PUNCTUM III. De dispositione corporis.

35. De ieiunio naturali. In dubio ieiunii. Si horologia sint discordantia. Frangit ieiunium quod ab extra suscipitur.

36. De reliquiis ciborum.

37. De reliquiis aquae, sacchari, etc.

38. De tabaco per nares supmto.

39. An fumus tabaci, etc.

40. De tabaci foliis, et aromatibus dentibus contritis.

41. De aqua, aut similibus per narices voluntarie haustis, aut casu.

42. et 43. An capilli, lapilli, charta, etc. frangant ieiunium.

44. Qui, non facta digestione, etc.

45. Exspuere statim a Communione.

46. In quibus casibus non requiratur ieiunium, et I. in Viatico. An possit replicari Viaticum.

47. Et quoties.

48. An qui ex devotione paucis ante diebus communicavit, etc.

49. An qui eodem mane.

50. An possint omitti verba: accipe Viaticum.

51. An possit celebrare non ieiunus ad dandm Viaticum.

52. II. Non requiritur ieiunium, si timetur de iniuria Sacramenti.

53. III. Si timetur scandalum; si celebrans recordetur se non esse ieiunum.

54. IV. Si perficiendum sit Sacrificium. Quid agendum, si advertatur error vini; et quid in dubio, etc.

55. V. An ad evitandam mortem possit celebrare non ieiunus.

56. An pollutio impediat Communionem.

57. An copula coniugalis.

58. Qui externe est sordidus, aut leprosus, vel menstruata, aut accedit immodeste. Sacerdos qui laicorum more communicat.

35. Per se loquendo, ut licite suscipiatur Communio (iuxta Ecclesiae praeceptum in cap. Ex parte de celebr. Miss.) requiritur ieiunium naturale, nempe, ut quis nihil sumpserit cibi, aut potus ex puncto mediae noctis. Dubium tamen an deglutiverit aliquid a media nocte,n on impedit a Communione, ut diximus Tr. 1. n. 19. quia (ut ibi probavimus) hoc praeceptum non est positivum, ut ieiunus accedat ad Communionem, sed est negativum, ne communicet post ieiunii fractionem; quare quoties non est certum de ieiunii fractione, non possidet iam prohibitio, sed libertas communicari volentis. Et hac ratione dicunt communissime Sanch. Lug. Merati Holzm. Croix Salm. Quarti Escob. Villalob. Trullench. Fagund. licere inter multa horologia dissonantia sequi ultimum quod signat mediam noctem; modo non constet de errore; et modo (bene subiungit Croix) hoc ultimum non sit tale, ut plerumque erret, quia tunc praesumptio est quod semper erret¹. Sed hic adverte quod tempus mediae noctis non terminatur, ut volunt Salmanticens., in ultimo horologii ictu, sed in primo, ut recte dicunt Lug. Sanch. Tourn. etc., et de hoc ego certus sum factus a quodam horologiorum artifice peritissimo². Ob eamdem rationem non admittitur parvitas materiae, ut fatentur omnes tanquam certum, quicquid dicant Gibert et Pasqual., quia praeceptum de non accedendo ad Communionem post cibi, vel potus sumptionem, est negativum³. Ad frangendum autem hoc ieiunium, iuxta regulas communiter a dd. assignatas, tria requiritur: 1. Ut quod deglutitur ab extra sumatur; 2. ut sumatur per modum comestionis aut potationis; 3. ut habeat rationem cibi, vel potus. Itaque iuxta 1. regulam ad frangendum ieiunium, sumendum est aliquid ab extrinseco, ita Suarez Croix Elbel Sporer etc., ex s. Thoma⁴ qui dicit, quod quicquid provenit ab intrinseco non

potest dici quod comedatur, ideoque non laedit ieiunium¹. Hoc posito bene potest communicare qui sanguinem ex capite, vel gingivis manantem deglutit, licet ex proposito id faceret; ita communiter Suar. Laym. Bonac. Cabas. Habert Antoine Salmanticens. quicquid dicat Tourn.; quia, ut dictum est cum s. Thoma, quicquid ab extrinseco non sumitur, non dicitur comedi².

