Liber

   1  Cap|              distinctio trium personarum in Deo uel quid sonent in ipso
   2  Cap|        personarum in Deo uel quid sonent in ipso haec nomina personarum '
   3  Cap|                dicatur Spiritus Sanctus. In quo etiam ea quae de anima
   4  Cap|           testimoniorum totus scribitur. In quo de uita et uirtutibus
   5  Cap|             Tertius continet inuectiones in dialecticos et eos omnes
   6  Cap|  incommutabilitate huius summi boni quod in nullo crescere uel minui
   7    I|               nisi dextram.~ ~[1.2] Unde in Enchiridion beatus Augustinus:~ ~
   8    I|                sineret mali aliquid esse in operibus suis, nisi usque
   9    I|               taceret et de malo.~ ~Idem in XI De ciuitate Dei, de bonitate
  10    I|              Filium et Spiritum Sanctum, in diuinitate confiteri, ac
  11    I|                huiusmodi seu processione in sequentibus, prout poterimus
  12    I|            assignare tentabimus.~ ~[1.5] In his itaque tribus, potentia
  13    I|                 sapiens sit et discretus in agendo, sed minime possit,
  14    I|                  affectu non commouetur. In quo autem haec tria concurrunt,
  15    I|              profecto uere bonum esse et in omnibus perfectum constat,
  16    I|                 perfectum constat, atque in eius regimine cuncta quae
  17    I|                  Dei sapientia incarnata in praedicatione sua eam rectissime
  18    I|               Causas autem horum nominum in sequentibus assignabimus,
  19    I|              nomina ad haec distinguenda in Deo translata sint a consuetis
  20    I|               quo omnia, per quem omnia, in quo omnia; et facilius haec
  21    I|           anteponit. Cum enim dicitur:~ ~In principio creassit Deus
  22    I|               modo insinuetur pluralitas in Deo quomodo et Trinitas,
  23    I|                       1.9] Ubi et statim in sequentibus distinctionem
  24    I|                Dixit Deus fiat~ ~hoc est in coaeterna sapientia sua
  25    I|          postmodum conuincemus.~ ~[1.10] In eo quoque quod scriptum
  26    I|               dicimus, insinuatur, sicut in eo quod dicitur Dixit Deus
  27    I|            potest quam illud quod postea in creatione hominis subiungitur
  28    I|               creandum hominem aut ad se in aliquo iuuandum, cum ipse
  29    I|              Patrem per potestatem, quam in caeteras creaturas accepit,
  30    I|              illud attinere uidetur quod in sequentibus per serpentem
  31    I|                  ut superius dictum est, in Hebraeo sonat 'heloim';
  32    I|            diuinae substantiae psalmista in eodem aperit, cum post trinam
  33    I|         prolationem unum tantummodo Deum in tribus personis intelligens,
  34    I|          manifestatur. Unde scriptum est in Ecclesiastico:~ ~In lingua
  35    I|                  est in Ecclesiastico:~ ~In lingua enim agnoscitur sapientia,
  36    I|         sapientia, et sensus et doctrina in uerbo sensati.~ ~Hinc etiam
  37    I|                  iuxta illud psalmistae: In corde et corde locuti sunt
  38    I|               recte~ ~quale et illud est in Euangelio:~ ~Dixerunt intra
  39    I|               Veritas:~ ~Non quod intrat in os, inquit, coinquinat hominem,
  40    I|               hoc loco dicimus.~ ~[1.17] In Deo autem ipsa eius cogitatio
  41    I|                   ut supra meminimus cum in diuersis rerum creationibus
  42    I|                   cuncta Deum condidisse in Verbo, hoc est in sapientia
  43    I|             condidisse in Verbo, hoc est in sapientia sua ostendit,
  44    I|                  ait:~ ~Qui fecit caelos in intellectu~ ~hoc est ad
  45    I|               quo eos primum ordinauerat in uerbo mentis, id est in
  46    I|                  in uerbo mentis, id est in conceptu suae perpetuae
  47    I|          intelligibili, beatus Gregorius in Homilia euangeliorum VII
  48    I|              Iohanne attestante qui ait: In principio erat Verbum. Ex
  49    I|                 Verbum praecedit.~ ~Idem in Homilia XXIII, de Iohanne
  50    I|            Baptista:~ ~Ego uox clamantis in deserto. Ideo, inquit, uox
  51    I|            dicere: sicut uerbum audibile in auditore praecedit intelligibile,
  52    I|          intelligentiae locutionem, quae in mente formatur, ad cuius
  53    I|      intellectualis ac perpetua locutio, in cuius prouidentia omnium
  54    I|                  et transeuntem, sed uim in perpetuo manentem.~ ~[1.
  55    I|                sit intelligendum, aperte in Ecclesiastico monstratur
  56    I|               Fons sapientiae Verbum Dei in excelsis... etc.~ ~[1.23]
  57    I|             effectum quam causam ponere, in proferente quidem causam,
  58    I|                proferente quidem causam, in audiente effectum, quia
  59    I|              generatur, ut eumdem rursus in auditore generet intellectum.
  60    I|                cognatione non indecenter in eorum nominibus mutuas fieri
  61    I|                licet translationes. Quod in rebus quoque et nominibus
  62    I|                diuina est potentia sicut in sequentibus assignare conabimur,
  63    I|                 Maximus quoque episcopus in Expositione symboli quod
