Liber

  1    I|           Dei, quam Spiritum Sanctum dicimus, insinuatur, sicut in eo
  2    I|          uisionem mentis et oculorum dicimus ita locutionem seu uerbum
  3    I|             uerbum cordis quodammodo dicimus sicut et oris, iuxta illud
  4    I|              uerbum mentis' hoc loco dicimus.~ ~[1.17] In Deo autem ipsa
  5    I|      contrario hoc loco solum Patrem dicimus ingenitum, secundum hoc
  6    I|          secundum hoc quod ingenitum dicimus solum Patrem, in eo scilicet
  7    I|         clerici sint, et confessores dicimus ad differentiam martyrum,
  8    I|             omnisapientiam' sicut et dicimus omnipotentiam. Unde et scriptum
  9    I|       angelos uel caelestes spiritus dicimus. Unde in Enchiridion ita
 10    I|          Filium, quem sapientiam Dei dicimus, ex Deo Patre aeternaliter
 11    I|            genus', quod animam mundi dicimus, tale est ac si tertiam
 12    I|              sicut et animam hominis dicimus non alicuius membri humani.
 13    I|           Dei, quam Spiritum Sanctum dicimus, cordibus humanis per fidei
 14    I|            angelos atque archangelos dicimus seu dominationes. 'Corpora'
 15   II|            iustitiam.~ ~Et rursum:~ ~Dicimus quoniam reputata est Abrahae
 16   II|        perfectam anachoretarum uitam dicimus. Quos quidem iuxta Hieronymum
 17  III|             se habet, ut cum aliquid dicimus, rationem praecedat auctoritas.
 18  III|             se habet, ut cum aliquid dicimus rationem praecedat auctoritas.
 19  III|      conseruet. Tres quippe personas dicimus ab inuicem suis proprietatibus
 20  III|         tantum ualet. Non ergo aliud dicimus quam 'non filium'.~ ~Item:~ ~'
 21  III|               Plures quippe personas dicimus quia tres personas praedicamus,
 22  III|           esse', propterea sicut non dicimus tres essentias, sic non
 23  III|              tres essentias, sic non dicimus tres magnitudines.~ ~[3.
 24  III|           Unde sanctam et indiuiduam dicimus Trinitatem, cum nulla in
 25  III|         naturam istam boni simplicem dicimus quia est Pater in ea solus
 26  III|           substantiam.~ ~Item:~ ~Cum dicimus, inquit, 'Deus', substantiam
 27  III|          ultra substantiam. Item cum dicimus 'magnus' uel 'maximus',
 28  III|         substantia talis qualem esse dicimus ultra substantiam.~ ~[3.
 29  III|              103] Quomodo etiam uere dicimus 'tres personae sunt' si
 30  III|        sequitur, ut uidelicet de quo dicimus 'ambulat' dicamus 'est ambulans',
 31  III|              ambulans', et de quibus dicimus 'ambulant' dicamus 'sunt
 32  III|         apparet quod de quibuscumque dicimus 'sunt', dici oportet 'sunt
 33  III|              ita nec tres sapientias dicimus. Sic enim quia hoc illi
 34  III|           est subsistere substantiam dicimus. Absurdum est autem ut substantia
 35  III|        uolumus demonstrare. Unde cum dicimus Deum priorem esse mundo
 36  III|             eum a creaturis differre dicimus, licet Porphyrius in tractatu '
 37  III|            Totidem modis e contrario dicimus 'diuersum' ac fortassis
 38  III|             cum aliquo essentialiter dicimus quorum eadem numero est
 39  III|   identitatem definitionis. Cum enim dicimus~ ~Mulier damnauit mundum
 40  III|     particularibus plures.~ ~[3.146] Dicimus etiam idem pro incommutato
 41  III|          aliquo. Totidem etiam modis dicimus 'diuersus' siue 'differens',
 42  III|             uel mutatione.~ ~[3.148] Dicimus autem ea ab inuicem essentialiter
 43  III|      disparata diuersa essentialiter dicimus, cum uidelicet essentia
