CAPUT II. DE PRIVILEGIIS ECCLESIASTICORUM

18. Quibus in rebus Ecclesiastici sint exempti a potestate laicali.

19. De privilegiis Canonis et fori quoad personas.

20. Quoad bona.

21. Quis gaudeat huiusmodi privilegiis.

22. De beneficiatis.

23. De tonsuratis.

24. De illis qui deposuerunt habitum.

25. ad 28. De immunitate piorum locorum.

18. Ecclesiastici iure divino exempti sunt a potestate saeculari quoad materias spirituales, vel mere ecclesiasticas, ut sunt ordinationes, electiones Praelatorum, etc. ut constat ex can. 3. Concilii romani. Quoad personas vero, et loca Ecclesiasticorum, quaestio est utrum sint vel ne exempli iure divino? Multi negant, ut Lessius Caietanus Becanus et Salm.⁵. Multi alii affirmant, ut Suarez Azorius Laym., etc. et proabnt ex pluribus textibus, et praesertim ex cap. Quamquam de Gentibus in 6. et ex Trident. sess. 25. c. 20. de Ref. Ecclesiae, et personarum ecclesiasticorum immunitatem. Dei ordinatione et canonicis sanctionibus esse constitutam. Certum tamen est Ecclesiasticos tum iure canonico, tum civili non esse subiectos foro laicali⁶. Caeterum tenentur in conscientia illis legibus civilibus, quae non repugnant eorum statui, non vi coercitiva ut dicitur, sed directiva, ut uniformentur

communitati¹.

19. Ecclesiastici ergo gaudent 1. exemptione circa suas personas. Praeter privilegium Canonis, cuius vigore incurrunt excommunicationem qui iniuste illos percutiunt (de quo actum est Tr. 19. n. 48. et sequentibus), gaudent clerici immunitate, ne puniantur a curia laicali, ut patet ex legibus a Becano relatis². Et quamvis ius civile eos eximat tantum in causis civilibus, et in criminalibus eas recognoscendi sibi ius reservaverit, nullatenus clericos condemnando nisi post degradationem; nihilominus ius canonicum totaliter eos exemit³. Verum his non obstantibus, in aliquibus casibus potest potestas laicalis ad clericorum carcerationem procedere, ut si e. c. aliquem noctis tempore inveniret deferentem arma prohibita, vel sine veste clericali, vel inveniret in fragranti patrantem aliquod delictum, tunc enim potest ad eius carcerationem procedere, ut postea remittat curiae ecclesiae, quod si interdiu illum invenerit, potest armis prohibitis spoliare. Potest etiam in quibusdam casibus illum castigare (sed non poena mortis), si ille rebellionem adversus principem moliretur, aut populum ad seditionem excitaret, et a proprio Episcopo de hoc non esset punitus. Insuper probabiliter potest supplicio afficere clericos notorie sodomitas; hi enim a Leone X. et S. Pio V. omni clericali privilegio spoliati sunt⁴. Caeterum pro quocumque alio crimine clerici nequeunt puniri a curia saeculari c. fin. de Vita et hon. Cler. et cap. In audientia 25. De Sent. excomm.

20. 2. Gaudent Ecclesiastici exemptione a foro laicali quoad propia bona tam ecclesiastica, quam quocumque alio modo acquisita; unde respectu illorum non tenentur solvere ullum vectigal, ut habentur ex cap. Quia, et ex cap. cler. de Immunit. eccl. in 6. et ex l. Sancimus 22. c. de Sacros. Eccl.⁵. Clerici vero negotiatores circa bona mere ecclesiastica negotiationi iam destinata, spoliantur omni exemptione c. Quamquam 4. de Censib. in 6. Quoad vero reliqua bona propria, privantur post tertiam monitionem⁶. Insuper notandum hic est, quod in casu urgentis necessitatis, potest princeps extrahere e domibus, et vendere frumentum Ecclesiasticorum⁷.

21. II qui gaudent praefatis exemptionibus tam quoad personas, quam quoad bona, sunt primo omnes Regulares cum suis novitiis et Tertiariis, et etiam beatae Franciscanae tertii ordinis, Carmelitanae etc., quae deferunt habitum una cum voto castitatis; quemadmodum declaravit S. C. Insuper Equites s. Ioannis, s. Iacobi, Alcantarae et Calatravae, ut probant Bonac. Filliuc. et Diana⁸. Insuper omnes clerici in Sacris constituti. De aliis vero in minoribus, vel simpliciter tonsuratis, ita loquitur Trident. sess. 23. cap. 6. de ref. Fori privilegio non gaudeat, nisi beneficium ecclesiasticum habeat, aut celricalem habitum et tonsuram deferens, alicui Ecclesiae ex mandato Episcopi inserviat; vel in Seminario clericorum, aut in aliqua schola, vel Universitate de licentia Episcopi, quasi in via ad maiores Ordines suscipiendos versetur. Atque hoc privilegio gaudent etiam clerici coniugati qui deferunt habitum et tonsuram, et Ecclesiae inserviunt; verum in cap. ult. de Temp. Ord. in 6. prohibetur coniugatis tonsura, nisi velint religionem ingredi, vel in Sacris ordinari praevia uxoris licentia⁹.

