PUNCTUM III. Quomodo incurritur irreuglaritas.

78. Irregularitas debet esse expressa in iure.

79. Qui dubitat an sit irregularis.

80. Qui dubitat an sit homicida.

81. Quid requiritur ad irregularitatem ex delicto.

82. Si delictum est omnino occultum.

83. An requiratur scientia legis.

84. An scientia irregularitatis.

85. Quomodo tollenda est irregularitas in genere.

86. De dispensatione.

87. Quomodo tollitur irregularitas ex defectu.

78. Irregularitas non incurritur nisi espressa sit in iure; cap. Is qui, de Sent. excomm. In 6. ubi dicitur: Cum id non sit in iure expressum, etc. Ideoque non debet extendi ultra casus expressos. Nomine iuris intelligitur tantum ius pontificium, aut Concilia approbata a Papa. Hinc infertur quod in materia irregularitatis non valet argumentum a simili nec a maiori ad minus, ut communiter advertunt dd. Advertit tamen Laym. quod in dubio an aliqua irregularitas sit nec ne expressa in iure, in hoc standum est communi sensui dd. Et consuetudini¹.

79. Quaeritur 1. an habendus sit irregularis qui dubitat esse talem? Nomine dubii hic intelligitur negativum, quia in positivo, ante diligentiam, quisque se debet existimare irregularem; Sanchez, Suar. Castrop. et Salmant. Cum Coninc. ex cap. Illud, de Cleric. excomm., modo (dicunt Salm. Cum aliis dd. Cit.) non adsit aliqua gravis et urgens necessitas, v. gr. Initiandi Ordinibus, aut beneficium suscipiendi: adibita sufficienti diligentia, potest teneri pro non irregolari; Suar. Castrop. Et Salm. Cum aliis. Itaque difficultas restat in dubio negativo, et respondetur: quod si dubium est iuris, nempe an adsit vel ne talis lex quae irregularitatem tali facto affingit, tunc in nullo foro censendus est irregularis, tum ex dictis num. Precedenti, tum quia in dubio nemo spoliandus est suo iure; ita commun. Dd. Sanch. Suar. Castr. Tourn. Hab., etc.² Si dubium est facti, nempe an commiserit tale delictum (omicidio excepto, de quo num. Seguenti), duae adsunt sententiae. Prima affirmat cum Concin. Tourn. Hab. Etc. ratione accepte ab omicidio, de quo in c. Ad audentiam, de Homic. Dicitur: Cum in dubiis semitam debeamus eligere tutiorem, vos convenit ingiungere presbitero memorato, ut in sacris Ordinibus non ministret. Et ex hoc regular statuunt generalem, in omni materia sequendam esse tutiorem. Seconda sententia communis, et verior negat, et huius sententiae sunt Suar. Cabass. Ronc. Castrop., etc. et Salm. Cum multis aliis. Ratio est, quia odia sunt restringendo, et in dubio nemo damnandus est. Ita ex Reg. Favorabiliores, ff. de Reg. Iur. et ex cap. Cum sunt, eod. tit. in 6. ubi dicitur: Cum sunt iura partium oscura, reo favendum est potius, quam actori. Et ratio deducitur ab eo quod mox diximus; nam dum dubitatur an dispositivo de omicidio valeat ad alias materias, iam dubium est iuris, in quo dubio etiam adversarii concedunt non incurri, dum in prefato cap. Is qui, de Sent. excomm. In 6. declaratur quod nulla irregularitas incurritur, nisi espressa sit in iure, et ad cap. Ad audientiam, respondetur quod ibi voluerit Pontifex decentiae motivo uti, quae tanti Sacrificii dignitatem decet, ut ab altari repellatur qui dubitat esse homicidam: et quod hoc erat decentiae, et non praecepti apparet ex cap. Petitio tua, de Homicidio, ubi dicitur: Cum sit consultius in huiusmodi dubio (homicidii) abstinere, quam temere celebrare. Qua de re quod in hoc loco consilii erat, voluti Pontifex ut in alio capite in praeceptum transiret.³

