Liber

  1 Prae|        proposita, et quot modis idem siue diuersum accipiatur et quot
  2    1|               quod apud hebraeos dii siue iudices interpretatur, nisi
  3    1|           est ratione cuncta creauit siue ordinauit. Qui etiam hoc
  4    1|              et aeterna generatione, siue etiam temporali, quarum
  5    1|         sapientia in ipsa substantia siue essentia potentia est, cum
  6    1|               hoc est ipsam rationem siue sapientiam coaeternam deo,
  7    1|           enim generibus figmentorum siue fabulosorum, quae philosophos
  8    1|           cordibus humanis per fidei siue rationis donum primitus
  9    1|       indiuidua constare substantia, siue ex eodem et diuerso, diligenter
 10    1|             ipse spiritus sapientiae siue intellectus aut scientiae
 11    1|        respicimus hoc est indiuiduam siue diuiduam; et haec est prima
 12    2|           tam haereticos quam iudeos siue gentiles, subtilius fidem
 13    2|             licet unaqueque sit deus siue dominus, non tamen plures
 14    2|            trium personarum essentia siue substantia. Unde nec substantiae
 15    2|            simplex divina substantia siue informis~ ~[2.33] Nulli
 16    2|            corpus color; nec aer lux siue feruor, nec anima sapientia
 17    2|               Si itaque potentia dei siue sapientia, aut etiam pars
 18    2|          diuersus in persona a filio siue a spiritu sancto, necnon
 19    2|           unaqueque ipsarum deus sit siue substantia?~ ~[2.55] XII.
 20    2|            personarum substantia sit siue deus, nulla est unius personae
 21    2|              deus et deus est filius siue incarnatus, pater etiam
 22    2|              pater etiam esse filius siue incarnatus? Praesertim cum
 23    2|              deum priorem esse mundo siue exstitisse ante tempora,
 24    2|            noua contra naturam facit siue supra naturam, hoc est supra
 25    2|              modis "idem" accipiatur siue etiam "diuersum", praesertim
 26    2|      utrumque dicitur. "Idem" namque siue "unum" aliquid cum aliquo
 27    2|           dicitur secundum essentiam siue secundum numerum, idem definitione,
 28    2|           uel substantia quod corpus siue animal siue homo siue etiam
 29    2|              quod corpus siue animal siue homo siue etiam Socrates,
 30    2|         corpus siue animal siue homo siue etiam Socrates, et album
 31    2|              substantiam esse corpus siue animal, licet non omnem.
 32    2|       definitione, eadem sunt numero siue essentialiter sed non conuertitur;
 33    2|        indiuidua in specie idem sunt siue unum, uel quaelibet in aliqua
 34    2|                  2.89] "Idem" itaque siue "unum" sex modis dicitur,
 35    2|             modis dicimus "diuersum" siue "differens".~ ~  Primus
 36    2|           dicere diuersa oppositione siue diuersa praedicatione.~ ~[
 37    2|            essentiae suae quantitate siue continentia ab inuicem discreta
 38    2|             essentiae discreta sunt, siue sola numero ab inuicem distent
 39    2|        distent ut Socrates et Plato, siue etiam specie, ut hic homo
 40    2|          forma ab inuicem differant, siue illa forma sit communis
 41    2|            accidens sicut est sessio siue sit propria differentia,
 42    2|            accidens ut nasi curuitas siue magis propria differentia,
 43    2|          sola proprie dicuntur plura siue multa, eo quod plura et
 44    2|             esse si non sit quaestio siue conclusio, et quaestio si
 45    2|            hoc corpus et hoc animal, siue hic homo siue hoc corpus
 46    2|            hoc animal, siue hic homo siue hoc corpus album diuersa
 47    2|             ideo alia est proprietas siue definitio constitutiui,
 48    2|        distinxisse quot modis "idem" siue "diuersumn accipiatur, ut
 49    2|            suscipere magis et minus, siue nihil esse ei contrarium.
 50    2|           solum exigit ut sit potens siue etiam omnipotens, hoc est
 51    2|            pater a filio proprietate siue definitione diuersus est,
 52    2|              diuersitatem propriorum siue definitionum illud Augustini
 53    2|         quoque alio modo quam diuini siue grammatici personam accipiunt,
 54    2|    subsisteret; quod uero iustus est siue misericors, benignitatis
 55    2|      unicuique reddit quod suum est, siue penam siue gloriam pro meritis
 56    2|            quod suum est, siue penam siue gloriam pro meritis retribuendo.
