Liber

  1    I|         appellauerit: Patrem quidem secundum illam unicam maiestatis
  2    I|           diuinam substantiam dixit secundum propriae sapientiae discretionem,
  3    I|         Sanctum etiam uocauit ipsam secundum benignitatis suae gratiam,
  4    I|         Deus quomodo et trinus, non secundum quidem substantiae diuersitatem
  5    I|        substantiae diuersitatem sed secundum personarum proprietates?
  6    I|        coaeterna sapientia, dicitur secundum illum generationis modum
  7    I|           genituram mundi' legimus, secundum quod scilicet ipse mundus
  8    I|           Patrem dicimus ingenitum, secundum hoc scilicet quod ipse solus
  9    I|              1.29] Et notandum quod secundum hoc quod ingenitum dicimus
 10    I|           commune trium personarum, secundum hoc scilicet quod diuina
 11    I|          dicens:~ ~Spiritus Sanctus secundum id quod scriptum est quoniam
 12    I|       primogenitam ante omnia dicit secundum diuinitatis naturam, et
 13    I|       naturam, et postmodum creatam secundum naturae nostrae assumptionem,
 14    I|          quem exspectant, qui tamen secundum eos homo purus sit, non
 15    I|             et omnium factor deorum secundum fecit dominum. Hunc fecit
 16    I|            deum subponimus animali, secundum eam opinionem facimus quae
 17    I|     uidelicet ait de Deo Patre quod secundum fecerit dominum, hoc est
 18    I|             Trinitate, libro III:~ ~Secundum Apostolum quia in Christo
 19    I|       Filius; ea autem quae ei sunt secundum corpus quod assumpsit, bonitati
 20    I|             Item:~ ~Ad id quod agit secundum natiuitatem, sibi Pater
 21    I|           nouissimum sit. Quod enim secundum naturam diuinitatis formatus
 22    I|         eius esse dicatur effectus, secundum id scilicet quod ab eo est
 23    I|           genuisse'? Quid etiam cum secundum a Patre Filium dixerit?
 24    I|            secundus autem a Christo secundum numeri ordinationem.~ ~[
 25    I|           nos Spiritum Sanctum modo secundum effecta operum suorum dicere
 26    I|         suorum dicere solemus, modo secundum naturalem bonitatis eius
 27    I|             Dei factum a Deo dixit, secundum hoc quod ab ipso habet esse
 28    I|      perhibet ac rursus ex diuidua, secundum quod scilicet se ipsam anima
 29    I|        spiritus nonnumquam dicitur, secundum septiformis gratiae suae
 30    I|           quodammodo multiplex esse secundum effecta putatur; quod est
 31    I|        ipsum in 'corpora scindere', secundum quod ipsa uidelicet anima
 32    I|           una substantia et diuidua secundum effecta. Quod autem dictum
 33    I|          quae diuersa sunt fecerit, secundum quod superius dictum est,
 34    I|          siue animam, Deum dixerunt secundum hoc quod totius mundi regimini
 35    I|             animal, esse perhibuit, secundum hoc scilicet quod eius anima
 36    I|            ab omni utilitate remota secundum litterae superficiem, gratiora
 37    I|         quas in corporibus exercet, secundum quas omnium animatorum ordinata
 38    I|     superius cum dixerit quod 'deus secundum fecit dominum', Filium ipsum
 39    I|          ante hominem conditi sunt, secundum quod scriptum est:~ ~De
 40    I|        Caeli ac siderum' dictum est secundum dignitatum differentiam,
 41    I|           uel etiam 'corpora' dicit secundum hoc quod omnem creaturam
 42    I|     sapientiae intelligentia imbuit secundum quod dictum est: De meo
 43    I|         mundo uiuificet aut moueat, secundum hoc accipe quod optime cuncta
 44    I|        etiam in Deo cuncta dicuntur secundum hoc quod in ipso nulla sunt
 45    I|       iudicatus est in passione, et secundum quo iuste iudicaturus est
 46   II|            a multis multa cognoscam secundum quod scriptum est: Osnnia
