IntraText Table of Contents | Words: Alphabetical - Frequency - Inverse - Length - Statistics | Help | IntraText Library |
Petrus Abaelardus Theologia Summi Boni Concordances (Hapax - words occurring once) |
bold = Main text Libergrey = Comment text
1 2| dona uobis conferenda.~ ~[2.102] Sed et cum dicimus: opifex 2 2| intellectus efficere ualent.~ ~[2.103] Puto me diligenter distinxisse 3 2| sancti benignum esse.~ ~[2.104] Proprium etiam patris est 4 2| subsistentias confitemur".~ ~[2.105] Non tamen, cum proprietates 5 2| paratus aut largiens.~ ~[2.106] Personam itaque hoc loco 6 2| ipsum ens et pater.~ ~[2.107] Quod si expressius prosequi 7 2| sanctus, et e conuerso.~ ~[2.108] Ne mireris in eadem diuina 8 2| definitiones est assignata.~ ~[2.109] Praeterea, sicut in grammatica, 9 2| confiteri cogeremur.~ ~[2.110] Rhetores quoque alio modo 10 2| constitutionem cadit".~ ~[2.111] Sic et personas comediarum 11 2| dicta repraesentant.~ ~[2.112] Tribus itaque modis ac 12 2| supra determinatum est.~ ~[2.113] Cum autem, sicut in principio 13 2| tria retorquentur.~ ~[2.114] Sed huic loco grauissima 14 2| sicut et sapientia?~ ~[2.115] Numquid hac ratione multas 15 2| personas accipiamus?~ ~[2.116] Ad quod respondendum est 16 2| aut doceri posset.~ ~[2.117] His de identitate aut diuersitate 17 3| filii sui in nos clamantem: abba, pater. Sed et ipse se daturum 18 2| Porphyrio, tam adesse quam abesse potest subiecto in quo est 19 2| catholicus, uerum etiam abhorret haereticus.~ ~[2.40] His 20 2| Prouerbiis scriptum est: Abominatio domini est omnis illusor 21 1| multi eo tempore de filiis Abrahae superessent. Mirare illius 22 3| Similiter postea, si pes abscidatur, residuum homo est, quod 23 3| prius non haberet, quia abscisa manu id quod nunc homo permanet 24 1| uel totius corporis sui abscisione? Arbores tamen et quaslibet 25 3| quae caeteris partibus abscisis uel remotis homines uel 26 2| domine caeli et terre, quia abscondisti haec a sapientibus et prudentibus, 27 3| diuina generatione penitus absistit.~ ~[3.77] Nec minus quintus 28 2| quaedam cognoscere ac iam absolui a malitia deus non posset, 29 2| quomodo ipsos doctores tuos absoluis secundum traditiones quorum 30 3| dominum", "fieri" pro "gigni" abusus est, quia recte, ut diximus, " 31 2| approbamus sed fallaciis abutentium resistimus. Non enim, teste 32 3| pro "creari" scriptura abutitur, ut "genitore" pro "creatore" 33 1| terra fieret. Necdum erant abyssi et ego iam concepta eram, 34 1| philosophis fidei christianae accedens, totius trinitatis summam 35 2| celsitudinem illam intelligentiae acceditur, non quidem peruenitur, 36 1| de plenitudine eius omnes accepimus".~ ~[1.36] Reuoluatur et 37 3| Augustinum hoc loco spiritum accepisse secundum effecta magis quam 38 2| hoc est eundem quem iam accepistis. ad alia dona uobis conferenda.~ ~[ 39 3| in significatione per se acceptae, una earum constructionem 40 3| 3.17] Et in hac quoque acceptatione potest dici pater similis 41 3| secundum sanctorum patrum acceptationem quae est huiusmodi ac si 42 3| ut diximus, uoces per se accepte eandem uim pellitus habent 43 3| personis secundum grammaticos acceptis. Sic et deus unus omnino 44 1| cum in alia significatione acceptum sit commune trium personarum, 45 1| etiam scriptum est in lege: Accessit Moyses ad caliginem in qua 46 3| per se dicamus. Quae enim accidentali praedicatione sibi coniunguntur, 47 2| substantialis ei, sed magis accidentalis, utique ipse absque sapientia 48 2| astruit, hoc est ab omni accidente, ab omni formae participatione 49 3| non sunt, et frequenter accidentia admittit et amittit.~ ~[ 50 3| diuerso modo "subiectum" acciperet, pro fundamento scilicet 51 2| discretio personarum magis acciperetur secundum diuersa penitus 52 3| trinitas ipsa et unitas accipiantur, illa uidelicet secundum 53 3| ex ipso contrahendo uel accipiendo esse, sed potius aeternaliter 54 3| opponitur. Sed neque generaliter accipiendum est quod dicunt philosophi 55 3| discipulis insufflans ait: Accipile spiritum sanctum? Quo enim 56 2| autem modo Boethius idem accipit in I Topicorum, ubi ait 57 2| magni philosophi nouerunt accommodare, qui cum deos in arte nominant, 58 1| multitudinem diuinarum personarum accomodetur, ut uidelicet eo modo insinuetllr 59 1| ciuitas publice luxit, in duos accusatores eius usque adeo populi indignatione 60 1| translatae, nisi forte, quia fuit acerrimi studii, sicut aegyptias 61 1| cibum autem fel et ad sitim acetum dederunt; inhospitalitatem 62 3| et omnes graecos praeter Achillem intelligimus. Et cum dicimus 63 3| deus creauit omnia" et "Achilles superat omnes graecos", < 64 2| ipsos conuerso robur eorum aciesque argumentorum suorum in domino 65 2| ratiocinando, sed bene uiuendo acquirendam censebant et ad eam moribus 66 2| multos ei adhuc per haeresim acquirit. Non enim ignorantia haereticum 67 2| cognitio cuius pessima est actio; et nemo peccat cognoscendo 68 3| plurimum discernere ualet, etsi actu non discernat.