CAPUT II. DE SACRAMENTO BAPTISMI

PUNCTUM I. De materia, forma et ministro Baptismi.

7. Quotuplex est Baptismus.

8. De materia remota.

9. De proxima et an possit abscindi mater.

10. 11 et 12. An possit baptizari proles in utero, etc. etin quo membro, etc.

13. An requiratur trina ablutio.

14. De forma.

15. De ministro.

16. De ordine ministrorum.

17. De exteris qui baptizantur.

18. De Baptismi dilatione: et de Baptismo domi, etc.

7. Baptismus communiter dividitur in fluminis, flaminis et sanguinis. Dicitur fluminis, nempe aquae, et de hoc est hic sermo, et hic proprie est Sacramentum; flaminis, nempe Spiritus Sancti, qui vocatur flamen, cum alludatur ad adventum Spiritus Sancti super apostolos die Pentecostes in flaminis seu venti specie: et proprie intelligitur animae conversio ad Deum, a divino Spirito afflata desiderio expresso aut tacito veri Baptismi; et hoc desiderium etiam ad salutem saits est, cum non possit Baptismus in re haberi: sanguinis denique, intelligitur mors pro Fide tolerata; aut etiam pro alia virtute christiana, ut docet s. Thomas³, et revera Ecclesia in Martyrolog. die 28. febr. ut martyres veneratur aliquos sanctos in servitio peste infectorum defunctos. Et hoc martyrium aequiparatur Baptismo, quia etiam remittit culpam et poenam; quoties tamen cm peccatorum contriitone sociatur, aut amore puro erga Deum praedominante, ut tenendum est cum s. Thoma s. Bonav. Scoto Laym. Petrocor., etc. contra Wigandt Viva et alios⁴. Notandum hic obite non licere se offerre martyrio sine speciali Spiritus Sancti instinctu, excepto si aliter in aliquo casu se non offerre gravi esset scandalo, ut dicunt communier dd. Unde dicit Laym. peccare qui inter haereticos versans vellet in quadragesima abstinere a carnibus cum periculo se prodendi esse catholicum et occidi⁵.

8. Sed descendamus nunc ad loquendum 1. de materia Baptismi. Materia remota licita est aqua consecrata; secus graviter peccaret si aliam aquam extra necessitatem adhibere vellet, ut dicunt communiter dd. ex Clem. un. de Bapt. Caeterum in Baptismo privato probabile est licere uti aqua non consecrata: Croix Gobat. Pasqual. et Quintan.⁶. Materia remota valida est qualibet aqua naturalis, licet sit mineralis, aut marina, aut ex glacie soluta, aut cum alia materia, sed minoris quantitatis, permixta, quae retineat tamen usum communem aquae. Contra non est materia valida vinum, lac, succus ex fructibus, aut herbis extractus, nec aqua dum est congelata⁷. Est autem materia dubia ius, lixivium, aut cerevisia⁸; item aqua distillata, intellige arte alchymica ex floribus aut

herbis, etc. educta, quia aqa naturalis simpliciter distillata, rosis aut aliis floribus in aqua infusis, est vera aqua¹: item saliva, aqua congelata, et humor ex arboribus manans². Est etiam materia dubia una, vel altera gutta aquae³. Materia dubia non licet uti, nisi in casu necessitatis, et apposita conditione; sed advertendum quod in necessitate tenetur minister uti materia dubia, liceet opinio pro Sacramenti valore easset minus, imo tenuiter probabilis, ut communiter docent Suar. Cai. Antoine Holzm. Viva et alii⁴. Vide Tract. XVI. n. 36. ad 38. quid dicetur deabsolutione impertienda peccatoribus moribundis sensibus destitutis.

