PUNCTUM XI. De assecuratione, fideiussione, pignore, hypotheca, tutela, et testamentis.

231. De assecuratione.

232. De fideiussione.

233. De pignore et hypotheca.

234. De tutela et curatela; et an pupilli possint se obligare, et donare.

235. de testamentis. Si constet de voluntate testatoris, etc. Si adsit tantum unus testis, etc.

236. De legato pro virginibus. An ultimae voluntates possint immutari a Papa aut ab Episcopo.

237. de obligatione legandi bona filiis, fratribus, aut aliis coniunctis pauperibus.

238. In quibus casibus pater possit exhaeredare filios.

231. Contractus I. assecurationis est cum quis suscipit sibi rei alterius periculum mediante aliquo iusto pretio, se obligando ad eam compensandam si pereat. Ut hic contractus sit iustus, requiritur ut eventus sit incertus, saltem quoad praesentem notitiam².

232. II. Fideiussio (vulgo pieggeria) est cum quis alienam obligationem suscipit implendam, si debitor principalis non esset solvendo. Unde prius fieri debet discussio a principali; et si principalis ad nihil teneretur, ad nihil etiam tenetur fideiussor. pro fideiussione semper licet accipere pretium, licet absit periculum, ut communiter dd. contra paucos quia assumptio talis obligationis de se est pretio aestimabilis³.

233. III. Pignus et Hypotheca similitudinem habent ad invicem, dum pignus est, cum debitor dat creditori rem mobilem; hypotheca, cum dat aliquod stabile, ut sit pro debito obligatum. Creditor non potest uti pignore sine consensu debitoris; et si illo utitur, debet in sortem commutare fructus, quos percipit. Caeterum praesumitur praefatus consensus, cum usus non est domino damno ut ait p. Viva, prout esset liber pignori datus, et huiusmodi. Res sacrae, ut calices, planetae, etc. non possunt pignorari, nisi ad subveniendum pauperibus, aut ecclesiis. Item advertendum quod contractus dictus antichriseos, vulgo a godere, est illicitus (ut dictum est n. 182.), nisi subesset iustus titulus damni, aut lucri cessantis, aut poenae conventionalis⁴.

234. IV. Tutela, aut curatela sunt quidem quasi contractus, quibus tutores et curatores obligantur sibi esse curae pupillos et minores, tam quoad educationem, quam quoad bonorum administrationem. Et hic notandum quod pupilli, et minores non possunt sua bona obligare (exceptis castrensibus, aut quasi), si sunt stabilia, sine iudicis auctoritate: et si sunt mobilia, sine consensu tutoris, aut curatoris. Dubitatur tamen, an si ipsi obligentur, saltem remaneant naturaliter obligati? Affirmamus cum Less. Lug. Navar. Sanch. Laym. Castrop. Salmant. et aliis (contra Bonac. etc. quoties pupillus est saltem proximus ad pubertatem, et contractus non sit cum ipso suo tutore, aut curatore, sed cum extraneis, nam in L. Novatio ff. de novat. hoc habemus expressum, cum ibi dicatur: Dummodo obligatio utiliter teneat, aut naturaliter, ut puta (notetur) si pupillus sine auctoritate tutoris promiserit. Praeterea advertatur quod pupilli, et minores non possunt donare, nisi illa quae alii similis conditionis donare possunt, sed donatarii non tenentur restituere accepta, nisi post iudicis sententiam; nam tales donationes

iam iure naturae sunt validae¹.

 235. V. Quoad testamenta, etiam moralistae fusius de hoc tractant, sed quia haec potius ad forum, quam ad conscientiam spectant, omissa hic facio, cum me ad ea, quae in opere morali dixi remittam². Hic tantum aliqua, quae confessarium iuvant scire, adnotabo. Notandum 1. quod cum haeredi constat voluntas testatoris circa dispositionem piam, ipse in conscientia tenetur eam adimplere, licet nullae adessent probationes externae. Sed cum hoc non constat, non tentur credere uni soli testi, licet probatissimo, qui hoc sibi testatur; quia saltem debent esse duo testes; ita habetur ex c. Relatum I. de test. et c. Licet. de testib. ubi dicitur: Nulla tamen est causa, quae unius testimonio, quamvis legitimo, terminetur. Et haec revula certa est, ut ait Laym. et recepta ob omnibus communiter³.

236. Notandum 2. quod legatum relictum virginibus debetur etiam corruptae, si eius corruptio est occulta, iuxta communem sententiam⁴. Notandum 3. legatum relictum virginibus oriundis non dandum virginibus ibi fortuito natis, ut dicunt Sanch. Trullench. et Barbosa apud Ferraris⁵. Notandum 4. pias dispositiones solum a Papa commutari posse, cum iusta intercedit causa, ut exprimitur in Clement. Quia contingit de domib. relig. non autem ab Episcopis, qui, (sicut probabiliter dicunt Laym. Bonac. Salm. et Trull.) tum tantum possunt, cum superveniret talis causa, quae si cognita fuisset a testatore, aliter disposuisset, interpretari eius voluntatem, et applicare legatum alii usui pio⁶.

237. Notandum 5. testatores tenentur in conscientia, et quidem sub gravi legare sua bona, non solum haeredibus necessariis, v. g. filiis et parentibus, aut avis, quoad legitimam; sed etiam fratribus et sororibus, cum isti necessitate extrema aut gravi laborant, ut tenendum est cum Lugo Bonac. Silv. Diana, etc. contra Salmant. Ratio est quia nos in vita iam tenemur diligere, et adiuvare fratres pauperes sub gravi obligatione, ut docent communiter Laym. Silvest. Ang. cum ipsismet Salm. ob sanguinis ligamen, et ita ut si quis suum fratrem laedit, duo committit peccata, unum contra iustitiam, et alterum contra pietatem. Si igitur obligatoi pietatis nos in vita ligat quidni in morte? Dixi necessitate extrema aut gravi, quia si fratres essent quidem pauperes, sed non in tanta necessitate; aut si essent coniuncti in gradu remotiori, licet isti essent in gravi necessitate, tunc probabiliter non erit obligatio gravis, sed erit saltem levis⁷.

238. Notandum 6. quod pater potest exharedare filios ex iusta causa, puta si isti tentassent eum interficere aut impedire, quominus testaretur, aut alia gravi iniuria eum affecissent; secus vero si matrimonium cum personis suae qualitatis imparibus contraxissent. Contra est valde probabile quod pater possit exhaeredare filiam, quae cum esset aetate minori 25. annis, luxuriose vixisset⁸. Hoc tamen intelligitur, si filia (aut filius) habeat unde vivat, quia illa cum paupertate laborat, pater semper tenetur ei alimenta ad vitae sustentationem necessaria ministrare⁹.