 47   II|          ipse donum Dei uocatur, et secundum septiformem gratiam multiplex
 48   II|            habere possimus quod non secundum ipsum Deum ac propter ipsum
 49   II|    permaneant ac stabiliter uiuant, secundum quod dictum est:~ ~Quod
 50   II|       ciuitatibus eloquentia uelit, secundum quod 'orator' a Victorino
 51   II|            et honestatis rationibus secundum caritatis libertatem qui
 52   II|            gratia uocati sumus, non secundum seruitutem Iudaicam ex timore
 53   II|             diligenter examinat, et secundum animi intentionem omnia
 54   II|           itaque uult communes esse secundum fructum, non secundum usum,
 55   II|          esse secundum fructum, non secundum usum, hoc est ad utilitatem
 56   II|            ciuitates appellantur?~ ~Secundum quam quidem definitionem,
 57   II|          adulterii crimine damnatus secundum ius ab ipso statutum utroque
 58   II|             erit si sic permanserit secundum meum consilium.~ ~[2.89]
 59   II|           accipere cogeretur, quasi secundum acciperet, cum priori mente
 60  III| philosophiam et inanem seductionem, secundum traditionem hominum et secundum
 61  III|     secundum traditionem hominum et secundum elementa huius mundi, et
 62  III|        elementa huius mundi, et non secundum Christum'. Omnem enim uim
 63  III|             per philosophiam inanem secundum elementa mundi~ ~ac si diceret:
 64  III|         quoniam non multi sapientes secundum carnem, non multi potentes,
 65  III|       reseruatur, quousque opus sit secundum diuinae consilium prouidentiae;
 66  III|           decreuimus et nos stultis secundum stultitiam suam respondere
 67  III|            itaque personae dicuntur secundum diuersitatem proprietatum,
 68  III|           illae insunt proprietates secundum quas personarum consistit
 69  III|            esse diuersam, uel etiam secundum numerum rerum esse discretam,
 70  III|           ambo sint eiusdem naturae secundum eiusdem speciei conuenientiam,
 71  III|           dixit diuinam substantiam secundum hoc quod nullarum formarum
 72  III|   amissibile. Quamobrem nihil in eo secundum accidens dicitur, quia nihil
 73  III|             tamen omne quod dicitur secundum substantiam dicitur. Dicitur
 74  III|    aliquando esse desineret Filius, secundum accidens diceretur. Si uero
 75  III|           diceretur, non ad Filium, secundum substantiam diceretur.~ ~[
 76  III|             profitetur, nec proprie secundum usitatam significationem
 77  III|           dubitet Trinitatem accipi secundum substantiae unitatem, ut
 78  III|           est illa, aut in eadem re secundum uariationem eius uel aliquam
 79  III|        uideatur hic posse assignari secundum quem diuersitas personarum
 80  III|           sunt. Sed nec substantiae secundum eos supponitur Deus, licet
 81  III|     inquirendis eos esse contentos, secundum quod scriptum est: Qui de
 82  III|            institutionem accipiamus secundum ipsam temporis significationem,
 83  III|           ut uidelicet dicamus Deum secundum tempus priorem esse mundo
 84  III|       quoque doctores tuos absoluis secundum traditiones quorum, ut iam
 85  III|             supra docuimus, constat secundum uestrarum artium disciplinas
 86  III|          aliquid cum aliquo dicitur secundum essentiam siue secundum
 87  III|             secundum essentiam siue secundum numerum, idem proprietate,
 88  III|         materiae ipsa est prioritas secundum quam ex ea materialiter
 89  III|          conuertuntur.~ ~[3.144] Et secundum has quidem tantum duas significationes
 90  III|             est 'idem', hoc est aut secundum identitatem numeri, aut
 91  III|             identitatem numeri, aut secundum identitatem definitionis.
 92  III|     quaelibet pars quam suum totum. Secundum quam quidem acceptationem
 93  III|             ad numerum pertinent et secundum numerum accipiuntur.~ ~[