9. Materia proxima Baptismi est eadem ablutio, quae trifariam fieri potest, per immersionem, aspersionem, et infusionem, qui modus hodie est in praxi. Si puer in flumen proiiciatur cum prolatione formae, probabiliter est validus Baptismus: sed hoc nunquam licet, quia non licet aliquem occidere, ut illum baptizet, et licet deinde ille sine Baptismo moriturus esset: et sic nec licet, ut docet s. Thomas⁵, ut baptizetur proles, occidere matrem; aut eam incidere cum proximo, aut probabili periculo mortis illius, licet esset moribunda, et consentiret. Dumtaxat licitum est incidere matrem postquam certe animam efflavit. Et hic Croix advertit hoc circa praxim, nempe, ut statim post matris mortem aperiatur os eius, ut si proles vivit, non suffocetur⁶. Ait Cangiamila⁷ cum Possev. Gob., etc. peccare graviter parentes qui negligunt efficere ut fiat incisio, et etiam chirurgos qui illam negligunt, aut differunt. Et addit parocho totis viribus efficiendum esse quin mater sepeliatur antequam fiat incisio; secus dicit quod ipse nescit illum ab irregolaritate excusare, cum ex officio teneatur impedire mortem infantis. Sed huic opinioni nescio acquiescere, cum enim in tali casu non sit certa infantis vita, ne certa quidem est mors eius. Praeterea inquit (cap. 10.) quod si alter reperiatur, etsi non chirurgus, qui vires habeat faciendi incisionem, tenetur illam operari. Quin etiam dicit Cangiam. (lib. 4. c. 4. n. 5.) cum infans non adhuc integre prodiit ex utero, Baptismum dandum esse non a parocho, sed ab obstetrice. Praeterea idem (loc. cit.) cum Gob. et Quintanad. notat signa proximae mortis, nempe 1. Si infans nascitur absque eo quod vagiat, et ploret, 2. Si parum respirat, et livet, praesertim facies. 3. Si nascitur multo labore et auxilio obstetricis. 4. Si nascitur nondum menses septem conceptus (et idem dicitur de omni doetu abortivo). 5. Si cranium habet nimis tenerum et compages nimis apertas, aut alias partes disiunctas. Et idem dicendum de infantibus illegitimis, quibus timetur ne occidantur a parentibus, aut saltem exponantur in locis, ubi deest rota. Sed si mater esset morti damnata a iustitia, vide in opere⁸.

10. Quaeritur 1. an liceat in necessitate baptizare prolem in matris utero, medio aliquo instrumento, quo possit aqua attingere puerum? Negant hoc Gotti Conc. Iuvenin., etc. citantes s. Thomam⁹, qui dicit: Non debet aliquis baptizari priusquam ex utero nascatur: Ratio istorum est quia nemo potest renasci per Baptismum iuxta Evangelium: Nisi quis renatus fuerit, etc. Ioan. 3. 5. nisi prius fuerit natus Sed valde proabbiliter affirmant Suar. Pignatel. Tourn. Elebl. Holzm. Coninch. Croix et alii, quibus valde adhaeret Bened. XIV.¹⁰, quia huiusmodi infans, cum iam sit viator, est capax Baptismi, et qui vivit in utero matris, etiam

potest dici ntus, ut de Verbo incarnato dictum fuit: Quod in ea natum est, de Spiritu Sancto est, Matth. 1. 20. Nam, ut dicit s. Thom.¹, duplex est carnalis nativitas, prima in utero, secunda extra uterum. Et hoc clarius apparet ex cap. 4. de Bapt. ubi dicitur: In carnali generatione qua proles ex viro et foemina nascitur, etc. Notandum quod non dicitur dumtaxat ex foemina, sed ex viro et foemina nascitur. Igitur recte dicitur sola generatione nasci, et ita intelligi potest quod proles nascatur etiam a patre: nec a nostra sententia Angelicus aliud sentit, dum loco prium citato² dicit quod in tantum non potest baptizari in utero, in quantum supponit Sanctus quod antequam nascatur ex utero, non ptoest aliquo modo ablui aqua, igitur si potest ablui, potest baptizari. Sed quod possit aqua attingi infans in utero, dicit Benedictus hodie ex medicorum et obstetricum iudicio constare. Et praeterea citat Silvestrum et Vasq. qui dicunt (et hoc putat probabile etiam Laym. cum Ang. Armil. et Praepos., etc.) posse baptizari infante etiam adhuc involutum secundina, quae putatur tanquam infantis pars, cum illius umbilico annexa sit. Unde concluditur in casibus praedictis, cum imminet mortis periculum, semper prolem sub conditione ese baptizandam³. Advertendum autem hic cum s. Thoma⁴ in necessitate, si infans non adhuc ex utero egressus sit, et baptizetur in capite, non esse amplius rebaptizandum, quidquid dicat Sambovius, dum idem dicit Ritual. rom.; sed si in alia parte est baptizatus, tunc repetendus est Baptismus sub conditione⁵.