~ ~ Qua itaque 69 2| ipsius, etiam si numquam actualiter contingat ipsum a subiecto 70 3| potentiam, moderante ratione, ad actum perduci.~ ~[3.99] Et hoc 71 1| quaestionibus lepore mirabili et acutissima urbanitate agitasse. Unde 72 2| itaque haec philosophia acutissimi gladii instar, quo tirannus 73 2| trinitatis perquirunt et acutius arguendo contendunt professores 74 2| unum", et postea quasi addendo manum dicit "duo", quia 75 3| unum sunt, nihil uidelicet addens ad hoc nomen "tres" neque " 76 2| comprehensa, non potest iam addi ad ipsum hominem manus; 77 3| Aristoteles ex sua parte addidisse uidetur et maxime commendasse, 78 3| Accidentaliter enim "tres" addimus ad personas cum dicimus " 79 3| principium de principio", non additur "suo", ideoque per hoc non 80 1| negligentiae increpationem adducit dicens: "Titus, filius Vespasiani 81 1| operiuntur, ne uel haec adeptis mldam rerum talium natura 82 1| Quando preparabat caelos aderam, quando appendebat fundamenta 83 2| accidens, teste Porphyrio, tam adesse quam abesse potest subiecto 84 2| uitium et quasi naturaliter adherens ac proprium superbia, iuxta 85 3| spiritus sanctus", statim adiecerit quasi ad determinandum in 86 2| definitione dicuntur quae ita adiuncta sunt ut non solummodo hoc 87 2| autem quantumlibet bonae adiunctione egent alterius, ex qua quidem 88 3| confirmauimus exemplis quod nomen ex adiuncto significationem commutat. 89 3| omnia saecula", et statim adiungitur "deum de deo, lumen de lumine", 90 2| filio dei supra loqueretur, adiunxit "Cuius nomen non potest 91 3| uel si deus sit factus adiutor, ideo sit factus; uel si 92 2| benignus sit, quasi pronus ad adiuuandam et nullum machinans incommodum, 93 2| ipsorum profecimus, ut deo adiuuante, ipsis in hac re per humanas 94 1| Scriptum praeterea est: Quis adiuuit spiritum domini aut quis 95 2| dixit quod omnia in urbe administ1abat uel disponebat. Ad quod 96 1| inuicem seruientibus uel administrantlbus quasi diuersa membra in 97 3| sapientiae uniuersa dei opera administrentur et ita quodammodo conceptus 98 1| dicit: Vocabitur nomen eius admirabilis consiliarius.~ ~[1.61] De 99 1| utraque mirabilis est, Isaias admirans ait: Generationem eius quis 100 1| ueritatem perduxit.~ ~[1.70] Admiror uirtutem eorum quoque gentilium 101 1| disputationem philosophos admittere fabulosa, sed his uti solent < 102 1| distinctionem personarum adnectit, quasi ad determinandum 103 2| et uindicta benignitati adscribenda est, quae scilicet benignitas 104 1| sudore madescet; E caelo rex adueniet per saecla futurus, Scilicet 105 3| suscipiunt", hoc est quibus adueniunt formae, per quas scilicet 106 1| humanitatem nec utrumque aduentum nec utrumque iudicium uerbi 107 3| homine, ipsa comparatiui aduerbii suppositio "bonum" pro " 108 1| tantummodo praesens, idcirco aduerbio temporis praesentis pro 109 3| corpus erit semper", hoc aduerbium "semper" ad futurum tantum 110 3| essentiam; ideoque sibi minime aduersantur, cum secundum diuersa, ut 111 2| resistere et contradicere omnes aduersarii uestri.~ ~ Inuectio in 112 3| inuigilauerit. Necesse autem erat ut aduersariis nostris ex his quoque quae 113 2| quaedam ostentatio decipiendi aduersarium. Sunt enim multa quae uocantur 114 2| malum scire, decipere uel adulterari, sed ista committere, quia 115 3| caetera sacramenta, quae in aecclesia conficiuntur ex bonitate 116 3| rogatur. Quod et adhuc mos aecclesiasticus obseruat, maxime in specialibus 117 1| magnificandum cultum suum aedificari sibi templum quasi regale 118 2| scientia inflat, caritas aedificat.~ ~[2.10] Haec quidem, omnis 119 1| magnificandum ipse iussu dei templum aedificauit, a quo pater eius iustus 120 1| usque quo Ptolomeus rex Aegypti scripturas propheticas per 121 1| fuit acerrimi studii, sicut aegyptias ita et istas per interpretem 122 1| eum, quando perrexit in Aegyptum, Ieremiam audisse uel scripturas 123 2| translationibtis et parabolicis aenigmatibus inuoluta sunt et per similitudinem 124 2| uidemus per speculum in aenigmitate, tunc autem facie ad faciem; 125 3| intelligeretur in illa summa aequalitate ulla diuersitas. Rursus 126 3| unitatem indicat dignitatis aequalitatem. Bene itaque Christus dominus, 127 2| interius, frustra qui docet aerem uerberat exterius. Quid 128 1| Tenebrosa aqua in nubibus aeris. De quo etiam scriptum est 129 1| diem, momenta, tempus, aetates, cum ociosum uerbum loquimur 130 2| pater est deus et deus est aeternis, melius ostenditur pater 131 1| cum> uel de anima uel de aethereis potestatibus loquuntur. 