36. Sed hic fit ducium an frangat ieiunium qui voluntarie deglutit reliquias cibi in ore relictas? Suar. Quar. Henriq. Castr. Elbel. Coninch. et alii penitus negant, dicendo tales reliquias reputari ut partes comestionis diei praecedentis, et videtur Rubrica nimis adhaerere huic sententiae (de defect. n. 3.) dum dicit: Si reliquiae cibi remanentes in ore transglutiantur, non impediunt Communionem, cum non transglutiantur per modum cibi, sed per modum salivae. Alii tamen communius Vasq. Laym. Bonac. Tourn. Ronc. Cabass. affirmant, cum huiusmodi reliquiae transglutiuntur ex proposito, quia tunc id habet rationem novae comestionis; et huius sententiae est etiam s. Thomas³ qui dicit: Reliquiae cibi remanentes in ore, si casualiter transglutiantur, non impediunt Communionem; igitur (iuxta Angelicum) si voluntarie transglutiuntur. impediunt a Communione. Haec sententia videtur probabilior, licet primam non puto improbabilem: sed quia non nimis scrupulose in hoc incedendum est, ut bene advertit Suar., libenter amplector sententiam Card. de Lug. quam etiam sequitur Benedict. XIV. in suo celebri opere de Sacrif. Miss.4, quod reliquie a dentibus avulsae, quae super lingua sentiuntur, debent exspui; sed caeteroquin non adest obligatio diligentiam adhibendi eas a dentibus scalpendi; dum haec obligatio nimis esset scrupulis obnoxia; et hoc videtur proprie requirere Rubrica superius relata, dum dicit quod eae reliquiae transglutiuntur per modum salivae⁵.

37. Et idem dicendum de reliquiis aquae, qua abluitur os, quae etiam impediunt Communionem, si voluntarie absorbentur, non autem si praeter voluntatem; ita communiter Suar. Castrop. Tourn. Holzm. Salmant., etc. cum s. Thoma loco cit. ubi dicit: Et eadem ratio est de reliquiis aquae, vel vini, quibus abluitur os, dummodo non traiiciantur in magna quantitate, sed permixtae saliva, quod vitari non potest. Et idem docet Rubrica, dicens: Idem dicendum nempe non frangere ieiunium) si, lavando os, deglutiatur stilla aquae praeter intentionem; igitur si aqua traiicitur praeter intentionem, non frangitur ieiunium⁶. Non dubitatur autem quin frangat ieiunium, qui in ore ante mediam noctem aliquid ex saccharo, vel melle confectum mittit, et post illam deglutit. Item procedit de eo qui traiiceret sanguinem ex digito imbibitam, aut lacrymas ex oculis manatas; ita communiter dd. Et idem dicunt de eo, qui casu in flumen decidens, aut ab aliis vi sibi illata aquam, aut aliud potabile deglutiret⁷.

38. 2. Regula est, ad frangendum ieiunium requiri ut accipiatur aliquid per odum comestionis, aut potationis: quare communiter dicunt Suar. Lug. Conc. Holz. Ronc. Escob. Croix Elbel, (quicquid dicant aliqui pauci) non laedere ieiunium tabacum per nares sumptum, licet aliquis illius descenderet in stomachum, ratione supra allata: quia huiusmodi traiectio non est per modum comestionis, sed attractionis: saltem, ait Benedictus XIV. de Synod.8; hoc est permissum propter usum universalem inter fideles receptum. Et hic obiter notandum id quod idem Pontifex refert, nempe quod Innoc. X. et Innoc.

XII.excommunicationem inflixerunt in eos qui in ecclesia Vaticana tabacum sumerent: et eamdem imposuit Urbanus VIII. pro ecclesiis hispanicis; sed Benedictus XIII. omnes istas prohibitiones abstulit¹.

39. Pariter tabaci fumus ore haustus non frangit ieiunium, ut etiam communiter docent Suar. Villalob. Trullench. Salm. Aversa Holzm. Viva Croix Spor.,e tc. cum eodem Benedicto XIV.², qui similiter testatur hanc esse hodiernam consuetudinem confirmatam cum communi dd. consensu. Limitant tamen Salmant. et dicunt frangere ieiunium, qui ex propositio transmitteret fumum in stomachum, dicendo quod haec esset vera comestio, dum talis fumus etiam aliquo modo nutriret, sed haec limitatio communius, et probabilius negatur ab Escob. Praepos. Marc. Viva Spor. Renzi Tamb. Diana, etc. Et ratio est, quia fumus non sumitur nec per modum cibi, ut dicetur in tertia regula, nec revera est cibus in se comestibilis, aut manducabilis quem voluerit ecclesia prohibere, iuxta communem dd. sensum³.