11. Quaeritur 2. an possit dari baptismus infundendo aquam super solis, capillis infantis? Negant Bonac. Concina, etc.; sed communius id admittunt Lugo Tol. Valent. Conc. Ledesm. Graff. etc. quia licet capilli non sint animati, non sunt tamen pura excrementa, sed verae corpis partes; ut est eitam cutis exterior, quae nec est animata, et tamen super ipsa infunditur aqua Baptismi. Quare in casu necessitatis bene potest, et debet dari Baptismus super capillis, sub conditione: et tanto magis debet dari super pedibus, aut dignitis, et aliis partibus minimis corporis. Baptismus vero super vestibus est certe nullus⁶.

12. Quaeritur 3. an sit certe validus Baptismus collatus non iam in capite, sed in pectore, in scapulis aut aliis corporis partibus principalioribus? communior sententia affirmat; sed dubitnt Anacl. Conc. et Platel. et dubitat etiam s. Thomas⁷. Unde merito dicunt Tourn. Viva Salm. Trull. Ledesma licite posse rebaptizari sub conditione: Si non es baptizatus, etc.⁸.

13. Quaeritur 4. an in Baptismo certe requiratur trina ablutio? Quoad validitatem, certum est unam sufficere, ut ex cap. de Trina d. 4. de consecr. ubi s. Gregorius dicit: Ter vel semel immergere. Caeterum praecipit. Rituale ut ablutio sit trina; et hoc praeceptum dicimus cum s. Thoma⁹, et aliis (contra Holzm.) esse grave, cum materia sit gravis; in illa enim exprimitur mysterium ss. Trinitatis. Et hic advertendum cum Laym. Reg. Busemb. non esse terminandam formam ante tertiam ablutionem¹⁰.

14. II: Circa formam Baptismi in Ecclesia latina: Ego te baptizo in nomine Patris, et Fillii, et Spiritus Sancti: in graeca autem est: Baptizetur servus Christi in nomine Patris, etc.; damnata fuit ab Alexandro VIII. Propos. 27. quod dudum sufficiebant sola verba in nomine Patris etc. Advertendum quod mutatio cum est substantialis (nempe cum corrumpitur