132 3| intellectus prudentiae ab aeuo, et iterum: Ipsemet creauit 133 2| per seipsum sui notitiam afferret deus, cum ad eius notitiam 134 3| tantum est accipienda ad quod affertur, maxime in deo, ad quem, 135 3| accipimus, hoc est per orationem affirmationem, per propositionem categoricam 136 3| uidelicet negatiue magis quam affirmatiue intelligatur. Et similiter 137 1| plantae quas terrae radicitus affixas eadem anima uiuificari dicunt? 138 2| non potest, non ut malum agat, sed ut a malo precogita 139 3| omnipotentia sua ad infinita agenda se habeat, hoc est ad omnia 140 1| sapiens sit et discretus in agendo, sed minime possit, efficacia 141 2| ante factus factori gratias agere contempsit. Iustum quippe 142 3| prouidit deus quid et qualiter ageret quam illud opere compleret, 143 2| Corruptibile enim corpus aggrauat animam, et deprimit terrena 144 2| minus simplicitatem fidelium aggredi presumant, cum de his confutati 145 2| 79] Quas tamen possumus aggrediemur, maxime ut pseudodialecticorum 146 3| philosophicis maxime rationibus nos aggrediuntur, et nos eas praecipue prosecuti 147 1| et acutissima urbanitate agitasse. Unde et concitatis inimiciciis 148 2| sophistarum", quos "uerborum agmine atque sermonum inundatione 149 1| ipsa summi boni perfectio agnita inuitaret, ex quo omnia, 150 1| accipiens tacebit ne quis agnoscat quod uerbum uel unde uenit, 151 1| ueritati nostrae religionis agnoscunt. Unde nonnulli putauerunt 152 1| postea ueniet. Dabunt deo alapas manibus incestis et impurato 153 2| Boethius probat in II Topicorum albedinem non esse substantiam his 154 2| huius sedentis et huius albi; nec multa numero dicuntur 155 2| proprietatis informatione esse alienam, ut uidelicet in ea nihil 156 2| parte aliqua inductam, ut aliguid de illa ineffabili maiestate 157 2| intelligendum est ut formas aliquas in deo opinemur, sed proprietates 158 | aliquos 159 1| similitudinem lectorem magis alliciant. Quae enim quasi fabulosa 160 3| nodos, aliis fortioribus nos alligamus. Ecce enim secundum priorem 161 3| in sollemniis missarum ad altare fiunt, quae scilicet ad 162 2| est, hoc est non in aliquo alteratus uel permutatus, quia nihil 163 3| mutuo ipsorum uocabula ad alterutrum transferantur, quis abhorreat 164 3| rationis considerationem altius inspiciat, qua uidelicet 165 1| quod fecerat bonum esset, amauit illud eo ipso quod bonum 166 3| cum istud nemo discretus ambigat, siue iudeus siue gentilis, 167 2| ex continentia rerum quas ambit dicitur, ita diuersa loca 168 2| dicitur, ita diuersa loca ex ambitu diuersorum.~ ~[2.96] III. 169 2| constructionis sensum infra ambitum temporum coerceri, hoc est 170 2| substantialiter differens, cum ambo sint penitus eiusdem naturae 171 3| ac si dicamus spiritum ex ambobus procedere, hoc est potentiam, 172 2| experimentum". Ad hoc et illud Ambrosii occurrit consilium De fide 173 3| tuum et gloria; et iterum: Ambulabunt gentes in lumine tuo; et 174 2| dicimus "ambulat" dicamus "est ambulans", et de quibus dicimus " 175 2| et de quibus dicimus "ambulant" dicamus "sunt ambulantia". 176 2| hominem ambulare et hominem ambulantem esse". Ex quo apparet quod 177 1| uideo uiros solutos quatuor ambulantes in medio ignis, et species 178 2| ambulant" dicamus "sunt ambulantia". Unde Aristoteles: "Nihil", 179 2| differt dicere hominem ambulare et hominem ambulantem esse". 180 2| uidelicet de quo dicimus "ambulat" dicamus "est ambulans", 181 1| illa fecisset, dixerit: 'Amici, hodie diem perdidi'. Nos 182 3| quod homo est, exigat quod ammal sit, sed non e conuerso, 183 1| patefiant, cum aut prae amore suspiramus, aut prae laboris 184 1| Benignitas autem eius ad amorem pertinet, ut quem benignissimum 185 2| discreti.