Liber

  1 Prae|         sonent in ipso haec nomina pater, filius spiritus sanctus,
  2 Prae|      similitudine potentia dicatur pater uel sapientia filius. Continet
  3    1|            id est filius, simul et pater insinuantur cum dicitur:
  4    1|            coaeterna sapientia sua pater ordinauit facienda. Non
  5    1|        deus intelligitur uerbum et pater. Tale est enim quod dicitur:
  6    1|         templum aedificauit, a quo pater eius iustus inhibitus fuit.
  7    1|            etiam a sanctis. De quo pater Augustinus in libro VIII
  8    1|      testimonia inferre, quae idem pater Augustinus in VII Confessionum
  9    1|           1.61] De qua rursus idem pater Augustinus in XVIII De ciuitate
 10    2|             Confteor, inquit, tibi pater, domine caeli et terre,
 11    2|       personae, quia non est aliud pater quam filius uel spiritus
 12    2|    scilicet discretus personaliter pater a filio uel spiritu sancto
 13    2|            spiritu sancto ut neque pater sit filius neque spiritus
 14    2|         simplicem dicimus quia est pater in ea solus aut filius solus
 15    2|        alteram dicitur. Nam utique pater habet filium, nec tamen
 16    2|       filius patrem, nec tamen est pater. In quo uero ad semetipsum
 17    2|            sancti. Nec minus tamen pater alius est, id est diuersus
 18    2|            quomodo dicitis: "talis pater, qualis filius uel spiritus
 19    2| distinguendam inuentum, sicut est "pater" uel "filius", quomodo melius
 20    2|        substantia "trina" uel quam pater "trinus"? Sicut enim una
 21    2|      tantum substantia est et unus pater, ita etiam unus tantum deus,
 22    2|       predicetur, cum uidelicet et pater deus sit et filius deus
 23    2|               2.59] Praeterea, cum pater sit deus, hoc est haec essentia
 24    2|        deus sit filius, numquid et pater est filius? Quomodo enim
 25    2|            Quomodo enim ex eo quod pater est deus et deus est aeternis,
 26    2|        aeternis, melius ostenditur pater esse aeternus quam ex eo
 27    2|           aeternus quam ex eo quod pater est deus et deus est filius
 28    2|            filius siue incarnatus, pater etiam esse filius siue incarnatus?
 29    2|            est in teo quod hic qui pater est, filius est, quam in
 30    2|         est hic albus, uel hic qui pater est filius est, non hoc
 31    2|    recipiamus, ut is uidelicet qui pater est, filius sit, cum sit
 32    2|            substantia, aut hic qui pater est, sit incarnatus sicut
 33    2|          cum eadem substantia quae pater est carnem susceperit, sicut
 34    2|         deus deum generet, hoc est pater filium, numquid substantia
 35    2|          diuersae personae, id est pater et filius et spiritus sanctus,
 36    2|         eadem penitus essentia sit pater quae est filius uel spiritus
 37    2|        patris, in eo scilicet quod pater est, et aliud filii et aliud
 38    2|          spiritus sancti, quia cum pater ex eo tantum dicatur quod
 39    2|          quia uidelicet ex eo quod pater est, hoc solum exigit ut
 40    2|       illius proprium. Quippe deus pater, qui est una persona secundum
 41    2|          diuina benignitas. Et ita pater a filio proprietate siue
 42    2|            sit in deo ipsum ens et pater.~ ~[2.107] Quod si expressius
 43    2|         scilicet ut uel ex eo quod pater est, id est potens, sit
 44    2|          econuelso, uel ex eo quod pater est sit spiritus sanctus,
 45    2|          potens et sapiens, id est pater et filius, ex potentia dicantur,
 46    2|           in ipsa potentia, ex qua pater dictus est, sapientia sit
 47    2|        tantumdem sonet quantum uel pater uel filius uel spiritus
 48    3|          determinatum est, hoc est pater et filius et spiritus sanctus.
 49    3|           multae personae, hoc est pater et filius et spiritus sanctus,
 50    3|        eadem penitus essentia quae pater est, sit filius, sit et
 51    3|          hoc digito et altero quam pater et filius et spiritus sanctus,
 52    3|       sancti, id est hoc idem quod pater est, sit tam filius quam
 53    3|            eo quod dicitur: "talis pater, qualis filius et spiritus
 54    3|   similitudo innuitur, ut scilicet pater sit similis filio uel spiritui
 55    3|      Athanasius, praemisso "qualis pater, talis filius et spiritus
 56    3|         diuersi, dicens: "inmensus pater, inmensus filius" etc.,
 57    3|           acceptatione potest dici pater similis filio uel spiritui
 58    3|       illud idem immensum quod est pater sit et filius etc.~ ~[3.
