PUNCTUM I. De contritione.

8. In quo consistat contritio.

9. Ex quo motivo producitur.

10. Quandonam tenemur ad contritionem.

11. An in articulo mortis, etc.

12. An sufficiat dolor generalis.

13. An actus Fidei, Spei, etc.

14. 15. et. 16. An sufficiat attritio sine amore praedominante.

17. An sufficiat attritio ex timore poenarum temporalium.

18. An detur Sacramentum validum, et informe.

19. An dolor debeat praecedere confessionem.

20. Quantum temporis perduret dolor.

21. An dolor debeat elici in ordine ad confessionem.

22. Qui mox se reconciliat, an novum dolorem elicere debeat.

23. De dolore peccatorum venialium.

8. Quoad contritionem, Trident. sess. 14. c. 4. distinguit, et dicit aliam esse contritionem perfectam, quae oritur ex motivo charitatis; aliam imperfectam, quae attritio nuncupatur, quae concipitur aut ex turpitudinis peccati consideratione, aut gehennarum timore, excludens peccati voluntatem, et veniae spem includens. Loquamur nuns de contritione perfecta, quomodo illa esse debeat, et quando sit necessaria; deinde loquemur de attritione. Contritio definitur a Concilio: Animi dolor ac detestatio de peccato commisso, cum proposito non peccandi de caetero: hinc quaeritur hic 1. an contritio consistat in dolore, an vero in detestatione peccatorum. Alii, ut Gonet, volunt consistere in dolore qui praesupponit detestationem; alii in detestatione, quam subsequitur dolor; et haec 2. sententia est verior, et quasi communis cum Suar. Nav. Caiet. Holzm. Sporer et aliis cum s. Thoma² qui dicit: Exigitur ad remissionem ut homo peccatum detestetur. Ratio est, quia non iam dolor est causa detestationis; sed detestatio est causa doloris. Caeterum, ut recte dicunt Frassen, Vega, Coninch. Holzm. Sporer et Croix, non est dubitandum quin in uno explicite contineatur aliud; dum qui peccatum detestatur, necessario de illo dolet; et qui de illo dolet, necessario illud detestatur³.

9. Quaeritur 2. ex quo motivo producitur contritio perfecta? Alii dicunt ex offensione irrogata cuicumque

attributo divino, misericordiae, iustitiae, etc.; et recte hanc sententiam dicunt Lugo et Suar. esse satis probabilem, dum qui diligit divinam misericordiam, aut iustitiam, respectu ad Deum, iam diligit Deum ipsum, cum misericordia et iustitia divina sint ipse Deus; et ita contra, quem poenitet offensae illatae in divinam misericordiam respectu ad Deum, iam poenitet sui peccati, non iam ob motivum dilectionis erga seipsum, sed erga Deum. Sententia tamen communior vult contritionem procedere debere ex offensa facta in divinam bonitatem, cum contritio, ut docet Trid., oriatur ex charitate et charitas, iuxta sententiam communiorem, habet pro obiecto Dei bonitatem, in quantum illa comprehendit omnes divinas perfectiones ut diximus Tr. 4. n. 9.¹.

10. Quaeritur 3. Quando obliget praeceptum contritionis? Certum est obligare, 1. in periculo mortis. 2. Quando homo tenetur ad eliciendum actum amoris, quem, ut diximus (Tr. 4. n. 13.), quilibet tenetur elicere semel in mense. 3. Licet sit probabile quod extra periculum mortis non adsit praeceptum speciale contritionis, unde dixit s. Thomas² impoenitentiam finalem non esse peccatum grave speciale; nihilominus praescindendo ab obligatione annualis confessionis, dicimus peccare graviter contra charitatem erga seipsum, qui diutius perseverat in peccato, ut dicit s. Thomas, dum qui caret gratia, non potest diutius in grave aliud peccatum non labi: Sine gratia iustificante, ait s. Doctor³, quod diu maneat absqe peccato mortali, esse non potest. Quantum autem sit hoc longum tempus, Conc. et Ronc. putant esse hebdomadam circiter; alii tamen communius, ut Castrop. Laym. Lugo Salmant. Henno Elbel etc., dicunt esse spatium anni. Prima opinio mihi videtur nimis rigida, sed nec acquiescere possum secundae, saltem ob obligationem quae adest (ut diximus) eliciendi actum charitatia semel in mense; verum tamen est quod rudes difficulter eam obligationem advertant⁴. Volunt autem nonnulli esse obligationem contritionis peccatoribus quolibet die festo, ut adimpleatur finis sanctificandi festa; sed hoc communiter negatur, quia (ut dictum est cum s. Thoma Tr. 2. n. 28.) finis praecepti non cadit sub praecepto.

