CAPUT IV. DE SACRIFICIO MISSAE

Videnda quae dicentur in examine ordinandorum in appen. 3.

59. Licitum est recipere stipendium etiam divitibus.

60. Qui pro una Missa recipit duplex stipendium.

61. Quodnam iudicatur iustum stipendium.

62. Potest exigi maius taxa, sed potest prohiberi minus; an qui accepit minus, possit diminuere Missas.

63. Qui omittit celebrare Missam, quam promisit pro parvo stipendio.

64. Qui paciscitur de stipendio.

65. Qui retinet sibi partem; aut celebrat per alium, collato ei minori stipendio; et cui restituenda est pars retenta.

66. Si eleemosyna pinguis data est intuitu personae.

67. De capellanis.

68. De administratoribus ecclesiarum.

69. Si celebrans partem retentam remittit; et si executor testamenti etc.

70. Qui colligit eleemosynas, etc.

71. Qui permutat Missas.

72. Pro quo debeant applicare Missas curati.

73. Pro quo alii beneficiati, et capellani Monialium, etc.; et an aliquando possint applicare pro aliis, aut abstinere. Si infirmantur etc. De Missa conventuali.

74. An Missae praescribantur.

75. An capellanus possit mutare ecclesiam, altare, etc. Si non celebrat in altari privilegiato. Si celebrat per alium.

76. De reductione.

77. Deficientibus reditibus, an possit Episcopus diminuere Missas.

78. An possit hoc facere capellanus. De Missis gregorianis.

79. An Religiosus possit applicare contra voluntatem Praelati.

80. An sufficiat applicatio habitualis.

81. De applicatione in confuso.

82. De conditionata.

83. Si in die Defunctorum, etc. De altari privilegiato.

84. ad 86. Peccat graviter qui festinanter celebrat.

87. De resolutionibus sacrae Congregationis Rituum.

88. Catalogus Decretorum Sacrae Congregationis.

59. De Eucharistia ut Sacrificio fusius in examine Ordinand. append. 3. ex n. 95. et seq.; dumtaxat hic adnotabimus nonnulla magis peculiaria circa stipendium et circa Missae applicationem. Et primo circa stipendium dicimus quod recipere stipendium pro celebranda Missa sit licitum, nemo est qui dubitat, dum s. Thomas dicit¹: Sacerdos non accipit pecuniam quasi pretium Consecrationis, sed quasi stipendium suae sustentationis. Et quia etiam divitas mercede digni sunt, cum aliquod opus ponunt pretio dignum, ideoque etiam sacerdotes divites licite exigunt stipendium, ut communiter (contra Caiet. et Silv.) docent Sotus Gerson Suar. Tommassin. Lugo Tourn. Conc. et alii². Quod autem non sit simonia principaliter Missam celebrare ob stipendium, locuti fuimus Tr. 4. n. 45. et negavimus ratione ex s. Thoma superius allata, quia tale stipendium non recipitur ut merces rei spiritualis, sed ut sustentatio personae, quae operam suam corporalem in Missae celebratione impendit.

60. Adnotandae 1. duae propositiones ab Alexandro 7. proscriptae, prima n. 8. dicebat: Duplicatum stipendium potest sacerdos pro eadem Missa licite accipere, applicando petenti partem etiam specialissimam fructus ipsimet celebranti correspondentem; idque post Decretum Urbani VIII. Et ratio est huius proscriptionis, quia applicatio fructus specialissimi est nimis incerta; nam licet multi dd. id admittant, multi tamen negant, ut Laym. Lugo Suar. Vasq. Tamb., etc. Secunda propositio quae est 10. dicebat: Non est contra iustitiam pro pluribus Sacrificiis unum offerre; neque etiam est contra fidelitatem, etiamsi promittam, promissione etiam iuramento firmata, danti stipendium, quod pro nullo alio offeram. Et ratio huius proscriptionis est quia licet probabilis sit sententia Gonet Habert Petroc. Pignatel. Tourn. Cani Salm. etc. et pro ipsis est etiam s. Thomas³, quod Missa sit valoris infiniti tam intensive quam extensive, quia Sacrificium altaris est idem ac illud Crucis, qui fuit valoris infiniti; et in tantum effectus est finitus, quia finita est hominis capacitas pro quo offertur, unde quisque pro sua capacitate percipit fructum; hoc non obstante, etiam probabilis est sententia opposita s. Bon. Scoti Palud. Ronc. Soti etc., qui dicunt Sacrificium esse valoris finiti tam intensive, quam extensive, ita ut cum applicatur pluribus, minus prodest unicuique, quam cum applicatur pro uno solo⁴.

