Liber

  1    I|              hoc scilicet quod diuina substantia spiritualis est, non corporea,
  2    I|              aeternaliter ex ipsa mea substantia es. Nam quia in aeternitate
  3    I|       generatur. Et sapientia in ipsa substantia siue essentia potentia est,
  4    I|             sapientiam ex ipsa Patris substantia, in qua est, gigni. Tale
  5    I|             in illa spirituali diuina substantia. 'Excogitare' dicitur Deus
  6    I|            indiuidua et incommutabili substantia consistere perhibet ac rursus
  7    I|             in se ipso simplex omnino substantia est, et ex natura diuinitatis
  8    I|             in suo statu perseuerante substantia itemque alia qua inseparabilis
  9    I|            eadem et diuersa concurrat substantia, addit, his duobus in ipsa
 10    I|               et indiuidua sit in una substantia et diuidua secundum effecta.
 11    I|          Spiritus ipse et idem sit in substantia cum Deo et noy, id est cum
 12    I|              est, ex diuidua constare substantia; uerum etiam ea per temporum
 13    I|             in suo statu perseuerante substantia.~ ~Sed quod uariabilis per
 14    I|             mixtum ex indiuidua in se substantia et diuidua per coniugationem
 15    I|             nota definitio animalis: 'substantia animata sensibilis'. Quis
 16    I|                nasci' uero hoc est de substantia ipsa Patris existere, proprium
 17   II|              sit dum aduiuis bene uti substantia tua, quam tuo labore quaesita
 18  III|       Apostolus:~ ~Fides, inquit, est substantia sperandarum rerum, argumentum
 19  III|            penitus ac simplici diuina substantia et de generatione Verbi
 20  III|        personarum una et eadem omnino substantia et indiuidua penitus et
 21  III|              una et indiuidua penitus substantia atque omnino simplex essentia,
 22  III|            esse unam ab alia, non aut substantia dissimilem aut numero, ut
 23  III|              sit eadem penitus diuina substantia. Sed alius est in persona
 24  III|              ille ex diuersae speciei substantia, sed alius, ut dictum est,
 25  III|              quarum unica est penitus substantia singularis, nullam partium
 26  III|            ista nominis Trinitas sine substantia personarum, sicut Sabelliani
 27  III|            res diuersa ab ipsa diuina substantia. Similiter enim 'homo albus'
 28  III|          sapiens' ex ipsa diuinitatis substantia et sapientia constitueretur,
 29  III|       corruptionem, id est egressum a substantia, quam per illam formam incurrat.
 30  III|            substantiam, his uerbis:~ ~Substantia in illo non est uere substantia
 31  III|       Substantia in illo non est uere substantia sed ultra substantiam.~ ~
 32  III|          accidentem, sed eam quae sit substantia et ultra substantiam. Item
 33  III|        uidemur, sed eam quae sit ipsa substantia talis qualem esse dicimus
 34  III|          Boethius in eodem cum ait:~ ~Substantia in illo non est uere substantia
 35  III|       Substantia in illo non est uere substantia sed ultra substantiam~ ~
 36  III|               3.87] Cum itaque diuina substantia singularis prorsus et unica
 37  III|          personarum sit eadem penitus substantia quae est et altera nec ulla
 38  III|               sit eadem essentialiter substantia, sed magis discretae eorum
 39  III|         unitatem, ut et trinus sit in substantia dicendus Deus?~ ~[3.93]
 40  III|            Aut si idem penitus in Deo substantia sit et personae, ut uidelicet
 41  III|              ut uidelicet nihil aliud substantia sit quam personae uel personae
 42  III|            personae uel personae quam substantia, numquid si unus est Deus
 43  III|           numquid si unus est Deus in substantia, unus est et in personis?
 44  III|             in personis, trinus et in substantia?~ ~[3.94] Quomodo etiam
 45  III|          unumquodque quod existit aut substantia sit aut forma in substantia
 46  III|           substantia sit aut forma in substantia subsistens, sicut est albedo
 47  III|                 3.97] Aut et cum Deus substantia sit et hoc nomen 'deus'
 48  III|              dicitur Deus trinus quam substantia trina uel quam Pater trinus?
 49  III|         trinus? Sicut enim una tantum substantia est et unus Pater, ita etiam
 50  III|           Trinus etiam Deus uel trina substantia quid aliud sonat quam tres
 51  III|            illa et unaquaeque ipsarum substantia sit et Deus, et non sint
 52  III|          plura quorum unumquodque est substantia? Ipsum nempe plurale uocabulum
 53  III|      unaquaeque ipsarum Deus sit siue substantia?~ ~[3.102] Quod si ideo