 59    3|          essentiae, cum ex eo quod pater est, aliud proprium habeat,
 60    3|            non tamen oportet dici: pater est filius uel spiritus
 61    3|           quod eadem essentia quae pater est, sit et filius et spiritus
 62    3|         filii, in eo scilicet quod pater est et quod filius est,
 63    3|         dicit mihi aliquis: dicam "pater est filius" et sane intelligam
 64    3|            eadem essentia quae est pater est etiam filius. Nam et
 65    3|         sensum manifestandum, non "pater est filius", sed "hoc quod
 66    3|         filius", sed "hoc quod est pater, filius est", hoc est eadem
 67    3|       expositionem in qua dicitur "pater non est filius", hoc scilicet
 68    3|     utriusque, licet etiam dicere "pater non est deus" uel "homo
 69    3|   Athanasii quod ait: "omnipotenms pater, omnipotens filius, omnipotens
 70    3|            ut supra saepe diximus, pater ex potentia sit dictus.
 71    3|      patrem, numquid et filius est pater? Ad quod respondendum est
 72    3|       Similiter licet "potens" et "pater" per se dicta eiusdem significationis
 73    3|         uidelicet haec enuntiatio "pater est potens siue benignus"
 74    3|            si dicatur quod id quod pater est sit potens siue benignum.
 75    3|             Haec autem enuntiatio "pater est filius siue spiritus
 76    3|    essentiae tantum hae spectant: "pater est deus", "filius est deus", "
 77    3|           Hae uero enuntiationes: "pater est filius uel spiritus
 78    3|         uel spiritus sanctus" uel "pater est genitus siue procedens",
 79    3|            ostenditur per hoc quod pater est deus et deus est aeternus,
 80    3|         deus et deus est aeternus, pater esse aeternus, ita etiam
 81    3|        ostendi possit per hoc quod pater est deus et deus est filius,
 82    3|           deus et deus est filius, pater esse filius. Ibi quippe
 83    3|     premissis, quae uidelicet ait "pater est aeternus", ad solam
 84    3|           infertur. Quae uero ait "pater est filius", non solum essentiae,
 85    3|      falsum esse liquet, ideo quod pater est deus et deus est filius,
 86    3|         filii, in eo scilicet quod pater est et filius.~ ~[3.42]
 87    3|         sicut haec facit quae ait "pater est filius". Immo si uim
 88    3|            solus filius, non etiam pater uel spiritus sanctus, incarnatus
 89    3|          tamen eadem essentia quae pater est siue filius uel spiritus,
 90    3|       filius incarnatus, non etiam pater uel spiritus, quia hic est
 91    3|            est. Unde scriptum est: Pater omne iudicium definitio,
 92    3|           sapientia rationabiliter pater disponit, siue creando mundum,
 93    3|   reparando post lapsum. Et in hoc pater uerum consilium nostrae
 94    3|            quod, si per hoc nomen "pater" non simpliciter diuinam
 95    3|          similitudine deus dicatur pater siue filius~ ~Cum itaque
 96    3|           3.54] Quod si hoc nomen "pater" dicat simpliciter "potens",
 97    3|            fecit dominum", hoc est pater genuit filium. Qui, scilicet
 98    3|          ipsum quod est filius sit pater, quod ex eo quod sapientia
 99    3|        potentiam discernendi, cum "pater" hoc nomen simpliciter "
100    3|      potentia, hoc est filius quod pater, sapientia tamen ex potentia
101    3|            uerbum appellat dicens: Pater, clarifica filum tuum; non
102    3|     conuerso uidetur, ut uidelicet pater potius filio prior sit quam
103    3|          quoque obicietur quod sit pater prior filio secundum quintum
104    3|          filio, immo nec ab aliquo pater sit, sed a seipso tantum?
105    3|         patre.~ ~[3.78] Cum itaque pater proprie dici non possit
106    3|           diuina sapientia, id est pater filio, quo dicunt philosophi
107    3|   sapientiae ex spiritu, cum tamen pater omnino ingenitus sit nec
108    3|       nomine patris aut filii, aut pater aut spiritus dicendus est
109    3|             aut substantia dicenda pater dei. Nam et cum homo dictus
110    3|       nominum impositio fiat, cum "pater" hoc nomen in deo proprium
111    3|         tenendo scilicet quod deus pater ex deo genitus est, sicut
112    3|          eodem modo se habeat deus pater ad deum quomodo uerbum ad
113    3|         filius" siue "genitus" et "pater" siue "ingenitus" propria
114    3|             diuina sapientia", et "pater" siue "ingenitus" quantum "
115    3|       fortassis animum alicuius an pater aliqua dignitate precedat
116    3|           filius ex patre sit, non pater ex filio, ac per hoc filius
117    3|            obnoxius sit patri, non pater filio, cum filius patri
118    3|         ipsum quod est debeat, non pater filio. Cui etiam rationi
119    3|        quoque quod, <cum> relatiue pater et filius dicuntur ad inuicem,
120    3|        inuicem, uidetur hoc nomen "pater" et hoc nomen "filius" diuinam
121    3|            in nos clamantem: abba, pater. Sed et ipse se daturum
122    3|         Unde bene secundum effecta pater et filius priores spiritu