 44  III|            quam quidem acceptationem dicimus rem aliam simplicem, aliam
 45  III|           ergo essentialiter diuersa dicimus quae ita ab inuicem sunt
 46  III|           15O] Diuersa quippe numero dicimus quae adeo tota essentiae
 47  III|              communicent. Sed et cum dicimus aliquem solam domum possidere,
 48  III|          alia diuisiui, sicut et cum dicimus 'infinitum', aliud secundum
 49  III|        aliter hunc statum illum esse dicimus, nisi idem sit definitione
 50  III|             istas deponant. Cum enim dicimus loca diuersa, 'diuersa'
 51  III|              loca diuersa, 'diuersa' dicimus secundum continentiam, non
 52  III|    concludere non habent. Sic et cum dicimus Spiritum Sanctum multiplicem
 53  III|          uobis.~ ~[3.162] Sed et cum dicimus: opifex alius pictor, alius
 54  III|            conuenit siue ex officio, dicimus alium et alium secundum
 55  III|  Confundentes Arrium, unam eamdemque dicimus Trinitatis substantiam.
 56  III|           proprietates quasi propria dicimus, eo scilicet modo quo dicit
 57  III|             assignat. Et quemadmodum dicimus substantiae proprium esse
 58  III|              exigit, et rei informis dicimus proprium esse quod non habet
 59  III|           Patris istud esse proprium dicimus, illud Filii atque illud
 60  III|              loco diuersam ab altera dicimus eo quod definitione ab ea
 61  III|             erit. -- Et fortasse cum dicimus in Deo personas diuersas,
 62  III|             sicut in grammatica, cum dicimus tres personas, detenninate
 63  III|             supra meminimus, ita cum dicimus in diuinitate tres personas,
 64  III|           Personas etiam comoediarum dicimus, ipsos uidelicet homines
 65   IV|           quod sapientis. Sicut ergo dicimus hanc animam esse diuersam
 66   IV|              una persona. Quippe cum dicimus 'trinus in personis', hoc
 67   IV|             satis docuimus. Cum uero dicimus 'trinus in essentia, hoc
 68   IV|              Trinitatem in re accipi dicimus, ut in eo quod ipse Deus
 69   IV|              addimus ad personas cum dicimus tres personas, ideoque non
 70   IV|          etiam sanctam et indiuiduam dicimus Trinitatem.~ ~[4.11] Poterit
 71   IV|            et conclusionem conuenire dicimus in terminis et in aliis
 72   IV|                   4.18] Quippe sicut dicimus aliquid diuersum a se ipso
 73   IV|            eas diuersos esse colores dicimus, cum non sint colores specie
 74   IV|              ideo multos intellectus dicimus, cum haec diuersa concipiant
 75   IV|              tamen ideo multas uoces dicimus siue multas essentias.~ ~[
 76   IV|          ille non tamen diuersa loca dicimus dolium ipsum et domum. Alioquin
 77   IV|              quia multos homines non dicimus nisi multis animabus uegetatos.~ ~[
 78   IV|            siue homo, non ideo tamen dicimus multos intellectus uel multos
 79   IV|            Socrates uel tres homines dicimus, cum sit trium personarum
 80   IV|         quippe hominem tres opifices dicimus esse secundum trium officiorum
 81   IV|           essentiam. quemadmodum nos dicimus tres personas, unam essentiam
 82   IV|           quare potius tres personas dicimus quarn tres deos aut tres
 83   IV|          grammaticos plures personas dicimus sed non plures homines.
 84   IV|          Obiectum est quoque quomodo dicimus 'personae sunt' nisi dicamus '
 85   IV|              hoc modo dictum est quo dicimus 'Athenae sunt' uel 'hic
 86   IV|           constructionem, ueluti cum dicimus 'numerus est', hoc est unitates