11. Quaeritur 4. an in mortis articulo, qui cum sola attritione confitetur, teneatur etiam ad eliciendam contritionem? Affirmat prima sententia cum Suar. Bonac. Conc. etc., sed secunda sententia multo communior cum Lugo Laym. Conc. Castropal. Ronc. Holzm. Salm. Becan. Sporer. etc. negat et Suarez appellat eam valde probabilem, quia dato quod certa sit sententia (ut ostendemus n. 14.) sufficere ad confessionem solam attritionem, qui cum illa confessus est iam est moraliter certus de divina gratia. Haec secunda sententia est valde probabilis; sed non potest negari quin prima omnino moribundis suadenda sit; tanto magis quod in extremo vitae tenemur ad actum amoris, cui satisfieri non potest, nisi peccatum detestemur cum memoriae occurrit, ut communiter dd.⁵.

12. Quaeritur 5. an ad obtinendam iustificationem sufficiat dolor generalis de peccatis commissis? In hoc quicquid dicant aliqui, qui perperam volunt actum doloris particularis pro quolibet peccato in particulari, aut saltem (dicunt alii) actualem memoriam cuiuslibet peccati, certa est sententia quod sufficiat dolor omnium peccatorum quibus Deum offendit: ita Scotus Suarez Iuvenin. Conc. Laym. Caiet. Holzm. Sporer Croix et alii multi; imo Caietanus ridiculam appellat sententiam oppositam; et nostram expresse docet s.

Thomas¹, qui dicit: Ad iustificationem non requiritur quod aliquis de singulis peccatis cogitet, sed sufficit quod cogitet de hoc, quod per culpam suam est aversus a Deo. Recogitatio autem singulorum peccatorum debet vel praecedere, vel saltem sequi iustificationem, nempe (ut explicant Suar. et alii illud sequi) in ordine ad confessionem, quae doloris actum sequitur. Idem docet Catechism. rom. (De Sacram. Poenit. part. 2. n. 30.) ubi dicit quod Deus parcit peccatori, simul atque ille se collegerit et universa peccata sua detestatus, quae deinde alio tempore, si faucltas erit, singula in memoriam reducere, ac detestari in animo habeat, (nempe ut confiteatur) ad Dominum se converterit. Et ratio est clara: primo quia ex scripturis constat quod peccator remissionem obtinet statim ac ad Deum se convertit: Impietas impii non nocebit ei, in quacumque die conversus fuerit ab impietate sua. Ezech. 33. 12. Itaque si in detestatione primi peccati homini non omnia remissa fuissent, ille recipeset remissionem illius tantum, quin remitterentur alia; sed hoc est impossibile, quia in peccatis mortalibus non potest unum peccatum sine alio remitti. Secundo quia (et haec est ratio intrinseca) quem poenitet suorum peccatorum ob motivum generale, quatenus sunt offensa Dei, necessario dolet de quolibet peccato quod habet in anima, ut docet idem s. Thomas², qui dicit quod sicut qui diligit communitatem, diligit quemlibet illius; ita quem poenitet omnium peccatorum suorum, poenitet eitam singulorum³. Hactenus de contritione; nunc de attritione quae est necessaria ad obtinendam sacramentalem absolutionem. Sed prius videamus circa actus fidei etc.

