PUNCTUM II. De promissione et donatione.

127. De promissione.

128. Quis non potest donare; et si quis recipit dona a debitis gravato.

129. De donationibus inter coniuges, et patres, et filios.

130. De donatione non acceptata; et si per nuncium, aut per litteras facta est.

131. Si est pro causa pia; et an haeres possit acceptare.

132. Traditio; adimplementum; donatio prodiga; causa finalis.

133. Causa ut donationes revocari possint praesertim si sint inofficiosae.

134. De donatione causa mortis.

127. Quoad promissionem, probabile est simplicem promissionem, nisi adfuerit expressa voluntas sub gravi se obligandi, non obligare nisi ad culpam levem, dum talis promissio non iam obligat ex iustitia, sed ex sola fidelitate sive honestate, ut dicit s. Thomas¹; et huius sententiae sunt etiam Caiet. Bann. Ledesm. Henriq. et Salm. cum aliis². Certum est autem omnino non obligare, quando res promissa redditur aut nimis nociva, aut impossibilis, aut illicita, aut inutilis, aut quoties talis rerum mutatio superveniat, ut si praevisa fuisset, promissio non fuisset facta; ita expresse s. Thomas³ et alii communiter⁴.

128. Quoad donationem, multa notanda sunt. Notandum I. impeditas esse donando sequentes personas: 1. ratione carentes; 2. muti et surdi a nativitate; 3. pupilli et impuberes (nisi ad piam causam); 4. morte damnati; 5. communitatum administratores, nisi donationes sint remuneratoriae, et eleemosynae⁵. Praeterea non possunt donare aere alieno gravati; et advertendum eos qui dona ab huiusmodi recipiunt, teneri ad restituendum, si debitores iis donis impotentes fierent creditoribus solvendo; quia huiusmodi donatarii recipiendo sunt causa positiva damni creditoris quandoquidem contractus donationis non perficitur sola donantis voluntate, sed etiam acceptantis: unde ipsi, tanquam causa positiva damni creditoris ad restitutionem tenentur⁶.

129. Notandum II. donationes inter coniuges non valere, nisi confirmatae sint iuramento, aut donatis morte, postquam in vita doni traditio facta est. Sunt tamen validae si factae sunt causa mortis, et si sunt remuneratoriae; aut factae a viro qui est prodigus, aut ab uxore ut vir aliquam obtineat dignitatem⁷. Idem quod est inter coniuges, dicitur de donationibus patris factis filiisfamilias. Est valida tamen si talis donatio facta est causa matrimonii, aut studiorum (et tunc non praesumitur pater velle, at res donata in legitimam computetur): aut si filius est tantum naturalis, aut si pater donat fructus peculii adventitii⁸.

130. Notandum III. donationem ante acceptationem obligationem aliquam non parere (nisi facta esset infanti, tunc enim pro ipsis acceptat lex). Ratio est quia nulal obligatio potest inter partes sine mutuo eorum consensu contrahi. Ita ex L. si quis arguemntum, § Si autem, c. de donat. contra L. Absenti ff. eod. tit.9. Vide etiam de Franchis Dec. 339. Et hoc procedit, etiamsi donatio esset iuramento firmata¹⁰: dum iuramentum actus naturam sequitur, nempe donationis, quae per se est revocabilis, quoties none st acceptata. Hinc est