40. Nec pariter frangit ieiunium tabacum, aut aromata dentibus attrita, semper ac foras expuitur succus. Ita etiam communiter Lugo Holzm. Bonac. Spor. Coninch. Praepos Trullench. Salm. Viva Renzi, etc., adversus Henno qui sustinet quod mandendo illas res, semper aliqua portio in stomachum transmittitur, quam ob rem evenit quod (ut dicit) pituita eiiciatur. Sed repsondit Cardinalis de Lugo, quod ad pituitam eiiciendam non requiritur ut succus in stomachum descendat, sed sufficit ut tabacum ad os applicetur, nam ita immittitur in stomachum virtus pituitam eiiciendi nervis mediis, qui ad stomachum respondent. Et hoc etiam, ut dicunt Tannerus Lugo Escob. Tamb. Viva, etc., etiamsi deglutiatur, sed praeter intentionem, aliquid succi, salivae inseparabiliter admixti, quia tunc non traiicitur per modum cibi, sed salivae. Imo Lorichius excusat, etiamsi casu granum integrum deglutiretur; sed hoc recte non admittunt. Bonac. et Tamb.; secus vero esset si deglutiretur ailqua minima particula insensibiliter immixta salivae, quia tunc revera per modum salivae, quia tunc revera per modum salivae traiiceretur. Caeterum omnes conveniunt huiusmodi masticaionem indecentem esse ante Communionem, unde non est immunis a veniali, nisi adsit aliqua causa excusans⁴.

41. Volunt Suar. Fagund. et Tambur. etc., ne frangere quidem ieiunium aquam per narices in stomachum transmissam, ut de tabaco dictum est. Sed ego hoc non admitto. si quis ex proposito id faceret; et quod de aqua puto, idem mihi videtur de tabaco, et de quocumque digeribili: quia licet haec actio de se non sit potativa, nec manducativa, sed dumtaxat attractiva, nihilominus quando illa ex proposito intenditur et ordinatur a persona ad transmittendum in stomachum potum aut cibum, tunc per aequivalentiam illa actio induit moraliter rationem potationis, aut manducationis; nam iam intercedit tam materia potabilis aut manducabilis, quam actio apta ad consequendum eumdem finem quem habet potatio aut manducatio⁵. Secus vero, si casu in stomachum aliquid transmitteretur. Et idem communiter dicunt Nav. Suar. Lug. Hab. Conc. Ronc. Salmant., etc. de eo quod per modum respirationis deglutiretur, v. g. parum pulveris a vento sparsi, aut musca, aut gutta pluviae, et huiusmodi, si hoc casu traiicitur, non frangit ieiunium; sed illud frangit si data opera id fiat, quia tunc vera manducatio evadit⁶.

42. 3. Regula: ad frangendum ieiunium requiritur ut habeat rationem cibi vel potus. Hinc quaeritur, an deglutire capillos, ungues, lapides,

ligna, chartam, et similia impediat a Communione? Alii universe negant, ut Ledesm. Busemb. Diana Renzi, etc., ex regulae mox allatae applicatione, nempe quia huiusmodi non habent rationem cibi, saltem quia usu communi cibi non reputantur. Alii contra universe affirmant, ut Layman Castrop. Wigandt Ronc. et Salmant. dicendo quod reverentia erga Communionem exigit ut ante illam nihil in stomachum transmittatur. Sed sententia communior, et quae mihi magis arridet, est illa Concinae Lugo Tourn. Escob. Holzm. Vivae, Spor. et aliorum, quae distinguendo dicit ieiunium non frangere ea quae digestibilia non sunt, ut sunt capilli, metallum, crystallus, ungues et serica aut lanea fila, quia haec non nutriunt, nec cibi rationem habent. Citant adversarii pro se s. Thomam; sed nos ostendimus in opere morali s. Thomam in hoc nostrae sententiae non adversari, saltem non esse aperte adversum¹.

43. Contra frangunt ieiunium omnia quae digeri possunt, nempe illa quae, in stomacho cum alterari possint, in hominis substantiam convertuntur, ut sunt charta, paleae, fila linea, pulveres medicinales, cera, quia haec ordinarie aliquid mellis retinet; et idem dicunt Lugo Wigandt Escob. Viva et Mazzotta de retta, seu argilla quam solent comedere mulieres, dum in illa semper (ut dicunt) invenitur aliquid in stomacho alterabile, adeoque nutritivum².