~ ~[2.50] VII. Amplius, cum unumquodque quod exsistit 186 1| mundi Diogenem equet? Cuius anachorite uitam eam quae de ipso scripta 187 3| abhorrendum atque omnibus modis anathematizandum est diuinam potentiam esse 188 3| quantitate diuinae essentiae esse anathematizaui. Hic uero dico sapientiam 189 2| Supra potestates, supra angelos, supra cherubin, supra seraphin, 190 2| omnis peccati initium, angelum primum statim a conditoris 191 3| mens patris seu ratio siue "angelus consilii" dictus est, quia 192 1| prae laboris uel doloris angustia gemimus. Unde spiritus sanctus 193 1| spiritu oris nostri, id est anhelitu, maxime affectus animi patefiant, 194 1| Prouerbiis dicens: Sapiens animaduertet parabolam et interpretationem, 195 1| defuncto corpori ne nunc quoque animaetur, nisi tantum praesentia 196 2| inueniunt, cum fere omnes animales sint homines ac paucissimi 197 1| qui omnibus est communis animalibus? Desunt quippe ei caeterorum 198 1| corporibus inesse quae non animat? Quid enim euidentius est 199 3| assignet, hoc est "substantiam animatam sensibilem", non etiam rationabilitatem 200 1| de thogaton loqui esset animatus, dicere quid <sit> non ausus 201 1| libidinibus exoneratus, animus naturali uigore in aeterna 202 1| interpretandas habendasque curauit, anni reperiuntur ferme sexaginta. 203 1| octoginta et unum uixisset, ab anno mortis eius usque quo Ptolomeus 204 2| singulis ordine, prout dominus annuerit, satisfacientes. Quarum 205 1| catholice fidei tenorem annunciauerit, inexcusabiles redduntur 206 1| eo quod unxerit me: ad annuntiandum mansuetis misit me. De quo 207 3| ut uidelicet econuerso antecedat, sicut unum duobus prius 208 1| omnium bonorum fundamentum anteponit. Cum enim dicitur: In principio 209 2| namque iam clamant magni antichristi precones, per quos hostis 210 1| Primus autem nunc ille antiquissimus philosophorum et magni nominis 211 1| constituerentur, finxit antiquitas; quia summus deus et nata 212 1| ait his uerbis: "Deus tam antiquitate quam uirtutibus praeire 213 3| uidelicet humanitas eius in anxietate posita quotiens a diuinitate 214 1| inimicam <esse> naturae apertam nudamque expositionem sui, 215 2| quid ipse sit manifeste aperuit, cum gentili illi et samaritanae 216 2| expulit: quae sicut illum apostatare fecit, ita et multos ei 217 2| philosophus Dionisius Ariopagita apostolo Paulo legitur ostendisse.~ ~[ 218 1| euangelio, sine saluatoris et apostolorum doctrina, naturaliter sic 219 1| omnia reliquisse sicut et apostolos, Ieronimus perhibet. Quis 220 3| quidem concedimus sequentes apostolum qui ait: Quod notum est 221 2| psalmista: Saciabor, inquit, cum apparuerit gloria tua. Tunc quidem 222 2| est enim quod merito deum appellabant ignotum, quem soli mundo 223 1| mentem, quem graeci 'noim' appellant, originales rerum species, 224 3| spiritum secundum effecta appellare, secundum quae etiam principium 225 3| tribuere patri, quem dominum appellaret. Cum uero dicit "filium" 226 3| dexteram patris seu brachium appellari? Aut quis neget deum quasi 227 2| usitatam nominis substantiae appellationem sequamur, cum uidelicet 228 1| aliquam dei transitoriam appellent sicut et uerbum hominis, 229 1| preparabat caelos aderam, quando appendebat fundamenta terrae. Cum eo 230 3| cadat, hoc est cui diuersae applicari definitiones queant; diuersae, 231 3| filium et patrem, ideoque per appositas prepositiones "deus" et " 232 3| quod est deus uel lumen, ex appositis transeat in significationem 233 3| determinationem "proprie" apposuimus, quia fortassis indifferenter 234 2| desuper. Scientias itaque approbamus sed fallaciis abutentium 235 1| animare quae ad animandum apta repperit, quid opus erat 236 3| spiritu regenerari, aliud aquam et spiritum regenerari. 237 1| ut aiunt, quod uentus in aquis quas commouet maxime appareat, 238 2| cuius quidem ignoti dei aram magnus ille philosophus 239 1| forma patris non rapinam arbitratus esse aequalis deo quia naturaliter 240 2| scilicet humani pereat libertas arbitrii. Alioquin, inquit princeps 241 2| ei qui liberum non habet arbitrium, nullum ex his quae coactus 242 2| idem simul contineri in arca et in domo; loca diuersa 243 1| sapientia interpraete sui arcani consciis, contenti sint 244 1| subtraxit, ita a prudentibus archalla sua uoluit per fabulosa 245 2| ut credimus posse stare arguat. Hoc autem discutere penes 246 1| quorum uitia constanter arguebat.~ ~[1.67] Quem Augustinus 247 3| ex his quae concesserit, arguendus sit aut refellendus, ut 248 2| auctoritate peripateticorum me arguere niteris de differentia personarum 249 3| et de eadem anima diuersa argumenta fieri possunt, uel secundum 250 3| consimilis disputationis argumentationes, quibus propter terminorum 251 3| Immo si uim uerborum ipsius argumentationis diligenter attendamus, talis 252 2| non possit. Unde et illo argumento non esse substantia deus 253 3| tanquam suum. Quod etiam argumentum apertius esse potest, ad 254 2| ille philosophus Dionisius Ariopagita apostolo Paulo legitur ostendisse.