quod si donatio facta est per nuntium, illa potest revocari, usquedum coram ipso nuntio acceptata non sit; et si literis facta est, usquedum acceptationis responsio non refertur ad donantem¹. Ideoque eo casu iuxta probabiliorem Lopez Tiraquel. Decii et aliorum, donatarius non potest talem donationem acceptare, si certior post donantis mortem fiat; quia tunc coniungi non potest (ut dictum est) consensus donantis cum illo donatarii, ut contractus validus fiat. Et iuxta hanc sententiam, si nuntius culpa sua rem donatam non attulit donatario, aut donationem sibi commissam non executus est, ipse tenebitur post donantis mortem non solum ad restituendum rem haeredibus, sed etiam damnum illatum donatario. Sed hoc non obstante, non iudico improbabile contrarium, quod tenent Less. Lugo Sanch. Salm. et Viva, qui dicunt donatarium etiam post donantis mortem posse acceptare donationem, ex eo quia donantis voluntas in literis aut in nuntio misso, aut in legatione huic data donationem faciendi, virtualiter perseverat. Et posito quod utraque sententia sit probabilis, dico quod si donatarius bona fide acceptavit donationem, et rem donatam iam accepit, licite potest eam retinere. Et tanto magis, si tunc cum donatio acceptatur, nec nuntius nec donatarius donantis mortis sunt conscii, quia tunc acceptatio est certe valida, utr dicunt Sanch. Lugo et Salmant. ex L. Inter causas ff. Mandati etc. Contra donatarius tenetur ad restitutionem si rem mala aut dubia fide recepit: cum iuxta dicta n. 8. huius Tractatus, et in opere², cum dubio etiam positivo, aut cum opinione probabili legitima possessio acquiri non possit³.

131. Quod autem supra dictum est, nempe quod donatio ante acceptationem non obligat, hoc currit etiamsi facta sit ad pias causas (advertendum tamen donationes pias a quolibet acceptari posse); ita probabilius docent Sanch. Castrop. Covar. Rebel. Salm. etc. Sed excipitur si donatio directe est facta Deo, quia tunc est votum; et in dubio praesumitur esse votum in quo probabile est posse Episcopum dispensare, licet donatio acceptata sit ex parte piae causae⁴. Sed si donatarius (loquendo generaliter de omni donatione) decesserit ante acceptationem, quaeritur an possit haeres eam acceptare; affirmant Molin. Suarez. Sanch. etc. sed probabilius id negant Less. Castrop. Salm. et Rebel. quia haeres in omnia defuncti iura realia, non autem personalia, ut est hoc, succedit⁵.

132. Notandum IV. dominium rei donatae non acquiri, nisi post traditionem. V. Donationem principaliter factam ut donatarium obliget ad aliquod, illa erit irrita, si per donatarium stet, quin finis adimpleatur. Secus autem, si facta est ad alliciendum eum ad aliquod praestandum⁶. VI. Donationem prodigam non esse validam⁷. VII. Donationem factam ob causam praesentem, aut praeteritam non esse validam, si deest causa primaria: secus si deest secundaria⁸.

133. Notandum VIII. quod donatio inter vivos multis de causis revocari potest. 1. Ob enormem donatarii ingratitudinem⁹: 2. si donanti proles orta est, qua prius carebat: intelligitur cum donatio de magna bonorum parte fuisset, et cum fit extraneis; quia si fuisset in alicuius ascendentis beneficium facta, aut ad causas pias, tunc potest solum revocari in quantum est necessarium, ut filii suam habeant legitimam¹⁰. An autem, quia nascuntur alii filii, possit pater donationem revocare, probabile est eum posse, licet negent alii. Sed si pater eam non revocat, non potest a filiis revocari¹¹; 3. si donatio

est inofficiosa, nempe si laedit filios in legitima; et tunc si facta est extraneis a patre animo pravo, in totum revocatur; sed si sine tali animo, aut est facta aliis filiis, revocatur solum in partem. Donatarius attamen nihil tenetur restituere ante iudicis sententiam. An autem possit laedi filiorum legitima applicando bona in opera pia, permittunt Navar. Card. Rodriq. Lop. Veg. etc. modo restent filiis alimenta. Sed id negant Sanch. Less. Salm. Conc. etc., et haec sententia videtur probabilior, quia leges civiles observari debent, ubi a iure canonico non sunt correctae, ut diximus Tr. 2. n. 14. 15. et 33.¹.

134. Notandum denique omnes donationes causa mortis usque ad mortem esse revocabiles. Et supponuntur factae causa mortis, quoties a donante factae sunt aut pro tempore post suam mortem, aut ad suae mortis considerationem. In dubio autem intelliguntru factae inter vivos, adeoque irrevocabiles². Donationes causa mortis cum sunt factae absentibus, non valent, nisi destinetur nuntius, aut epistola; sed si adsunt testes, valent ut fideicommissa³.