44. Notandum 1. celebrare statim a coena insomnum et indigestum non impedire a Communione ratione praecepti ieiunii, ut docent communiter Suar. Iuv. Bonac. Sot. Nav. etc., caeterum bene advertunt Tour. Conc. cum s. Thoma³, quod aliquando convenit a Communione abstinere ob mentis torporem, ratione cuius (ut loquitur Angelicus) Homo fit inceptus ad sumptionem huius Sacramenti. Sed hoc non intelligendum cum quis, quantum potest, nititur ut a tali torpore liberetur, et ut devote ad Sacrametum accedat, praesertim si vigilia aut indigestio provenerit ex iusta, aut naturali causa, ut dicemus n. 56. in simili casu⁴.

45. Notandum 2. expuere statim a Communione culpa vacat, semper ac nulla suspicio subest quod aliquod fragmentum sit relictum in ore; ita Sanch. Azor. Bonac. Wigandt. Holz. Croix, ex s. Thoma. Idem dicit Holz. de comestione aut potatione statim post Communionem, nam licet olim ex c. Tribus, de Consecr. dist. 3. ieiunium protrahendum esset usque ad sextam, attamen ut testatur s. Thomas⁵ hoc praeceptum iam diu abrogatum est. Caeterum hoc facere sine causa, dum etiam Species sacrae perdurant in stomacho (ut per horae quadrantem saltem pro sacerdotibus), non excusatur a veniali; ita communiter Suar. Aver. Quarti et Dicast. ex s. Thoma, qui loco citato haec subiungit: Debet esse aliqua mora inter sumptionem huius Sacramenti, et reliquos cibos. Dictum est sine causa, quia quaelibet iusta causa excusat, v. g. si daretur signum mensae pro Religioso, etc.⁶.

46. Videamus nunc in quibus casibus possit suscipi Eucharistia a non ieiuno: 1. Cum Communio datur per Viaticum in periculo mortis. Dictum est in periculo, quia ad recipiendum Viaticum non est necesse, nec laudabile expectare tempus, quando nulla amplius spes vitae subest; sed sufficit ut adsit periculum probabile mortis. Et tunc non dubitatur a doctoribus quin possit pluries accipi Viaticum, etiam durante eadem infirmitate, dum hoc Sacramentum non solum sumi debet ob praecepti satisfactionem, sed etiam ad robur adversus tentationes, quae in morte sunt validiores et periculosiores. Et hoc non tantum si novum superveniat

periculum, sed etiam si idem perdurat; ita communiter Sot. Suar. Tolet. Laym. Silvest., etc. cum Benedicto XIV. qui Episcopos hortatur ut parochis insinuent, quod ipsi Viaticum in eodem morbo ministrare debent usque ad duas aut tres vides¹.

47. Quod dubitatur est 1. quantum intercedere debeat temprois inter unam et aliam Communionem; communius Silvest. Concina Tourn. Busemb. Salmant., etc. dicunt octo dies; alii sex, ut Armil. Filliuc. Diana Possev., etc. et non improbabiliter Laym. Escob. Ronc. et Hurtadus fidenter dicunt Viaticum posse etiam sequenti die replicari, cum infimrus solitus erat saepe communicare; et cum imminet morale mortis periculum; imo Castrop. Armil. Tamb. et Dicast. admittunt universe posse replicari quolibet die².

48. Quaeritur 2. an qui paucis ante diebus ex devotione communicaverit, superveniente mortis periculo, teneatur sumere Viaticum? Alii cum sententia communiori id negant, eitamsi ante octo dies communicaverit; ita Layman Suar. Concina Roncag. Bonac., etc., quia, ut dicunt, iam ille per eam Communionem se ad mortem praeparavit, quare iam satisfecit fini praecepti. Haec sententia est satis probabilis, saltem ut dicunt Suar. et Lugo, si periculum mortis naturaliter accidat, quia tunc tempore Communionis sumptae iam coepit moraliter imminere periculum. Sed probabilius affirmant Vasq. Castrop. Conc. Tourn. Habert. Diana Salm., etc., quia hoc praeceptum quod divinum est, praecise obligat cum actu urget mortis periculum; et sicut non potest debito satisfieri antequam illud contrahatur, ita nec adimpleri praeceptum, antequam obligare coeperit. Nec valet dicere quod per illam Communionem iam praecepti fini satisfactum sit, quia si hoc sufficeret, sufficeret etiam ad adimplendum praeceptum paschale, ut quis communicaret die praecedente Dominicam Palmarum, sed hoc nequit dici³.

