Capitulum 68.

Ferunt, eum ante obitus sui diem vix tercium decubuisse, quod a lecto surgere nequiverit. Nam tanta in viro animi fortitudo fuit, ut in gravissima corporis infirmitate numquam ab aliquo vellet sustineri, numquam emitteret vocem doloris. Cumque iacens in extremis horam vocationis suae iam sentiret imminentem, crebris iteravit suspiriis: 'Heu', inquiens, 'infelicem et miserum, qui tantas in vanum largitiones consumpsi; potui vero esse beatus, si ea pauperibus disperserim, quae pro gloria saeculi distraxisse me doleo. Nunc autem illum adhibeo testem, cuius oculus profunda intuetur abyssi, quod tota intentio cordis mei fuit pro exaltatione ecclesiae meae. Quae licet, mea culpa exigente, vel odio inimicorum praevalente, nimis extenuata videatur, sunt tamen amplius quam duo milia mansi, quos ex mea haereditate vel meo labore gratulor adiectos ecclesiae'. Quo sapientis viri sermone potest cognosci, quia, si peccavit in aliquibus ut homo, saepe ut bonus homo penituit de erratis. [Cuius rei exemplum habeo unum, quod in principio introitus sui, cum esset vir superbissimus, arrogantia sua multos sibi mortales fecit contrarios. Unde etiam pro nobilitatis suae gloria unum dixit verbum, quod utinam non dixisset: omnes scilicet episcopos, qui ante eum praesederunt , obscuros fuisse ac ignobiles, solum se generis et divitiarum titulis excellere, porro dignum qui maiorem sortiretur cathedram vel ipsam sedem apostolicam. Talia non semel iactantem visio dicitur magna perterruisse, quam pro sui magnitudine, cum et veraciter nobis comperta esset, hic adiungere non supersedi. Vidit igitur nocte intempesta se in conventum ecclesiae raptum, ubi missarum sollempnia deberent celebrari, astantibus quatuordecim suis ex ordine decessoribus, ita ut proximus qui ante ipsum fuerat Alebrandus perageret illa quae ad missas fieri solent mysteria. Cumque lecto euangelio sacerdos Dei ad suscipienda offerentium munera conversus pervenisset ad domnum Adalbertum, qui stabat in ultimo chori loco, mox torvis in eum luminibus intuens, oblationem eius reppulit, dicens: 'Tu homo nobilis et clarus non potes habere partem cum humilibus', et abscessit in haec verba. Sane ex illa hora penitens super his quae incaute protulit verbis, omnes decessores suos in ingenti veneratione habuit, seque multis gemitibus testabatur indignum sanctorum consortio virorum. Unde etiam mox statuit, per singulos antecessorum anniversarios dies de corte Bromstede convivia dari fratribus plenissima atque pauperibus, quod prius a penitus nullo episcopo solebat exhiberi.] Nam et alia multa reliquit signa penitentiae vel conversionis suae; ex quibus hoc memorabile est, quod post vastationem ecclesiae vel diem expulsionis suae, cum superviveret quinquennium, numquam est balneis usus, numquam est hylaris visus, raro processit in publicum vel ad convivium, nisi ad curiam isset aut diei festi necessitas poposcisset. [O quotiens vidimus cum planctu faciem turbatam, si quando vastationis ecclesiae recordatus est, sive cum ipsos vastatores conspexisset? In die festo natalis Domini, cum Magnus dux adesset praesens itemque magna coesset recumbentium multitudo, hilares convivae pro sua consuetudine finitis epulis plausum cum voce levaverunt, quod tamen non parum displicuit archiepiscopo. Itaque innuens fratribus nostris, qui simul aderant, praecepit cantori, ut imponeret antiphonam: 'Hymnum cantate nobis'. At vero laicis denuo perstrepentibus, inchoari fecit: 'Sustinuimus pacem et non venit'. Tercio vero cum adhuc in poculis ulularent, multum iratus, levari mensam praecepit, magna voce pronuncians: 'Converte', inquit, 'Domine, captivitatem nostram'; respondente choro: 'sicut torrens in austro'. Ita ille, nobis pone sequentibus, in oratorium reclusus, flevit amare. 'Non cessabo a fletu', ait, 'donec iustus iudex fortis et patiens liberabit ecclesiam meam, vel potius suam, quam pastore contempto videt miserabiliter a lupis discerpi. Impletum est enim desiderium eorum, qui dixerunt: 'Haereditate possideamus sanctuarium Dei, et quiescere faciamus omnes dies festos Dei a terra, et disperdamus eos de gente, et non memoretur nomen Israel ultra'. Exurge: quare obdormis, Domine, et ne repellas in finem. Quia superbia eorum qui te oderunt ascendit semper. Miserere nostri, quoniam multum repleti sumus despectione. Quoniam quem tu percussisti, persecuti sunt, et super dolorem vulnerum meorum addiderunt'. Haec et alia nos in illo compunctionis tempore lamenta saepe contemplati sumus, adeo ut monachus multotiens fieri desideraverit. Aliquando etiam optabat, ut in ministerio legationis suae aut in Sclavania vel in Suedia sive in ultima Island obire mereretur. Saepe vero talis erat voluntas eius, qui pro veritate vel decollari malle non dubitaverit in Christi confessione. Ceterum novit ille cognitor omnium secretorum Deus, si melior fuit in conspectu suo, quam apparuit coram hominibus. Homo namque videt in facie, Deus autem in corde.]