 94  III|             huiusmodi differentiam, secundum definitionem scilicet, non
 95  III|          dicimus 'infinitum', aliud secundum tempus, aliud secundum mensuram,
 96  III|        aliud secundum tempus, aliud secundum mensuram, aliud secundum
 97  III|            secundum mensuram, aliud secundum multitudinem et caetera,
 98  III|          diuersa, 'diuersa' dicimus secundum continentiam, non secundum
 99  III|          secundum continentiam, non secundum numerum uel secundum essentiam.
100  III|            non secundum numerum uel secundum essentiam. Alioquin uinum
101  III|              dicimus alium et alium secundum effecta uel officia, non
102  III|            effecta uel officia, non secundum personas, cum fortasse nonnumquam
103  III|         esse sed diuersos diuersis, secundum officium significandi id
104  III|         sermonum et litterarum, non secundum ipsam uocum prolationem,
105  III|           seu 'diuersa' accipiuntur secundum ipsum significandi officium
106  III|            quae ad aliquid relatiue secundum eas dicitur? Nequaquam utique.
107  III|           igitur obstinebimus nihil secundum accidens dici de Deo, nisi
108  III|   manifestum est relatiue dici, non secundum accidens Dei, sed plane
109  III|             accidens Dei, sed plane secundum accidens eius ad quod dici
110  III|             quoque 'relatiua' dixit secundum illam relationum significationem
111  III|             tres personas distingui secundum expositam rationem, cum
112  III|       expositam rationem, cum etiam secundum grammaticam institutionem
113  III|        concedamus: primam uidelicet secundum hoc quod loquitur, et secundam
114  III|        aliter distingui potest quam secundum propria earum quae definitionibus
115  III|     diuinarum personarum diuersitas secundum proprias ipsarum definitiones
116  III|         sunt, cum haec tria nomina, secundum uim suae significationis,
117  III|          quam per aeternitatem, cum secundum aeternitatem quoque quaedam
118  III|    misericors, et multa et innumera secundum definitionum ac proprietatum
119  III|    diuersitatem de eo dici possunt, secundum quae tamen non est fas assignare
120   IV|            Tres quidem, ut diximus, secundum definitiones aut proprietates,
121   IV|  definitiones aut proprietates, non secundum numerum. Nam et haec anima
122   IV|           res multa est et infinita secundum definitionum proprietates,
123   IV|      definitionum proprietates, non secundum numeri discretionem, eo
124   IV|            diuersam definitionibus, secundum hoc scilicet quod est sapiens
125   IV|            definitionibus personas, secundum hoc scilicet quod est Deus
126   IV|           est tres personae, 'tres' secundum definitiones aut proprietates
127   IV|      Socrates cum sit tres personae secundum grammaticos, in eo scilicet
128   IV|    substantia et trinus in personis secundum grammaticos acceptis. Sic
129   IV|             minime aduersantur, cum secundum diuersa, ut dictum est,
130   IV|         accipiantur, illa uidelicet secundum diuersitatem definitionum
131   IV| definitionum aut proprietatum, haec secundum numerum.~ ~[4.5] Mouet fortassis
132   IV|          personarum nominibus est~ ~secundum id scilicet quod in illis
133   IV|         Socratem esse tres personas secundum grammaticos et in eo quod
134   IV|       aliquis sit citharoedus bonus secundum existimationem, ideo sit
135   IV|             personae uel multi loci secundum dialecticos, ideo sit multa,
136   IV|         haec anirna multae personae secundum grammaticos, cum scilicet
137   IV|        argumenta fieri possunt, uel secundum hoc scilicet quod est opposita
138   IV|           uel quod est similis, uel secundum alias habitudines ex quibus
139   IV|           quod anima est multi loci secundum dialecticos, eo scilicet