  64    I|                apostolorum, quae legitur in quinta quadragesimae dominica,
  65    I|              insinuat:~ ~Credis, inquit, in Deum Patrem omnipotentem.
  66    I|                Deum Patrem omnipotentem. In Deo natura innascibilis
  67    I|                  Deo natura innascibilis in Patre Unigeniti ueritas,
  68    I|                 Patre Unigeniti ueritas, in omnipotente plenitudo uirtutis
  69    I|              Pater~ ~ac si aperte dicat: in eo quod est Deus ingenitus
  70    I|                  atque hoc nomen 'Pater' in hac persona ita ipsam diuinam
  71    I|          sapientiam nec benignitatem Dei in ea distinguere habeat, sed
  72    I|               Filioque procedentem. Idem in Expositione fidei Catholicae
  73    I|          ingenitum dicimus solum Patrem, in eo scilicet quod non est
  74    I|            Filium ex Deo Patre, 'summum' in eo uocant quia ab alio non
  75    I|                  ipse per hoc potestatem in omnibus quasi specialiter
  76    I|                 omnia possit, nulli alii in aliquo obnoxius quasi ab
  77    I|            omnium existentiae natura; et in omnibus aliis tamquam naturaliter
  78    I|            dictum est, obtinere uideatur in his quae ab ipso esse habeant,
  79    I|           trahunt. Ipse uero solus sicut in existentia summus est, hoc
  80    I|                non ab alio, ita et summa in eo dicatur potestas quod
  81    I|                  accipiat. Quod uero ait in hoc nomine 'Deus' ostendi
  82    I|           Spiritus tuus bonus deducet me in terram rectam etc.~ ~[1.
  83    I|                 etiam sanctus Augustinus in I Super Genesim, eo loco
  84    I|             commemoraretur Spiritus Dei, in quo sancta eius beneuolentia
  85    I|                amor est'. Unde et Paulus in salutationibus suis quas
  86    I|              itaque Spiritus Sanctus tam in columba quam in igne reuelari
  87    I|              Sanctus tam in columba quam in igne reuelari elegerit,
  88    I|              Ignem ueni, inquit, mittere in terram~ ~id est caritatem
  89    I|                sunt caritatis rami, unus in Deum, alius in proximum
  90    I|                rami, unus in Deum, alius in proximum extenditur; et
  91    I|                nomen unius personae, cum in alia significatione acceptum
  92    I|                 Spiritus Sanctus.~ ~Idem in XV:~ ~Multis exemplis doceri
  93    I|                qui usque ad mortem etiam in confessione diuini nominis
  94    I|                  substantia es. Nam quia in aeternitate nihil est praeteritum
  95    I|        Permanebit cum sole et ante lunam in generatione et generationem,
  96    I|                 rursum: Tecum principium in die uirtutis suae in splendoribus
  97    I|          principium in die uirtutis suae in splendoribus sanctormsm:
  98    I|                 Dei cuius tamen Spiritus in his fidelibus quos uult
  99    I|               Patris uestri qui loquitur in uobis.~ ~[1.40] Hieronymus
 100    I|                pecoris descendat deorsum in terram? illud quod dictum
 101    I|        demonstrare. Pronomen enim "quis" in scripturis sanctis non pro
 102    I|             coaeternitas cum Patre plane in Prouerbus monstratur his
 103    I|                     Ego sapientia habito in consilio. Dominus possedit
 104    I|            consilio. Dominus possedit me in initio uiarum suarum, antequam
 105    I|             conceptum parturitur, utique in ipso est a quo generatur.
 106    I|                  generatur. Et sapientia in ipsa substantia siue essentia
 107    I|                  ipsa Patris substantia, in qua est, gigni. Tale est
 108    I|                  diuinam potentiam omnia in sapientia pro bonitatis
 109    I|              suae arbitrio disponere, ut in ipso ludo ipsum bonitatis
 110    I|           sapientiae.~ ~[1.43] Item idem in eisdem Prouerbiis de Filio
 111    I|                fidei nostrae testimonium in Ecclesiastico occurrit,
 112    I|              quippe est ibi:~ ~Sapientia in multitudine electorum habebit
 113    I|                ante omnem creaturam. Ego in caelis feci ut orfretur
 114    I|                  texi omnem terrarn. Ego in altissimis habitaui, et
 115    I|                habitaui, et thronus meus in collumna nubis. Gyrum caeli
 116    I|                 qui creauit me requieuit in tabernaculo meo et dixit
 117    I|           tabernaculo meo et dixit mihi: in Iacob inhabita et in Israel
 118    I|               mihi: in Iacob inhabita et in Israel hereditare, et in
 119    I|                 in Israel hereditare, et in electis meis mitte radices.~ ~[
 120    I|                  mitte radices.~ ~[1.45] In eodem quoque libro apertissime
 121    I|        peccatorum remissionem consistere in incarnatione diuinae sapientiae,
 122    I|          dicerentur, summa totius laudis in hoc uno collecta est quod
 123    I|              peccata ipsius et exaltauit in aeternum cornu eius, et
 124    I|      testarnentum regum et sedem gloriae in Israel.~ ~[1.46] Micheas
 125    I|            Bethlehem Ephrata paruulus es in milibus Iuda: ex te mihi
 126    I|             egredietur qui sit dominator in Israel, et egressus eius