~ ~[ 255 1| 54] Hinc est etiam quod arithmetica, quae tota circa proportiones 256 2| aduersus ueritatem iam effrenis armat atque unum iam superest 257 3| manus episcopi ad dandam armaturam uirtutum, quibus scilicet 258 2| preparare et uiam humilitatis arripere, qua sola ad celsitudinem 259 2| presumunt; quorum tanta est arrogantia ut nihil esse opinentur 260 2| quoque patrum iudicio haec ars maxime commendetur et caeteris 261 2| eorum impugnationes ex ipsis artibus quibus nos impugnant conquassare. 262 2| prepedierint, summe id sibi gloriae ascribunt.~ ~[2.3] Multi namque iam 263 3| 49] Filio autem ea maxime ascribuntur quae ad sapientiam attinent, 264 1| deus operatur, qui uerbis asini prophetam docuit, ne si 265 3| correptionem culpe soleat aspicere, et ira aut furor tormenta 266 3| principium, quod deus <est>, aspiciant ideoque mutuo ipsorum uocabula 267 3| semper" ad futurum tantum aspicit; aut cum dicimus "in urbe" 268 3| identitatem proprietatis aspiciunt, ideoque omnino falsae sunt.~ ~[ 269 2| Purgas, cum facti culpa his asscribitur quibus obsisti obuiarique 270 2| rationes multosque facile assentatores inueniunt, cum fere omnes 271 3| uerbis philosophorum maxime assentiens, se filium dei magis quam 272 3| etiam rationi illud Mercurii assentire uidetur, qui filium uocat " 273 1| nos promouendo ut uitam assequamur aeternam, et in quibusdam 274 3| scribere ausi sumus, nihil asserentes de eis quae dicimus, nec 275 3| appellat, ex deo natam esse asserere, hoc est filium ex ipsa 276 2| cum noym ex deo natam esse assereret, id explicare non presumpsit 277 1| inuolucrum quod animam mundi asserit ex diuidua et indiuidua 278 3| ipsa substantia patris esse asseritur, hoc est sapientia ex potentia, 279 2| substantiae instabilitas assiduaque uariatio.~ ~[2.61] IIII. 280 1| philosophos quorum rationem assiduum studium litterarum ad percipiendam 281 1| horum nominum in sequentibus assignabimus, quare uidelicet haec nomina 282 2| proprie proprium substantiae assignans, inquit: "Maxime autem proprium 283 3| animal" definitione diuersa assignant, ita etiam faciunt pronomina 284 2| prelibatis atque insuper assignato in quo unitas dei, in quo 285 2| sicut in principio operis assignauimus, in tribus diuinis personis, 286 1| pulcherrimam inuolucri figuram assignentur.~ ~[1.38] Hoc quippe loquendi 287 3| Cum enim, duobus hominibus assistentibus mihi, profero hanc uocem " 288 1| potentia, id est patre, semper assistere, tale est ipsam potentiam 289 2| uestigabant atque per ipsas asslgnabant.~ ~[2.66] Quod autem illi 290 1| praedicatione sua eam potissimum assumpsit. Duo quippe sunt quae nos 291 1| illud quod honestissime assumunt. Ait namque quod, quando " 292 2| cum ad eius notitiam nulla assurgere creatura sufficiat. Ipse 293 2| ad eius notitiam minime assurgunt qui superbis resistit semper 294 1| demonstratur.~ ~[1.9] Bene autem ad astruendam fidem operum et ad commendationem 295 3| uidetur qua eum aeternum esse astrueret, cum de deo et uerbo eius 296 2| arbitrio, et firmissimis astruunt argumentis quod, licet deus 297 1| uidetur, cum animam mundi esse astruxerit tertiam a deo et noy personam 298 2| 2.75] Responde tu mihi, astute dialectice seu uersipellis 299 1| pronior, quanto ex potentia et astutia sua ad efficiendum quod 300 3| 3.38] XI. Illud autem Athanasii quod ait: "omnipotenms pater, 301 3| 3.40] Ut itaque iuxta Athanasium neque confundamus personas, 302 1| apostolus, teste Augustino, cum "Atheniensibus loquens rem magnam dixisset 303 1| quae publice damnauerat, Atheniensium ciuitas publice luxit, in 304 2| effrenes et indomiti certatores attendant qui singulari superbie cornu 305 3| itaque uim enuntiationis attendat "filius est incarnatus" 306 1| coaeternas esse, si diligentius attendatur, a ueritate non exorbitat, 307 2| sermones". Quod recte Gregorius attendens in prologo Moralium ait: " 308 3| quodammodo multitudinem in eo attendi licet, secundum uidelicet 309 2| incommutabile esse in ipso attentamus. Nec rursus substantia est, 310 2| uita ipsorum et miracula attestantur.