49. Quaeritur 3. an qui mane communicavit ex devotione, debeat aut possit Viaticum sumere, superveniente mortis periculo? Tres adsunt sententiae. Prima dicit teneri ut satisfiat praecepto. Secunda dicit non teneri sed posse; ita Roncagl. Gob. Anacl., etc. Tertia dicit non teneri nec posse, cum praxis Ecclesiae ea sit ut nemo bis eodem die communicet. Benedictus XIV. de Syn. l. 7. c. 11. n. 2. dicit parochump osse quam maluerit harum amplecti sententiam, unde omnes tres ut probabiles habet. Caeterum inter has probabilior mihi videtur sententia Cardinalis de Lugo qui distinguit, et dicit quod in morbo violento, v. gr., si quis fuerit vulnere percussus, vel ex alto ceciderit potest communicare: secus vero in morbo naturali, quia ille qui mane communicavit, et iam coepit corripi morbo (qui diei progressu postea dignoscitur mortalis), moraliter communicavit in mortis periculo, quod iam mane aderat licet lateret. Et idem dicendum cum Suar. de apoplexia, dum hic morbus iudicatur quod iam prius in suis causis existebat⁴. Advertendum cum Viva et Salmant. quod si infirmus sine difficultate potest recipere Viaticum ieiunus die sequenti tenetur expectare; modo interim absit periculum mortis; aut si non posset observari ieiunium etiam postridie, quin omitetretur medicina opportuna: aut si Sacramentum deberet afferri intempest anocte. Caeterum recte dicunt Sot. Nav. Filliuc. Salm. et alii communiter quod in hoc non est scrupulose procedendum, dum Concilium constantiense Sess. 13. absolute eximit moribundus a lege ieiunii⁵.

50. Quaeritur 4. an sacerdos ministrans Viaticum possit aliquando ex iusta causa omittere verba illa: Accipe, frater, Viaticum, etc.? Negant

Clericatus Tamb. Quarti, etc., quia Rituale rom. hoc expresse praecipit: et Paulus V., loquendo de rubricis in Rit. praescriptis, dicit: Inviolate observent. Hoc non obstante probabiliter permittunt p. de Alex. (de Monialibus) Tonellius et Pasqual. in casu quo infirmus magna animi tristitia Viaticum sit suscepturus; nam ad satisfaciendum praecepto non requiritur intentio satisfaciendi, sed sufficit ut ponatur opus praeceptum, ut diximus Tr. 2. n. 29.; aut sufficit intentio interpretativa. Inquantum ad Rituale, respondent quod illud praceptum non respicit omnia ibi descripta, sed illa tantum quae Ecclesia et probatus usus antiquitatis statuit, ut loquitur Bulla. Saltem non potest dici quod praeceptum proferendi illa verba inducat gravem obligationem, sed tantum levem, a qua bene excusare potest quaelibet iusta causa, qualis esset illa supra adducta¹.

51. Quaeritur 5. an sacerdos non ieiunus ad Viaticum ministrandum possit celebrare? Affirmant probabiliter Concina Maior. Fernand., etc.; et hanc sententiam uti probabilem admittunt Lugo Filliuc. Escob. Viva, etc., quia in eo casu, ut dicunt, debet praeferri praeceptum divinum, quod obligat infirmos ad Viaticum, ecclesiastico quod obligat sacerdotem ad non celebrandum non ieiunum. Sed communissime et probabilius id negant Sot. Silv. s. Antonin. Suar. Lugo Nav. Busemb. Salm. Tourn., etc., quia praeceptum non celebrandi post cibi sumptionem etiam est divinum in substantia, ratione reverentiae Sacramento debitae. Nec valet dicere quod idem praeceptum quod permittit infirmo communicare non ieiuno, permittit etiam sacerdoti non ieiuno celebrare, ut infirmus communicet: quia respondetur quod in tantum infirmus non iaiunus potest communicare, quia in ipso concurrunt in eo casu tam praeceptum ecclesiasticum ieiunii, quam divinam sumendi Viaticum, ideoque hoc, cum sit divinum, praeferendum est; sed sacerdos, qui unico tenetur praecepto non celebrandi non ieiunus, non potest hoc violare ut infirmus suo satisfaciat².