 127    I|                  Iudaei de quo nascituro in Bethlehem hoc dictum sit,
 128    I|                   eo quod eius natiuitas in eo loco futura ab aeterno
 129    I|                Scriptum praeterea est:~ ~In principio creauit Deus caelum
 130    I|                eo, ut aiunt, quod uentus in aquis quas commouet maxime
 131    I|                 misit me.~ ~De quo etiam in Sapientia dicitur:~ ~Sanctus
 132    I|               est, Domine, spiritus tuus in nobis!~ ~[1.50] Hic etiam,
 133    I|               caetera de eo scriptum sit in Sapientia sic:~ ~Omnem habens
 134    I|                   1.51] Quem etiam Eliud in libro Iob creatorem profitetur
 135    I|                 me.~ ~Cui et Filius ipse in Euangelio aequalem sibi
 136    I|                  gentes, baptizantes eos in nomine Patris et Filis et
 137    I|             dicatur. Scriptum quippe est in Apostolo:~ ~Nescitis quoniam
 138    I|                  et Spiritus Dei habitat in uobis?~ ~Ubi aperte insinuat
 139    I|                 52] Sic et beatus Petrus in Actibus apostolorum Spiritum
 140    I|                    De quo iterum Spiritu in eisdem Actibus continetur:~ ~
 141    I|          adstruit dicens:~ ~Si ascendero in caelum, tu illic es... etc.~ ~
 142    I|           Veritas ipsa perhibet peccatum in Spiritum non esse remissibile,
 143    I|                remissibile, cum peccatum in Patrem uel in Filium remissibile
 144    I|               cum peccatum in Patrem uel in Filium remissibile dicat,
 145    I|                  ante aeuum.~ ~Qui etiam in libro Sapientiae uerus Dei
 146    I|               Sic quippe cum eius passio in Sapientia manifeste prophetaretur,
 147    I|             anima per Deum liberata, cum in Ecclesiastico dicit:~ ~Inuocaui
 148    I|                mei ut non derelinquat me in die tribulationis meae.~ ~[
 149    I|           Oportebat quippe ut tunc etiam in ipsis praesignaret Deus
 150    I|             philosophorum niti conuenit, in quo aduersus eos praecipue
 151    I|         cognoscere unus ex ipsis Tullius in I Rhetoricorum perhibet
 152    I|            paucis posset intelligi, quod in illo scilicet uiuimus, mouemur
 153    I|                  est Dei, manifestum est in illis. Deus enim illis manifestauit.
 154    I|                  egerunt, sed euanuerunt in cogitationibus suis.~ ~[
 155    I|          consenserit, diuino cultu, quem in scriptis suis et docebat
 156    I|              operatur. De quibus Veritas in Euangelio:~ ~Multi dicent
 157    I|           Euangelio:~ ~Multi dicent mihi in illa die: Domine, Domine,
 158    I|               die: Domine, Domine, nonne in nomine tuc prophetauimus,
 159    I|             nomine tuc prophetauimus, et in nomine tuo daemonia eiecimus,
 160    I|                tuo daemonia eiecimus, et in nomine tuo uirtutes multas
 161    I|             nominis specialiter conficit in salutem credentium. Bene
 162    I|             adloquitur, quasi omnia quae in terra deorsum fiunt a superioribus
 163    I|               hoc et illud pertinet quod in VIII De ciuitate Dei de
 164    I|              Omnium, inquiunt, animalium in quibus est anima rationalis
 165    I|                  tripertita diuisio est: in deos, homines, daemones.
 166    I|                   daemones. Deorum sedes in caelo est, hominum in terra,
 167    I|              sedes in caelo est, hominum in terra, in aere daemonum.~ ~
 168    I|             caelo est, hominum in terra, in aere daemonum.~ ~Et Boethius,
 169    I|         caelestes spiritus dicimus. Unde in Enchiridion ita dicit:~ ~
 170    I|                  Secundum Apostolum quia in Christo inhabitat omnis
 171    I|          Unigenitum ex his quae ingenita in se erant procreauit, omne
 172    I|             nostram uoluntas est.~ ~Idem in XI:~ ~Verba quae loquor
 173    I|                auctor est.~ ~Rursus idem in XII, de non nato Deo Patre
 174    I|              significet auctorem.~ ~Idem in psalmo CXXXVII:~ ~Tu formasti
 175    I|                  docet dicens:~ ~Qui cum in forma Dei esset. Quod enim
 176    I|               forma Dei esset. Quod enim in forma est, formatur. In
 177    I|                  in forma est, formatur. In forma et ei Pater naturae
 178    I|                  de se Filium generauit, in quo ipse uideretur qui nihil
 179    I|                67] Quid itaque mirum cum in uerbis quoque ecclesiasticorum
 180    I|                  Hilarius, De Trinitate, in XII:~ ~Filius ex te Deo
 181    I|          uirtutibus ita loquens:~ ~Dauid in psalmo tres spiritus postulat
 182    I|                   Spiritum rectum innoua in uisceribus meis, Spiritum
 183    I|         descriptione prosequens, eam tam in se ipsa quam in effectis
 184    I|                  eam tam in se ipsa quam in effectis suis integerrima
 185    I|             bonitatis eius affectum quem in se ipso ab aeterno habuit,
 186    I|               diligenter discutiamus, ut in eis Spiritum Sanctum integerrime
 187    I|                 siue genitam a Deo esse; in quo Spiritus Sancti perpetuam
 188    I|                circa id quod tueretur.~ ~In quo etiam notandum est quod,