13. Quaeritur 6. an ad obtinendam gratiam in confessione requirantur actus expliciti Fidei, et Spei? Alii affirmant: sed alii communius negant caeterum recte dicunt Lugo et Escob. quod poenitens semper ac habet actum doloris, etiam explicite (non iam reflexe, sed exercite) actus fidei et spei habet, quia tunc sine dubio exercite credit, et sperat sibi per Sacramentum Poenitentiae in virtute meritorum Christi peccata remitti⁴.

14. Quaeritur 7. an ad recipiendum Sacramentum Poenitentiae sufficiat attritio, et an ad illam requiratur amor inchoatus? Conveniunt theologi in affirmando utrumque; sed quaestio magna est an hic amor inchoatus debeat esse charitas praedominans, qua diligitur Deus super omnia? Ita volunt Merbes. Molin. Habert. Iuven. Conc. Antoine, et alii pauci, qui dicunt talem amorem ideo dici inchoatum, sive initiatum, quantum est in gradu remisso; nam, ut dicunt, cum dolor oritur ex amore intenso, tunc est contritio perfecta, quae remittit peccata etiam extra confessionem. Sed sententia satis communis, quam nos sequimur, tenet sufficere attritionem sine charitate praedominante, quae oritur ex timore inferni, aut gloriae amissione, aut ex horrore erga peccati turpitudinem, lumine fidei cognitam; ita tenent Gonet Canus Petrocor. Tournel. Cabass. Wig. Abelly Nav. Suar. Tol. Lug. Laym. Salm. et alii multi cum Benedicto XIV.⁵, qui asserit quod post Trident. cum plausu hanc sententiam omnes scholae sibi adoptarunt; unde recte dicunt Suar. Less. Castr. Filliuc. Carden. Rainaud. Lug. Prado Tanner. Viva et Croix, hanc sententiam hodie post Concilium esse moraliter certam, et oppositam non esse amplius probabilem. Et quod scholae (saltem communius) tanquam moraliter certam habeant, constat ex Decreto Alex. VII. 1667. die 5. Maii, ubi sub excommunicatione prohibuit: Ne quis audeat alicuius theologicae

censurae, alterius que iniuriae aut contumeliae nota taxare alterutram sententiam, sive negantem necessitatem aliqualis dilectionis Dei in attritione ex metu gehennae concepta, quae hodie inter scholasticos communis videtur; sive asserentem dilectoinis necessitatem. Attestando igitur Pontifex sententiam negantem esse communiorem inter scholasticos, consequenter testatur in scholis haberi communiter certam, dum quisque scit quod circa Sacramentorum valorem alias sententias, quam moraliter certas, non posse dd. amplecti. Nec praefato Decreto vetuit Pontifex sententiam oppositam posse nuncupari improbabilem; nam improbabilitas non est nota censurae, aut contumeliae per Decretum vetita. Tanto magis quod (sicut infra dicemus) nos non negamus requiri in attritione initium amoris; sed dicimus tantum non requiri charitatem praedominantem. Sed ad probationes descendamus.

