Liber

  1  Cap|           dialecticos et eos omnes qui Deum quoque humanis comprehendi
  2  Cap|               de ratione credendi unum Deum, non plures, et de perfectione
  3    I|            prolationem unum tantummodo Deum in tribus personis intelligens,
  4    I|                factum est ita~ ~cuncta Deum condidisse in Verbo, hoc
  5    I|         insinuat:~ ~Credis, inquit, in Deum Patrem omnipotentem. In
  6    I|             tamen filium eius esse, et Deum 'genitorem uniuersitatis'
  7    I|                caritatis rami, unus in Deum, alius in proximum extenditur;
  8    I|               aliarum rerum principium Deum esse constat, et omne quod
  9    I|               dicatur.~ ~Et iterum, ad Deum loquens, Sapientia dicit:~ ~
 10    I|               nominat, aperte eum esse Deum pronuntiat, cum solius Dei
 11    I|           uobis?~ ~Ubi aperte insinuat Deum ipsum cuius est templum
 12    I|           apostolorum Spiritum Sanctum Deum esse profitetur dicens:~ ~
 13    I|                esse assignat per ipsum Deum, quem ubique esse adstruit
 14    I|                 et per hoc ipsum etiam Deum plenum esse sicut est Pater
 15    I|          Verbum Dei quam Spiritum eius Deum esse, sicut et ipse cuius
 16    I|            profitetur sancta anima per Deum liberata, cum in Ecclesiastico
 17    I|      Philosophos autem unum tantummodo Deum cognoscere unus ex ipsis
 18    I|               ac si aperte dicat: immo Deum unum, non deos plures.~ ~[
 19    I|   inexcusabiles, quia cum cognouissent Deum, non sicut Deum glorificauerunt
 20    I|           cognouissent Deum, non sicut Deum glorificauerunt aut gratias
 21    I|              quem prae excellentia sua deum quoque appellauerunt. Cuius
 22    I|                  Quandocumque, inquit, deum subponimus animali, secundum
 23    I|             omni praefert creaturae et Deum esse adstruit, quam postmodum
 24    I|        uniuersa tamquam uiua sint apud Deum et nulla mortua, hoc est
 25    I|              mundi ipsum intelligerent Deum.~ ~[1.73] Quod uero dicit
 26    I|                  1.73] Quod uero dicit Deum excogitasse 'tertium animae
 27    I|          testimonium Tullium inducens, Deum ipsum quem Pythagoras 'animum'
 28    I|                est animum siue animam, Deum dixerunt secundum hoc quod
 29    I|          quemdam adhortantem nos digne Deum excolere, mente scilicet
 30    I|               hunc praecipue, scilicet Deum, bene uiuendo glorifica.~ ~[
 31    I|                 Caeterum cum ad summum deum et principem omnium, qui
 32    I|             creatorem rerum et per hoc Deum esse adstruit, et creatarum
 33    I|              credendum est, nisi solum Deum, qui ex eo incorporeus creditur
 34    I|         cogniti sumus, facie ad faciem Deum uidentes. Haurit Spiritus
 35    I|                fallor, dictus est quod Deum et mentem, id est Patrem
 36    I|             mundi loqueretur, asseruit Deum et noun ultra animam esse
 37    I|           quippe Augustinus ibidem, ad Deum sermonem intendens:~ ~Procurasti
 38    I|             Verbum et Verbum erat apud Deum et Deus erat Verbum. Hoc
 39    I|             Hoc erat in principio apud Deum. Omnia per ipsum facta sunt
 40    I|               enim insipiens gens tuum Deum non intellexisti, ludentem
 41   II|         Precamur ut pro nobis communem Deum depreceris quem in salutem
 42   II|               esse, quod Plato asserit Deum in ipsa mundi compositione
 43   II|        auditores legis iusti sunt apud Deum, sed factores legis iustificabuntur.
 44   II|                quod non secundum ipsum Deum ac propter ipsum sit --
 45   II|               mundo corde quoniam ipsi Deum uidebunt.~ ~Unde et propter