52. Hactenus de Viatico; nunc ad alios causs descendamus in quibus possit Eucharistia sumi a non ieiuno. 2. Potest sumi a non ieiuno cum subest periculum ne Eucharistia pereat, aut male tractetur. Et tunc si desit sacerdos, potest eam sumere etiam laicus; et potest licite sacerdos etiam eam praebere laicis non ieiunis, ut dicunt Suarez Vasq. Lugo, et Busemb.³.

53. 3. Cum periculum scandali esset, si omitteretur celebratio, aut Communio. Unde fit quod si sacerdos in celebrando recordaretur non esse ieiunus, si id post consecrationem accidat, tunc certum est quod potest celebrationem prosequi, quia non potest sacrificium imperfectum relinqui, ut dicemus numero sequenti: sed cum recordatur ante consecrtionem, debet ille a Missa desistere, semper ac potest sine scandalo, aut infamiae nota, ut dicunt omnes cum s. Thoma⁴. Nihilominus p. Concina cum nonnullis aliis dicit hic quod raro potest hoc scandalum accidere, dum illi facili negotio occurri potest, declarando se inconsiderate aliquid sumpsisse. Sed contra s. Bonav. Sot. Angel. Reginald., etc. dicunt sacerdotem nunquam posse Missam inchoatam deserere, cum celebrat in publico, quia quasi nunquam tunc potest sine scandalo desistere ab ea; et idem sentit Continuat. Tourn. (cui ego adhaereo), dicens quod semper potest timeri scandalum, modo celebrans non esset vir nota, aut saltem praesumpta probitate⁵.

54. 4. Cum perficiendum est sacrificium. Quod multifariam evenire

potest. I. Si sacerdos animadvertat pro vino sumpsisse aquam, etc.; tunc potest aut novam hostiam simul cum vino consecrare, ut multi autumant fieri debere, aut potest consecrare solum vinum, ut admittunt alii; utramque sententiam Rubrica (de Defect. tit. 4..5.) dicit esse probabilem, si celebretur in loco publico, tunc enim bene potest consecrari tantum vinum ad vitandum scandalum. Advertunt Tamb. Lugo et Conc. quod si sacerdos animadverteret errorem, dum in ore adhuc retinet aquam, debet eam tunc deglutire, ne se periculo exponat proiiciendi aliquod fragmentum Hostiae una simul cum illa. Insuper advertunt Coninch. Laym. Salm. et Busemb. quod si sacerdos id advertit, cum iam omittere debet novam consecrationem facere. Quod si ante Missae absolutionem, sed post sumptionem, aut post consecrationem de vini materia dubitaret, dicunt Tamb. Spor. Mazzotta quod praesumenda est materia apta, dicentes possessionem stare pro vini substantia. Sed dicunt melius Pasq. Gob. Av. et Croix quod semper ac adest prudens dubium, et potest aliud vinum haberi, debet illud expectari et consecrari dum non potest dici esse in possessione vinum illud de quo iam dubitatur, an sit vinum, sed potius possidet praeceptum faciendi Sacrificium integrum. Cum tamen adsit tale dubium, dicunt quod secundum vinum sub conditione consecrandum est, si prima materia consecrata non fuit: alioquin etiam incurritur periculum faciendi sacrificium mutilatum¹. 2. Debet sacrificium perfici a sacerdote non ieiuno, si contingeret quod celebrans post consecrationem deficiat, nam tunc tenetur alius sacerdos (si adest) etiam non ieiunus Sacrificium perficere². 3. Si post consecrationem alterius speciei recordetur sacerdos non esse ieiunus, quia tunc tenetur perficere Sacrum. Dictume st post. nam ante tenetur illud deserere, quoties sine scandalo aut infamia potest, ut paulo ante diximus³. 4. Si, ablutione sumpta, advertat sacerdos aliquas reliquias eiusdem Sacrificii relictas fuisse, ut diximus n. 18.⁴, dicunt Bonac. Filliuc. et alii, quod, cum post sanguinis sumptionem Hostiae particula calici adhaesisset, aut palato, decentius est cum ablutione eam sumere quam digito ad calicis labium eam attrahere et sic eam sumere; sed Rubrica utrumque permittit. Certum est sumere hostiam simul cum ablutione tam a sacerdote quam a laicis, non laedere legem ieiunii, quia licet vinum traiiceretur antequam deglutiatur Hostia, talis sumptio censetur moraliter una, ut docet Benedictus XIV.⁵ et communiter Lugo Suar. Vasq. Laym. Castrop. Conc. Bonac. Holzm. Croix Salm., etc.⁶.