15. Probatur nostra sententia 1. ex Trident. Sess. 14. c. 4. ubi loquendo de attritione ex metu gehennae concepta, etc. sic dicit: Et quamvis sine Sacramento Poenitentia per se ad iustificationem perducere peccatorem nequeat, tamen eum ad Dei gratiam in Sacramento Poenitentiae impetrandam disponit. Opponunt adversarii quod Concilium non dixit: sufficit, sed disponit; ergo, dicunt, attritio sine charitate disponit, sed non sufficit; tanto magis quod referente Card. Pallavicino, Concilium, post gravem theologorum dissensionem, abstulit verbum sufficit, quod iam exaratum erat, et in eius locum suffecit verbum disponit. Sed recte respondet Gonet, quod Concilium ideo suffecit disponit, in quantum importabat necessario idem ac sufficit, quia attritio ex inferni metu concepta, cum etiam sit donum Dei, ut declaravit Concilium, etiam extra Sacramentum remote semper disponit ad gratiam; in Sacramento igitur disponit proxime ad illam. Hoc clare patet ex iisdem verbis: Et quamvis, etc.: si Concilium loqui intellexisset de sola dispositione remota, quin eam gratia subsequeretur, inconcludenter et perperam dixisset: Et quamvis sine Sacramento Poenitentiae attritio gratiam producere non possit, tamen in Sacramento disponit ad eam impetrandam; sed dicere debuisset: Et quamvis attritio extra Sacramentum non disponat ad gratiam, disponit tamen ad eam impetrandam in Sacramento. Cum igitur dixit: Quamvis sine Sacramento non possit attritio perducere peccatorem ad iustificationem, tamen eum in Sacramento disponit ad impetrandam gratiam, necessario intellexit de dispositione proxima. Hoc confirmatur clarius ex verbis quae subiunguntur: Quamobrem falso quidam calumniantur catholicos scriptores, quasi tradiderint Sacramentum Poenitentiae absque bono motu suscipientium gratiam conferre. Haeretici cum Luthero numquam Catholicos calumniati sunt, qui dicebant dari gratiam contritis, sed tantum eos qui dicebant dari attritis, ex eo quia isti bonorum motuum expertes non sunt, et sufficientem habent dispositionem ad obtinendam gratiam in Sacramento: Tristitia (dicebat Lutherus) ob foeditatem peccatorum, amissionem beatitudinis, etc. fecit magis peccatores, et tales indigne absolvuntur, ideoque damnabat eos, qui vocant attritionem hanc proxime disponentem ad contritionem. Hi sunt igitur illi quos Concilium dicit falso ab haereticis calumniari.

16. Probatur 2. ratione, quia Sacramenta actualiter operantur quod significant; unde verificari debet (ex se loquendo) quod, cum sacerdos dat absolutionem, eo momento peccata remittuntur; propterea Poenitentia nuncupatur Sacramentum mortuorum quia confert vitam gratiae illi qui ea privatus est. Si ergo in dolore necessario exigeretur charitas praedominans, Sacramentum nunquam causaret gratiam, quia omnes accederent

iam iustificati, nam quilibet dolor qui ex charitate praedominante procedit, est vera contritio ut docet s. Thomas¹; et hoc accidit (ut explicat Sanctus) quoties homini displicet potius gratiae, quam alterius boni amissio; et cum illa sit vera contritio, quamvis exiguus sit dolor, delet peccata: Quantumcumque parvus sit dolor (verba Angelici), dummodo ad contritionis rationem sufficiat, omnem culpam delet. Et hic certe Sanctus loquitur de dolore extra Sacramentum, sicut alibi id exprimit²: Per solam contritionem dimittitur peccatum.... Sed si, antequam obsolvatur, habeat hoc Sacramentum in voto, iam virtus clavium operatur in ipso. Quid clarius? Sed quod quaelibet contritio quae oritur ex charitate praedominante deleat peccata, legitur in eodem Trident. sess. 14. c. 4. in illis verbis: Etsi contritionem hanc aliquando charitate perfectam esse contingat, hominemque Deo reconciliare, priusquam hoc Sacramentum actu suscipiatur, etc. Hic certe non loquitur de charitate perfecta ratione intensionis, sed de charitate perfecta ratione motivi charitatis praedominantis; nam Concilium hic distinguit eam a contritione imperfecta, quae originem non habet ex charitate subiungendo immediate ibi: Illam vero contritionem imperfectam quae attritio dicitur, quoniam vel ex turpitudinis peccati consideratione, vel ex gehennae et poenarum metu communtier concipitur. Et ratio est clara, quia quaelibet contritio est actus formalis charitatis, et charitas non potest cum peccato coniungi, ut probatur ex sexcentis Scripturae locis: Ego diligentes me diligo. Prov. 8. 17. Qui autem diligit me, diligetur a patre meo. Ioan. 14. 21. Omnis qui diligit, ex Deo natus est. Epist. 1. Ioan. 4. 7. Et id communiter docent ss. Patres, et theologi cum s. Thoma³ qui dicit: Charitas non potest esse cum peccato mortali, et pro charitate utique s. Doctor non intelligit hic intensam, sed praedominantem, dum alibi⁴ declarat charitatem consistere in amando Deum super omnia, dicens: Actus peccati mortalis contrariatur charitati,... quae consistit in hoc, quod Deus diligatur super omnia. Certius hoc fit ex propos. 32. Baii damnata a Gregorio XIII. quae dicebat: Charitas illa, quae est plenitudo legis, non semper est coniuncta cum remissione peccatorum. En sic quaero: quisnam est amor, qui est plenitudo legis, nempe qui satis est ad adimplendum praeceptum charitatis? Certe est ille quo diligitur Deus super omnia, ut fatentur omnes cum s. Thoma⁵, qui explicans illud praeceptum: Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, dicit: Cum mandatur quod Deum ex toto corde diligamus, datur intelligi quod Deum super omnia debemus diligere. Itaque cum certum sit charitatem praedominantem, quamvis remissam, non posse cum peccato coniungi certume st etiam quamlibet contritionem, quae formaliter est actus charitatis, delere peccata. Igitur hoc posito, si velint ut amor inchoatus, requisitus in attritione, sit amor praedominans, hoc non recte praetenditur, quia (ut ostendimus), si hoc esset, quilibet peccator accedere deberet iam iustificatus ad recipiendam absolutionem sacramentalem, adeoque nunquam accideret quod Sacramentum causaret actualem iustificatione, quae est proprius illius effectus. Si autem in attritione, pro dispositione ad gratiam obtinendam, desideratur amor inchoatus qui sit principium amoris, sicut loquitur Trid. sess. 6. c. 6., de iustif. dum agit de dispositione eorum, quia ad obtinendam iustificationem Deum... tamquam omnis iustitiae fontem diligere incipiunt: hoc non negatur, et dicimus hoc initium iam in qualibet attritione reperiri, tum metu poenarum a Deo infligendarum

