PUNCTUM V. De irregularitate ex defectu.

112. I. Ex defectu animae.

113. De lunaticis, et obsessis.

114. De illitteratis.

115. De neophytis.

116. II. Ex defectu corporis, et I. De caecis.

117. II. De surdis.

118. III. De mutis.

119. IV. De claudis.

120. V. De iis qui manu carent.

121. VI. De febri laborantibus.

122. De deformibus.

123. De leprosis.

124. De monstruosis.

125. De eunuchis.

126. ad 128. III. Ex defectu natalium.

129. De expositis.

130. IV. Ex defectu aetatis.

131. V. Sacramenti, nempe bigamiae. De bigamia vera.

132. De interpretativa.

133. Qui ducit corruptam.

134. Qui contrahit cum ea invalide.

135. Si vir cognoscit uxorem adulteram.

136. Qui contrahit duo matrimonia.

137. Si vir accusat uxorem, et reddit debitum, etc.

138. De similitudinaria.

139. Quomodo tollitur irregularitas ex bigamia.

140. VI. Ex infamia. VII. Ex defectu libertatis De servis.

141. De coniugatis.

142. An coniux possit ingredi religionem, alio relicto in saeculo.

143. De curiae addictis, militibus, etc.

144. VIII. Ex defectu lenitatis; circa bellum.

145. et 146. Circa iudicium.

147. De dispensationibus.

148. De facultatibus sacrae Poenitentiariae.

112. Prima est ex defectu animae, ex quo sunt irregulares omnes amentes, phrenetici, epileptici, sive lunatici, et obsessi. Quoad amentes (et idem de caeteris) distinguendum aut talis defectusd suboritur post Ordinationem, et tunc, cessato defectu per diuturnum tempus plurimorum annorum, Ordinarii iudicio poterit ministrare in susceptis Ordinibus; Suar. Nav. Silv. s. Bonav. Bonac. et plurimi alii: si adhuc non est ordinatus, non poterit amplius ordinari, si origo dependet a causa permanente, nempe ab organorum laesione, quia huiusmodi relabuntur, c. Maritum 2. d. 33. Secus si defectus ab aliqua accidentali causa proveniret, ut a febri, vulnere, aut ab aliqua transeunte passioen; Suarez, Bonac. Ronc. etc.¹.

113. Idem dicendum de lunaticis, et obsessis; si morbus praecessit Ordinationem, sunt perpetuo irregulares, can. Communiter, Dist. 33. Advertit Cabass. quod si talis morbus accidit in impubertate, et postea perfecte ab illo convaluit in pubertate, possit ordinari, quia asserit Hippocrates, quod epilepsia saepe in pubertate perfecte curatur; sed si accideret in pubertate, praesertim post annum 25, depseratur quasi posse convalescere. Ex cit. c. Communiter habetur, quod si per annum sit liber sive a morbo, sive a daemonis vexatione, iudicio Episcopi potest ad Ordinis suscepti administrationem admitti. Imo dicunt comm. dd. Suar. Nav. Lay. s. Antonin. etc., quod si talis morbus raro accidit (nempe semel in mense), nisi infirmus in terram cadat, nec spumet, adiunto sibi sacerdote ieiuno, poterit privatim celebrare².

114. Illiterati qui sufficienti doctrina pro Ordinibus praediti non sunt. Pro prima Tonsura saltem legere et scribere sciant; Trid. sess. 23. cap. 4. de reform. Pro Ordinibus minoribus, sciant linguam latinam, loc. cit. cap. 11. Pro subdiaconatu, et diaconatu, ultra litterarum humaniorum peritiam, requiritur scientia eorum, quae sunt necessaria ad praefatorum Ordinum exercitium; ib. cap. 13. Pro sacerdotio requiritur scientia ad docendum populum ea quae sunt necessaria ad salutem, et ad Sacramentorum administrationem; ibid. cap. 14. Sed quoad Regulares vitae contemplativae addictos, sufficit eos grammaticam callere; secus irregularitas est de iure divino, adeo ut nec Papa possit in hoc dispensare³. Vide in Append. 3. n. 35. et 36. de Exam. Ordinand.