 46   II|             disciplina quam diligenter Deum inuestigauerit et ipsum
 47   II|      philosophari determinauerit amare Deum, ut omnium quoque bonorum
 48   II|               est unum, uerum, optimum Deum, sine quo nulla natura subsistit,
 49   II|            uidemus, nullum corpus esse Deum. Et ideo cuncta corpora
 50   II|              transcenderunt quaerentes Deum. Viderunt quidquid mutabile
 51   II|           mutabile est non esse summum Deum, et ideo, animam omnem mutabilesque
 52   II|      transcenderunt quaerentes summzlm Deum.~ ~[2.35] Item, de philosophis:~ ~
 53   II|        dixerunt, ad discernenda omnia, Deum a quo facta sunt omnia.
 54   II|               esse philosophari, amare Deum. Unde colligitur tunc fore
 55   II|            commendatur, cum et propter Deum omnia recte agi uelint,
 56   II|                psalmistam de homine ad Deum dicitur his uerbis:~ ~Omnia
 57   II|              suscipiant et ad uidendum Deum purgatis iam mentibus toti
 58   II|                illius, quoniam et apud Deum nota est et apud homines.
 59   II|                 nec cogitauit aduersus Deum nequissima. Dabitur enim
 60   II|           memoria illius, quoniam apud Deum nota est et apud homines,
 61   II|                uirtutem non solum apud Deum notam, quasi specialiter
 62   II|              contulerit, si magna apud Deum promeruerit tanta philosophorum
 63   II|            simplex et rectus et timens Deum ac recedens a malo~ ~quamuis
 64   II|            gratia baptismi, tanta apud Deum ex ante actae uitae meritis
 65  III|             pacem cum his qui inuocant Deum de corde puro. Stultas autem
 66  III|                   Qui cum cognouissent Deum, non sicut Deum glorificauerunt
 67  III|           cognouissent Deum, non sicut Deum glorificauerunt aut gratias
 68  III|         cognouit mundus per sapientiam Deum, placuit Deo per stultitiam
 69  III|               mundi stultitia est apud Deum. Scriptum est enim: Comprehendam
 70  III|                per intelligentiam apud Deum ex religione uitae quam
 71  III|                 3.35] Quantum etiam in Deum reuerentiam Socrates habuerit
 72  III|               sanctos, ut si uidelicet Deum cupiunt intelligere, uelint
 73  III|     immortalitatem animae credent, nec Deum remuneratorem bonorum exspectabunt,
 74  III|               esset quam eum se habere Deum profiteri quem ratiuncula
 75  III|              Hinc est enim quod merito Deum appellabant ignotum, quasi
 76  III|            nulli concessa potentum Ara Deum, mitis posuit clementia
 77  III|             compulsi ratione. Nec apud Deum meritum habet, in quo non
 78  III|             Absit enim hoc ut credamus Deum, qui malis quoque ipsis
 79  III|          ignoscat uoluntati, quae apud Deum sufficit, si facultas desit.~ ~[
 80  III|             profitetur ueraciter, unum Deum tres personas esse, Patrem
 81  III|               unum, inquam, tantummodo Deum ac nullo modo plures deos,
 82  III|                enuntiationem siue unum Deum dicamus de singulis tribus
 83  III|            Idem in VII Confessionum ad Deum loquens ait:~ ~Nec cogeris
 84  III|       conuenientibus rebus: ac per hoc Deum sapientem quoddam esse totum
 85  III|             possit abesse? Omnino enim Deum necesse est esse sapientem,
 86  III|                86] Sicut ergo Boethius Deum proprie dici substantiam
 87  III|        profiteamur personam sicut unum Deum, nec diuersitas personarum
 88  III|              oppositionem ducitur quod Deum tripertitum Augustinus in
 89  III|             omnino substantiae et Deus Deum generet, hoc est Pater Filium,
 90  III|               Qui putat eius potentiae Deum ut se ipsum ipse genuerit,