61. Notandum 2. quod taxa iusti stipendii Missae non debet computari quantum est victus diei, ut dicunt Cai. et Sot., dum sacerdos in celebranda Missa non insumit nisi minimam diei partem; sed est illa quae determinatur aut a Synodo dioecesana, aut a consuetudine, aut ab Episcopo loci, ut dicunt communiter Suar. Busemb. Conc. Tamburin. etc., et sic declaravit sacra Congregatio¹. Et huic taxae tenentur stare etiam Regulares, ut etiam dicunt communiter Vasq. Molin. Conc. et Viva cum alia declaratione S. C.². Quapropter recte dicit Roncag. quod si testator reliquit Missas celebrandas non taxata eleemosyna, celebrandae sunt ad taxam communem, aut taxandae sunt iuxta loci consuetudinem, prout etiam declaratit S. C., habita ratione haereditatis pinguis aut tenuis³.

62. Notandum 3. quod quamvis sacerdotes non possint exigere stipendium maius taxa, nihilominus non prohibet consuetudo, nec prohibere potest Episcopus quominus recipiatur maius solito, si spontanee eis offertur, ut recte dicunt Less. Lugo Suar. Bonac. cum Decreto S. C.⁴. Contra bene potest Episcopus prohibere ne acceptetur stipendium minus iusto pretio, saltem infimo, quod nostris regionibus est valor Caroleni sive Iulii, ut declaravit S. C. Conc. et docent Suar. Bonac. Ronc. et Lambertini Notif. 56. n. 11., contra Sot. et Navar., qui pro se citant s. Thomam⁵. Et in casu quo Episcopus prohibet, tenentur subditi obedire, esto Soti opinio esset probabilis; nam in dubio an Superior excedat nec ne suam potestatem, tenentur subditi obedire⁶; vide dicta Tract. 13. n. 17. ad notand. 5. In casu tamen quo sacerdos acceptasset illud tenue stipendium inferius iusto (quicquid dicant nonnulli auctores), non potest ipse diminuere numerum Missarum, nec applicare unam Missam pro duobus, qui medietatem stipendii pro qualibet Missa obtulissent ut decrevit Innoc. XII. in sua Bulla Nuper confirmante Decretum S. C. editum iussu Urbani VIII. (vide n. 88. Decret. 2. in calce huius Tractatus). Hoc tamen intelligitur, cum sacerdos acceptat celebrare certum numerum Missarum pro tali stipendio; secus autem cum non advertit eleemosynae tenuitatem, ut animadvertunt Laym. Barbosa Ronc. Tourn. etc. Sacerdos autem qui promittit haeredi statim se celebraturum Missam pro testatore, habita ei fide de stipendio, tenetur celebrare ante solutionem; Salm. Tap. Villalob. etc.⁷.

63. Sed restat dubium an qui promittit unam Missam pro tenui stipendio, peccet graviter si eam omittat? Negant Castrop. Sporer Salm., etc. habita ratione stipendii quod non est materia gravis; sed probabilius affirmant Croix Holzm. ronc. etc., quia in hoc non tantum attenditur stipendii valor, quantum damni gravitas quod proximo infertur, eum privando iniuste (protper pactum conventum) fructu Sacrificii. Secus autem dicunt alii aa. cum Suar. Sanch., etc., si Sacrum fuerit gratis promissum, ex sententia probabili, ut diximus Tr. 10. num. 127. quod simplices promissiones non inducunt gravem obligationem⁸.

64. Notandum 4. bene licere sacerdoti pacisci de stipendio Missae, cum illud est iuxta taxam, aut consuetudinem; ita communiter Less. Laym. Castrop. Sot. Ronc. Salm. contra p. Concinam; quia licet stipendium non debeatur ex iustitia, ut pretium Sacrificii, debetur tamen ex iustitia ut sacerdotis sustentatio, ideoque bene potest deduci in pactum. Nec obstat c. fin. de pactis, ubi videntur prohiberi omnes pactiones circa spiritualia, quia hoc intelligitur

(ut bene respondet Ronc.) de solis pactis illicitis, cum dicatur ibi: Nam pactum turpe, vel rei turpis nullam obligationem inducit. Et revera haec pacta reprobantur a Tridentino (Sess. 22. Decr. de observ. in celebr. Miss.) circa eleemosynas Missarum, dum ibi praecipitur Episcopis ut prohibeant importunas atque illiberales eleemosynarum exactiones: dicitur illiberales, nempe illae quae sponte non sunt oblatae, sed importune extortae¹.