115. Neophiti, illi nempe qui in adulta aetate recenter sunt baptizati. Sed si elapso aliquo tempore. Ordinarius eos sacris Ordinibus iudicat

idoneos, possunt ordinari; Suar. in 3. d. Thom. p. Disp. 43. Sect. 3. concl. 2. n. 6. et 7. Sanch. in Dec. l. 2. c. 28. n. 11. Bonac. apud Thesaur. Decis. S. C. tract. 1. part. 97. Sed putat Toletus, quod post 10. annos non sunt amplius irregulares¹.

116. Secunda est ex defectu corporis. Et haec duobus ex capitibus incurritur, aut quia ad exercitium Ordinis ineptus quis redditur; aut quia aliis notabilem indecentiam aut horrorem affert; ita dd. comm. cum s. Thoma². Hinc ex primo capite est irregularis caecus omnino, cap. cult. d. 55. Sed in hoc notanda sunt plura: 1. quod si qus iam sit sacerdos, et constet eum non posse errare, potest dispensari a Papa ad celebrandum, prout 23. augusti 1725. S. C: dispensavit cum quodam paroco Florentino, ut celebraret cum assistentia sacerdotis³. 2. Quod si quis caret visu oculi sinistri, est irregularis, ut docent dd. communissime. Nonnulli tamen excipiunt si dexter oculus sit aptus ad legendum Canonem, imo dicunt posse huic prospici incommodo aptando Missale iuxta medium altaris; Laym. Dian. Croix et multi alii, et p. Suar. id vocat practice probabile. 3. Quod caecutiens est irregularis ad suscipiendos Ordines, sed ad susceptorum exercitium potest cum eo dispensari, ut possit celebrare Missam de beatissima Virgine diebus festivis, et defunctorum in ferialibus⁴. Lambertinus loco cit. dicit quod pro omnino caeco non dispensatur, ne ad primam quidem Tonsuram, ut habilis fiat ad beneficium. 4. Quod visu debilis, si potest perspicillis uti, aut si oblique intuetur (vulgo Guercio) non est irregularis, dd. communiter.

 117. 2. Surdus qui penitus non audit; ita communiter dd. ex can. 7. qui appellatur Apostolorum, ob indecentiam quod non possit audire vocem ministri. Hanc indecentiam tamen negant Henriq. Praep. Gobat nam potest ex aliis signis percipere quid minister responderit, sed communissima est contraria: concedunt tamen Bonac. Tambur. Conc. Castr. Laym. Nav. et Salmant. cum aliis, quod si surditas sacerdoti supervenerit post sacerdotium, facilius toleratur defectus, sicut de caecutiente. Surdaster vero excusatur ab irregularitate⁵.

 118. 3. Mutus, sive tali s omnino sit, sive verbum proferre nequeat, quin aliquid omittat, Tourn. et Holz. et Salm.; addunt etiam si loqui nequeat nisi cum magna difficultate. Et idem dicit Holzm. de eo qui loquelam valde praecipitem habet. Balbutientes aut dentibus carentes non sunt irregulares, modo risui, aut contemptui aliis non sint; Navar. Tamburin. Coninch. Sayr. Fill. Praepos. etc.⁶.

 119. 4. Claudus, aut qui tibiis caret, aut qui sine baculo non potest ad altare accedere, can. Nullus Episcopus, 54. de Consecrat. d. 1. Hoc explicatur a Glossa: Si sine baculo non possit sustentari in altari, et ita explicant reliqui aa. Caeterum non est irregularis, qui hoc non indiget, can. Si quis 10. d. 55. aut qui sit distortis tibiis, quia talis defectus veste talari abscondi potest; Tournely, Croix, Salmant., etc. Excipit Laym. modo non sit valde deformis. Qui utitur tibia lignea, et iam reperitur sacerdos, cum possit indecentia reparari. Ordinarii iudicio bene potest celebrare; Tambur. Silv. Rosel. Maior. et Gibal.⁷.