80 Quaeritur 1. an dubitans se esse homicidam, debeat sempre censeri irregularis? Alii dicunt in foro externo se gerere debere uti irregularem, non autem in interno; ita Innoc. Salm. Sanch., etc. Alii vero dicunt universaliter in neutro foro censendum esse irregularem, Host. Arm. Tab. etc; sed communis et verior Castrop. Bonac. Sanch. Et Salm.

cum multis aliis, tenet censendum irregularem in utroque foro. Nam ratio adduca in cap. Significasti, c. Ad audientiam, et in penult. de Homic., nempe quod in dubio tutior pars erigenda est, utrumque forum comprehendit. Notandum primo quod ho currit quando homicidium est certum et solum dubitatur an homicidium factum sit, nec ne, tunc valde retionabiliter dicunt Pichl. Elbel, Dian. Tamb. et Spor. non esse censendum irregularem. Ideoque dicit Diana, cum Navarro, Menochio, et Quarant. Quod si medicus venam secuerit pregnanti, ut illa abortiretur, et postea ignorat an abortus nec ne evenerit, non est censendus irregularis, quia habetur in lib. I. §. Item illud, ff. Ad Syllam, quod non procedendum est ad poenam, nisi constet de delicti corpore. Secus autem si pharmaca essent ita efficacia, ut communiter ab eis soleat effectus consequi; ita Nav. Mascara. ex l. ult. de Fide instrum. vide dicta tr. 8. n. 22. Notandum 2. quod dubitans de omicidio debet uti talem se gerere in duobus effectibus, nempe in abstinendo a celebrando, et in pretenda dispensatione: quare infertur 1. quod laicus non incurreret talem irregularitatem; Sal. et Roncagl. 2. Quod clericus non incurrit privationem beneficiorum; San. Suar. Roncagl. Salom. et Castrop. cum Panor. etc. 3. Quod dubitans de mutilatione non est censendus irregularis; Sanchez, Bon. Ronc. Salm. et Suar. Contra Nav. et Henr.¹

81. Ad incurrendum irregularitatem, ex delicto, actus debet esse externatus, et mortalis; quia irregularitas est poena gravis quae difficulter relaxatur. Unde infertur, 1. quod si actus ob aliquam circumstantiam excusatur a peccato mortali, excusatur etiam ab irregularitate. 2. Quod praeceptum sub poena irregularitatis ad grave peccatum obligat. 3. Quod actus debet esse exterior; ideoque cum dicitur dispensare in irregularitate mentali, intelligitur occulta; Castrop. Conc. Aver. Et communis cum Salmant. 4. Quod actus debet esse consummatus.²

82. Quaeritur hic 1. an ob delictum externe consummatum, sed omnino occultum, incurratur irregularitas? Tres adsunt sententiae, sed verior affirmat de omni delicto; quia Ecclesia sibi reservat delicta etiam occultissima, ut est haeresis occulta omnino (ut dictum est n. 53. in fine). Et quod revera ob delicta occulta incurritur irregularitas, apparet ex Trid. Sess. 24. c. 6. Liceat, ubi conceditur Episcopis facultas absolvendi ab irregularitatibus occultis, et inter ista fit mentio haeresis, et homicidii occultorum; et sicut pro haeresi et homicidio occultis incurritur excommunicatio, ita pariter dicendum de aliis criminibus.³ Quinam autem possint dispensare in his, vide tr. 20. de Priv. N. 51. 52.. 105. et seq.

83. Quaeritur 2. an ad incurrendam irregularitatem requiratur scientia legis ecclesiasticae prohibentis? Sententia probabilior, et communissima (contra Suarez, Azor. Holzm. et Felin.) affirmat cum S. Antonin. Ronc. Castr. Navar. Silv. Sanch. etc. et Salmant. Cum multis aliis; quia talis irregularitas habet rationem poenae; et cum sit poena, requiritur scientia saltem legis prohibentis. Et hoc probatur ex cap. Proposuisti, Dist. 42. ubi Innoc. I decrevit non deponendos fore quosdam clericos incontinentes, quia ignoraret homicidio affixam esse irregularitatem, et homicidium committeret, non fieret irregularis: non ratione delicti, quia requiritur scientia; non ratione defectus, hanc enim incurrunt tantum ministri iustitiae, vel cognitionis causae, vel executionis poenae. Nihilominus