 189    I|                uniuersitatis posuit, cum in bonitate Dei omnia quodammodo
 190    I|             meminimus:~ ~Quod factum est in ipso uita erat~ ~ac si aperte
 191    I|             ipsam Dei bonitatem condita, in ipsa Dei bonitate quodammodo
 192    I|       philosophorum quosdam dixisse quod in Deo~ ~uiuimus, mouemur et
 193    I|           adstruat esse Spiritum Sanctum in illa spirituali diuina substantia. '
 194    I|               Nam et Spiritus Sanctus et in se ipso simplex omnino substantia
 195    I|        inuariabilis atque incommutabilis in se ipso perseuerat, atque
 196    I|                 suae efficaciam. Unde et in laude diuinae sapientiae,
 197    I|                   ex indiuidua semperque in suo statu perseuerante substantia
 198    I|               est quod ex suo statu quem in se ipso, non in effectis
 199    I|               statu quem in se ipso, non in effectis suis habet, omnino
 200    I|               putatur; quod est se ipsum in 'corpora scindere', secundum
 201    I|                ipsius, cum eum uidelicet in hoc uno multiplicem dicamus
 202    I|               ipsum.~ ~[1.77] Cum itaque in ipsa anima mundi indiuidua
 203    I|            substantia, addit, his duobus in ipsa anima sibi concurrentibus,
 204    I|            incommutabili et commutabili. In gua quidem, ut ita dicam,
 205    I|            integre uidetur expressa, tam in se ipso scilicet quam in
 206    I|                 in se ipso scilicet quam in effectis, ut dictum est,
 207    I|               uidelicet et indiuidua sit in una substantia et diuidua
 208    I|                Spiritus ipse et idem sit in substantia cum Deo et noy,
 209    I|              Patre et Filio, et diuersus in proprietate personae. Possumus
 210    I|                   hoc est incommutabilem in se, eum dicere et diuersum
 211    I|        assignauerat cum ait:~ ~Semperque in suo statu perseuerante substantia.~ ~
 212    I|                id ex mixtum ex indiuidua in se substantia et diuidua
 213    I|     proportionalem numerorum tribuit, ut in diuinae gratiae bonitate
 214    I|                adeo quidem ut iracundias in saniasque melodia sedari
 215    I|                 Nam cum scortum, inquit, in riualis domo esset clausum
 216    I|                 iracundiam temperasse.~ ~In tantum uero, inquit Boethius,
 217    I|                  Pythagorici cum diurnas in somno resoluerent curas,
 218    I|                  ciuibus id opinantibus, in custodia medendi causa uiseret.
 219    I|           memoriae qualiter spiritu malo in Saul irruente, actum est
 220    I|                per quae antea diabolicum in reprobo rege mitigauit tormentum.
 221    I|                  quam concorditer cuncta in mundo diuina disponat bonitas;
 222    I|          caelesti dixerunt harmonia quae in superioribus firmamenti
 223    I|            inuicem concordia ligentur et in eius quem conspiciunt laudes
 224    I|                  qua hi qui superbierunt in hunc caliginosum et densum
 225    I|              superbiam corruentibus, hoc in suae fidelitatis et humilitatis
 226    I|        remunerationem acceperunt, ut sic in contemplatione diuinae maiestatis
 227    I|                    1.86] Unde Gregorius, In Iob, libro XXVI:~ ~Prius,
 228    I|           angelica et prius subtilis est in superioribus condita, et
 229    I|                animam locatam esse a Deo in medietate mundi eamque per
 230    I|                  uel aequum est, benigne in hac magna domo sua seu templo
 231    I|               quasi diuersorum membrorum in uno corpore animalis, quibus
 232    I|                singulis tota praesens et in diuersis una et eadem operans
 233    I|    administrantibus quasi diuersa membra in uno corpore, ex quibus alterum
 234    I|                positione scilicet animae in medio mundi locatae, hoc
 235    I|              cultum propagaturus Dominus in mundo, Ierusalem, quae in
 236    I|                in mundo, Ierusalem, quae in medio terrae est, elegit;
 237    I|              caput regni sui constituit, in qua primum ad magnificandum
 238    I|              noster operatus est salutem in medio terrae~ ~et rursus:~ ~
 239    I|             Dominus: Ista est Ierusalem, in medio gentium posui eam
 240    I|               medio gentium posui eam et in circuitu eius terras~ ~Hieronymus
 241    I|                  his uerbis:~ ~Ierusalem in medio mundi sitam hic idem
 242    I|               Operatus est, ait, salutem in medio terrae.~ ~[1.91] Hic
 243    I|             uirtutibus adornata, pulchre in ipso suae adhortationis
 244    I|             existit, tanto rationabilius in ipso cuncta agit atque disponit.
 245    I|                 diceret eas animam mundi in potentius ac uirtutibus
 246    I|             uirtutibus imitari sed longe in hoc ipso a dignitate eius
 247    I|                 mundi', nec alicuius rei in mundo, sicut et animam hominis
 248    I|                 animari dicitur, nisi id in quo tota uis uegetationis
 249    I|                  uegetationem quam habet in ipso conseruandam. Cum itaque
 250    I|                  cum uniuersa uis animae in eo consummetur; adeo quidem
