[27]

 

                 IN DIE SANCTI MARCELLINI PAPAE ET MARTYRIS:              AD MONACHOS ROTHOMAGENSES RELIQUIAS HABENTES

 

Superna pietas, fratres, membris suis omnibus ex omnipotentia prouidens, sicut fortibus a praesumptione, sic infirmis prouidet a desperatione. Unde et in utroque seipsum primo constituens in exemplum, nunc persecutionem declinans se abscondit, nunc passionis imminente articulo, in tantum pauere ac taedere scribitur, ut in agonia factus, quasi sanguineas guttas pro sudore contra humanam naturam emitteret, et scepius ad Patrem uans, calicem passionis a se transire, si possibile esset, postularet. Qui etiam infirma membra in tantum transferre in seipsum dignatus est, ut diceret:

 

Nunc anima mea turbata est. Et quid dicam? Pater saluiuifica me ex hac hora.

 

Ac si diceret: Da mihi constantiam in passione, ne timor praeualeat infirmitati humanae. Quare, o fratres, Christus dixerit securus per omnia se nullo timore passionis, nullo cruciatu doloris posse superari? nostram utique, fratres, infirmitatem his uerbis intendebat consolari, non aliquam imbecillitatem quam haberet exponere. Nobis in his omnibus consulebat, non sibi prouidebat, ne forte si aliquid fideles tempore passionis trepidarent, aut ab ea declinarent, desperatione percussi et de uenia diffidentes dicerent se ad Christum minime pertinere. Contra quam etiam desperationis plagam non solum Thomae dubitationem, uerum etiam trinam Petri negationem infirmis opposuit, et saluberrimum inde cataplasma confecit. Denique et Marcellinum nostrum, beati Petri uicarium, cuius tempore crebrae passiones multos terrebant, nonnullos etiam abnegare cogebant, titubare ad horam Dominus pertulit, et ad tempus cadere, sed noll confringi, sicut scriptum est:

 

Cum ceciderit iustus non collidetur, quia Dominus supponit manum suam.

 

Tertio negauit Petrus, nec simpliciter negauit, sed sicut scriptum est:

 

Coepit detestari et iurare quia non nouisset hominem.

 

Quod uero Matthaeus ait "detestari", Marcus discipulus ipsius Petri, et per ipsum describendo Euangelio instructus dixit "anathematizare", hoc est excommunicationi se subdere, a quo alii absolutionem expectabant. Nec in una tantum negatione Petri Matthaeus /530/ iuramentum commemorat, sed quasi leuioribus culpis grauiores annectens primo dixit Petrum negasse, postea cum iuramento, tandem cum detestatione simul et iuramento. Marcellini uero iuramentum uel detestationem siue anathematizationem non nouimus, nec etiam uerba negationis ipsius legimus; sed quasi timore mortis extra se factum, nec deliberare aliquid permissum. Audiuimus ipsum in sacrificio idoli incensum solummodo posuisse, nec istam transgressionem eum tolerasse, sed statim conuocatis episcopis in seipsum sententiam depositionis dedisse; cum nequaquam Petrus de trina sua negatione tantam egerit satisfactionem, nec etiam ad confessionem uenisse legatur, aut satisfactionem aliquam inde suscepisse.

 

Quod si post Petrum, Paulum quoque summum coapostolum eius Marcellino conferamus, leuissimam Marcellini culpam in hac transgressione censebimus. Legimus quippe Paulum secundum ritum legis, cuius corporales obseruantias maxime impugnabat, compulsum a Iudaeis, ut more Nazareorum Deo se consecraret, necnon et Timotheum discipulum suum ad circumcidendum eis traderet: quando tamen circumcisionem in tantum superfluam uel periculosam iudicabat, ut diceret:

 

    Si circumcidamini, Christus uobis nihil proderit

 

et generaliter de obseruantiis legis:

 

Qui in lege, inquit, iustificamini, a gratia excidistis.

 

Negaturo Petro Dominus praedixerat quod negaret, et ille constantiam sui promittens e contrario maiora promittebat, et se omnibus praeponens dicebat:

 

Etsi omnes scandalizati fuerint, sed non ego.

 

Et rursum:

 

Tecum paratus sum et in mortem et in carcerem ire.

 

Quanto praesumptio promissionis maior extiterat, tanto reprehensibilior Petri ruina, et lapsus est grauior, quanto contra hunc professio fuerat maior. Nemo Marcellinum de transgressione, quae facta est, praemunierat: nullius exhortatione ne id praesumeret praeuentus erat. Mendax in promissione Petrus, sicut et in negatione repertus est. Nec in una tantum, ut dictum est, negatione, sed trina, nec simplici, sed cum anathematizationis detestatione. Qui, quamuis poenituerit, multo tamen tempore passionem suam distulit. Quam denique fugiens, sicut scriptum est, a Domino illi obuiante quasi nolens redire compulsus est, iuxta quod ei hominus przedixerat:

 

Cum autem senueris, extendes manus tuas, et alius te cinget, et ducet quo tu non uis.

 

Scriptum denique esse uestra nouit fraternitas:

 

Septies cadit iustus, et resurgit

 

ac si aperte dicat: Quanquam fidelis crebris tentationibus pulsatus septeni principalibus uictus succumbat uictus, diuino tamen non destitutus auxilio, a profundo /531/ tanto uitiorum emergit, illam a Domino postulationem adeptus:

 

Non me demergat tempestas aquae, neque absorbeat me profundum, neque urgeat super me puteus os suum.