65. Notandum 5. quod si quis recipit eleemosynam pro Missa, non potest eam dare aliis celebrandam, retenta sibi stipendii parte. Hoc posito cum Decreto S. C. Concilii approbato ab Urbano VIII. et confirmato ab Innoc. XII. (vide num. 88. Decr. 3.); deinde damnata fuit ab Alexand. VII. haec prop. 9. quae dicebat: Post Decretum Urbani potest sacedos, cui Missae celebrandae traduntur, per alium satisfacere, collato illi minori stipendio, alia parte stipendii sibi retenta. Et hoc dicebant hi auctores falso supponentes Decretum Urbani non fuisse acceptatum. Novissime autem Benedictus XIV. 30. Iunii 1741. in sua Bulla Quanta cura, imposuit suspensionem ipso facto reservatam Pontifici in clericos, et excommunicationem papalem in laicos qui hoc agerent. Dicebant autem nonnulli dd. quod sacerdos qui hoc facit, licet peccet, non tenetur ad restitutionem partis retentae; ita Suarez Navarr. Vasq. Bonac. etc.; et Viva dicit eam opinionem non carere probabilitate, dum qui recipit stipendium, iam acquisivit dominium, et contra iam satisfecit celebrationi per alium; sed haec opinio post praefatam propositionem damnatam, videtur non posse sustineri, ideoque post praefatam damnationem communiter dicunt Vidal Coreglia Croix Sporer Holzm. Concin. Tourn. et Mazzotta quod sacerdos tenetur ad restitutionem; quia licet acquirat eleemosynae dominium, attamen illud acquirit iuxta voluntatem eorum, qui dant eleemosynam; et qui eleemosynam praebet non solum potit Missam, sed etiam vult ut illa tali eleemosyna celebretur, nam maius stipendium facit ut ipse ubiriorem fructum ex Sacrificio percipiat; itaque haec intentio intrat in contractus substantiam, ideo si sacerdos partem stipendii retinet, iniuste contra dantis voluntatem retinet². Praterea advertendum quod dicunt Croix Pasqual. Conc. et Viva, quod si quis dat eleemosynam pinguem sacerdoti, quia eum singulari pietate virum habet, sacerdos non potest alii Missam celebrandam dare, qui simili pietate non habetur, licet integrum stipendium ei praebeat. Dicunt tamen Croix et Concina quod hoc non est damnandum sub gravi, nisi cum iudicaretur hoc graviter latum iri ab offerente³. Cuinam autem facienda sit restitutio partis stipendii retentae; Croix Pasqual. putant posse fieri tam ipsi offerenti, quam celebranti. Sed probabilius dicunt Sporer Holzm. et Tourn. quod fieri debet ipsi celebranti, quia cum transfertur ad ipsum onus celebrandi, transfertur ad ipsum onus celebrandi, transfertur etiam ius ad integrum stipendium iuxta voluntatem offerentis⁴.

66. Igitur cum recipitur eleemosyna pro Missa, debet illa integre exhiberi celebranti; sed excipitur primo si illud stipendium maius daretur alicui, non solum ratione Sacrificii, sed etiam intuitu personae, coniunctionis, gratitudinis, aut paupertatis, et huiusmodi. Et non est necesse ut offerens eleemosynam hoc exprimat, sed sufficit ut ex circumstantiis hoc moraliter constet, ut communiter dicunt Passer. Mendo Ronc. Dicast. Viva et alii⁵.

67. Excipiuntur 2. capellani beneficiati, qui possunt aliis celebrationem Missarum beneficii committere, tradito eis consueto stipendio;

ita communiter dd., et patet ex approbatione eiusdem Innoc. XII. in cit. Bull. Nuper ibid. v. Excipitur 3. Et hoc idem licet capellano amovibili; ut dicunt Lugo Ronc. Holzman etc.; et ita declaravit S. C. Con. (vide n. 88. Decret. 4.). Idem dicunt Viva Croix Gob., etc. de sacerdote cui commissa est celebratio Missae perpetuae. Idem quoque dicunt Ronc. Passer. Tamb. Eic. et alii de sacerdote qui celebrare debet pro aliquo pingui legato, quod ei relictum est cum onere celebrandi Missas pro tota vita eius. Ratio est quia omnia Decreta huic adversantia loquuntur tantum de Missis manualibus¹.

68. Advertendum tamen quod praefata exceptio valet pro capellanis, non autem pro administratoribus ecclesiarum, nam isti nihil sibi possunt retinere ex stipendio Missarum, et nec pro expensis in Missarum celebratoine faciendis, nisi alios ecclesiae non haberent reditus². Vide Decretum S. C. confirmatum ab Innoc. XII. n. 88. Decret. 5. Et hic obiter advertendum quod idem Innoc. XII. in praefata Bulla Nuper, ann. 1697. praecepit omnibus ecclesiarum administratoribus, ut expositam haberent tabellam Missarum tam perpetuarum, quam ad tempus³.

69. Nonnulli dd. excipiunt etiam casum, in quo sacedos cui comittitur celebratio, sponte omnino remitteret stipendii partem; ita Tourn. Ronc. Viva etc. Sed haec opinio non est amplius sustinenda post praefatam Bullam Benedicti XIV. ubi §. 3. idem declaravit: Non posse (sunt verba Pontificis) alteri sacerdoti Missam huiusmodi celebraturo stipendium, seu eleemosynam minoris pretii erogari, etsi eidem sacerdoti Missam celebranti, et consetienti se maioris pretii stipendium, seu eleemosynam accepisse indicasset4. Et ita nec est probabilis opinio Tamb., qui dicit quod executor testamenti, si Missas relictas a testatore celebrandas curaret alibi, ubi taxa est minor, posset sibi retinere superfluum, quia tunc excessus ille est fructus suae industriae. Sed hoc communiter reprobatur a Viva Diana Ren. Ronc. Conc., quia executor nullum habet titulum quo superfluum sibi possit retinere, dum ille nunquam acquisivit dominium stipendii⁵.