 91  III|                111] Praeterea, si Deus Deum generat, utique uel se ipsum
 92  III|          utique uel se ipsum uel alium Deum. Alius uero Deus ab alio
 93  III|               At rursus, si falsum sit Deum Patrem esse patrem sui,
 94  III|          patrem sui, utique falsum est Deum Patrem sui esse patrem sui.
 95  III|               credendum est nisi solum Deum Patrem et Filium et Spiritum
 96  III|               maiestatem quam 'ignotum Deum' esse profitentur, omnino
 97  III| generalissimorum subiiciant, utique et Deum, si inter res ipsum comprehenderent,
 98  III|                sunt. Unde liquidum est Deum, qui omnium rerum numero
 99  III|                ait:~ ~Sic intelligamus Deum, si possumus, quantum possumus,
100  III|           nihilque patientem. Quisquis Deum ita cogitat, etsi nondum
101  III|             Sic enim quia hoc illi est Deum esse quod est esse, tam
102  III|          subiecto. Unde manifestum est Deum abusiue substantiam uocari,
103  III|               dicitur, ita ut fortasse Deum solum dici oporteat essentiam.
104  III|             nec etiam iuxta Augustinum Deum proprie dici substantiam,
105  III|          demonstrare. Unde cum dicimus Deum priorem esse mundo siue
106  III|  significationem, ut uidelicet dicamus Deum secundum tempus priorem
107  III|           nouerunt accomodare, qui cum deum in arce nominant, quem animali
108  III|                 ut iam ostendimus, nec Deum substantiam esse nec ipsum
109  III|             praedicamenta distribuunt, Deum penitus nihil esse, quem
110  III|             intellectus manifestandos, Deum autem minime intelligere
111  III|            ideo maior diuersitas inter Deum Patrem et Deum Filium quam
112  III|        diuersitas inter Deum Patrem et Deum Filium quam inter hunc hominem
113  III|            hunc hominem filium, et non Deum Patrem esse Deum Filium?
114  III|                et non Deum Patrem esse Deum Filium? Quid etiam ualet
115  III|              sit ab ipso Deo,uerum est Deum Patrem ex duobus consistere,
116  III|            profecto susceptione mutari Deum contingeret cum esse Dominus
117  III|                3.170] Nemo itaque quia Deum relatiue Patrem uocari nouit
118  III|                etiam omnem naturam aut Deum esse aut ab ipso factam
119  III|             benignitatis processum. Et Deum esse tres personas tantumdem
120  III|              discutere penes ipsum est Deum, a quo haec fides tradita
121   IV|              est sapiens et iusta, ita Deum concedimus esse diuersas
122   IV|            Possumus etiam ita accipere Deum esse trinum in personis
123   IV|                fortassis necesse esset Deum esse trinum in essentia
124   IV|             accipiendam, ac si dicamus Deum esse trinum in personis,
125   IV|              Unde cum dicit Augustinus Deum unum in substantia, trinum
126   IV|               4.9] Quod autem opponunt Deum non esse tres personas nisi
127   IV|               esse multa. Similiter et Deum, licet sit multae personae,
128   IV|              quod iam negauimus omnino Deum esse multa, quia licet sit
129   IV|              illud quod quis receperit Deum esse multa, quantum ad diuersitatem
130   IV|              at arbitror, oportet dici Deum esse trinitatem quam Deum
131   IV|              Deum esse trinitatem quam Deum esse trinum, quod licet
132   IV|   intelligentia esse possit si dicamus Deum trinum, quantum uidelicet
133   IV|           etiam minus tripertitum dici Deum approbamus, licet in sensu
134   IV|        Spiritus Sanctus. Tale est ergo Deum esse tres personas ac si
135   IV|               eo scilicet quod generat Deum Filium, aliud Deus Filius,
136   IV|              VII:~ ~Aliud est, inquit, Deum esse, aliud Patrem esse.~ ~[