~ ~[2.77] Recogita tecum 311 2| disciplinas et nos paululum attigimus atque adeo in studiis ipsorum 312 3| enuntiationes illas tantum attineat quae ad identitatem solam 313 1| nihil fabulosum penitus attingunt. Sed si quid <de his> assignare 314 1| similitudinem uiam sermoni <suo> attollendi se ad non comprehensibilia 315 1| nuncupatur, tractatus se audet attollere, uel ad mentem, quem graeci ' 316 1| naturali uigore in aeterna se attolleret naturamque incorporei atque 317 2| potest." Quam etiam idem auctor in libro de doctrina christiana 318 1| nuncupatur, tractatus se audet attollere, uel ad mentem, 319 1| religionis regulam colligere. Audi testimonium quod dominus 320 1| sunt. Quid etiam opus uerbo audibili fuit ante mundi constitutionem, 321 3| scilicet quod est loquens et audiens et de quo alter ad alterum 322 3| Socrates cum loquente et audiente et de quo alter ad alterum 323 2| scilicet quod loquitur, aliud audientis, uel de quo locutionem alter 324 2| tamen, cum proprietates dici audimus, ita intelligendum est ut 325 1| esset cui loqueretur uel qui audiret? Numquid inane uerbum non 326 1| christianam fidem suscepisse audissent quos ingeniorum subtilitate 327 1| adhuc aliquis esset qui audito uerbo instrueretur? Quo 328 3| inest turpitudinis quod auditores offendat, co quod turpitudinem 329 3| uidemur ei aeternitatem auferre. Et quantumcumque sanum 330 2| At uero si alterum horum auferri poterit, non remanebit in 331 1| laboratur, meritum lectoris augeatur.~ ~[1.40] De quo psalmista: 332 3| 3.98] Liquet itaque Augustinum hoc loco spiritum accepisse 333 3| nonnumquam bestiarum quoque et auium seu reptilium necnon materiarum 334 3| fuit homo" aut cum dicimus "auriga nauis" pro "remige", uel 335 2| rationibus armatos esse autumant, tanto securiores liberius 336 3| loco me mihi contrarium autumat quod nunc sapientiam quasi 337 1| quam arbores ex frondium auulsione uel totius corporis sui 338 2| conquassare. Nam et diuino fretus auxilio paruulus Dauid immensum 339 3| qualis est regeneratio in baptismo ad dimittenda peccata, confirmatio 340 2| uisione, hoc est a uera beatitudine expulit: quae sicut illum 341 2| atque sermonum inundatione beatos" esse Plato irridendo iudicat. 342 1| summo bono, sine quo fieri beatus nullus potest".~ ~[1.69] 343 1| uult est securior; nec spem beneficiorum suorum caeteris prestat, 344 3| potens sit et sapiens et benigna? Cum itaque filius sit potens 345 1| esse potentem, sapientem, benignam, immo etiam esse ipsam potentiam, 346 1| prout salubre uel equum est, benigne in hac magna domo sua seu 347 1| amorem pertinet, ut quem benignissimum habemus, potissimum diligamus. 348 2| iniurias. Unde et uindicta benignitati adscribenda est, quae scilicet 349 3| possimus? Unde et nonnumquam bestiarum quoque et auium seu reptilium 350 2| quam tres orationes, uel bina percussio quam duae percussiones?~ ~[ 351 3| inferius rei, nec numerus binario, nec homines duobus hominibus, 352 2| aliarum duarum unitatum unum binarium efficiat et hic binarius 353 2| binarium efficiat et hic binarius non sit ille, diuersos tamen 354 2| hoc modo "rationale" et "bipes" differre dicit, licet, 355 3| postea quasi corrigendo boc quod dixit "fecit" et non 356 2| excedere. Constat quippe iuxta Boethium et Platonem "cognatos, de 357 1| operum per sapientiam et bonitatem artificis ostenditur, ut 358 3| constat dexteram patris seu brachium appellari? Aut quis neget 359 3| nisi uicerint, a proposito cadunt atque deficiunt. Et quoniam 360 2| Numquid enim in illuminatione caeci nota illa philosophorum 361 2| quippe superbia superbiam caecitas comitatur, cum quis uidelicet 362 2| habitum impossibile est; neque caecus factus rursus uidet" etc.?~ ~[ 363 2| nec ab ipsis spiritibus caelestibus maiori sapientia preditis 364 2| uehementer existimo ut uerba caelestis oraculi restringam sub regulis 365 1| Iesu omne genu flectatur caelestium terrestrium et infernorum 366 2| enim Lucanus ait: "Omnia Caesar erat", secundum hoc dixit 367 1| potestatibus loquuntur. Caeterum cum ad summum deum et principem 368 1| pollicitus est ut habitaret in caligine; idem in Prouerbiis: Gloria 369 1| lege: Accessit Moyses ad caliginem in qua erat deus. Et Solomon 370 1| et concitatis inimiciciis calumpniosa criminatione damnatus, morte 371 2| ensis et mucro, uel album et candidum, uel Marcus et Tullius et 372 2| 14] De qualibus sponsa in Canticis: Capite, inquit, nobis uulpes 373 2| negamus, cum non sint tota capacitate uel continentia suae essentiae 374 2| qualibus sponsa in Canticis: Capite, inquit, nobis uulpes paruulas 375 2| etiam decipiant. Quod genus captiosarum conciusionum scriptura detestatur 376 1| Adhuc terram non fecerat et cardines orbis terrae. Quando preparabat 377 2| in se habet quo aliquando careat, uel caret quod habeat.