 120. 5. Qui caret manu, aut digitis omnibus, aut pollice tantum, c. ultim. de corpor. vitiat.; idem dicunt Busemb. Ren. Tambur. Filliuc. Bon. Suar., etc. si careret indice aut pollicis parte non autem solis unguibus, cap. Thomas eod. ittul.; aut si illi digiti sint adeo debiles, ut non possint Hostiam elevare, vel eam frangere, cit. c. Thomas. Si autem careret

indice, et iam esset ordinatus, potest adhibere digitos posteriores, aut in necessitate potest iis etiam ministrare Eucharistiam¹. Si vero tribus posterioribus digitis careret, etiam esset irregularis (secus si duobus); ita Anacl. Holzm. Caiet. Nav. Tourn. et Pontas. Notat tamen Tourn. quod si quis careat indice, poterit dispensationem impetrare².

 121. 6. Qui laborat febri continua (non autem quartana aut levi), aut gravi capitis dolore, adeo ut non posset celebrare sine periculo graviter errandi aut deficiendi, Bon. Sayr. Sot. Avil. Item paralyticus, cuius manus ita tremunt, ut adist periculum effundendi calicem; Bus. Conc. Castr. etc. Qui patitur talem tussim, ut periculum adsit in communicando, et praesertim exspuendi sanguinem Bon. Ugol. Maiol. etc. Abstemius qui in periculo est vomitus; Tourn. et Conc.: et cum isto nec Papa dispensare potest³.

122. Ex secundo capite, quod incurratur irregularitas ex vitio corporis, deformitatem, aut horrorem afferente, cap. Presbyterum, de Cler. aegrot. et seq. fiunt irregulares 1. illi qui carent aliquo membro, v. gr. naso, c. Penult. de corp. vit., aut habent illud valde distortum, aut valde aduncum, aut valde elevatum; Tamb. Bonac. Viva, etc. Ille cui oculus obrutus est, c. ult. d. 55. Probabiliter tamen dicunt Sylv. Tourn. Pont. Ronc. cum Tamb. etc. quod tollitur talis irregularitas, si possit oculo crystallino reparari. Ita pariter qui caret auriculis, nisi talis deformitas capillis, aut aliter legatur; Bus. Diana, Bon. Salm. et Tourn. cum aliis⁴.

123. 2. Leprosi, cap. Tua nos, de Cleric. aegrot. propter scandalum et abominationem populi; unde in privato celebrare possunt; Castr. Salm. Bon. cum aliis; ita etiam qui habet labia corrosa, vel ad instar leporis abscissa; Tamb. Tourn. et Viva. Ita pariter laborans morbo gallico foris apparente; Tourn. et Holzm., aut habens faciem valde maculatam. Lay.⁵.

124. 3. Monstruosi, nempe qui gibbam habent valde enormem; Bus. Anacl. Bon.,e tc. Pigmaei, sive nani, statura ita breves, ut ad risum moveant, praesertim si capite sint nimis grandi; Tamb. Ren. Tourn. etc., aut si non possent tantum brachia distendere, quantum opus esset ad altaris ministerium. Aetiopes qui apud nos risum afferrent, Tourn. etc. Hermaphroditi; licet dicant Tolet. Escob. cum Tourn. contra Conin., quod si hic defectus est occultus, et praevaleret sexus virilis, non inducit irregularitatem. Notandum caeteroquin quod si hi defectus superveniunt Ordinibus sacris, potest sacerdos exercere illos actus quos potest, v. g. si sacerdos est caecus, potest confessinoes audire, etc. cap. 7. de Cler. aegrot.⁶.

125. Eunuchus qui morbi causa abscissus est, aut in infantia, vel propter iniuriam alterius, aut a domino, non est irregularis. Sed irregularis est si se ipse abscindere fecit, aut etiam ab aliis ipso consentiente, licet zelo castitatis, cap. Si qus a medicis, c. Si quis 4. d. 55. et alia cap. De Corp. viitat.7. Putant probabile Palaus, Tamb. et Pelliz. contra Suar. Molin. et Sayr. quod si quis sibi abscinderet testiculos ad vocis conservationem, non fit irregularis, dicentes quod textus allati loquuntur de abscissione, aut sectione, quae intelligi potest, si abscindantur virilia omnino⁸.