quoad homicidium, sententia satis probabilis et tenenda est quod incurrit, quia haec irregularitas non tantum respicit delictum, aut defectum, sed etiam indecentiam; quae postulat ne admittatur ad sacrificandum in altari Dei Agnum mansuetissimum per manus ministri saevi, et crudelis; ideoque Trid. sess. 14. c. 7. de Reform. antequam reservet irregularitatem ex homicidio, adducit rationem quod repellendus est ab altari homicida: Cum etiam (sunt verba Trid. mutuata a cap. 21. Exod.) qui per industriam occiderit proximum suum,... ab altari avelli debeat. Quis non videt Concilium ostendere ipsiusmet naturae legem expostulare huiusmodi ministros etiam per vim expellendos esse ab altari¹? Hoc non obstante, non audeo reprobare sententiam oppositam, dum hic casus non est expressus in iure.

84. Quaeritur 3. an ultra scientiam prohibitionis ecclesiasticae, requiratur scientia irregularitatis? Duplex est sententia: prima est Suar. Laym. Croix, Tournel. Pont. Sot. Vasq. etc., quae negat, quia irregularitas non est poena medicinalis, sed inhabilitas, sive poena mere punitiva; quare sufficit ut talis poena sit imposita a lege illi actui, et ut reus scienter et culpabiliter illum patraverit. Secunda sententia etiam probabilis affirmat; nam irregularitas ex delicto cum sit vera poena, et extraordinaria, ideoque cum praevideri non possit, ac praecognosci solet saltem in confuso poena ordinaria, non censetur Ecclesia tanto rigore velle ignorantiam punire²; et sic tenent Silvest. Sanch. Ronc. Boss. Coninch. Sayrus, Corneius, Rodriquez; et Salmant. putant probabilem hanc sententiam aeque ac primam et p. Suarez etiam probabilem vocat.

85. Irregularitas multifariam tolli potest. 1. Si cessat causa, cum irregularitas est ex defectu, v. g. aetatis, ignorantiae, etc. Suarez, Laym. Tourn. etc.; cum vero irregularitas provenit ex infamia, si haec est popularis, per emendationem tollitur, Can. 4. et 18. Dist. 56. Si infamia est facti, tollitur per loci mutationem; Tourn. et Ronc.; sed si infamia est iuris, nempe per iudicis sententiam, pro hac requiritur dispensatio. 2. Si proveniret ex delicto, tollitur per Baptismum; unde qui ante Baptismum commisisset homicidium, non erit amplius irregularis; Salm. cum Coninc. et Laym. 3. Per Pontificis dispensationem. 4. Per professionem religiosam³. Quando et quibus in casibus possunt dispensare Episcopi et Regulares, vide seq. tr. 20. de Priv. n. 51. et 105. et seq.

86. Plura notanda sunt circa dispensationem. 1. Dispensatio Pontificis sine causa est valida, sed illicita; ab inferiore autem est invalida. 2. Qui plures irregularitates eiusdem speciei incurrit, in dispensatione sufficit exprimere se pluries illam incurrisse. 3. Si praelatus, qui facultatem habet dispensandi, scienter admittit irregularem ad beneficium, censetur dispensare cum illo; Bonac. Salm. cum aliis, etc.⁴.

87. In irregularitate ex defectu solus Papa potest dispensare, et ille qui de hoc speciale privilegium habet. Irregularitas ex defectu natalium potest tolli per professionem religiosam, quoad Ordines, sed non quoad praelaturas; ita commun. dd. tum ex c. 1. de Fil. presbyt., tum ex concessionibus Gregor. XIV. Clem. VIII. et Pauli V. Dicunt autem Diana, Barbos. Castrop., etc. quod Praelati regulares possunt dispensare ad praelaturas in Capitulis generalibus aut provincialibus. Per praelaturas non venit Episcopatus; Bonac. et Tourn. Praeterea omnes dd. (excepto Soto) dicunt verum non esse per professionem in religione approbata auferi omnes irregularitates⁵. Quoad alias facultates Regularium, vide tr. 20. de Priv. n. 105. et seqq.