55. 5. Licitum est non ieiuno celebrare ad mortis periculum vitandum; ita Silvest. Viva Diana Salm., etc., modo id non exigatur in Ecclesiae contemptum. Admittunt etiam Silvestr. et Diana posse celebrari mortis metu sine vestibus sacris, extra altare, etc. dicentes praeceptum Ecclesiae non obligare cum tanto onere. Sed merito has opiniones non admittunt Suar. Tamb. Tourn. Merati Roncag. Conc. Caiet. Sanchez Castrop., etc.; etiamsi celebrandum esset ad dandum Viaticum, ut subiungunt Lugo Dicast. et Benedictus XIV.⁷, quia (ut recte advertit La-Croix) in praxi contrariae sententiae difficulter possunt esse licitae, dum difficulter, ita celebrando, potest vitari contemptus, ut iidem Laym. et Escob. fatentur, aut saltem scandalum et gravis irreverentia itaque subintrat praeceptum naturale, saltem reverentiae debitae Sacrificio, a quo praecepto non excusat metus mortis⁸

56. Pro complemento huius materiae nempe dispositionis ad communionem, queritur 1. an pollutio habita eadem Communionis die impediat ab illa? Distinguendum: Si pollutio fuit voluntaria, absolute loquendo, per se non impedit (modo praecesserit, intellige, debita confessio), ut omnes concedunt; communiter tamen dd. docent teneri poenitentem sub veniali abstinere ea die a communicando, propter reverentiam Sacramento debitam; ita Lugo Salm. Conc. Viva etc. ex d. Thoma¹. qui tamen excipit: Nisi magna necessitas urgeret; quod intelligitur, ut recte aiunt Bonac. Led. Gran. Salm. Viva, et alii passim, nisi scandalum vel alia iusta causa Communionem exigat, prout prudenti confessario videbitur, uti loquitur Rubrica Missalis (de Defect. n. 9.). Si vero pollutio fuerit involuntaria, etiam communiter docent s. Bon. Gerson. Nav. Laym. Soto Suar. Vasq. Salm. et alii plures cum Rubrica loco cit. nullam esse obligationem abstinendi a Communione; modo nulla fuerit relicta et adhuc perseveret perturbatio mentis orta ex delectatione ante habita, vel ex turpi imaginatione ante habita, vel ex turpi imaginatione pollutionem concomitante; cum huiusmodi enim perturbatione accedere, communiter non excusatur a veniali, nisi adsit aliqua iusta causa necessitatis, aut devotionis, ut recte limitant Castrop. Sanch. Gers. Laym. Holzm. Salm. et alii cum d. Thoma loco cit. ubi ait: Si necessitas immineat, vel devotio exposcat. talis non impeditur. Vel nisi homo conetur, quantum potest, perturbationem illam repellere, et media adhibere, ut devote accedat, prout rationabiliter docent omnes aa. mox supra relati cump. Suarez, qui pro hac re affert s. Iustinum dicentem: Non est aequum propter hanc involuntariam passionem abstinere a Mysteriis2.