137   IV|               est quod uerba nostra ad Deum translata, ut iam supra
138   IV|              uoces, cum a creaturis ad Deum transferuntur, significationem
139   IV|            dicit unitatem Dei uel unum Deum aut simplicitatem Dei et
140   IV|         simplicitatem Dei et simplicem Deum, sicut unitatem animae uel
141   IV|   simplicitatem esse animam sicut esse Deum. Sed qualibet formarum nomina
142   IV|                idem esse unitatem quod Deum, quod minime in caeteris
143   IV|             haec nomina a creaturis ad Deum translata, in creaturis
144   IV|                tantumdem ualeat dicere Deum omnipotentem quantum dicere
145   IV|              termini, ueluti idem esse Deum quod est Pater, etc. Hic
146   IV|             hoc specialiter beneficium Deum intendisse in ipso habitu
147   IV|       incarnatam, ac si dicatur ad hoc Deum incarnatum esse ut uerae
148   IV|           omnia creaturarum nomina, ad Deum translata, ipsi quoque Deo
149   IV|            ipso audiui, ut confiteatur Deum ex se ipso gigni quia Filius
150   IV|              quas tenet rationibus, ut Deum etiam posse decipi profiteatur,
151   IV|       innitatur sectis, ut profiteatur Deum priorem per existentiam
152   IV|               credimus. Ponamus itaque Deum Patrem, ut supra meminimus,
153   IV|        meminimus, diuinam potentiam ac Deum Filium diuinam sapientiam,
154   IV|               ueraciter omnia, ne quid Deum decipere possit aut latere.
155   IV|              manifeste conuincitur nec Deum Patrem esse causam Filii,
156   IV|              quidem obest quod dicimus Deum Patrem principium sine principio
157   IV|            Credimus, inquit, unum esse Deum Patrem et Filium et Spiritum
158   IV|                 Magnum quippe est esse Deum de Deo et esse summum bonum
159   IV|                ipsum. Deus autem Pater Deum Filium in nullo transcendit
160   IV|                credere in Filium Dei, 'Deum de Deo, lumen de lumine' --
161   IV|               sit illa, ita et dicimus Deum a Deo diuersum esse definitione
162   IV|             quod dictum est nullo modo Deum a Deo definitione uel proprietate
163   IV|              ipso -- nihil cogit, quia Deum de Deo esse dicimus propter
164   IV|                quae Deus est, quod est Deum esse de Deo, ideo idem sit
165   IV|     intellectum generat, ut Deus uerus Deum uerum.~ ~Hieronymus, in
166   IV|                obiectum est -- Si Deus Deum generet, uel se ipsum Deum
167   IV|             Deum generet, uel se ipsum Deum uel alium Deum, facile est
168   IV|                se ipsum Deum uel alium Deum, facile est refelli secundum
169   IV|                cerae. Sic et Deus, cum Deum generet, hoc est sit Pater
170   IV|           ipsum ideo generat nec alium Deum.~ ~[4.107] De aeternitate
171   IV|     intellectum generat, ut Deus uerus Deum uerum.~ ~Hieronymus, in
172   IV|                et in Spiritum Sanctum, Deum uerum ex Patre procedentem.~ ~
173   IV|                 Spiritum Sanctum uerum Deum inuenimus in Scriptura et
174   IV|              et mitti perhibet, ita ad Deum Patrem de Spiritu ipso et
175   IV|               utrique patrem assignat, Deum quidem menti et rursum mentem
176   IV|              Macrobius animae ipsi tam Deum quam noun praeferre non
177   IV|              inchoans, cum Verbum apud Deum aeternaliter esse ostenderet
178   IV|             Verbum et Verbum erat apud Deum et Deus erat Verbum. Hoc
179   IV|             Hoc erat in principio apud Deum. Omnia per ipsum facta sunt
180   IV|             Hoc erat in principio apud Deum.~ ~Qui in eo fortasse quod
181   IV|               uel naturas dicemus, aut Deum eas esse profitebimur, cum