126. Tertia irregularitas provenit ex defectu natalium. Et ex hoc sunt irregulares omnes illegitimi, cap. 1. et ultim. de Fil. Presb., licet sint occulti; communiter dd.⁹. Possunt hi legitimari per subsequens matirmonium, modo non sint spurii; nempe nati tempore quo valide non poterat matrimonium contrahi, v. gr. quia tunc temporis matrimonio unus

illorum cum alia ligatus erat, cap. Tanta, qui filii, etc. Sufficit amen ad legitimandam prolem, et ad reddendam immunem a tali defectu natalium, quod matrimonium contrahi poterat tempore nativitatis; ita probabiliter Sanch. Pont. Anacl. Bon. et Salm. cum multis aliis contra Suar. et Tourn. ex cap. Tanta, ubi dicitur: Si vir vivente uxore aliam cognoverit, et ex ea prolem susceperit, nam to susceperit, respicit verius nativitatem, quam conceptionem¹. et novissime Bened. XIV. hanc sententiam amplissima dissertatione in forma epistolae responsivae, incip. Redditae Nobis2, ad Archiep. s. Domin. in insula Hispaniola illustravit, et sic de hoc casu §. 3. suum sensum aperit: In qua controversia satis ardua cum inveniantur textus textibus contrarii, cum doctores doctoribus adversentur, si a Nobis iudicium interponendum foret, non aliter id a Nobis fieret, quam secundum sententiam, in tribunalibus, et curia illius regionis receptam, in qua esset pronuntiandum. In §. 4. procedit ad aliud dubium, quod ita resolvit: Sed.... quum certum sit matrimonium inter illius parentes rite contractum, incertum vero tempus, quo filius conceptus, et in lucem editus fuit: filium hunc legitimum censeremus, cum iudex in dubio debeat in bonum, et commoda prolis propensus esse. His positis, sic ego pro prima sententia argumentor. Igitur si in dubio iudex in bonum prolis iudicare debet, ubi talis casus nulla tribunalium sententia decisus reperitur, cum simus in dubio ob textuum, et doctorum discepantiam, potius proles iudicanda est legitima, quam illegitima, siquidem etiam in hoc casu certum est eam in matrimonii constantia editam fuisse, et incertum an debeat attendi tempus conceptionis, an vero ortus.

127. Hinc notandum 1. cum Salm. quod si filius naturalis ordinatus esset ante matrimonium parentum adulterorum, poterit rite ministrare, secuto eorum matrimonio, sine dispensatione. 2. Quod talis legitimatio fit per matrimonium ratum dumtaxat, cit. c. Tanta. 3. Quod filii nati ex matrimonio irrito ob impedimentum occultum, sed valido putato, saltem ex una parte coniugum, legitimi censentur; ita dd. communiter ex c. Cum inter 2. Qui filii sint legitimi, et c. Ex tenore, eod. tit. Secus autem si ambo parentes erant in mala fide, c. Cum inhibitio, §. Si quis, de Claud. desp. 4. Quod filii nati ex matrimonio contracto in gradu prohibito, omissis proclamationibus, nec accedente Episcopi dispensationis, licet contracto coram parocho, et testibus, censentur illegitimi, non obstante quod in bona fide, aut ex ignorantia illud contraxissent, c. Cum inhibitio, eod. tit. §. Si quis3.

128. Filii legitimantur 1. per professionem religiosam, ut dictum est n. 85. 2. Per Pontificis dispensationem, qui solus potest cum illegitimis dispensare, et concedere legitimatione, quoad omnes effectus; communiter dd. cum Sanch. Castr. Salm., etc.⁴. Quid possint circa hoc Episcopi, et Praelati regulares, vide tr. 20. de Priv. n. 51. et 105.

129. Quaeritur an filii expositi (nempe nati ex parentibus ignotis) sint irregulares? Affirmant multi, prout Tourn. Fill. Bon. etc., quia vehementes adsunt coniecturae hos esse illegitimos, dum nunquam videntur parentes (quantumvis egestate laborent) eo esse animo crudeliori, ut velint propriam prolem exponere: inauditum enim hucusque est, quod praegnans mater partum suum in ecclesiam baptizandum non conferri curaverit, et quod post Baptismum, si observaretur deesse fillium matri, iustitia de hoc non inquireret. Secunda sententia tamen probabilior est cum Cast. Pont. et Salm.; et Suar.

vocat oprobabilem; nam ut aliquis sit irregularis, debet constare eum esse illegitimum, sed expositi sunt dubie tales, dum aliquando paupertate oppressi parentes filios exponunt. Et aa. citati asserunt Greg. XIV. anno 1591. in favorem cuiuslibet confraternitatis pro expositis erectae declarasse tales expositos non fore habendos illegitimos, donec tales non probarentur; Gibal. apud Tourn.¹.