~ ~[ 378 1| eorum. Quae quidem tanto cariora sunt intellecta quanto in 379 3| inquit, "ad semetipsum habere caritatem dicitur, sed dilectione 380 3| in carne esse, tale est: carnales, id est homines, hac incarnatione 381 1| sapientia per concupiscentiam carnalesque uoluptates deuicta idolatriae 382 3| sapientiae per hanc incarnationem carnalibus effulsisse. Quod innuens 383 2| substantia quae pater est carnem susceperit, sicut ea quae 384 1| uiri neque ex uoluntate carnis sed ex deo natum est. Sed 385 3| Hectore", pro diuersitate casuum uariatur significatio praepositionum. 386 2| Porphyrius in Isagogis suis ad Categorias Aristotelis, ait, inquam: " 387 3| affirmationem, per propositionem categoricam propositionem. Sed et cum 388 2| Aristoteles quoque in Categoriis proprie proprium substantiae 389 3| sed requiro etiam uerba catholica, quia non sine causa apostolus 390 1| legislator Moyses fidem catholicam de unitate pariter et trinitate 391 1| philosophos seu uates gentibus catholice fidei tenorem annunciauerit, 392 1| constet apud omnes uere catholicos tres personas in diuinitate 393 2| sapiens esset. Quod non solum catholicus, uerum etiam abhorret haereticus.~ ~[ 394 2| plurimum ualet. Tantum ibi cauenda est libido rixandi et puerilis 395 2| quibus et summopere apostolus cauendum admonet, hoc est a fallaciis 396 2| ipsorum prouidendum, dicens: Cauete ne quis uos decipiat per 397 2| cuius uoluntate omnium rerum causae incommutabiliter consistunt, 398 3| Quis patrem ueram esse causam filii neget, cum ex ipso 399 1| spiritum sanctum tribus de causis appellauerit.~ ~ 2. Quid 400 1| substantiae demonstranda caute prouisum est cum dicitur 401 1| solum figmenti genus quod cautio de diuinis rebus philosophantis 402 3| quia potentia sapientiae cedit in discussione iudicii, 403 1| Prouerbiis: Gloria dei est celare uerbum et gloria regum inuestigare 404 2| tractantium quae nunc latinitas celebrat, Porphyrii scilicet, Aristoteles 405 1| nocte sero recordaretur in cena quod nihil boni die illa 406 2| simplices quantitates dici censeantur. Loca etiam diuersa solemus 407 2| bene uiuendo acquirendam censebant et ad eam moribus potius 408 3| omnino supersedendum esse censemus, quia quocumque modo intelligamus 409 1| quo prophetauit Ieremias, centum ferme annos postea natum 410 2| aeternum sit, ut deus, aut cepit, ab eo summo principio quod 411 3| tantum ex animali et imago cerca ex cera. Sic et licet idem 412 3| rel et corporeae, sicuti cereae imaginis ex cera uel hominis 413 1| philosophiae sectatores quorum certatim studium fuit in quaestionum 414 2| illi effrenes et indomiti certatores attendant qui singulari 415 1| indicaret, numquam scilicet aut cessare aut inceptam esse. Quippe 416 2| auctor in libro de doctrina christiana non solum caeteris scripturis, 417 1| gentium philosophis fidei christianae accedens, totius trinitatis 418 1| exempla sumpserunt, cum eos christianam fidem suscepisse audissent 419 2| trinitatem~ ~[2.29] Tenet itaque christiane fidei religio unum tantummodo 420 3| hanc fidem trinitatis soli christiani teneant et non <etiam> uel 421 2| idiotas aut minus eruditos christianos inductionum suarum laqueis 422 3| scilicet.~ ~[3.95] Sicut ergo Christum secundum humanitatem incepisse, 423 1| spinea corona coronetur. Ad cibum autem fel et ad sitim acetum 424 1| philosophus et magni philosophi Ciceronis expositor Macrobius diligentissime 425 1| surrecturus sum et rursum circumdabor pelle mea, et in carne mea 426 2| transcendit, ut in comparatione cius omnes alii spiritus quasi 427 2| 2.3] Multi namque iam clamant magni antichristi precones, 428 3| spiritum filii sui in nos clamantem: abba, pater. Sed et ipse 429 1| uidisse seraphin et audisse clamantia: Sanctus, sanctus, sanctus, 430 3| appellat dicens: Pater, clarifica filum tuum; non solum ideo 431 1| monachorum, cum tamen et monachi clerici sint, et confessores dicimus 432 1| erat omnium; ueluti cum clericos appellamus ad differentiam 433 3| quod auditores offendat, co quod turpitudinem nimis 434 3| philosophia diuinitatis, coacti frequenter et prouocati 435 2| arbitrium, nullum ex his quae coactus agit debetur premium. At 436 2| personae sibi per omnia coaequales sicut et coaeternae sunt, 437 1| Dixit deus: Fiat, hoc est in coaeterna sapientia sua pater ordinauit 438 2| omnia coaequales sicut et coaeternae sunt, quia nullam dignitatis 439 1| 22] Haec etiam sapientiae coaeternitas cum patre plane in Prouerbiis 440 1| manet unigenitus filius tuus coaeternus tibi, et quia de plenitudine 441 1| diuinitate per omnia sibi coequales et coaeternas esse, si diligentius 442 2| communi ac publica locutione coerceatur; nec quod omnino incomprehensibile 443 2| illud incomprehensibile coerceretur. De quo si quid dicitur, 444 2| sensum infra ambitum temporum coerceri, hoc est ad eas res tantum 445 3| est, deus est"; non ideo cogendus erit ut ullo modo rem ipsam 446 2| quam tres in deo confiteri cogeremur.