 251    I|                postmodum reperta, magnam in se doctrinae continent aedificationem.
 252    I|                  autem non quaerunt quia in promptu habent, fastidio
 253    I|         detergeret.~ ~[1.100] Quasi ergo in latebris Dominum quiescere
 254    I|                 rursum:~ ~Tenebrosa aqua in nubibus aeris~ ~'quia' inquit
 255    I|         Gregorius, 'obscura est scientia in prophetis'. De quo etiam
 256    I|                De quo etiam scriptum est in lege:~ ~Accessit Moyses
 257    I|             Accessit Moyses ad caliginem in qua erat Deus.~ ~Et Salomon
 258    I|                  erat Deus.~ ~Et Salomon in Paralipomenon ait:~ ~Dominus
 259    I|              pollicitus est ut habitaret in caligine~ ~idem in Prouerbiis:~ ~
 260    I|             habitaret in caligine~ ~idem in Prouerbiis:~ ~Gloria Dei
 261    I|          obscuritates quasi ad latebras, in quibus inueniatur Deus,
 262    I|                perscrutandas inuitat nos in Prouerbus dicens:~ ~Sapiens
 263    I|           cariora sunt intellecta quanto in his intelligendis maior
 264    I|         scribentis, super hoc ipsum quod in exordio Prouerbiorum Solomon
 265    I|                  Solomon modo dixerit:~ ~In exordio, inquit, Prouerbiorum
 266    I|                Sciendum est, inquit, non in omnem disputationem philosophos
 267    I|                regni Dei; caeteris autem in parabolis, ut uidentes non
 268    I|             ideoque ad exclusionem earum in definitione animalis post '
 269    I|              inanimata, licet, ut aiunt, in eis anima mundi etiam post
 270    I|                  mortem perseueret, quae in omnibus tota est corporibus,
 271    I|               tota est corporibus, etiam in his in quibus uacat. Quid
 272    I|                 corporibus, etiam in his in quibus uacat. Quid etiam
 273    I|           Numquid minoris efficaciae est in nobis quam caeterae animae,
 274    I|                  assequamur aeternam, et in quibusdam ipse Spiritus
 275    I|            diligentissimus philosophorum in expositione Macrobius posteris
 276    I|                nostram de Spiritu Sancto in ipsis expressam inueniemus,
 277    I|                  uires distingueret quas in corporibus exercet, secundum
 278    I|                  asseueraret eumdem esse in anima semper uigorem, sed
 279    I|                  sed usum eius hebescere in animalibus corporis densitate
 280    I|                    usum animae hebescere in animalibus corporis densitate~ ~
 281    I|                  efficaciam minus habere in carnalibus et bestialibus
 282    I|           subtracta hac gratia moreremur in uitiis, ita et eadem collata
 283    I|                et eadem collata nascimur in ueram uirtutum uitam quas
 284    I|                 etiam, ut ait Augustinus in XV De Trinitate, capitulo
 285    I|                   recte non dicitur nisi in his quae inceperunt, hoc
 286    I|             dicit, hoc est ex ipso esse. In eadem quoque significatione '
 287    I|             circumscriptam. Sic enim ait in libro De orthodoxa fide,
 288    I|                incorporeum et inuisibile in natura credendum est, nisi
 289    I|                quantitatem, quasi cuncta in mundo uiuificet aut moueat,
 290    I|                      1.116] Viuere etiam in Deo cuncta dicuntur secundum
 291    I|               dicuntur secundum hoc quod in ipso nulla sunt mortua,
 292    I|            scriptum est: Quod factum est in ipso uita erat, hoc est
 293    I|                  ipso uita erat, hoc est in ipsa antequam fierent prouidentia
 294    I|                 uiuunt~ ~et Apostolus:~ ~In quo, inquit, uiuimus, mouemur
 295    I|                  idiotae habent. Unde et in Ecclesiaste dicitur:~ ~Quis
 296    I|       intelligunt; sed saepe unam tantum in eis habent, cum Spiritus
 297    I|                 inspirat. Unde Gregorius in Registro, ad Ianuarium episcopum
 298    I|        Caralitanum scribens, loquitur:~ ~In intellectu sacrae Scripturae
 299    I|                  De quo pater Augustinus in libro VIII De ciuitate Dei:~ ~
 300    I|           Mirantur, inquit, quidam nobis in Christi gratia sociati cum
 301    I|          putauerunt eum, quando perrexit in Aegyptum, Ieremiam audisse
 302    I|               uel scripturas propheticas in eadem peregrinatione legisse.
 303    I|              ferme sexaginta. Quapropter in illa peregrinatione sua
 304    I|                  easdem scripturas legit in Graeco quae nondum fuerant
 305    I|               Graeco quae nondum fuerant in Graecum translatae, nisi
 306    I|                  sicut beatus Augustinus in II De doctrina Christiana
 307    I|            dilectores Platonis ausi sint in tantam prorumpere dementiam
 308    I|                Hinc etiam Ptolomaeus rex in Platonis dogma eadem uideri,
 309    I|                 seruata. Hinc Hieronymus in prologo Pentateuchi meminit
 310    I|           describi. Unde et non immerito in eius laudem Valerius Maximus
 311    I|                Platone paruulo dormiente in cunis, apes mel inseruerunt
 312    I|            paucis posset intelligi, quod in illo scilicet uiuimus, mouemur
 313    I|           constat.~ ~[1.123] Illud autem in quo non mediocriter errasse