70. Quaeritur 1. an sacerdos colligens eleemosynas pro Missis, possit aliquid retinere ob laborem suum? Negat p. Concina, ex eo quia Benedictus damnavit eum qui eleemosynas, seu stipendia maioris pretii.. colligens, Missas, retenta sibi parte... celebrari fecerit. Nihilominus non improbabiliter affirmat p. Viva, semper ac merces illa correspondeat labori, et Missae non sint traditae ut celebrentur ab ipsomet, dum haec merces est iusta, et iuxta offerentium volutnatem. Nec obstat id quod dicitur in eadem Bulla, quia hoc intelligitur prohibitum, cum quis consulto ad eleemosynas colligendas circumferretur, ut sic turpem faceret quaestum ex Missarum maioris pretii collectione, ut celebrari faceret minori pretio; secus vero cum designatus ad id fuisset ratione officii⁶.

71. Quaeritur 2. an sacerdos qui hodie accipit pinguem eleemosynam ut celebret, possit efficere ut alius celebret pro seipso, promittens die crastino se celebraturum pro illo, qui die crastino celebraturus esset pro eleemosyna ordinaria; at die crastino ille pro Missa quam istius nomine celebrare deberet, offerret stipendium ordinarium ipsi ut celebret ipsemet? Affirmant Croix, et Mazzotta, quia hic, ut dicunt, non retinet partem pretii, sed permutat Missas, et dies. Sed ego in hoc adhaereo p. Concinae qui id non admittit, dum videtur talis permutatio involvere turpem quaestum; nihilominus recte non adhaeret, prout nec ego adhaereo ei, qui hoc de gravi damnaret, praesertim si paupertas excusat⁷.

72. Notandum 6. loquendo de beneficiatis, pro quo teneantur applicare Missas. Circa parochos olim diversae circumferebantur sententiae; sed hodie per Bullam Benedicti XIV. Cum semper, 19. augusti 1744. statutum est parochum teneri applicare Missam pro populo in omnibus dominicis, et festis diebus (comprehenduntur etiam dies festi, in quibus Papa dispensavit opera servilia), et licet congruam non haberent sustentationem. Declaravit contra quod si parochia reditus uberes haberet, non tenetur, (ut alii volebant) applicare saepius Missam¹; vide dicta tr. 7. n. 29.

73. Loquendo de aliis beneficiatis non curatis, isti, quoties in beneficii fundatione non exprimitur, quod ipsi teneantur applicare pro fundatore, tenentur pro eo celebrare, ut declaravit S. C. Conc.². Et idem dicitur de capellanis confraternitatum, et Monialium qui celebrant ad hoc ut confratres, aut Moniales Sacro intersint: isti etiam pro illis tenentur celebrare; vide n. 88. Decret. 7. Nihilominus Lezana, Homob. Filib. Diana, Stephan. Salm. et alii communissime concedunt capellano posse quater, aut septies in anno celebrare pro anima sua, aut alicuius sibi stricte coniuncti, aut amici carissimi, aut benefactoris; quia in hoc praesumitur consensus fundatoris; modo nullum accipiat stipendium, ut bene advertunt Bonac. Gobat. Holzm. Pasqual. Elbel. Diana, Salmantic. et alii communiter; quia hoc esset contra mentem fundatoris. Praeterea dicunt Suar. Azor. Bonac. Silvest. Salm. Busemb., etc. posse capellanum reverentiae causa abstinere a celebrando semel in hebdomada, ut deducitur ex cap. Significatum, de praebendis, ubi dicitur quod capellani tenentur quotidie celebrare, salva honestate, et debita devotione. Hoc tamen dicunt Lugo, et Salm. cum aliis communiter, non intelligi, cum obligatio dirigitur ad celebrationem in aliqua ecclesia, v. g. si fundator dicat: Volo ut in tali ecclesia quotidie celebretur Missa; sed intelligi tantum cum obligatio dirigitur ad ipsum sacerdotem; et intelligi etiam, ut dicunt Gobat. Tambur. et Ronc. cum non constat de contraria fundatoris mente; quia si in fundatione exprimeretur ut quotidie celebretur Missa a capellano, aut ab aliis, tunc recte dicit Ronc. quod nullo die potest omitti Missa, et affert declarationem sac. Congregat.³. Si vero capellanus infirmaretur, cum infirmitas est brevis, communiter dicunt Lug. Lezan. Riccius, Diana, Busemb. et Salm. quod non tentur celebrare per alium, modo fundator non expresserit ut nunquam alicubi Missa deesset, ut supra dictum est. Quaenam autem infirmitas dicatur brevis; alii nimis rigorose dixerunt esse illam quae per decem dies non durat. Alii communius extendunt ad 15. ut Bonac. Anacl. Diana, et Elbel; pro hoc etiam adest Declar. S. C. Conc. apud Pitton. Alii extendunt ad mensem, ut Laym. Hurtado, et Salm.; et in hoc etiam convenit Concil. 7. Mediolanense (Tit. de Miss.), ubi dictum fuit: Si capellanus saltem per annum celebravit in aliquo loco, si etiam per mensem aegrotet, adhuc integram eleemosynam iudicio Episcopi accipere potest. Et denique Lugo, Nav. Filliuc. Dicast. Nald. Leand. extendunt usque, ad duos menses, et adhaeret p. Concina, et probabilem vocant Castrop. Dicast. et Busemb.⁴. Notandum hic obiter Missam conventualem, quae quotidie celebratur a clero, debere applicari pro benefactoribus in genere uniuscuiusque ecclesiae, ut praecepit Benedictus XIV.⁵.