ex eo quod dicit Ecclesiastic. 25. 16. Timor Dei initium dilectioniseius; tum spe remissionis et beatitudinis, ex eo quod dicit s. Thomas¹: Ex hoc quod per aliquem speramus bona, incipimus ipsum diligere. Sed non iam si optatur verus charitatis praedominantis actus; hic certe non est necessarius ut in Sacramento obtineatur gratia. Adeo id verum est ut, referente eodem Pallavicino², ad illa verba diligere incipiunt, nonnulli Patres Concilii contendebant addendum esse, per actum charitatis; sed obstitit Concilium, et non adiecta fuerunt.

Quidnam auctor modernus libri, cui titulus Esposizione sulla dottrina cristiana, loquens de Sacramento Poenitentiae, inducit super hoc puncto aliam inauditam opinionem, et dicit: Quod si peccator, qui habet charitatem praedominantem remissam, decessurus sit ante susceptionem Sacramenti, hunc non sinet Deus damnari, quia (ut ait) horrendum videtur, quod Deus in aeternum perdat, qui eum super omnia diligit. Unde censet, eo casu Deum per quandam providentiam extraordinariam illum salvare. Si auctor iste diceret, quod Deus huiusmodi peccatori decessuro ante mortem dispositionem augeret, praefata opinio videretur minus incongrua. Sed quis unquam credere poterit, quod peccator ille, eamdem dispositionem habens, nunc in odio, nunc in dilectione sit Deo? Quomodo eadem in substantia dilectio erga Deum nunc reddet eum dignum divino amore, nunc odio dignum relinquet? Demum peto, ubi fundat auctor hanc extraordinariam Dei providentiam? super qua Scriptura, quo Ecclesiae Canone, qua Patrum doctrina? Gratis igitur id asserit. Potius ex eo concludendum videtur, quod si durum et horrendum est putare, quod Deus damnet eum, a quo super omnia diligitur, horrendum eitam dici debet, quod Deus hominem super omnia eum diligentem odio habeat. Vide in opere³, ubi allatae doctrinae, hic strictius comprehensae, fusius expositae inveniuntur una cum aliis. Sed veniamus ad dubia.