140   IV|   multitudinem in eo attendi licet, secundum uidelicet diuersitatem definitionum
141   IV|      Augustinus manifeste perhibet, secundum ipsam scilicet, ut dictum
142   IV|             potest, hoc est nonnisi secundum pluralitatem aliquam ac
143   IV|        diuersae ab inuicem personae secundum proprietates suas superius
144   IV|            superius distinctas, non secundum numerum. Unde et Augustinus,
145   IV|     coniuncta? -- iam iugulatum est secundum illud quod iam negauimus
146   IV|       essentiis ac numero diuersis. Secundum uero illud quod quis receperit
147   IV|           Cum enim trium personarum secundum grammaticos, quae in Socrate
148   IV|          tres opifices dicimus esse secundum trium officiorum scientiam,
149   IV|            Item:~ ~Quod de personis secundum nostram hoc est de substantiis
150   IV|      nostram hoc est de substantiis secundum Graecorum consuetudinem.
151   IV|           sit Deus. Sic et Socratem secundum grammaticos plures personas
152   IV|        ciuitas est. Quandoque etiam secundum solam pluralitatem uocum
153   IV|            et diuersitas personarum secundum grammaticos; quae scilicet
154   IV|            sensus omnino falsus est secundum sanctorum patrum acceptionem,
155   IV|           diuersum non dicimus nisi secundum expressam atque integram
156   IV|         sint diuersae tres personae secundum grammaticos, prima uidelicet,
157   IV|           est Pater quod est Filius secundum substantiae identitatem,
158   IV|         Dicit fortasse aliquis quod secundum propositam expositionem
159   IV|        tamen oratori tribuendum est secundum officii sui proprietatem,
160   IV|          ipsum specialiter dicatur, secundum quamdam, ut diximus, proprietatis
161   IV|           tam a nobisquam a natura, secundum illam uidelicet philosophicam
162   IV|         uera ea sumamus nomina quae secundum ipsam generationem aut constitutionem
163   IV|            et genitum, non licet ea secundum suas proprietates sibi per
164   IV|             eorum quae agere potest secundum quod dicimus eum diuersa
165   IV|          seu etiam septem spiritus, secundum septiformis gratiae operationem,
166   IV|            gratiae operationem, non secundum substantiam.~ ~[4.89] Et
167   IV|        relatiue ad inuicem dicuntur secundum huiusmodi generationem,
168   IV|              Illa uero supra posita secundum substantiam potius quam
169   IV|             substantiam potius quam secundum relationem praedicantur. '
170   IV|            Materiam' quidem dicimus secundum hoc quod aliquid ex ipsa
171   IV|         ipsa est, 'materiatum' uero secundum id quod ex aliquo ipsum
172   IV|          relatiue inuicem dicuntur, secundum id scilicet quod hic illum
173   IV|         idem est Pater quod Filius, secundum substantiam scilicet, non
174   IV|           substantiam scilicet, non secundum proprietatem uel definitionem,
175   IV|                4.91] Apparet itaque secundum propositam rationem qua
176   IV|            quis autem quaerat utrum secundum istum generationis modum
177   IV|           ex illa dicimus generari, secundum hoc quod hoc ex illa est,
178   IV|            maior eo sit, nisi forte secundum carnis susceptionem.~ ~[
179   IV|     perhibet Mercurius Filium esse 'secundum dominum' a Patre, tale est
180   IV|       Filium esse dominum' et esse 'secundum' a Patre, hoc est personaliter
181   IV|           quod est etiam ex Filio. 'Secundum' itaque dixit quasi eum
182   IV|        definitione uel proprietate, secundum ipsam personarum diuersitatem
183   IV|            Deum, facile est refelli secundum inductam superius generationis
184   IV|         generat ceram. Unde oportet secundum supra positam rationem,
185   IV|      gignitur aut quod est genitus, secundum temporum distinctionem id