74. Dicunt autem Laym. Navar. Tambur. Pasqual. et Gobat. qui affert Decisionem Rotae rom., posse praescribi tam circa numerum Missarum

quam circa circumstantias appositas in fundatione, et dicunt sufficere spatium 20. aut 30. aut ad summum 40. annorum. Sed iuxta veriorem sententiam talis praescriptio non admittitur, dum in Tridentino sess. 25. c. 5. de Reform. interdicitur posse derogari omnibus oneribus iniunctis, tam in fundatione, quam in quacumque alia pia dispositione, sive collatione beneficiorum; et Pius IV. in Bulla qua confirmavit Concilium, declaravit irritum quicquid inposterum contra illud factum fuerit, et ut dicit Croix cum aliis communissime, clausulam Decreti irritantem ligare etiam ignorantes, et in causis beneficialibus inficere titulum, et possessionem. Saltem dicimus in praxi primam sententiam cum difficultate posse esse probabilem, dum difficulter in beneficiatis potest praesumi bona fides, cum praesumatur potius quo ipsi sciant leges beneficii¹.

75. Peccat igitur capellanus, qui non celebrat omnes Missas praescriptas a fundatore, aut si non celebrat in ecclesia, aut altari, aut hora destinata, ut communiter Lugo, Azor. Navarr. Tourn. Salmant., etc.; et peccat lethaliter (ut dicunt) si in hoc saepe, et sine causa, aut sine dispensatione, delinquit. Dictume st primo saepe, quia non peccabit graviter, si hoc raro fiet, v. g. semel, aut bis in mense, et tanto minus si permutabit tantum altare. Dictume st 2. sine causa, quia potest adesse causa quae omnino excuset, ut si ecclesia restauretur, aut si altare sit execratum. Dictum est 3. sine dispensatione, quia Episcopus bene potest dispensare, ut alibi celebretur causa studii, infirmitatis, negotii, aut magnae molestiae ipsam ecclesiam adeundi, aut causa utilitatis ipsius ecclesiae, aut simili rationabili causa, ut dicunt communiter Castrop. Conc. Barbos. Ronc. Passer. Henriq. Busemb. Croix, Salm. Tamb. Mazzotta, etc. Ratio est quia tali dispensatione omittitur fundatoris voluntas tantum in accidentalibus, et compensatur cum maiori bono, cuius causa dispensatio intercedit; tanto magis quod Tridentinum sess. 25. c. 45. concedit Episcopis in certis casibus particularibus ultimas voluntates commutare posse: vide infra tract. 20. n. 60. Nihilominus recte advertunt Croix et Pasqual. non posse Episcopum dispensare, si testator in designanda ecclesia, et hora, rationem specialem habuisset ad populi commoditatem². Caeterum animadvertendum plura adesse Decreta S. C. Conc. apud Ferrar.³, ubi dicitur semper pro huiusmodi dispensatione recurrendum Sedi apostolicae. Si autem sacerdos celebraturus esset in altari privilegiato, et alibi celebraret, dicit Roncagl. teneri ad restitutionem, si eleemosyna esset pinguis,n on autem si esset ordinaria; et nec si alibi lucraretur indulgentiam plenariam applicabilem pro defunctis, ut dicunt ipse Roncaglia, Anacl. Sporer, Elbel, etc. Advertunt hic tamen Azor Bonac. Navar. Diana, Salm.ant., etc. quod non satisfacit qui in alio altari non privilegiato celebrat, applicando indulgentias calculorum, aut imaginum benedictarum, quia hae indulgentiae non sunt tam certae, quam sunt illae altarium⁴. Peccat etiam capellanus, si per seipsum non celebrat, cum ita in fundatione est expressum: alias semper potest per alium celebrare, ut recte dicunt Salm. Dicast. Diana cum Campanile, et de hoc adest decisio Rotae, et declarationes S. C.⁵.

76. Notandum 7. quod reductio sive moderatio, aut commutatio onerum Missarum in fundatione impositarum, hodie est interdicta Episcopis, ex decreto S. C. Concil. iussu Urbani VIII. edito, et confirmato ab Innoc. XII. vide n. 88. Decr. 8. Et facultas data a Tridentino sess. 25. c. 4. de reform.

ut explicatur in praefato Decreto (quicquid dicant Salmanticens.) fuit tantum concessa ad moderandas Missas in fundatione impositas ante Concilium; itaque hodie reductio reservata est uni Sed apostolicae, quae eam admittere solet ex iustis causis, v. g. ob sacerdotum penuriam, ob stipendii tenuitatem, ob redituum diminutionem, ob Ecclesiae, aut Monasterii fabricam, aut ob alias necessitates¹.