~ ~[2.110] Rhetores quoque 447 3| omnipotentiam exprimamus uidemur cogi concedere filium esse naturaliter 448 3| itaque modo philosophica nos cogit auctoritas aut trinitatem 449 2| inhabitatio sensum multa cogitantem. Unde et dominus Moysi querenti 450 1| sermonem tantummodo, sed cogitationem quoque superallt humanam, 451 2| quia eius rei bona est cognitio cuius pessima est actio; 452 2| sibi prouideat, quod nisi cognitum, teste Boethio, uitare non 453 3| sint, alius "Cornelius" cognomine dicitur quia de genere illo 454 1| colendum'; item: 'Ipse tuum cognosce dominum dei filium esse'. ' 455 1| deliberatio cuiuslibet rei cognoscendae in his quatuor consistit, 456 2| est actio; et nemo peccat cognoscendo peccatum, sed committendo. 457 1| punire errata et nihil latere cognoscimus. Benignitas autem eius ad 458 2| sapientia preditis plene cognoscitur.~ ~[2.22] Unde Augustinus 459 1| rationibus armatos esse cognouerant.~ ~[1.64] Bene autem dominus, 460 2| sibi per praedicationem coherentia, sicut animal et homo uel 461 1| exprimatur? Quippe quos cohortaretur deus ad creandum hominem 462 1| suppliciter sanctum dorsum. Et colaphos accipiens tacebit ne quis 463 1| dominus hominibus fidelibus colendum'; item: 'Ipse tuum cognosce 464 2| prophetarum quam philosophorum collegimus, quibus sancte trinitatis 465 1| fontes, necdum montes; ante colles ego parturiebar. Adhuc terram 466 3| omnis multitudo ex multis colligatur partibus, numquid et multitudo 467 1| uere religionis regulam colligere. Audi testimonium quod dominus 468 2| aliquam substantiam" ylem collocauit, quam omnino adhuc "informem" 469 2| liquorem liquor est nec corpus color; nec aer lux siue feruor, 470 2| haec definitio "substantia colorata" omnibus et solis corporibus 471 2| corpoream, non substantiam coloratam. Quamuis enim haec definitio " 472 2| quia hoc nomen "corpus" colorem non determinat, quod est 473 2| corporalis. At uero sicut in colporibus alia aliis subtiliora sunt, 474 2| 2.111] Sic et personas comediarum dicimus, ipsos uidelicet 475 2| superbia superbiam caecitas comitatur, cum quis uidelicet donum 476 3| usus est, ipsam scilicet commemorando potentiam qua potens est 477 1| ad commendationem eorum commemoratio fit diuinarum personarum, 478 3| doctorum, id est philosophorum, commendaretur.~ ~[3.67] Haec autem fides 479 3| addidisse uidetur et maxime commendasse, ut uidelicet digne prius 480 2| litteris maxime necessariam commendat dicens: "Restant ea quae 481 1| philosophus pre caeteris commendatur ab omnibus, non solum a 482 3| auctoritas aut aliqua ornatus hoc commendet gratia.~ ~[3.38] XI. Illud 483 2| iudicio haec ars maxime commendetur et caeteris preferatur.~ ~ 484 2| cognoscendo peccatum, sed committendo. Si qua autem scientia mala 485 2| uel adulterari, sed ista committere, quia eius rei bona est 486 2| Iustum quippe est ut cui plus committitur, plus ab eo exigatur. Talium 487 3| mentem" quam illi uerbum, et commodius patrem appellauit "deum" 488 1| quod uentus in aquis quas commouet maxime appareat, quomodo 489 1| benignitatis affectu non commouetur. In quo autem haec tria 490 3| genitus", id est "filius", eam communem significationem non tenet 491 2| nec illa unica maiestas communi ac publica locutione coerceatur; 492 2| intelligit formas, quas scilicet communitates potius remouendo aliquid 493 3| Quod si propria uerba tunc commutamus cum ex aliqua offenduntur 494 3| significatione sermonem commutare, nisi ei cuius grauissima 495 2| alios habitus uerti atque commutari". Idem in VII Confessionum 496 3| adiuncto significationem commutat. Cum dicimus "homo mortuus", 497 3| secundum quantitatem alicuius compactae rei, sed magis secundum 498 1| appellat per quosdam nexus et compagines fidei et caritatis ex diuersis 499 2| nouitate aliqua nomen sibi comparare desiderans, aliquid inusitatum 500 3| eademque penitus essentia; ad comparationem unitatis cuius, hoc est 501 1| uulgaribus uerbis efferant, sed comparationibus similitudinem lectorem magis 502 3| domine quam in homine, ipsa comparatiui aduerbii suppositio "bonum" 503 2| sanctus septem spiritibus comparatur et septem spiritus esse