 314    I|                 Catholicos tres personas in diuinitate per omnia sibi
 315    I|        infidelibus.~ ~[1.124] Cum itaque in omni doctrina philosophiae
 316    I|               quae idem pater Augustinus in VII Confessionum commemorat
 317    I|                  Confessionum commemorat in scriptis eorum se repperisse;
 318    I|            scriptis eorum se repperisse; in quibus quidem tota fere
 319    I|                  libros ex Graeca lingua in Latinam uersos. Et ibi legi,
 320    I|                 suaderi rationibus, quod in principio erat Verbum et
 321    I|               Deus erat Verbum. Hoc erat in principio apud Deum. Omnia
 322    I|               est nihil. Quod factum est in ipso uita erat, et uita
 323    I|                 erat lux hominum, et lux in tenebris lucet, et tenebrae
 324    I|                  omnem hominem uenientem in hunc mundum, et quia in
 325    I|                  in hunc mundum, et quia in hoc mundo erat et mundus
 326    I|                  non cognouit. Quia uero in sua propria uenit et sui
 327    I|             filios Dei fieri credentibus in nomine eius, non ibi legi.
 328    I|                  factum est et habitauit in nobis, non ibi legi. Indagaui
 329    I|                   non ibi legi. Indagaui in litteris illis multis modis
 330    I|             modis dictum quod sit Filius in forma Patris non rapinam
 331    I|                   formam serui accipiens in similitudinem hominum factus
 332    I|                 est super omne nomen, ut in nomine Iesu omne genu gectatur
 333    I|           confiteatur quia Dominus Iesus in gloria est Dei Patris --
 334    I|                  participatione manentis in se sapientiae renouantur
 335    I|           Christus iniuste iudicatus est in passione, et secundum quo
 336    I|             iuste iudicaturus est mundum in maiestate. De qua Augustinus,
 337    I|             rursus idem pater Augustinus in XVIII De ciuitate Dei:~ ~
 338    I|                  saecla futurus Scilicet in carne praesens ut iudicet
 339    I|                  uersuum primae litterae in Graeco coniunctae id sonant:
 340    I|            Christo uaticinia Sybillae:~ ~In manus, inquit, infidelium
 341    I|                ad sitim acetum dederunt; in hospitalitatem hanc monstrabunt
 342    I|               Templi uelum scindetur, et in medio die nox erit tribus
 343    I|           audierat atque attenderat, cum in quarta Ecloga futurum in
 344    I|                 in quarta Ecloga futurum in proximo sub Augusto Caesare,
 345    I|                  et quasi saeculum nouum in mundo mirabiliter ordinaret,
 346    I|               hoc tanto puero nascituro, in comparatione cuius omnes
 347    I|           fortassis poeta ignorante quid in Sibylla uel in eo Spiritus
 348    I|            ignorante quid in Sibylla uel in eo Spiritus Sanctus loqueretur,
 349    I|           exponantur, nec saltem commode in adulationem, ut quibusdam
 350    I|              solutos quatuor, ambulantes in medio ignis, et species
 351    I|                  inferre testimonium, ut in quatuor regum auctoritate
 352    I|                 132] Ait itaque Dindimus in I Ad Alexandrum epistola,
 353    I|          aequiparanda uidetur. Hos autem in exemplum abstinentiae beatus
 354    I|               Hieronymus nobis proponit, in quibus inter caetera in
 355    I|                  in quibus inter caetera in II Contra Iouinianum meminit
 356    I|              Bardesanes, uir Babylonius, in duo dogmata apud Indos gymnosophistas
 357    I|                 pacemque prouinciae suae in illorum precibus arbitrari
 358    I|               diuersitate naturarum quae in ipso sunt, diuinae scilicet
 359    I|             fidemque nostram et suam, ne in aliquo uacillaret, tam de
 360    I|          Syluestro papa uigesimi, et eum in illa persecutione Christianorum,
 361    I|          persecutione Christianorum, qua in Tohannem papam caeterosque
 362    I|              Symmacho occubuisse. De quo in Gestis pontificum necnon
 363    I|              Gestis pontificum necnon et in Libro miraculorum beati
 364    I|           Gothorum interfecit.~ ~[1.135] In Gestis quidem ita scriptum
 365    I|            abscondi corpora praecepit.~ ~In Libro autem miraculorum
 366    I|                uidelicet atgue Boethium, in carcere gladio transuerberauit.~ ~[
 367    I|                  quam gentes si, cum hos in caeteris doctores habeant,
 368    I|               caeteris doctores habeant, in salutem animae, cuius fundamentum
 369    I|            gentibus, nonnulli ex Iudaeis in hoc quoque a doctoribus
 370    I|                Trinitatis recognouerunt, in uno corpore ecclesiae quasi
 371    I|               Graecos Latini, qui, sicut in disciplinis saecularium
 372    I|             imitati sunt Graecos, ita et in uera fidei doctrina ab ipsis
 373   II|                et sanctorum patrum quasi in auctoritatem induximus,
 374   II|                  est:~ ~Quod quaeris cur in opusculis nostris saecularium
 375   II|          euolueres. Quis enim nesciat et in Moyse ac prophetarum uoluminibus
 376   II|                 aliqua respondisse? Unde in exordio Prouerbiorum commonet
