Capitulum XV

1. Iamque non duces tantum aut milites sed & remigum multi quiete levabantur. Unus erat navis praetoriae gubernator, cui suspectum erat caelum montiumque natura quos a latere attollit Liguria, expertus solitos esse, qua se demittunt rursusque eriguntur, per angusta divisorum cacuminum spatia procellas subitis flatibus in mare praecipitare. Nautas itaque vigilare hortabatur & ad omnes sollicitus auras, iam certius expectabat tristiora. Nox media vertebatur cum a montibus ventus exortus est, qui inter navium funes erectos ad malum primum quidem sibilo ludens, mox suspensum mare extulit adductisque nubibus abstulit caelum. Turbabantur subita festinatione nautarum officia, simul inter se clamore sublato, simul undis fracto strepitu nondum vacuas aures repetentibus. Excitatus Gobryas erat & ex gubernatoris vultu admonebatur non vulgare esse periculum. Quisque ergo monere audebat, quisque praecipere, ut paene tumultus ignarorum nauticae artis non minore periculo cresceret quam tempestatis fervor. Atri fluctus aut eruto liventes sabulo inter noctis horrorem cerni non poterant, nisi cum ingenti fragore allisi velut accensam mutuo verbere aquam instar scintillarum mittebant in altum rursusque sorbebant. Solus ille spumae attritus micabat in tenebris, qui saepe ominoso impetu superans obiecta latera in medio fulgebat navigio. Intuta anchorarum mora erat, quia spatium navibus negabant quo aliquid indulgerent incumbentibus ventis. Alius deinde timor urgebat ne, si vincula deessent, inter se implicatae triremes frangerentur. Tandem omne nautarum consilium tempestas pervertit, nam nec corrigi cursus poterat nec sisti navigia. Ferri coeperunt qua ventus iubebat, aliquid scilicet veli relinquentes ad antemnam, quo naves per dispares fluctus librantibus ventis starent.

2. Nocte exacta nihilo laetior dies fuit, tristis imbre & circumstantis mortis imagine. Noctem quoque secundam vis eadem venti obtinuit. Orta deinde luce ardor quidem tempestatis intepuit, sed non plagam agnoscebant, non maria; numeratisque navibus paulo minus media parte abesse aut periisse querebantur. Ubi vero cura salutis iam propemodum assertae passa est ad alias sollicitudines descendere, loqui coepêre de periculo Poliarchi. Quando enim illum haberent aut quo quaererent, forsitan in adversa aut ignota litora expulsum? Ubi denique ipsi essent quosve portus intrarent, affectis navibus silvaque & pice & litore tuto egentibus? Arsidas omnium immanissime fortunae maledicebat, quod deiectus a tanta spe nesciret undis an terra essent errores repetendi. Non amplius Galliam, non Rhodanum destinari, sed vago & quas maxime terras vellet ignaro pererrandos omnes sinus, quoscunque tempestas potuit aperire Poliarcho. Unde illi Phaeacia esset navis, quae sine gubernatoris opera in destinatos cursus ultro se flecteret? Numerare Argenidem dies, ad quam si vacuus rediret, quantum abesset a parricida? Quamquam enim monuerat Gobryas in Siciliam Poliarcho esse iter, metuebat ne de tempestate lassus consideret in portu aut segnius navigaret, dum interim effluit tempus quo se ab Argenide expectari voluerat.

3. Haec volventi &&emdash;qui mos infelicium&emdash;paene cum Gobrya iurganti, quod se in cursu ad Poliarchum tenuisset, nuntiant nautae instar nubeculae aut caliginis procul videri; id se terram opinari. Quaecunque illa esset eo tendere Gobryas iubet. Cum summa vi remigassent, medio paene die quidam in exiguis lembis excepti sunt, qui finita tempestate maria legebant exploraturi si quid ad eos naufragia tulissent. Per hos est cognitum illam Africae plagam esse, ceterum harenis infidam quas brevia huc & illuc tegebant. Non procul abesse Numidiam. Desertus haud longe erat portus nec certum an satis hospitalis. Sed necessitas subigebat omnia ventis & pelago arbitrari tutiora. Ad terram igitur duces ipsi fuêre qui de regione indicaverant, relictique pauci cum lembo, qui socios si qui in proximo errabant colligerent, magno deûm favore omne quod a Gobryae classe aberat intra noctem receperunt. Ita, ut in malis rebus, optime erat: omnes incolumes, nulla funditus navis perierat. Incolae praeterea siccis piscibus ceterisque quibus paupertatem sustentabant alimentis exhibebant insolitae humanitatis officia.

4. Sed nec classi quam ducebat Poliarchus tempestas pepercerat. De Sicilia, de vindicta, de nuptiis cogitantem haud iniuste impleverat sui fiducia. Quando in regio habitu erat, tot opibus, tanto exercitu sublimis, cur generum aspernaretur Meleander? Radirobanem, Archombrotum, & si qui praeterea aemuli erant, seu privatis seu publicis armis decernere vellent, audebat despicere. Ad extremum legem Siciliae, quae potentiora matrimonia abnuebat, vel se ferro recisurum credebat vel interpretatione remoturum: ne Sicilia nempe Gallico sceptro diceretur accedere, sed legibus antiquis viveret, & si plures peperisset Argenis, esset secundae prolis hereditas. Inter haec studia videbatur navigium non satis ferri ventis aut agi remigibus. Ibat ergo per transtra tonsasque lassabat, cum illa tempestas incubuit & a cursu quem instituerant submovit. Ipse quamquam intrepido animo erat, tamen cum assilientes pertinaciter undas vidit & veluti suum caput voventes, matri & sponsae dedit ut mori timeret. Torpentes itaque magnitudine mali admonuit ne artem proiicerent neve ultima timerent; nobiliora sibi fata deberi quam ut ea aetate undis obrueretur. Ea spe quamquam habuit ad officia strenuos, parum tamen potuêre in acerrimos fluctus, donec classe compulsa ad externae & ignotae regionis prospectum, sponte mare detumuit. Tunc vero nec remigibus vires ad novum laborem supererant, nec debilia navium latera, & pondere tot undarum quae in illas arietaverant laxa, diutius navigationem ferebant. Aegerrimum id erat Poliarcho, omnes dies qui ipsi extra Siciliam lucebant sibi & Argenidi capitales credenti. Vicit tamen nautarum consensus timorque naufragii, nam & sibi propter Argenidem carus esse inceperat. Petere igitur proximum litus iubet si quam navibus stationem reperiebant.