57. Quaeritur 2. an copula coniugalis a communione impediat? Quidquid aliqui dicant, communiter dd. tradunt non excusari a veniali propter indecentiam, qui ad Eucharistiam accedit eadem die qua copulam habuit causa voluptatis; ita s. Thomas³, ex d. Gregorio in c. Vir. 7. caus. 3. q. 4. qui ait: Cum vero non amor ob procreandas sololes, sed voluptas dominatur in opere, tunc prohiberi debet, ne accedat ad hoc Sacramentum. Recte vero dicunt Sanch. Antoine Salmant. cum aliis, quod a praedicta culpa excusat quaevis causa honesta, puta solemnitas sive indulgentia eadem die occurrens, evitatio scandali aut notae, specialis devotio, etc. Si autem copula fuerit absque culpa, v. gr. ad prolem gignendam, tunc quamvis sit congruum ad aliam diem communionem differre, nulla tamen est obligatio ab illa abstinere; quia procreatio sobolis, cum sit actus omnino honestus, satis reparat indecentiam, ut communiter dicunt s. Thomas loco cit. Lugo Sanch. Conc. Petrocor. Salm., etc. ex d. Gregorio supra relato. Nec obstat textus in c. Sciatis, caus. 33. q. 4. ubi d. Hieronymus docet abstinendum; nam respondet Angelicus⁴ ibi sermonem fieri tantum de altaris ministris coniugatis, quales sunt Graeci⁵. Item communiter docetur de coniuge reddente debitum, nempe quod iste tantum causa consilii abstinere potest a Communione, sed non tenetur; ita s. Thom. s. Bon. s. Antonin. Albert. M. Dion. Carthus. Sotus Palud. Suar. etc. Et sic pariter docuit s. Franciscus Salesius⁶ sic dicens: Deo displicebat in veteri Lege, ut creditores quod sibi debebatur, diebus festivis exigerent, sed numquam prohibuit quominus debitores debitum suum redderent. Indecens est debiti matrimonialis solutionem die Communionis adurgere; sed inconveniens non est, imo meritorium est reddere. Hinc est quod

ut reddat hoc debitum, non debet quis Communione privari, si eam exposcit. Certum est quod in primitiva Ecclesia fideles quolibet die communicabant, licet essent matrimonio ligati, et benedictione filiorum generationis donati essent. Idemque videtur clare docuisse adhuc d. Augustinus (super psalm. 149. n. 14. in fine.) dicendo: Si non exigis, redde; pro satisfactione perfecta Deus tibi computabit, si reddis quod debetur uxori. Et revera si redditio debiti coniugalis est actus virtutis, cur a Communione impediet¹? Hinc si confessarius rogatur ab uxore, quid agere debeat, si in die Communionis vir debitum ab ipsa petat? Sapienter docent Suarez Laym. et Sanchez, respondendum quod si mulier frequenter Communionem suscipit, reddat et communicet; si autem raro, ipsa virum precetur ut pro illa die abstineat; at si rogatio non proficit, adhuc communicet, nisi ea redditione magnam patiatur parturbationem, et ipsa non conetur repellere². Debitum autem reddere in die Communionis post ipsius acceptionem excusatur ab omni culpa. Petere vero post Communionem, alii dicunt esse veniale, et quidem probabiliter, nisi iusta subsit causa sed communius Sanch. Nav. Vict. et Tam. sentiunt id esse tantum consilii³.

58. Ad corporis dispositionem etiam spectat ad Communionem non accedere cum aliqua externa immunditia notabili, et quae facile auferri potest, quia si est occulta, aut perpetua et involuntaria, ut esset lepra, aut scabies, haec non impedit, ut dicunt dd. communiter. Notandum tamen quod sacerdos lepra foedatus, aut alio morbo laborans qui horrorem affert, prohibitus est celebrare, ut dicitur in c. Tua nos. de Cler. aegrot., pro scandalo, et abominatione populi ut loquitur textus, quare hic secreto bene potest celebrare⁴. An mulieres tempore menstrui valeant communicare? Ait Suar. has sub veniali teneri ad differendam Communionem si commode possunt; sed communiter, et probabilius hoc tantum esse consilii putant Palud. Alens. Castr. Salm. et Laym. ex s. Gregorio (apud Laym.), qui de huiusmodi muliera loquens sic dicit: Si ex veneratione magna percipere non praesumit, laudanda est; sed si percipiat non iudicanda. Mulieribus quae immodeste, ad Communionem accedunt, v. g. denudato pectore, been dicit p. Concina quod Communio neganda est. Insuper convenit ut qui communicat, arma deponat⁵. Item notandum quod sacerdos qui more laicorum communicat, aut ex infirmitate aut ex alia causa, debet habere ad collum stolam; et hoc praeceptum fuit a Concilio bracarensi sub poena excommunicationis, ut in can. Ecclesiastica 9. dist. 23; sed dicunt Azor. Turr. et Tamb. tale decretym abiisse in desuetudinem. Nihilominus communius, et rectius Suar. Gavant. Bonac. et Barb. non eum damnant de peccato mortali, sed de veniali; tanto magis quod talis ritus expresse praescribitur a Rubrica: Sacerdotes vero cum stola communicent⁶.