 54  III|           licet unaquaeque personarum substantia sit siue Deus, nulla est
 55  III|       differentia ad aliam in eo quod substantia est uel Deus, profecto eadem
 56  III|             indiuidua prorsus ac mera substantia, aut hic qui Pater est,
 57  III|            sicut et Filius, cum eadem substantia quae Pater est, carnem susceperit,
 58  III|         Filius est, cum eadem penitus substantia sit utriusque personae?~ ~[
 59  III|             est Pater Filium, numquid substantia substantiam generat? Et
 60  III|              Et cum eadem sit penitus substantia quae generatur cum ea quae
 61  III|               ratione, cum una tantum substantia sit trium personarum, ut
 62  III|               uidelicet eadem penitus substantia Patris quae Filii sit et
 63  III|         Sancti, ipse Filius tantum ex substantia Patris dicitur esse et non
 64  III|         Patris dicitur esse et non ex substantia Spiritus Sancti uel sua?~ ~[
 65  III|             est diuinitas spiritualis substantia est non corporalis. At uero
 66  III|               subtilitatis sit diuina substantia, atque animae a natura corporum
 67  III|            Est tamen sine dubitatione substantia, uel, si melius hoc appellatur,
 68  III|           iuxta philosophos ipse Deus substantia sit dicendus, facile conuinci
 69  III|             omnino non possint, cuius substantia nec accidentibus uariari
 70  III|                conceperit. Neque enim substantia non est Deus, si uere subsistentiae
 71  III|           ipso attendamus. Nec rursus substantia est, si usitatam nominis
 72  III|               illo argumento non esse substantia Deus aperte ostenditur quo
 73  III|             substantiam his uerbis:~ ~Substantia est quod omnibus accidentibus
 74  III|           subiecta est; albedo igitur substantia non est.~ ~[3.123] Ipse
 75  III|          relatiue dominatur), ita iam substantia non erit substantia, quia
 76  III|               iam substantia non erit substantia, quia relatiuum erit. Sicut
 77  III|        dicimus. Absurdum est autem ut substantia relatiue dicatur. Omnis
 78  III|            simplices proprie dicuntur substantia.~ ~Item:~ ~Nefas est autem
 79  III|                atque illa bonitas non substantia sit uel potius essentia,
 80  III|            quod proprie dicitur, siue substantia quod abusiue, utrumque ad
 81  III|          essentia Trinitas, una etiam substantia.~ ~[3.124] Ex his itaque
 82  III|            Augustinum proprie dicatur substantia, nec ullo modo iuxta philosophos,
 83  III|               est ensis et mucro, uel substantia et corpus siue animal siue
 84  III|              numero penitus utriusque substantia. Verbi gratia, in hac imagine
 85  III|          Quamuis enim haec definitio 'substantia coloratasomnibus et solis
 86  III|            modo non possunt dici idem substantia et corpus, uel album et
 87  III|               sit utrumque, sicut est substantia et corpus, uel album et
 88  III|            durum. Non enim ex eo quod substantia est corpus est, uel ex eo
 89  III|            sunt, quarum eadem penitus substantia est; eadem, inquam, essentialiter
 90  III|               numero, sicut eadem est substantia ensis et gladii uel huius
 91  III|              rursus adiecit:~ ~Itaque substantia unum sunt, personis ac nominibus
 92  III|             quia uidelicet ex eo quod substantia est hoc solummodo exigit,
 93  III|       differunt, diuersas res ab ipsa substantia diuina ponant, nullo modo
 94  III|        intelligi res diuersas ab ipsa substantia quae ad aliquid relatiue
 95  III|         facilius de incommutabili Dei substantia, debemus accipere, ut ita
 96  III|             eius gratiam regeneramur. Substantia itaque nostra mutatur in
 97  III|           longe ante posuimus, diuina substantia ideo simplex dicatur quod
 98  III|               miraris in eadem diuina substantia tres personas distingui
 99  III|     diuersitas, cum eadem sit ipsarum substantia, non aliter distingui potest
100  III|               personam accipiunt, pro substantia scilicet rationali ubi uidelicet
101  III|          naturae rationalis indiuidua substantia.~ ~Quae quidem nequaquam
102   IV|             est Socrates uel quod est substantia, immo ipse unus est in substantia
103   IV|     substantia, immo ipse unus est in substantia et trinus in personis secundum
104   IV|               Augustinus Deum unum in substantia, trinum in uocabulis, tale
105   IV|               et eadem penitus diuina substantia.~ ~[4.13] Dicamus itaque
106   IV|             idem penitus cum illis in substantia siue in his quae statim
107   IV|      unumquodque quod existit sit uel substantia uel forma, quomodo multa