130. Quarta ex defectu aetatis: sed de hoc loquemur in App. 3. de exam. Ordinand. n. 43. et 44.

131. Quinta ex defectu Sacramenti, aut significationis matrimonii, quod significat coniuncitonem Christi unici sponsi cum Ecclesia unica sponsa, et contrahitur per bigamiam, in quantum, quia bigamus, qui carnem suam cum pluribus divisit uxoribus, talem unionem non repraesentat. Et talis irregularitas constat ex toto tit. de bigamia. Definitur bigamia: Est matrimonii multiplicatio.Et est trifariam: vera, interpretativa et similitudinaria. 1. Vera est quando successive unus duxit plures uxores, et cum omnibus matrimonium consummavit, modo quo dictum est Tr. 18. n. 68. c. Praecipimus, et c. Debitum de Bigam.2.

132. II. Interpretativa habetur cum quis contraxit de consummavit matrimonium cum vidua iam prius a primo viro cognita, et licet cum ista invalide contraxisset, ut habetur ex c. A nobis, de Bigam. aut cum corrupta ab aliis, c. ultim. D. 51. aut cum cognoscit propriam uxorem, postquam haec adulteravit, c. Si cuius, et c. Si laicis, D. 39., aut si quis contraxisset et consummasset duo matrimonia, unum validum, invalidum alterum. De hac ultima specie textus non reperitur aliquis, sed adest commune dd. iudicium ex cap. Nuper, cum s. Th.³. Super hac Bigamia tres occurrunt quaestiones.

133. Quaeritur 1. an sit irregularis qui nona fide contrahit cum corrupta? Affirmant communiter dd. cum s. Th.⁴ (contra Sa Ledesma etc.) quia cum haec sit irregularitas ex defectu significationis Christi cum Ecclesia sua unica sponsa, bona fides non efficit, quin viri caro cum corrupta divisa sit, licet credat illam esse virginem⁵.

134. Quaeritur 2. an fiat irregularis qui contrahit invalide cum corrupta ob aliquod impedimentum dirimens? Prima sententia est affirmativa, et hanc tenent Suarez (qui vocat communem) Tourn. Cov. Corn.; ita etiam Fagnanus⁶ cum Host. Ioanne Andrea Card. Brut. et omnibus caeteris (ut ipse dicit) de clerico non in Sacris, et cum Silv. et Nav. de laico. Et probatur ex c. A nobis, de Bigam., ubi declaratus fuit irregularis subdiaconus qui contraxerat cum vidua, inter quos (dixit Innoc. III.) licet non fuerit vinculum maritale contractum (stante inhabilitate eorum), cum eo tamen tamquam cum marito viduae dispensare non licet, non propter Sacramenti defectum, sed propter affectum intentionis cum opere secuto. Ubi iam observatur quod talis subdiaconus non fuit declaratus irregularis, quia post contractum coniugium spirituale per Ordinem sacrum, contraxit coniugium carnale, sed quia se coniunxit cum vidua, quam ob causam habitus fuit tamquam maritus viduae propter affectum intentionis etc. Secunda sententia negat talem irregularitatem, et huius sunt Sanch. nav. et Salm. cum quadam Decis. S. C. apud Farinacium, dicendo quod talis subdiaconus habitus fuit irregularis, quia contraxit duo matrimonia, unum spirituale, et alterum carnale, licet invalidum. Ad hanc rationem probatio primae sententiae pro responsione etiam valet⁷. Contra irregularitas ab adversariis intellecta contrahitur

a subdiacono, licet contraheretur cum virgine, ut dicemus n. 140. Ad decisionem S. C. respondemus, quod decisiones allatae a Farinacio fuerunt declaratae incertae a Gregor. XIV. ann. 1621.¹. Et notandum hic quod die 29. Aug. 1631. de mandato Urbani VIII. fuit declaratum a S. C. non esse praestandam fidem Decret. S. C. nisi illa authentice constarent, nempe cum subscriptione Cardinalis Praefecti².