17. Quaeritur 8. an sufficiat attritio metu temporalium poenarum concepta, in quantum illae sunt a Deo inflictae? Alii negant, dicendo dolorem debere oriri ex timore poenarum aeternarum, quia cum aeterna sit poena peccati mortalis, poenitens debet dolorem peccatorum concipere ex timore aeterni mali; ita Canus Conc. Pasqual. etc. Sed alii communius, ut Lugo Suarez Anaclet. Viva Elbel Gobat. Croix etc., probabilius affirmant ex verbis Tridentini sess. 14..c. 4. ubi dicitur: Attritio ex gehennae et poenarum mtu concipitur. Concilium itaque disitnguit alias poenas ab illis inferni, ubi certe omnes aliae poenae includuntur. Sed quia prima sententia non potest dici improbabliis, in praxi non possumus amplecti secundam⁴.

18. Quaeritur 9. an possit dari Sacramentum validum et informe? Casus accidere posset, si quis habens duo peccata, unum sacrilegii, alterum furti, et cum recordaretur solius sacrilegii, tantum illius se poeniteret ob supernaturalem turpitudinem illius vitii: hic quaeritur an iste valide reciperet gratiam, et postea tantum teneretur confiteri furtum? Multi id negant, et praecipue Scotistae; sed ipsi discrepant inter se; alii enim dicunt huiusmodi Sacramentum non solum esse validum, sed etiam formatum, nempe gratiae infusione; quia poenitens se dolendo de offensa in Deum ob sacrilegium, et cupiendo reconciliari Deo, hic dolor et hoc desiderium efficiunt, ut ille virtualiter etiam detestetur furtum. Sed huic rationi responsio clara se offert; istum

enim in tantum poenitet offensae in Deum ob sacrilegium, et cupit se reconciliari cum Deo, in quantum movetur ob turpitudinem sacrilegii; sed haec non comprehendit tupitudinem furti; adeo ut posset dari casus quo poenitens si recordaretur solius furti, turpitudo furti forsan non moveret eum ad poenitendum; quare motivum turpitudinis sacrilegii non comprehendit virtualiter detestationem furti. Alii autem dicunt Sacramentum non solum esse informe, nempe sine gratia, sed etiam invalidum, dicentes non posse esse materiam aptam poenitentiae illam, quae non potest causare gratiam. Sed huic etiam subest responsio, quod, cum concurrant partes essentiales, quae sunt dolor, confessio et absolutio, non potest invalidum dici Sacramentum; unde libenter adhaeremus sententiae affirmativae, et communissimae Thomistarum cum Suarez Lugo et s. Thoma¹, et dicimus talem confessionem semper esse validam, sed gratiae expertem².

19. Quaeritur 10. an dolor praecedere debeat confessionem? Affirmant Laym. Castrop. Coninch. et alii; tum quia dolor debet esse sensibilis, et nequit talis fieri nisi confessione; tum quia confessio, ut sit materia apta, debet esse dolorosa, alias esset simplex peccatorum narratio. Alii autem communius negant, ut Lugo Suarez. Bonac. Holzm., etc., et ipsis valde favet Rituale dicens: Audita confessione (confessarius) ad dolorem adducet. Et recte respondent ad primam rationem, dicendo dolorem non tantum per confessionem fieri sensibilem, sed etiam aliis signis et verbis. Sed ad secundam rationem nullam convincentem afferunt responsionem; unde propter illam dico esse probabilem primam sententiam, proptereaque in praxi sequendam. Conveniunt autem communiter Conc. Viv. Salm. Holzm. etc., sufficere si poenitens post actum doloris dicat: Iterum me accuso de omnibus peccatis confessis3.

20. Quaeritur 11. quamdiu moraliter perseveret dolor? Alii dicunt diutius, et sufficere quod non sit retractatus, sed hoc reiicitur; alii per diem, imo Croix dicit quod in praxi semper renovandus est, cum poenitens notabiliter ad alia distractus est. Ego vero cum Ronc. non dubito asserere, quoties confessio derivat ex peccatorum dolore, semper virtualiter perseverare dolorem saltem per unum, aut alterum diem, dum illa confessio est doloris effectus. Secus autem, si quis ex mera devotione, aut ad votum, aut poenitentiam implendam, confiteretur⁴.