 57    2|             autem personas quam tres siue pauciores nullo modo in
 58    2|            descriptionem summi boni, siue ad maiorem, ut supra quoque
 59    3|              sed non idem est sensus siue intellectus definitionis
 60    3|      essentias, "tres" essentialiter siue numero intelligimus.~ ~[
 61    3|              esse trium definitionum siue proprietatum, ut supra determinatum
 62    3|           primus, ideo sit uicesimus siue primus; uel si haec sunt
 63    3|              unum, ideo sint uiginti siue unum; uel si sit dimidia
 64    3|             uel si sit dimidia domus siue imperfecta domus, ideo sit
 65    3|            multa, hoc est multas res siue multas essentias, cum eadem
 66    3|             Quippe "multa" hoc nomen siue "tria" et quaelibet numeralia
 67    3|           domini et serui ad dominum siue ad seruum. Nullo modo aut
 68    3|           diuersa sint praedicatione siue oppositione iste digitus
 69    3|        incommodo posteriora esse deo siue ipsa trinitas licet confiteri,
 70    3|              cum illis in substantia siue in his quae statim Athanasius
 71    3|            trium personarum sit deus siue substantia, non tamen ideo
 72    3|           tamen ideo plures dii sunt siue substantiae. Cum enim, duobus
 73    3|     affirmatio et omne nomen sit uox siue essentia, non tamen ideo
 74    3|            ideo multas uoces dicimus siue multas essentias -- de quo
 75    3|           ante abscisionem homo erat siue lignum seu margarita. Non
 76    3|            unaqueque est intellectus siue homo, non ideo tamen dicimus
 77    3|        unaqueque personarum deus est siue substantia, quarum eadem
 78    3|               unaqueque sit Socrates siue homo, cum uidelicet ipse
 79    3|      uidelicet ipse loquens sit homo siue Socrates et ipse ad quem
 80    3|           unaqueque ipsarum sit deus siue substantia, non ideo oportet
 81    3|          ideo oportet tres deos dici siue tres substantias, cum saepe,
 82    3|           uerbum figurate proferimus siue etiam plurale nomen, etiam
 83    3|              est utrorumque essentia siue substantia. Nec dicas hanc
 84    3|         uidetur ut concedamus filium siue spiritum sanctum esse patrem,
 85    3|         enuntiatio "pater est potens siue benignus" ad identitatem
 86    3|            quod pater est sit potens siue benignum. Haec autem enuntiatio "
 87    3|         enuntiatio "pater est filius siue spiritus sanctus" ad identitatem,
 88    3|              uel inmensus seu iustus siue misericors et aliae multe,
 89    3|               uel "pater est genitus siue procedens", ad identitatem
 90    3|              essentia quae pater est siue filius uel spiritus, sit
 91    3|           bene mens patris seu ratio siue "angelus consilii" dictus
 92    3|       rationabiliter pater disponit, siue creando mundum, siue eundem
 93    3|       disponit, siue creando mundum, siue eundem reparando post lapsum.
 94    3|      similitudine deus dicatur pater siue filius~ ~Cum itaque sapientia,
 95    3|             substantia alterius est, siue illa simul sunt, siue alterum
 96    3|           est, siue illa simul sunt, siue alterum sit prius altero.
 97    3|         animal ipsum et rationalitas siue mortalitas -- ex substantia, <
 98    3|            est quod est rationalitas siue mortalitas. Atque in hunc
 99    3|             et licet idem sit numero siue essentialiter sapientia
100    3|       prepositiones "deus" et "deus" siue "lumen" et "lumen" ad personas
101    3|          lumine", licet ex adiunctis siue praepositis orationibus
102    3|              praepositis orationibus siue interpositis praepositionibus "
103    3| designauerint dicendo "natum ex deo" siue "filium dei" quam prophetae
104    3|   conuenientius Plato ipsam rationem siue sapientiam dei uocauit "
105    3|        sapientiae ex diuina potentia siue ex omnipotentia.~ ~[3.69]
106    3|           sint animi, uel ignorantia siue obliuio aperte sit uitium,
107    3|            sed tamen simile materiae siue materiato, non in proprietate
108    3|              in proprietate materiae siue materiati, sed in natura
109    3|     sapientia, hoc est patrem filio, siue illo modo prioris quem Aristoteles
110    3|          Aristoteles secundum ponit, siue quem ipse quintum adiungit,
111    3|         principium, hoc est incipere siue incepisse, uidemur ei aeternitatem
112    3|            aliquid habere principium siue incepisse, nisi quod de
113    3|              contra fidem opponitur, siue philosophorum siue aliorum,
114    3|        opponitur, siue philosophorum siue aliorum, cum secundum uere
115    3|              patre; immo et "filius" siue "genitus" et "pater" siue "
116    3|            siue "genitus" et "pater" siue "ingenitus" propria nomina
117    3|        tantumdem determinet "filius" siue genitus quantum "diuina
118    3|        diuina sapientia", et "pater" siue "ingenitus" quantum "diuina
119    3|             proprium nomen "genitus" siue "filius".~ ~[3.85] Pulsat
120    3|              non est aliqua potentia siue sapientia, immo caritatis
121    3|              immo caritatis affectus siue effectus. Caritas autem,
122    3|        diceret: nihil impraemeditate siue indiscrete egit.~ ~[3.93]
123    3|              nemo discretus ambigat, siue iudeus siue gentilis, nemini
124    3|       discretus ambigat, siue iudeus siue gentilis, nemini haec fides