108   IV|            quippe anima seu quaelibet substantia est multa definitionibus,
109   IV|              dicitur Deus trinus quam substantia trina, rationabiliter interrogatur;
110   IV|              personarum sit Deus siue substantia, neque una persona sit alia,
111   IV|          separatio nostra quidquam in substantia confert ei quod remanet
112   IV|              personarum Deus est siue substantia, quarum eadem penitus est
113   IV|      unaquaeque ipsarum sit Deus siue substantia, non ideo oportet tres deos
114   IV|              Latinis una essentia uel substantia, tres personae, quia, sicut
115   IV|          sermone Latino essentia quam substantia solet intelligi.~ ~Item:~ ~
116   IV|       personae, in ipsa quoque diuina substantia dicere non recusent, sicut
117   IV|             una penitus sit utriusque substantia. Sic etiam, licet eadem
118   IV|             eadem sit Patris et Filii substantia, diuersum est tamen esse
119   IV|         Filium, non est tamen diuersa substantia.~ ~Idem in VII:~ ~Aliud
120   IV|              utrorumque essentia siue substantia. Nec dicas hanc personam
121   IV|             sit unitus, sitque diuina substantia aeterna, humana non aeterna --
122   IV|               species ex ipsa generis substantia nasci et confici habeant
123   IV|             iam in rege nostra regnat substantia, et illic semper mente membris
124   IV|                cum in una diuinitatis substantia tres personae conueniant,
125   IV|           diuersa agant, aut in eadem substantia diuersas habeant uires diuersae
126   IV|          miramur, cum sit una penitus substantia siue essentia trium personarum,
127   IV|            illa, cum ipsa diuinitatis substantia carnem susceperit quae una
128   IV|           eius riuum quorum eadem est substantia, ad diuinae generationis
129   IV|               exemplum, ubi eadem est substantia generantis et geniti, inducente.
130   IV|              quod non est simul eadem substantia fontis et riui atque stagni,
131   IV|     successionem temporis eadem aquae substantia diuersis modis se habeat,
132   IV|        numquam simul eadem numero sit substantia fontis et riui uel stagni,
133   IV|                in qua eadem simul sit substantia generantis et generati,
134   IV| proportionibus in una et eadem diuina substantia tres personas, proprietatibus
135   IV| constitutionibus, cum sit una penitus substantia constituentis et constituti,
136   IV|            materiata, uel est Filius. Substantia uero eadem est, proprietates
137   IV|         penitus indiuidua illis inest substantia.~ ~[4.101] Quod itaque perhibet
138   IV|                ex ipsa uidelicet eius substantia et nulla alia interueniente
139   IV|           concilii symboli:~ ~Quod de substantia Patris natus est semper,
140   IV|           uero dicitur Filius esse ex substantia Patris tantumdem hoc loco
141   IV|               hoc loco sonat 'esse ex substantia Patris' quantum 'gigni ex
142   IV|             is qui gignitur, in eo de substantia patris esse dicitur, quod
143   IV|             conuersum aliquid de ipsa substantia corporis patris in corpus
144   IV|               tale sit Filium esse ex substantia Patris ac si dicatur gigni
145   IV|            gignitur, ita solummodo ex substantia Patris esse dicitur, non
146   IV|            esse dicitur, non etiam ex substantia sui uel Spiritus Sancti --
147   IV|         Nicaenique symboli:~ ~Quod de substantia Patris natus est semper,
148   IV|              generatur ex ipsa Patris substantia est, cum ipsa, ut dictum
149   IV|                hoc est ex ipsa Patris substantia esse. Spiritus uero minime
150   IV|            enim flatus ille corporeus substantia Spiritus Sancti fuit, sed
151   IV|                non aliunde sed de sua substantia~ ~non de aliena sed de sua
152   IV|                non aliunde sed de sua substantia'. Sed et secundum hoc quod
153   IV|               nascendo ex ipsa Patris substantia est. Spiritus uero Sanctus
154   IV|      exemplorum refelli. Solis quippe substantia et splendida est et illuminabilis,
155   IV|         ponamus hominem in sua manere substantia, hoc est aliquem in se ipsum
156   IV|            filii sui, cum ipsa omnino substantia non sit, ut ex se ipsa filium
157   IV|          relatio substantiae est quam substantia. Sed haec nunc satis.~ ~[
158    V|               ac simplici diuinitatis substantia, iuuat in huius summi boni
159    V|               habere incorporea qucat substantia. -- Quibus quidem obiectis,
160    V|             eius corporea et compacta substantia.~ ~[5.21] Non absurde tamen