 377   II|                  bestiae, gentres pigri. In alia quoque epistola Menandri
 378   II|               malae. Et apud Athenienses in Martis curia disputans Aratum
 379   II|     inscriptionem fortuitam arae torquet in argumentum fidei. Didicerat
 380   II|                mucrone truncare. Legerat in Deuteronomio mulieris captiuae
 381   II|         Israelitam facere cupio? Si quid in ea mortuum est idololatriae,
 382   II|                 et caeterorum, qui omnes in tantum philosophorum doctrinis
 383   II|                  libros, ut nescias quid in illis primum admirari debeas,
 384   II|              caeteros tractatores quorum in quibusdam libros ecclesia
 385   II|                 electurus, assumo multos in manu, ut a multis multa
 386   II|         haereticus? Quid ad me qui illum in plerisque haereticum non
 387   II|               Filium et Spiritum Sanctum in Commentariis Isaiae seraphim
 388   II|             interpretationem et Homilias in Iob ex libris eius transtulit,
 389   II|              libris eius transtulit, sit in culpa Vercellensis Eusebius
 390   II|                 haeretici hominis uertit in nostrum eloquium, licet
 391   II|                 uir discretissimus grana in paleis et margaritam caeterisque
 392   II|       caeterisque quandoque pretiosiorem in sterquilinio deprehendere --
 393   II|        sterquilinio deprehendere -- quam in ornamento regio tamquam
 394   II|              prauorum inquinari, cum aut in nomine Trinitatis infideles
 395   II|              dicere 'Dominus Iesus' nisi in Spiritu Sancto.~ ~Nec prophetiam
 396   II|                  quidem et stella statim in ortu ipsius apparentibus,
 397   II|                ortu ipsius apparentibus, in morte uero sole obscurato,
 398   II|      resurgentium multisque apparentium; in resurrectione terrae motu
 399   II|                cum uisione angelorum, et in ascensione nube eum suscipiente,
 400   II|               nobis exigat qui pro nobis in mundo condidit uniuersa.
 401   II|                   mare et omnia reptilia in eis.~ ~[2.8] Legimus etiam
 402   II|               eis.~ ~[2.8] Legimus etiam in Vita Pauli eremitae a beato
 403   II|            communem Deum depreceris quem in salutem mundi olim uenisse
 404   II|              olim uenisse cognoscimus et in uniuersam terram exiut sonus
 405   II|             uerba asinae Balaam et uoces in aere factae, sicut de baptizato
 406   II|              magis essent aduersi, minus in laude eius inuenirentur
 407   II|                 suspecti; et probabilius in laude cuiuslibet testimonium
 408   II|                  amici, sicut e conuerso in crimine. Unde et cum Iosephi
 409   II|                legimus plurimum ad fidem in eo commouemur; et cum audimus
 410   II|               non sustinuerunt, quasi et in his retractandis aliquam
 411   II|         rationibus dissoluerent, si quis in eis illaquearetur, addiscerent.
 412   II|                   ut haeretica illa quae in libris Periarches Origenes
 413   II|           inductis recte arguat, nisi et in culpam mecum sanctos doctores
 414   II|            culpam mecum sanctos doctores in hoc ipso trahat? Quae enim
 415   II|                   ut ait ipse Augustinus in VIII De ciuitate Dei:~ ~
 416   II|            paucis posset intelligi, quod in illo uiuimus, mouentur et
 417   II|                  inducens. De quibus, ut in eodem ipse Augustinus praemiserit,
 418   II|             notum est Dei manifestum est in illis. Deus enim illis manifestauit.
 419   II|                 praetendimus ratio, quod in praesenti uidelicet opere
 420   II|              fidei auctoritatem adimunt, in hoc nostra plurimum intendat
 421   II|               plurimum intendat defensio in quo tota eorum nititur impugnatio.~ ~[
 422   II|                  et Sibyllae, licet haec in eorum scriptis non uideatur
 423   II|                  quod Plato asserit Deum in ipsa mundi compositione
 424   II|           compositione duas longitudines in speciem chi Graecae litterae
 425   II|                  applicuisse curuasseque in orbem, ut ipsum mundi perficeret
 426   II|             intelligimus constitutionem, in ipsa dominicae crucis passione
 427   II|          ostendebant opus legis scriptum in codibus suis, testimonium
 428   II|                  Sic namque scriptum est in epistola ad Romanos:~ ~Non
 429   II|            ostendunt opus legis scriptum in cordibus suis, testimonium
 430   II|         iustitiam. Quomodo reputata est? in circumcisione an in praeputio?
 431   II|                 est? in circumcisione an in praeputio? Non in circumcisione
 432   II|       circumcisione an in praeputio? Non in circumcisione sed in praeputio:
 433   II|                 Non in circumcisione sed in praeputio: Et signum accepit
 434   II|                 iustitiae fidei quae est in praeputio, ut sit pater
 435   II|                  nec praeuaricatio.~ ~Et in sequentibus:~ ~Peccatum,
 436   II|                per mandatum operatum est in me omnem concupiscentiam.
 437   II|                illud poeticum:~ ~Nitimur in uetitum semper cupimusque
