. Verumtamen uae uobis diuitibus, qui habetis consolationem uestram. Vae uobis saturati, quia esurietis. Vae uobis qui ridetis nunc, quondam lugebitis et flebitis. Vae uobis, cum benedixerint uobis omnes homines.

 

Et alibi hanc reproborum et electorum sortem distinguens:

 

Mundus, inquit, gaudebit, uos autem cor tristabimini; sed tristitia uestra uertetur in gaudium.

 

Quam mox tristitiam et subsecuturum gaudium in comparationem mulieris par ientis conferees, ait:

 

Mulier cum parit, tristitiam habet. Cum autem pepererit puerum, iam non meminit pressurae propter gaudium.

 

Quid enim partus mulieris cum colore parientis, nisi opera fortia sunt animae fidelis, quae per filium magis quam per filiam designantur? Haec illa sunt fidelium semina, de quibus supra meminimus:

 

Qui seminant in lacrymis

 

hoc est in huius uitae pressuris tamquam hieme quae colligant in aestate. Seminemus et nos, carissimi, flentes, quae metamus ridentes. Ad quod nos praecipue ipsa quoque praesentis temporis institutio admonet, quod in lamentis poenitentiae praeuenit laetitiam resurrectionis dominicae. Ubi et illae speciales gaudii uoces:

 

Alleluia... etc., Gloria in excelsis Deo

 

subtractae, moeroris potius quam laetitiae tempus istud insinuant esse, et planctus magis quam cantici. In quo ad modum captiuorum, quos diximus, organa nostra susperdentes, et a canticis cessantes, moerori magis quam exultationi uacare nos conuenit, semper attendentes exilium quod sustinemus, et ad patriam suspirantes, ad quam creati sumus. Cuius quidem patriae felicitas in resurrectione capitis membris est exhibita, sed nondum in ipsis complete. Unde tanto ardentius nos conuenit ad illam suspirare, quanto certius in capite nouimus hanc completam esse; ut nec post luctum paenitentiae perfectis desint dilationis lacrymae dissolui cupientibus, et cum Christo esse. Totum itaque tempus uitae praesentis in lacrimis deducendis uel paenitentiae uel dilationis, sicut est praedictum, hoc temporis intercapedo, a praesenti scilicet die usque ad octauae Paschae, unde ipsa dicta est septuagesima, nobis figurat. Quid enim dies octauus dominicam resurrectionem subsequens, nisi communem fidelium exprimit resurrectionem? Quae tanto securius expectatur a membris, quanto illa certius in capite praecessit. Cuius desiderium ipse sic in nobis semper augeat, ut de hac peregrinatione ad patriam, de hac ualle lacrimarum ad supernae felicitatis trahat gaudium. Amen. /404/

 

-----------------------------------------------------------------------