sensus formae), tunc redditur invalidus Baptismus; non autem cum est accidentalis, nempe cum servatur sensus. Quapropter est mutatio accidentalis, et per consequens est validus Baptismus, 1. si mutatur idioma, aut pronuntiatur forma cum vebris diversi idiomtis, nam in Sacramentis non requiritur, ut minsiter aut suscipiens intelligat verba, sed sufficit ut illa sint per se significativa. Et in conferendo Baptismo melius est (ut dicunt multi dd.) ut in necessitate mulieres et rudes adhibeant linguam maternam, ne errent 2. Si pro Ego te baptizo, diceret ego te lavo, te purgo, etc., talis mutatio non excederet veniale, ut dicunt Laym. Bonac. et Busemb. Sed si diceret: In nomine Genitoris et Geniti, etc. aut pro Filii diceret Iesu Christi, tunc saltem esset dubius Baptismus¹. 3. Si diceret: Battizo pro Baptizo, aut Fili pro Filii, aut Patria, et Filia, et Spiritus Sancta, pro Patris, etc.; nam talis Baptismus validus fuit declaratus a Zaccharia Papa, c. Retulerunt, de Consecr. d. 4. 4. Si verba transponuntur, dicendo: Te ego baptizo, in nomine Filii, et Patris, etc.2. 5. Si dicitur: In nomine Patris omnipotentis, et Filii unigeniti, etc.; aut si quis ex importuna devoitone adderet, et in nomine Mariae Virginis. Contra esset invalidus si diceretur Ego te baptizo in nominibus Patris aut in nomine SS. Trinitatis: aut in nomine trium divinarum Personarum. Si autem diceretur: In nomine Patris, in nomine Filii, etc. Baptismum esse dubium tenent Bonac. Tournel. Busemb. Salm.³. 6. Si omitteretur verbum ego aut amen; sed si omitteretur te, iuxta communem sententiam esset invalidus. Si autem omitteretur particula et, dicendo In nomine Patris, Filii, Spiritus Sancti, alii dicunt esse validum, alii invalidum, propterea sub conditione esset repetendum; sed si particula et poneretur ante Spiritus Sancti, non dubito cum Croix, quin esset validus Baptismus, quia iuxta usum commuenm pro nominum distinctione sufficit, ut et praeponantur ultimo nomini.⁴ Dubius est etiam Baptismus, si omittatur particula in, quam volunt esse essentialem Sot. Nav. Conc. etc.; nam aliquando, praefata particula sublata, sensus remanet aequivocus, si dicatur forma ex auctoritate SS. Trinitatis, aut invocando tres divinas Peronas. Sed huic se opponunt Bonac. Coninch. Salmant., etc. dicentes non esse de essentia, quia etiam adiecta particula in, adhuc sensus remanet aequivocus⁵. Est certe invalidus Baptismus tantum collatus in nomine Christi, ut docent omnes cum s. Thoma⁶ ex c. Si revera 30. de COnsecr. dist. 4. Nec obstat textus (Act. 8. 12.) In nomine Iesu Christi baptizantur viri ac mulieres, quia hoc intelligebatur in quantum ille Baptismus erat institutus a Iesu Christo, non autem a Baptista: contra ex iisdem Actibus probatur quod exprimebantur nomina Personarum, dum illis qui dicebant ne audivisse quidem utrum Spiritus Sanctus adesset, responsum fuit: In quo ergo baptizati estis? Act. 19. 3. nec obstat textus c. A quodam, de consecratione dist. 4. ubi Nicolaus Papa dixit: Si in nomine sanctae Trinitatis, vel Christi baptizati sunt, rebaptizari non debent. Nam, ut explicat Glossa, verbum Trinitatis, Papa dicendo in nomine SS. Trinitatis, non intendebat expressionem illius Personarum explicitam excludere⁷.

15. III. Circa ministrum, notandum 1. quod validus est Baptismus a quocumque viatore, etiam haeretico, aut infideli colaltus⁸. Sed extra necessitatem non potest Baptismus licite conferri nisi a solis sacerdotibus. Imo ministrer ordinarius Baptismi est proprius pastor, nempe Episcopus, aut parochus, qui caeteroquin

possunt aliis sacerdotibus, et in horum defectu, etiam diaconis administrationem committere; sed diaconi sine commissione in necessitate non possunt solemniter baptizare; et hoc faciendo (iuxta sententiam probabiliorem Layman Bon. Tournely Habert, etc.) incurrunt irregularitatem; quandoquidem diaconi non ordinantur ad baptizandum, nisi ex sacerdotis commissione. Non dubitatur autem quin clerici non diaconi solemniter baptizando incurrant irregularitatem, ex c. Si quis 1. de cler. non ordin., etc. Contra probabilius dicunt Lugo Castropal. Bonac. Laym. etc. (contra Sotum Suarez Conc., etc.) laicos solemniter baptizando non fieri irregulares; nam licet textus sic generaliter loquatur, dicendo. Si quis, etc., ea verba tamen de clericis tractat¹. Caeterum certum est extra necessitatem baptizantem, sine proprii pastoris commissione, graviter peccare. Sufficit nihilominus in hoc licentia praesumpta, ut dicunt Salmanticens. cum Mirand. et Henriq.².

16. Notandum 2. circa ministrorum ordinem in baptizando (ex Ritual. roman.) sacerdotem esse praeferendum diacono; diaconum subdiacono; clericum laico; virum denique mulieri, ratione honestatis tamen aliquando debet viro praeferri mulier (ideoque parochi debent bene examinare obstetrices, ut dictum est Tract. 7. n. 45. ad 4.), aut quia mulier esset melius viro instructa; et cum vir esset pater baptizandi, tunc omnino debet mulier baptizare, dum parentibus hoc est prohibitum extra necessitatem extremam³. Certum est autem graviter peccare laicos qui baptizant coram sacerdote, c. 21. de Consecr. dist. 4., excepto si sacerdos esset excommunicatus, ut recte dicunt Suar. Castropal. Navar. Silvest. et Salmanticens. (contra Sot. et Sayr.) quia excommunicato concessum est baptizare in solo casu necessitatis, quae non adest quoties potest alius haberi⁴. Sed si baptizaret coram clerico etiamsi diacono, probabiliter non peccaret, nisi venialiter⁵. Proculdubio autem graviter peccant parentes qui extra necessitatem extremam permittunt filios a praedicantibus baptizari, licet hoc efficerent timore edicti principis⁶.