182   IV|          quemadmodum omnipotentiam Dei Deum omnipotentem esse ponimus,
183   IV|        sapientiam Dei nihil aliud quam Deum sapientem esse intelligimus,
184   IV|                ita et paternitatem Dei Deum Patrem esse concedamus,
185   IV|           quibus nemo umquam nominibus Deum appellauerit.~ ~[4.155]
186   IV|            habet ad Filium, nullo modo Deum Patrem uel etiam Deum esse
187   IV|             modo Deum Patrem uel etiam Deum esse annuamus; sed omnino
188   IV|               per hoc has proprietates Deum esse concedamus, cum ipsae,
189   IV|            Iudaei uel gentes. Cum enim Deum esse Patrem et Filium et
190   IV|          Sanctum tale sit, ut diximus, Deum esse potentiam, ut dictum
191   IV|       abhorrent, cum uidelicet audiunt Deum Patrem et Deum Filium, in
192   IV|       uidelicet audiunt Deum Patrem et Deum Filium, in sensum uerborum
193    V|               de ratione credendi unum Deum discussio, et quod unum
194    V|                ipse perhibet Apostolus Deum sui notitiam reprobis quoque
195    V|                 quia, cum cognouissent Deum, non sicut Deum glorificauerunt
196    V|           cognouissent Deum, non sicut Deum glorificauerunt aut gratias
197    V|         saeculum, quomodo ipsius mundi Deum et creatorem non facilius
198    V|            disponuntur consilium, alii Deum, alii naturam ipsam rerum,
199    V|          manifestum arbitror. Quem nos Deum dicimus.~ ~[5.9] De cuius
200    V|              plures, atque unum potius Deum ac Dominum omnium quam plures
201    V|          omnium esse constet. Quem nos Deum dicimus ac summum iure profitemur
202    V|               plures sint dii, quomodo deum quemcumque summum bonum
203    V|            amore nec timore uereremur, Deum, penitus ignoraremus? Quae
204    V|             qua ratione malint eligere Deum non esse quam esse, et cum
205    V|      impotentiam.~ ~[5.20] Nemo itaque Deum impotentem in aliquo dicere
206    V|         omnibus quae efficere possumus Deum potentem praedicabimus,
207    V|           deponere non potest. Quam et Deum esse concedi conuenit.~ ~[
208    V|           saluari a Deo, possibile est Deum hunc saluare. Non enim possibile
209    V|           saluari a Deo, possibile est Deum hunc saluare. Et si non
210    V|                Et si non sit possibile Deum hunc saluare, non est possibile
211    V|               saluari quem nonnisi per Deum saluari posse constat. Quod
212    V|        singulorum permittit natura, et Deum ex ipsa summa sua bona uoluntate
213    V|           Visum autem itaque nobis est Deum -- qui summe bonus est nec
214    V|              hoc rationem exigat quare Deum uelle non oportuerit aut
215    V|              quia et hanc ipsam in eis Deum amare conspiciunt, a cuius
216    V|               sua quaerere, ac per hoc Deum, qui singulariter ipsa quoque
217    V|              motum animi ad diligendum Deum et proximum propter Deum'.
218    V|               Deum et proximum propter Deum'. Deum autem nullum omnino '
219    V|                proximum propter Deum'. Deum autem nullum omnino 'motum
220    V|              positas rationes oporteat Deum in omnibus quae agit plus
221    V|    praescientia.~ ~[5.56] Patet itaque Deum quam dignum exstiterit,
222    V|            superiorum rationum acumina Deum omnia quae facit necessario
223    V|            dicimus quoniam necesse est Deum hunc saluare, uim ipsam
224    V|               5.58] Necesse est itaque Deum id facere quod non est necesse
225    V|         possibile est hunc saluari per Deum' et 'possibile est Deum
226    V|                Deum' et 'possibile est Deum hunc saluare', ibi ad naturam
227    V|            uero dicitur 'possibile est Deum saluare hunc', tale est