135. Quaeritur 3. an sit irregualris qui uxorem adulteram cognovit, quando adulterium est occultum? Negant Henr. et alii apud Elbel: ex c. Si cuius, D. 34., ubi dicitur: Si evidenter fuerit comprobatum uxorem adulterium commisisse. Sed nos affirmamus cum communi apud Elb., et cis sentiunt Tourn. et Ronc. cum Suar. Ugol. et Filliuc. Et hoc currit etiamsi uxor vi oppressa fuisset. Ratio est eadem casus primi quaesiti; ideoque parum refert utrum vi oppressa sit, aut vir non sit culpae reus, dum semper revera adfuit divisio carnis; ita Fagn.³ cum Ugol. Host. etc. dicens: Non agitur hic de vitio ordinandi, sed de defectu Sacramenti, quem etiam ignorans potest pati. Ad textum respondetur quod verba si evidenter comprobatum, etc. tantum probant, quod si vir non est certus de adulterio uxoris, non est consendus irregularis⁴, licet maritus adulterii inscius esset, tamen in se est irregularis⁵.

136. Ex hoc infertur 1. quod idem dicendum est ob eamdem rationem cum s. Thoma⁶, Suarez Tourn. Conc. s. Antonin. et plurimis aliis communissime de eo qui contrahit duo matrimonia invalida⁷, licet in bona fide, ut deducitur ex praefato c. A nobis, explicato num. 132. Fit 2. etiam irregularis qui ficte contrahit secundum matrimonium ad copulam extorquendam; ita Suar. Tourn. et Salmant. cum aliis contra Palaum qui innititur verbis propter affectum intentionis; sed nos dicimus quod haec verba non significant, quod ille subdiaconus vere cogitasset verum contrahere matrimonium, dum illum latere non poterat id effici non posse, sed quod affectum habebat in executionem illud ponere. Itaque idem est desiderare matrimonium impossibile in effectum ponere, ac fingere illud efficere, quod efficere non intendit⁸.

137. Glossa in can. Si cuius, D. 34. proponit casum: Si vir adulterii accusaret uxorem, et lite pendente, quaesitus esset de debito coniugali, an reddendo fieret irregularis? Respondetur quod dato quod vir non est certus de uxoris adulterio, cum certe teneatur reddere, tunc ille (ait Glossa) potius dicitur cognosci ab uxore, quam cognoscere ipsam, ideoque reddendo non fieret irregualris. Hac ratione ductus puto idem dicendum de viro qui bona fide contraxit cum corrupta ut in n. 135. et 134. si reddit et non petit: ac de eo qui reddit uxori occulte adulterae.

138. III. Bigamia similitudinaria contrahitur per matrimonium (licet nullum, et licet cum virgine) contractum post voti solemnis emissionem, sive religionis, sive Ordinis Sacri. Haec bigamia inducit irregularitatem, quoties matrimonium consummatum est, c. 13. Quotquot, et Can. 23. Monacho, 27. q. 1. ubi dicitur: Si postea uxori fuerit sociatus, nunquam ecclesiastici gradus officium sortiatur. Dicunt Hurtad. Abb. et Archid. quod haec irregularitas contrahitur tantum a monachis; sed communissime dd. docent incurri etiam a clerico in Sacris, ex cap. 1. Qui Cler. vel Mon. ubi dicitur quod Episcopus possit dispensare cum diacono qui uxorem duxerat, ad ministrandum, etc.; et c. 2. eod. tit. ubi praecipitur Episcopo

ne permittat subdiacono, qui matrimonio iungitur, ministrare. Sed putat Sanch. hanc irregularitatem esse potius ex delicto, quam ex bigamia. Attamen non esset irregularis qui Sacris non initiatus matrimonium cum moniali contraheret, quia leges loquunutr de eo qui matrimonio iungitur post proprium votum¹.