186   IV|             et non proprie, hoc est secundum hoc quod quislibet spiritus
187   IV|             qui sanctus sit, et non secundum proprietatem processionis
188   IV|           aliquid ex caritate agit, secundum affectum siue effectum quem
189   IV|            aliter' dictum puto, non secundum uerborum diuersitatem, sed
190   IV|          uerborum diuersitatem, sed secundum fidei contrarietatem, ac
191   IV|           et loqui in Trinitate non secundum consuetudinem nostram accipiendum,
192   IV|        certe et intelligitur per se secundum quod Spiritus est et non
193   IV|             posterior et temporalis secundum quam minor Patre Filius
194   IV|             sua substantia'. Sed et secundum hoc quod iuxta philosophos
195   IV|          est. Spiritus uero Sanctus secundum hoc ex Patre solo proprie
196   IV|         ipsam quoque ex Patrem esse secundum quod et ipse eam philosophus
197   IV|    distinctionem personarum attinet secundum proprietates earum, secundum
198   IV|        secundum proprietates earum, secundum nos etiam qui solum Filium
199   IV|          septem spiritus appellamus secundum diuersitatem donorum, ita
200   IV|             Domirium Iesum Christum secundum humanitatem incepisse, secundum
201   IV|     secundum humanitatem incepisse, secundum uero diuinitatem aeternum
202   IV|             ita et Spiritum Sanctum secundum subsistentiam essentiae
203   IV|            essentiae suae aeternum, secundum effecta uero incepisse dicamus;
204   IV|       Spiritum Sanctum Plato animam secundum effectum operum, nos uero
205   IV|           nos uero dicamus Spiritum secundum naturalem suae bonitatis
206   IV|         Dicat ille animam incepisse secundum effecta; nos uero Spiritum
207   IV|              Sit processio Spiritus secundum affectum aeterna, quia scilicet
208   IV|        uoluit; sit processio animae secundum effectum temporalis.~ ~[
209   IV|          Spiritus processionem, tam secundum effecta scilicet quam secundum
210   IV|      secundum effecta scilicet quam secundum affectum, a sanctis patribus
211   IV|          eum procedere perhibet tam secundum hoc quod datur, quam secundum
212   IV|       secundum hoc quod datur, quam secundum hoc quod dabilis est. Unde
213   IV|      Spiritum procedere dicamus, si secundum alterum processionis modum
214   IV|        dicatur Spiritus a nobis, et secundum alterum uocetur anima a
215   IV|            capitulo, Spiritum etiam secundum effecta manifeste uocat,
216   IV|             loco Spiritum accepisse secundum effecta, cum dicit 'datum',
217   IV|           dicit 'datum', magis quam secundum naturalem suae benignitatis
218   IV|    benignitatis affectum. Unde bene secundum effecta Pater et Filius
219   IV|          nomen 'Spiritus' accipiat, secundum scilicet suae gratiae effecta,
220   IV|        diximus, non semper Spiritus secundum effecta exstitit. Unde et
221   IV|         Spiritum designasse uidetur secundum effecta ipsa quae sua Deus
222   IV|             Deus condidit bonitate, secundum quae, ut diximus, aeternus
223   IV|            relationum diuersitates, secundum quas, ut dictum est, tres
224    V|           duobus modis dicitur, aut secundum uidelicet prouidentiae suae
225    V|     prouidentiae suae ordinationem, secundum quod scilicet aliquid disponit
226    V|             postmodum compleat; aut secundum consilu sui adhortationem
227    V|       necesse sit obedire.~ ~[5.28] Secundum autem posteriorem modum
228    V|            uoluntati sunt subiecta, secundum quod scriptum est:~ ~Dixit
229    V|             cum nec ipsa opera nisi secundum intentionem praeesset, iuxta
230    V|         itaque tota qualitas operum secundum intentionis radicem accipienda
231    V|        omnibus publicandum est, sed secundum rationes et quibus et quando