21. Quaeritur 12. an actus doloris debeat elici in ordine ad confessionem? Affirmant Bon. Busemb. et Conc. dum (ut dicunt) tam minister, quam suscipiens debent ordinare materiam ad Sacarmentum, v. g. ablutionem ad Baptismum, tactum ad Ordinationem, et ita dolorem ad poenitentiam; unde volunt isti quod si uqis actum doloris, quin ad confessionem cogitet, elicit, debet illum renovare, dum confitetur. Alii tamen probabilius, ut Lugo, Sporer, Moia, Gobet., etc., negant, tum quia ex Trident. sufficit attritio habita, tum quia dolor saltem ordinatur ad absolutionem, cum per confessionem manifestatur. Sed quia prima sententia etiam est probabilis, ideo in praxi sequenda⁵.

22. Quaeritur 13. cum quis statim post absolutionem confitetur peccatum oblitum, an teneatur iterum dolorem elicere? Negant communius Lugo, Anacl.Ronc. Viva, Spor. etc., dicendo quod prior contritio, cum fuerit generalis, iam extenditur ad oblita, et eo casu sine dubio moraliter perseverat; et licet illa sint plura Sacramenta, bene tamen una et eadem materia plura Sacramenta constituere potest, sicut aqua potest esse materia plurimorum baptismorum.

Sed affirmant Vasq. Bonac. et Filliuc., dicendo per absolutionem impertitam iam prius iudicium completum esse, ac completum fuisse Sacramentum; unde pro posteriori Sacramento requiritur nova materia; et licet dolor perseveret, non tamen perseverat in ordine ad posteriorem absolutionem, iuxta quod dictum est praecedenti numero; ille enim dolor elicitus est tantum in ordine ad primam. Et quia haec secunda sententia est etiam probabilis, ideoque recte dicunt Croix, et Concina hanc in praxi tenendam. Intelligitur tamen hoc ante Sacramenti susceptionem, quia postquam illud susceptum est, probabiles iam sunt omnes sententiae oppositae trium quaesitorum antecedentium; unde post factum recte eas amplecti possumus¹.

23. Quaeritur 14. quomodo eliciendus est dolor de venialibus? Extra confessionem docet s. Thomas²: Sufficit aliquis motus charitatis ad eorum remissionem; sed ad Poenitentiae Sacramenti susceptionem certum est apud omnes formalem dolorem rquiri. Sed hic dubitatur 1. an mortaliter peccet qui venialia sine dolore confitetur? Negant Gonet, Iuven. et Natalis Alexand.; dicunt hi quod quoties abest animus profanandi Sacramentum, illud frustrare in materia levi non excedere levem irreverentiam; sed communiter et recte affirmant alii dd. et de Lugo priorem sententiam appellat omnino falsam, dicens iniuriae gravitatem non consistere in materia, sed in Sacramenti frustratione, in non apponendo materiam aptam, et essentialem, ut est dolor; unde sive frustretur ob gravem materiam, sive ob levem, irreverentia semper est gravis³. Dubitatur 2. an in confessione venialium sufficiat poenitere unius tantum, quin aliorum poeniteat? Nonnulli id negant; sed etiam communiter et recte affirmant Suar. Lug. Conc. Antoine, etc. Et ratio luculenta est, quia venialia non sunt materia necessaria, sed sufficiens. Dicunt autem Castrop. Spor. Lugo. Tamb., etc. sufficere poenitere multitudinis venialium, quin alicuius in partiuclari poeniteat; sed contradicunt Arriaga, et Dicast. dicentes saltem necessarium esse dolorem erga aliquod illorum, ut diximus. Sed hae sententiae facile conciliantur, quia impossibile est quod ille, quem multitudinis poenitet, non doleat de ultimis quae multitudinem constituunt, et sicut quoad speciem sufficit (ut dictum est) dolere de una peccatorum venialium specie, et non de alia, ita quoad numerum sufficit posteriorum, non autem priorum poenitere; adeo ut tunc poenitens in recto doleat de multitudine, et in obliquo de ultimis peccatis⁴.