139. Haec irregularitas bigamiae non tollitur per Baptismum, can. Si quis viduam, D. 34.; ita commun. cum s. Thoma². Potest tamen dispensare Papa ex gravi causa; Sanch. Conc. Salm. cum aliis: et Tourn. cum communi affert Lucium III. iam dispensasse³. Quid autem possint Episcopi, et Regulares, vide seq. Tr. 20. de Privil. n. 51. et 105.

140. Sexta oritur ex infamia. Sed de hac sat actum est n. 81. et 82. Septima ex defectu libertatis; hinc sunt irregulares 1. servi nempe mancipia donec libertate donentur. Sed si servus, sciente et non contradicente domino, ordinetur (licet prima Tonsura), eodem actu libertatem acquirit, can. Si Servus, et can. Nulli, D. 54.: potest tamen eum donare libertate, cum conditione, ut ei inserviat in iis quae clericali statui non repugnant, et deducitur ex c. Nullus, de Serv. non ord. Sed si, inscio domino ordinatus esset, remanet servus, modo non sit in Sacris, et modo ab Episcopo, aut a cooperantibus duplum non reddatur domino, sed si isti essent impotentes, servus, et si est sacerdos, tenetur inservire in iis quae statum decent, et celebrare pro domino: modo dominus id cognoscendo per annum non dissimulet⁴.

141. II. Uxorati, si uxores non consentiunt, et voto castitatis non se adstringunt, cap. ult. de Temp. Ord. in 6. et Extrav. Antiq. de Voto; et etiamsi matrimonium esset ratum dumtaxat; quia tantum permissum est infra duos menses ingredi religionem ead. Extrav.: probabile tamen est, quod si ordinatus esset in Sacris, non teneretur ad ingrediendam religionem, cum hoc sit onus nimis grave; Sanch. Aver. Salm. Sanct. Antonin. etc.⁵.

142. Quaeritur an maritus possit initiari Sacris, aut religionem ingredi cum uxoris licentia, si illa religionis statum non amplectitur? Alii aa. affirmant innixi c. Coniugatus, de Conver. coniug. ubi dicitur quod maritus ordinari non potest, nisi ab uxore continentiam profitente fuerit absolutus; igitur dicunt sufficere si uxor castitatem voveat; dum textus dicit continentiam (non iam religionem) profitente. Sed omnino negandum, cum id luculenter sit expressum in cap. Cum sis, eod. tit., ubi dicitur: Ignorare non debet SS. Patrum constitutioni esse contrarium, ut vir uxore sua, aut uxor, viro eius non assumente religionis habitum, debeat ad religionem transire. Idem respondit Nicolaus Papa in c. Scripsimus 27. q. 2. de uxore regis Lotharii dicens: Non hoc aliter fieri posse, nisi eandem vitam coniux eius ac Lotharius elegerit. Et ad textum oppositum respondetur, quod verbum profitente, intelligendum est de professione solemni. Caeterum omnes conveniunt quod si uxor est iuvenis, non potest in saeculo remanere, si vir religionem ingreditur; contra si illa est aetate provecta, idem textus Cum sis, concedit. quod possit remanere in saeculo, simplex votum castitatis emittendo.

143. III. Curialistae qui tenentur servire curiae sive iuramento, sive stipendio, prout sunt iudices, advocati etc. per illud tempus quo ea officia durant, c. 1. 2. et 3. D. 15. modo licentiam a Papa, aut a consuetudine non obtinuerint, ut possint ea munia exercere, prout sunt regii consiliarii in causis civilibus; Laym. Castrop. Suar. Salm. cum aliis⁶.

IV. Milites pro eo tempore quo iuramento adstricti sunt. Item thesaurarii, depositarii publici, et alii qui rempublicam administrant. Item excubiae regis, et caeteri omnes qui aliquo severitatis munere, aut turpi funguntur, aut ministrum egerunt in causa sanguinis¹.