 87   IV|           eadem essentia: ueluti cum dicimus ensem et gladium esse multiuoca.
 88   IV|          eadem.~ ~Cum autem figurate dicimus 'sunt' ubicumque scilicet
 89   IV|         tamen hunc statum illum esse dicimus hoc est risibile idem esse
 90   IV|              eumdem uel diuersum non dicimus nisi secundum expressam
 91   IV|             in animam. Non tamen ita dicimus unitatem uel simplicitatem
 92   IV|        fortasse aliquos poterit quod dicimus indiuisa opera Trinitatis,
 93   IV|             re ferruntur. Neque enim dicimus animam ambulare uel comedere
 94   IV|            siue stagni, sicut semper dicimus substantiam Patris esse
 95   IV|           ipsa. Nec tamen ideo minus dicimus ceream imaginem esse ex
 96   IV|            Et rursus imaginem ceream dicimus esse materiatam ex ipsa
 97   IV|              et non 'proprie' partem dicimus sapientiam quod nulla sit
 98   IV|         partem quamdam omnipotentiae dicimus sapientiam, quod cum ipse
 99   IV|            eius potentias quodammodo dicimus, quantum ad effecta scilicet,
100   IV|           agere potest secundum quod dicimus eum diuersa agere, cum unum
101   IV|         Spiritum Sanctum multiplicem dicimus seu etiam septem spiritus,
102   IV|      praedicantur. 'Materiam' quidem dicimus secundum hoc quod aliquid
103   IV|               Sed nec recte materiam dicimus, nisi quae tempore quoque
104   IV|            quemadmodum illud ex illa dicimus generari, secundum hoc quod
105   IV|               Sed nec causam proprie dicimus nisi ad effectum, cum relatiue
106   IV|              illud quidem obest quod dicimus Deum Patrem principium sine
107   IV|              creaturarum. Quippe cum dicimus 'de principio', non addimus '
108   IV|          respondeo quod, quemadmodum dicimus hominem ab homine esse diuersum
109   IV|         persona non sit illa, ita et dicimus Deum a Deo diuersum esse
110   IV|         cogit, quia Deum de Deo esse dicimus propter personas ipsas,
111   IV|         genitum esse. Neque enim cum dicimus: aut quod Filius ex Deo
112   IV|             hoc ipsum quod perfectum dicimus, multum ab illius ueritatis
113   IV|            agimus. Tunc enim 'nasci' dicimus cum nondum completa est
114   IV|              sono quia et nos Latine dicimus quod illi Graece. Sicut
115   IV|               Istum Spiritum Sanctum dicimus Patri et Filio esse coaequalem,
116   IV|         nonnulli mouentur ex eo quod dicimus Filium a Patre per generationem
117   IV|          minorem Patre, non aequalem dicimus.~ ~[4.143] Nous 'posteriora
118   IV|           simplex, multiplicem tamen dicimus et septem spiritus appellamus
119   IV|        ueluti hoc ipsum quod donatum dicimus. Nam sempiterne Spiritus
120   IV|            necessitate non sit, quem dicimus ipsum affectum Dei esse
121   IV|           proprietates, non tres res dicimus, id est non tres essentias,
122   IV|     proprietatibus dicatur. Cum enim dicimus hominem esse, tale est ac
123   IV|         nihil asserentes de eis quae dicimus, nec ueritatem docere intendentes,
124    V|              arbitror. Quem nos Deum dicimus.~ ~[5.9] De cuius nunc unitate
125    V|          esse constet. Quem nos Deum dicimus ac summum iure profitemur
126    V|            uoluntati resistere posse dicimus, nec eam aliquo impediri
127    V|         necessario fieri. Quippe cum dicimus quoniam necesse est Deum
128    V| necessitudinem teneat. Similiter cum dicimus 'possibile est hunc saluari
129    V|             Sic et 'uocem' audibilem dicimus, hoc est aptam ex se ipsa