17. Notandum 3. nec Episcopos, nec parochos posse baptizare extra dioecesim, aut parochiam existentes, sine proprii pastoris commissione. Quare certe graviter peccant parentes, qui filios sine illorum licentia ad alios afferunt baptizandos⁷. Peregrini et vagi qui non habent proprium domicilium possunt in quacumque ecclesia baptizari, ita Barbosa Salmant. et Croix ex cap. Nec numerus qu. 3. Sed hic quaeritur, an exteri debeant baptizari, et alia Sacramenta suscipere a parocho proprio domicilii, si parum distat; aut possint ea suscipere a parocho loci, ubi incolunt et quasi-domicilium contraxerunt? Notandum hic contrahi domicilium ab eo qui in aliquo oppido habitat, non per modum transitus, sed per maiorem anni partem, aut animo ibi manendi maiorem, aut notabilem anni partem alicuius negotii, aut officii causa, v. g. medici, mercatoris, hospitis, famuli, etc.; ita Laym. Navar. et Lambert.⁸ cum communi ut asserit. Nunc veniamus ad quaesitum. Respondetur duas adesse probabiles sententias. Prima est Ledesm. Ang. Rodr. et Henriq., etc. tenens Sacramenta suscipienda esse a parocho proprii domicilii, quia alias (ut dicunt) exterus haberet duas parochias habitationis. Sed haec ratio nihil convincit; unde probabilior et communior est secunda sententia Barb. Sanch. Silvest. Castrop. Pontii Croix Bonac. Salmant., etc. cum

pluribus decisionibus Rotae, quae dicit posse suscipi Sacramenta a parocho domicilii, cum pro quasi-domicilio iam quilibet sit subditus loci ubi habitat, ut habetur ex capit. fin. de Paroch.1.

18. Notandum 4. graviter peccare eos qui differunt diu Baptismum infantibus. Putant Laym. et Castropal. gravem esse dilationem ad mensem sine causa, et cum causa ad duos menses. Sed communior et probabilior sententia putat esse gravem plerumque dilationem ultra 10. aut 11. dies². Notandum 5. esse vetitum sub gravi domi baptizare infantes solemniter, exceptis filiis regum, vel principum, ut dicitur in Clementina unica, de Baptismo. Et huiusmodi infantibus recte dicunt Sot. Castropal. Tol. Covar. Croix, etc. Baptismum debere solemniter conferri: caeremoniae enim non sunt omittendae nisi in sola necessitate. Nomine principum nonnulli dd. intelligunt omnes barones; sed probabilius Suar. Tournel. Roncag. Tambur. Elb., etc. intelligunt illos tantum, qui dominio absoluto gaudent; idem tenet Glossa in cit. Clementina (ad verbum aliquos), adducens cap. Fundamenta, 17. §. Proinde, de elect. ubi dicitur: Rex, princeps, marchio, dux, igitur principes distinguuntur a baronibus; ubi tamen introductum iam est domi baptizare filios baronum, saltem magnatum, bene ait Croix non facile damnandum; vide n. 30. Notandum 6. nullum esse Baptismum, si alter applicat materiam, alter vero formam; dd. communiter cum s. Thoma³; et licet adhibeatur forma Graecorum Baptizetur servus Christi, etc., quia semper subauditur verbum per me4. Notandum 7. quod si eodem tempore plures ministri Baptismum conferrent infanti, proculdubio graviter peccarent: sed quoad valorem Sacramenti, oporteret distinguere cum s. Thoma⁵: Si quilibet baptizare intendit ut concausa, nempe dependenter ab alio, Baptismus esset nullus; secus autem si quilibet intenderet baptizare ex se, ut pariter accidit in consecratione Eucharistiae, cum neopresbyteri celebrant cum Episcopo⁶.