144. Octava est ex defectu lenitatis, nempe ex licita mutilatione, vel occisione in bello offensivo licet iusto. Sed ad incurrendam hanc irregularitatem, oportet ut occisio manu propria sit facta; Busemb. Holzm. et Lambertinus, ex cap. Dilectus, et cap. Significasti de Homic. Dicunt Busemb. et Bonacin. quod qui in bello iusto hortaretur ad occidendum istum vel illum, fieret irregularis; sed proabbiliter contradicunt Salm., quia textus loquitur de eo qui occidit, vel mutilat, non vero de eo qui hortatur. Sed si bellum est iustum, et non est offensivum, sed defensivum, occidens non fit irregularis, c. 2. de Imm. eccl. et Clem. un. de Homic. In bello autem iniusto sufficit, ut unus occidatur, ut omnes fiant irregulare; omnesdd. cum s. Thoma 2. 2. q. 64. a. 8.². Hic notandum clericum (modo fuerit in Sacris, aut beneficiatus, et etiam in conflictu bombas emiserit) esse irregularem, si militat, etiamsi iuret se ne unum quidem laesisse, ut apud Lambertin. legere est Notif. 101. n. 19.

145. Defectu lenitatis fiunt irregulares iudices, et omnes qui cooperantur in iudicio iusto ad mortem, vel mutilatione rei active, efficaciter et proxime, per actionem natura sua ad id ordinatam; Clem. Si funriosus, de HOmic. cap. Cler. et cap. Sententiam, de Cler. vel Mon. Dictum est active, id est qui sunt ex parte occidentium, non vero ex parte occisi, ut esset confessarius hortans reum ad ferendam mortem, etc.³. Dicitur efficaciter, quia qui baiulat ligna, ut cremetur cadaver, non est irregularis: nec qui assistit; et lice in dicto cap. Sententiam vetetur clericis huiusmodi suppliciis adesse, tamen dicitur hic Canon vel esse ab rogatus, vel non obligare sub gravi, Bonac. Salm. et Tourn. vocant communem. Imo Navar. et Avil. excusant minoristam ab omni culpa⁴. Dicitur proxime, nam non est irregularis qui gladios cudit, aut vendit, aut qui hortatur ut puniantur rei aut alius qui non ut minister necessarius, sed remote concurrit; unde valde probabiliter dicunt Suar. Reginald. Laym. Avil. Busemb. etc. non esse irregularem confessarium, qui diceret iudici talem reum esse morte dignum. Dicitur tandem per actionem sua natura ad mortem ordinatam; hinc non est irregularis confessarius qui diceret carnifici: Functus sum meo officio, te non impedio quominus tuum facias; nec iudices ecclesiastici qui degradatum curiae saeculari tradunt, nec clericus accusator in causa criminali, modo protestetur se non intendere poenam sanguinis; Bon. Busemb. Tambur. etc.⁵.

146. COntra sunt irregulares 1. iude eiusque assessores, scriba sententiam scribens (non autem qui illam transcribit), et caeteri omnes, qui sententiam exequuntur⁶: Secus qui sententiam aliis committunt, c. ultim. Ne Cler. etc. nisi iubeant ut detur sententia mortis in tali causa, vel ut expediant talem causam mortis; Castr. Salm. cum aliis. 2. Testes voluntarii, qui ultro se offerunt, licet protestentur; ita communiter dd.; et idem dicendum de advocatis, et procuratoribus accusatoris, nisi coacti sint ad eum tuendum, Salm. cum iisdem. 3. Accusatores criminis capitalis vindictam petentes criminalem; et si iste erit clericus beneficiatus aut in Sacris, praeter irregularitatem, peccat mortaliter ex cap. Sent. ubi vetitum est clericis se in causam sanguinis ingerere. Non erit irregularis qui accusat reum solummodo,

ut sibi compensentur damna, semper adhibita protestatione se nolle poenam sanguinis, c. Praelatis, de Homic.; et hoc tam in causa propria, quam in causa cognatorum usque ad 4. gradum, aut domesticorum, aut propriae ecclesiae; Suar. Castr. Conc. Salm. cum Bon. et aliis. Et hoc valet etiamsi protestatio simulate fieret, Suar. Bonac. Castrop. et Salm. cum multis aliis; et etiamsi illam faciat post accusationem, sed ante sententiam, Bon. Sayr. Pelliz. et Sal.¹.

147. Dispensationes super irregularitatibus ex defectu omnes reservatae sunt Pontifici, quoad saeculares; quoad regulares vero, vide Tr. 20. de Priv. n. 104. et 105.