77. Sed hic quaeritur 1. an possit Episcopus diminuere numerum Missarum, cum ob redituum tenuitatem non reperitur qui eas celebrandas assumat. Affirmant Pasqual. Tambur. La-Croix: sed negat p. Concina ex pluribus Decretis S. C. quibus vetatur Episcopis tam reducere, quam moderare onera Missarum. Hoc non obstante dicit Fagn. cum Felin. hoc debere intelligi cum in fundaitonis limine iam poterat praefatis oneribus satisfieri ex reditibus tunc constitutis; sed in casu quo in principio sufficiebant, sed deinceps reditus sunt ita diminuti ut omnino non sufficiant, tunc dicit videri non esse Episcopis ablatam talem potestatem moderandi, aut permutandi numerum Missarum, concessam ipsis de iure communi in c. Non quidem, de Testam.2, et idem dicit Pasqaul. de oneribus officiorum, precum, aut eleemosynarum anniversariis annexarum, dicens quod prohibitio loquitur de reductione tantum Missarum³.

78. Quaeritur 2. an deficientibus reditibus, possit ex se ipso capellanus diminuere numerum Missarum, cum reditus in totum et sine sua culpa deficiunt? Certum est quod capellanus non tenetur celebrare, iuxta sententiam communem, et plura decreta S. C.⁴. Si autem reditus deficiunt in parte, Escobar etiam pro certo habet posse capellanum diminuere numerum Missarum, cum testator determinavit eleemosynam, v. g. binos iulios in Missam, quia tunc sicut augeri deberet numerus missarum, augescentibus reditibus, ita debet diminui, iis deficientibus. Maius dubium est an capellanus posset diminuere numerum, cum testator Missarum designavit numerum, et postea reditus diminuti sunt usque ad deficientiam etiam stipendii ordinarii? Negant Tamb. Diana, Castrop. Mazzot. etc., tam ex Decreto Urbani superius relato, quam ex alio Decreto apud Croix, ubi dicitur quod etiam in tali casu recurrendum est ad Sedem apostolicam, licet legatum sit ita tenue (sunt verba Decreti) ut non sit qui velit onus illi iniuctum subire. Sed hoc non obstante, dicunt Busemb. Franc. de Lugo, Escob. Bordon. Pasqual. et alii apud Ronc. qui id probabile putat, hoc esse iuxta testatoris mentem, qui non praesumitur voluisse obligare capellanum ad celebrandum pro stipendio minori iusto. Sed ad vitandum omne allucinationis periculum, advertit Roncagl. generaliter loquendo, ut recurratur ad Episcopi iudicium (quod necessario requirunt in hoc casu Croix et Tournel.), aut saltem ad alium virum sapientem. Respondent autem Ronc. et Pasqual. ad Decreta opposita, quod haec non esset reductio, et moderatio stabilis reservata Sedi apostolicae, sed tantum cessatio obligationis iuxta redituum deficientiam; nam Decreta loquuntur iuxta mentem Tridentini sess. 25. c. 4. de reform. ubi non loquitur de reditibus diminutis, sed de solis eleemosynis in principio pro Missis celebrandis desigantis, quas pro stipendii tenuitate non reperiuntur facile qui celebrent. Quicquid sit de hac opinione, recte advertit Tamb. quod si capellanus de praeterito accepisset stipendium ordinario maius, tenetur in futurum compensare, eumdem numerum Missarum celebrando; qui enim antea stetit commodo, deinde stare debet incommodo. Advertatur hic denique

prohibitas esse Missas 30. Gregorianas a S. C. multis inconvenientibus refertas, utpote quia celebrandae erant de defunctis successive etiam in festis duplicibus; prohibitae vero non sunt, si illae 30. Missae celebrentur ut fert ritus dierum¹.

79. Loquamur secundo loco de Missae applicatione. Applicare Sacrificii fructum solius est sacerdotis; unde si Religiosus applicat Missam contra Superioris voluntatem, illicite quidem, sed valide applicat, ut recte docent Suar. Vasq. Laym. Lugo (qui asserit oppositum esse communiter reprobatum), Tournel. Anacl. Salm., etc. adversus Scotum et Gavantum; quia subditus quoad Ordinis potestatem, qua tunc utitur, non subiacet Praelato².