 438   II|                 et Abrahae dictum est:~ ~In Isaac uocabitur tibi semen.~ ~
 439   II|              tibi semen.~ ~Legimus etiam in utero sanctificatos esse
 440   II|               utrumque eorum sexum quasi in exemplum imitandae religionis
 441   II|             suorum exhibitionem, quosdam in utroque ,exu nobis uirtutibus
 442   II|        claruerint tamque constanti animo in reprehensione uitiorum praestiterint,
 443   II|                  Ad Heliodorum episcopum in epitaphio Nepotiani:~ ~Taceo,
 444   II|          somniauit, Democritus credidit, in consolationem damnationis
 445   II|                 suae Socrates disputauit in carcere.~ ~Qui etiam quantis
 446   II|              tradunt instituta, nisi eas in se ipsis certis cognoscerent
 447   II|                beatus secutus Augustinus in Enchiridion capitulo XI:~ ~
 448   II|            dictum est:~ ~Quod factum est in ipso uita erat.~ ~Ubi etiam
 449   II|           incommutabiliter fixae manent, in ipsa scilicet uoluntate
 450   II|               perceptionem, quae nonnisi in discussione occultarum causarum
 451   II|                 instandum, ac si ethicam in omni philosophia primum
 452   II|                   Quem quidem Augustinus in VIII De ciuitate Dei talibus
 453   II|      cupiditatibus animos se [extendere] in diuina conari. Quandoquidem
 454   II|              primas atque summas nonnisi in unius ueri ac summi Dei
 455   II|                   animus naturali uigore in aeterna se attolleret naturamque
 456   II|             quorum certatim studium fuit in quaestionum moralium disceptatione
 457   II|            summum bonum esse definierit, in quo tota beatitudinis summa
 458   II|                  tale de eo sentiunt, ut in illo ins ueniatur et causa
 459   II|                  creatus, ut per id quod in eo praecellit, attingat
 460   II|               quo quidem praemissa prece in quibuslibet rationibus,
 461   II|                obsecratione postulabant, in tantum ut eos omnes pro
 462   II|                 inexpiandis haberent qui in omnibus recte agendis diuinam
 463   II|               coeptum, uocata ut mos est in auxilium diuinitate. Timaeus:
 464   II|           amatorem sapientiae, quasi non in homine, sed in solo Deo
 465   II|                 quasi non in homine, sed in solo Deo uere sapientiam
 466   II|                 Hinc est illud Augustini in VIII De ciuitate Dei:~ ~
 467   II|          nuncupata est, alterum Ionicum, in eis terris ubi et nunc Graecia
 468   II|                 enim magister uester qui in caelis est.~ ~Minus quippe
 469   II|           uidebantur.~ ~Unde et Boethius in editione secunda Super Porphyrium
 470   II|                  astutia siue calliditas in sola cognitione scientiae
 471   II|                scientiae aliud sapientia in rectitudine etiam uitae.~ ~[
 472   II|                quidem sapientiam Tullius in Rhetorica eloquentiae coniungendam
 473   II|                tamquam praeceptorem suum in rhetorica secutus, in illa
 474   II|               suum in rhetorica secutus, in illa quam Ad Oceanum scribit
 475   II|                  intellectum, Augustinus in Enchiridion capitulo primo
 476   II|                 primo loquitur dicens:~ ~In libro sancti Iob legitur
 477   II|                 Christiani dicamur, uere in hoc dicendi philosophi,
 478   II|                 caritatis libertatem qui in gratia uocati sumus, non
 479   II|         inuenirent affinem, nec fortasse in aliquo dissonam, nisi forte
 480   II|              aliquo dissonam, nisi forte in his quae ad incarnationis
 481   II|                 ut supra olim meminimus, in tantam proruperunt blasphemiam
 482   II|                oporteret definierunt, et in se ipsis continentium atque
 483   II|          caritate iunxerunt, ut, omnibus in commune redactis, nihil
 484   II|              praesignarent uitam, de qua in Actibus apostolorum dicitur:~ ~
 485   II|         interdixit proprietatem et omnia in commune redegit quam illud
 486   II|                  illud Socratis decretum in Timaeo Platonis inductum,
 487   II|                Timaeo Platonis inductum, in quo uxores quoque communes
 488   II|                nonnullis ardor libidinis in uxorem propriam adulterio
 489   II|             Iouinianum libro I:~ ~Sextus in Sententiis: 'Adulter est,
 490   II|        Sententiis: 'Adulter est, inquit, in suam uxorem amator ardentior.
 491   II|                 uxorem amator ardentior. In aliena quippe uxore omnis
 492   II|             uxore omnis amor turpis est, in sua nimius'. Sapiens uir
 493   II|          uoluptatis, ne praeceps feratur in coitu. Nihil est fedius
 494   II|          percipiendam, non ad uoluptatem in eis explendam, ut uidelicet
 495   II|                   ut uidelicet tanta sit in omnibus caritas propagata,
 496   II|                  sunt 'conciues' qui sic in unum tam corpore quam deuotione
 497   II|                 deuotione inhabitant, ut in eis completum uidetur quod
 498   II|                iucundum habitare fratres in unum.~ ~Et hic eorum unanimis
 499   II|                 quod suum est seruat, et in omnibus aequa dispensatio
 500   II|               quae fiunt intenduntur, ut in omnibus sine murmuratione