 

Tertio negauit Petrus, septies cadit iustus. Semel Marcellinus titubauit magis quam cecidit, qui tam cito surrexit, et titubationem suam confestim non tam pcenitentiae lacrymis ut Petrus, quam uirtute passionis expiauit intrepidus. De qua quidem perfectione uirtutis Dominus ait:

 

Maiorem bac dilectionem nemo habet... etc."

 

Scimus, fratres, diuina disponente gratia, summos in uirtutibus uiros magnos quandoque peccatorum pertulisse casus, tamen propter humilitatis concordiam ac prouidentiae curam ... contra desperationis insaniam Domino per Psalmistam nos ita consolante:

 

Nunquid qui dormit, non adiiciet ut resurgat?

 

Quis enim dormiens non piger ad operandum, et per negligentiam torpens atque ad horam deficiens?  Quales quidem adhortans Apostolus ait:

 

Surge, quae dormis, et exsurge a mortuis... etc.

 

Ecce Petrus, qui prius Simon dictus, postmodum a Christo petra Petrus est appellatus, hoc est a firmitate firmus, cui et Dominus dixit:

 

Ego rogaui pro te, ut non deficiat fides tua, et tu aliquando conuersus eonfirma fratres tuos.

 

Tertio lapsus ore solummodo, non mente Christum abnegat. Ecce Marcellinus Petri successor, et tam infirmitatis trepidationequam postmodum cum fortitudine uicarius eius, semel labitur titubans, nec deficiens, confestim conualescens; his quibus praeerant in exemplo sunt positi, ne propter quemlibet lapsum desperent. Dictum est Petro a Domino quamuis negaturo, ut confirmaret fratres. Nouimus et Marcellinum confirmatam a se thebaeam legionem in fide ad caelos praemisisse. Cuius et discipulus Marcellus papa et martyr ei succedens sanctum magistri exitum confirmauit, sicut et ante actam eius uitam thebaeana legio comprobauit; ut tam priora eius quam posteriora commendatione digna totam medii dubitationem tollant uel desperationem. Sicut autem istos Dominus in clero, ita Dauid Salomonem praemisit in populo, qui graui suo lapsu peccata ... solarentur, ne post quantacumque crimina de indulgentia desperarent. Maximus ille regum ac prophetarum Dauid, adulter simul, proditor, et homicida, quanto in uirtutibus amplius creuerat, tanto maius praecipitium de culmine pertulit uirtutum. Quo enim altior gradus, tanto grauior easus Salomon ille Idida, hoc est dilectus Domini, de quo et Dominus praedixerat:

 

Ego ero illi in patrem, et ipse erit mihi in filium

 

in tantum abominationibus lapsus est puteum, ut concupiscentia carnis deuictus diuinum cultum omnino desereret, et tanto tempore idolis deseruiret, a quo nec idolorum excelsa sunt ablatae. Nec id /532/ timore mortis, sed concupiscentia egit mulieris De cuius tamen indulgentia, ne desperemus, ipse quoque nos Dominus consolatur. Cum enim praemisisset quod dictum est:

 

Ego ero illi in patrem, et ille erit mihi in filium

 

statim annexuit, dicens:

 

Qui si inique aliquid gesserit, arguam eum in uirga uirorum, et in plagis filiorum hominum. Verumtamen misericordiam meam non auferam ab eo, sicut abstuli a Saul, quem amoui a facie mea.

 

Quid enim facies Dei, nisi notitia ipsius, cum unusquisque homo ex facie sua cognoscatur? Quid est itaque Deum sic alicui misericordiam impendere, ut non amoueat eum a facie sua, nisi hanc ei gratiam reseruare, ut cum ille peccando quasi oblitus creatoris sui per negligentiam fuerit, postmodum, per poenitentiam reddens eum recognoscat, et tam timore districti iudicis, quam amore Domini eum expectantis peccata corrigat?

 

Bene ergo binos tam in clericis quam in laicis de rectoribus ipsorum, ibi, uidelicet Petrum et Marcellinum, hic Dauid et Salomonem, contra summam illam desperationis ruinam praemisit; ne quis tam in clero quam in populo, post quantacumque flagitia diffidat a uenia, dummodo praeuideat de poenitentia. Bene, inquam, binos tam hic quam ibi quasi testes sperandae reconciliation is et indulgentiae impetrandae. Ut enim scriptum est, quantumcumque splendida fuerit persona, unius testimonium non sufficit, sediuxta diuinam legem:

 

In ore duorum uel trium testium stabit omne uerbum.

 

Si autem in ore, quanto magis in opere? Ut autem, fratres, finem nostri sermonis ad diuinam misericordiam circa nos habitam deducamus, perpendite, quaeso, quantum de salute nostra Dominus prouiderit, quantum Saluator noster sollicitus sit nostri, ex cuius etiam nomine insignitus est locus iste. In multis, fratres, delinquimus, in multos incidimus lapsus, sed ne desperemus, ne correptionem differamus, magnus Domini martyr et patronus noster nobis a Domino missus est, in exemplo propositus, quem apud Deum habemus aduocatum, et de quo praecipue si uolumus nobis est confidendum. Princeps iste est ordinatus a Domino, ut dictum est, tentari, et grauiter labi, ut de potestate tanta quam accepit, amplius possit, et de lapsu quem pertulit ad indulgentiam lapsorum et ueniam postulandam pronior fiat, qui sicut de Patre dicitur, in seipso didicit qualiter aliorum infirmitati compati debeat, atque misereri. Festum igitur eius tanta deuotione celebremus, ut quod nostris precibus non ualemus, eius meritis assequamur, praestante Domino nostro Iesu Christo, cui est, etc. /533/

 

-----------------------------------------------------------------------