80. Applicatio autem facienda est ante celebrationem, aut saltem ante consecrationem. Sed quaeritur 1. an sufficiat applicatio habitualis, nempe aliquando facta, et non amplius retractata? Negant Vasq. Abelly, et Isamb. qui dicunt quod sicut requiritur intentio actualis aut saltem virtualis pro Sacramenti confectione, ita requiritur pro Sacrificii fructus applicatione. Sed communis et vera sententia cum Suar. Bonac. Lugo, Tournely, Mazzot. Sporer, Busemb., etc. (et idem dicit p. Concina in substantia) docet sufficere applicationem habitualem, cum Sacrificii applicatio aliam non induat rationem quam verbalis donationis, quae semel facta prosequitur esse valida, usquedum non revocatur. Respondetur autem ad rationem oppositam quod in tantum ad Sacramentorum confectionem requiritur actualis aut virtualis intentio, in quantum ministri intentio celebrantis constituat fructum, dum sine illius intentione Sacrificium de se fructum producit: ideoque sufficit applicatio aliquando facta, qua alicui fructus donatus sit.³.

81. Quaeitur 2. an cum sacerdos a decem recipit stipendium pro decem Missis, satisfaciat applicando in confuso pro iis primas decem Missas quas celebravit? Absolute affirmant Silvest. et Conc.; sed melius distinguunt Bonac. Ronc. Aversa, Tambur. Henno et alii, et dicunt ita: Si singulae Missae indeterminate applicantur pre singulis personis, non videtur satisfieri; quia ad satisfaciendum requiritur intentio applicandi fructum personae determinatae, ut prosit illi fructus. Secus autem, si sacerdos applicat qualibet Missam pro omnibus illis 10., applicando singulis eorum decimam cuiuslibet Sacrificii partem, cum certum sit Sacrificii fructum esse divisibilem; unde tali applicatione iam redditur cuilibet id quod debetur; dum quisque percipiendo in qualibet MIssa decimam partem, iam in 10. Missis percipit totum fructum, qui ei debetur⁴.

82. Quaeritur 3. an valeat applicatio conditionata? Respondetur: Si conditio est de praeterito, est valida; secus si de futuro, quod non est notum nisi Deo. Dicunt tamen Castrop. et Lugo, quod si quis applicaret pro eo qui prius dabit eleemosynam, talis applicatio esset certe illicita ex prohibitione Clementis VIII. promulgata a Paulo V., sed esset tamen valida. Nihilominus probabilius tenet Croix quod esset etiam invalida, saltem quia saepe accidere posset quod Missa celebraretur pro causa non adhuc existente, v. g. si ille vellet ut Missa celebraretur ad hoc ut ab infirmitate aut calumnia liberaretur, tunc si Missa antecedenter celebraretur, devotus non reciperet fructum optatum, dum causa non adhuc existeret, et contra Missae fructus suspensus relinqui non posset. Si tamen sacerdos praevideret quod deinceps requirendae essent Missae pro defuncto, bene potest anticipare celebrationem, ut recte dicunt

Vasq. Tourn. Avers., etc.¹.

83. Iuvat hic advertere nonnulla alia circa applicationem Missae. Notandum 1. quod in die defunctorum non adest obligatio applicandi Sacrificium pro defunctis in genere, ut declaravit S. C. Vide num. 88. Decr. 9. Et supposito quod sacerdos pro libitu potest applicare Missam, rationabiliter ait Tournely quod potest iuste eleemosynam accipere². NOtandum 2. quod in altari privilegiato indulgentias non lucratur, qui non celebrat de requiem cum ritus permittit, licet in ecclesia aliqua solemnitas celebraretur. In diebus vero quibus vetitae sunt Missae de requiem, lucratur indulgentias dicendo Missam currentem, ut declaratum est pluribus Decretis S. C:³. Notandum 3. quod tempus privilegii, cum est ad tempus, incipit currere non a die publicationis, sed a die concessionis⁴. Notandum 4. quod cum in privilegio adest clausula solita apponi: Modo in ecclesia celebrentur 5. aut 7. Missae; si omittantur Missae illae, privilegium non suffragatur pro illis diebus, ut declaravit S. C. Conc. Decreto approbato ab Innoc. XI. Declaravit contra eadem S. C. quod tempore illo quo sacerdotes non celebrant praefinitas Missas, indulgentiae suspenduntur; si vero desunt ob infirmitatem, vel si Religiosi alibi debeant celebrare iussu Praelati, si raro id fiat, indulgentiae lucrantur per illas Missas quae celebrantur⁵.

84. Circa tempus, locume t altare, vasa, vestes et alia requisita ad Missam, vide dicenda de Examin. Ordinand. app. 3. ex n. 113. ad 123. Dumtaxat hic iuvat examinare paulo fusius puncutm quod ibi vix innuitur, an peccet graviter sacerdos qui infra horae quadrantem Missam persolvit. Me non latet, super hac re sacerdotem d. Iosephum Iorio editurum iamiam fore opusculum utilissimum, cui titulus: La Messa Strapazzata; dico utilissimum, dum revera horrendum visu et lacrymis quoque dignum est videre caeremoniarum conculcationem, qua multi sacerdotes (utinam, et saltem non esset maior eorum pars) Iesu Christi in altari sanctissimum Sacrificium iniuriosius tractant. In hoc opusculo forsan (ut audivi) affirmabitur grave peccatum esse Missam persolvere quadeantis spatio; et hanc opinionem reprobandam non esse puto, si sermo est de Missis communibus quae habent Gloria et Credo, aut alias extraordinarias preces. Sed ut me in certo ponam puncto, dico sacerdotem minori spatio quadrantis Missam quamcumque, etiam defunctorum, aut bb. Virginis in sabbato, absolventem, difficulter, ne dicam impossibiliter, posse excusari a peccato gravi. Et sic probo: Rubricae quae respiciunt caeremonias servandas intra Missam, sunt omnes praeceptivae, ut probavimus in opere⁶. Et hoc nescio quomodo negari potest, dum in Bulla s. Pii V. praecipitur celebranda Missa iuxta ritum, modum et normam in Missali praescriptam; et hoc iniungitur districte et in virtute sanctae obedientiae: quae verba proculdubio grave praeceptum important, quod peccatum mortale inducit, cum in mateira gravi delinquitur, iuxta illud quod dictum est tract. 2. n. 15. Hoc posito, dicimus impossibile esse Missam terminare intra spatium quadrante minus, quin graves irreverentiae committantur, et quin populo grave afferatur scandalum. Duobus igitur capitibus peccat sacerdos, qui ita festinanter celebrat, primo ob irreverentiam erga tantum Sacrificium, secundo ob scandalum quod affert populo.

85. Et loquendo prius de irreverentia,

declarat Tridentinum sess. 22. Decr. de observ. in celebr. Miss. ubi inter alia haec habet: Satis apparet omnem operam et diligentiam in eo ponendam esse, ut quanta maxima fieri potest... exteriori devotionis specie (Missae Sacrificium) peragatur. Ex quibus verbis satis liquet praeceptum naturale divinum esse, ut Missa celebretur omni diligentia in observandis exterioribus caeremoniis quae devotionem et pietatem indicant. Item declarat maledictionem a Ieremia cap. 48. indictam in eos qui opus Dei, nempe functiones ad Dei cultum ordinatas, negligenter faciunt, praecipue intelligi prolatam esse in eos sacerdotes qui sine debita reverentia et gravitate celebrant; addendo etiam talem negligentiam tantam importare irreverentiam, ut evadat quaedam impietas, quae (irreverentia) ab impietate vix seiuncta esse potest. Si igitur caeremoniae Missae ad hoc praescribuntur (ut certum est) ut celebretur tantum Sacrificium cum debita reverentia, quomodo excusari potest a culpa gravi qui celebrando intra spatium tam breve, non potest non delinquere notabiliter in hac reverentia, verba mutilando, benedictiones, genuflexiones perturbando, se movendo et vertendo indecenter, et verba cum caeremoniis complicando, aut anticipando, aut postponendo contra Rubricae praescriptum. Dixi sine debita reverentia et gravitate: sic dixi quamvis reperiretur aliquis ita lingua et motu expeditus ut posset tempore tam brevi Missam persolvere, quia delinquat in verbis et actionibus; saltem non est possibile ut in tanta brevitate possit celebrare quin delinquat in gravitatem convenientem, quae etiam intrinsece pertinet ad reverentiam debitam tam sacrosanctis mysteriis.

86. Loquendo autem de scandalo quod populo affertur, dicit idem Tridentinum sess. 22. cap. 5. de Sacrif. Missae, quod ad id institutae sunt caeremoniae, ut hic signis fideles Sarificii maiestatem apprehendant, et mysteriorum sublimitatem quae in ipso continetur: Ecclesia caeremonias adhibuit (dicit Concilium), ut maiestas tanti Sacrificii commendaretur, et mentes fidelium per haec visibilia religionis signa ad rerum altissimarum, quae in hoc Sacrificio latent, contemplationem excitarentur. Sed si hae caeremoniae nimis festinanter peraguntur, uti necesse est eas ita fieri tempore tam brevi, tunc non tantum devotionem illae non ingerunt erga Missam, sed imo sunt causa ut populus sine veneratione assistat: itaque etiam hoc capite peccat graviter Sacerdos qui tanta festinatione celebrat, ratione scandali, quod non est leve, dum pro inducendo populum ad magnam erga Sacrificium venerationem habendam, potius eum movet ut illud despectui habeat, cum ostendit tanta irreverentia se illud tractare.Propterea Concilium Turonense 1583. praecepit, ut Sacerdotes been calleant caeremoniis MIssae, ne populum (verba Conc.) sibi commissum a devotione potius revocent quam ad sacrorum Mysteriorum venerationem invitent1.

87 Quaeritur hic denique an resolutiones S. C. rituum inducant obligationem? Respondet p. Merati² et distinguit: Cum praefatae resolutiones sunt vere Decreta rigorose sumpta, ut cum in ipsis exprimitur, ab omnibus servetur, servari ab omnibus mandavit, etc., tunc obligant et debent servari tanquam regulae proximae; dum Sixtus V. in Constitut. 74. dedit huic S. C. facultatem declarandi omnia dubia, quae insurgunt circa ritus. Cum autem sunt simplicia responsa ad particulares, tunc dicit ex opinione aliquorum iudicari declarationes tantum directivas,

non praeceptivas; et idem dicit Escobar apud La-Croix.