22. Igitur privilegio fori gaudeant

1. beneficiati, etiamsi nulli Ecclesiae inserviant, neque deferant habitum et tonsuram, ut probabiliter infertur ex Concilio, ut volunt Salmant. cum Filliuc. Diana et Rodriq. adversus Suar. Et etiamsi non percipiant fructus beneficii, neque possideant; sufficit enim quod solum titulum habeant, ut aiunt Garc. Fill. et Diana contra Salm. Sufficit etiam capellania, vel praestimonium, quae censentur tamquam vera beneficia: sed non sufficit pensio¹.

23. Gaudent 2. clerici in minoribus, et tonsurati, dummodo habitum simul et tonsuram deferant, iuxta id quod affirmat Concilium: Clericalem habitum et tonsuram deferens, et ut probabilius existimant multi dd. cum Castr. et Barb. contra Salm., qui interpretantur particulam et pro particula vel, ita ut sufficere dicant alterutrum², dummodo Ecclesiae similiter inserviat: sed quoad Ecclesiae servitium (dummodo spirituale sit, quia temporale non sufficit) satis est, ut alicui Ecclesiarum serviant, etiamsi haec destinata non sit ab Episcopo, ut decaravit S. C. apud Card. Lambertini³.

24. Ut vero clerici in minoribus constituti foro priventur (nam aliud de Canonis privilegio dicendum) non requiritur trina monitio, quia haec requiritur tantum pro beneficiatis, et pro ordinatis in Sacris, ut deducitur ex cap. Contingit de Sent. exc., vel pro minoristis qui negotiis saecularibus se addicunt, ut habetur ex cap. Ex litteris, de vit. et hon. cleric.4, sed sufficit quod habitum et tonsuram dimiserint, quemadmodum pluries declaravit S. C. et quemadmodum communiter affirmant d.d⁵. Dummodo per longum tempus dimiserint, ut notant Salm. cum Bon. Suarez Barbos. et aliis Quamvis vero praefati clerici nequeant allegare forum, potest nihilominus Episcopus eos a foro saeculari resumere iuxta declarationem S. C. ab hodierno Summo Pontifice approbatam⁶. Illi vero clerici qui habitum resumunt, iure gaudent privilegio, dummodo id in fraudem non faciant: quae fraus tunc supponitur, cum aliquis in aliqua causa civili iam citatus fuisset ad forum laicale; aut pro causa criminali iam fuisset in carcerem coniectus; aut vero e carcere sub cautione egressus: ut aiunt Salm. cum Bonac. (adversus Gutierrez et Ceballos), et Cardinalis Lambertini cum pluribus Decretalibus S. C.⁷. Magna vero quaestio est, utrum potestas laicalis possit cognoscere causas innocentium adversus Ecclesiasticos. Quidam theologi absolute affirmant; sed quidam alii magis communiter tantummodo admittunt, quando aut nullo modo, aut difficulter potest haberi recursus ad Superiores ecclesiasticos maiores⁸.

25. Immunitas autem ecclesiastica locorum quoad asylum delinquentium, competit iure ecclesiastico et civili omnibus ecclesiis quamvis interdicto subictis sive pollutis, et etiam dirutis (nisi omnino praesulis auctoritate fuerin profanatae), earumque capellis, sacristiis, caemeteriis, etiam ab ecclesia separatis, muris campanilibus, tectis, atriis, atriorum gradibus, cum quadraginta passibus ultra pro ecclesiis cathedralibus, et triginta pro aliis ecclesiis, (sed hoc intelligendum de illis quae sunt positae extra moenia urbis, vel loci), dummodo non intercedat via publica, aut aliqua saecularium domus; aliud vero est si domus sit alicuius clerici⁹. Gaudent eadem immunitate hospitalia in quibus extat aliqua capella

publica, oratoria ab Episcopis erecta, palatium episcopale, et domus regularium cum suis dormitoriis, claustris, hortis et porticibus ante ecclesias, vel monasteria¹.

26. Omnes vero delinquentes, dummodo sint christiani, licet haeretici, aut interdicti, aut in carcere inclusi, qui ruptis carceribus ad praedicta sacra loca confugerint, hac gaudent immunitate. Et in hoc reprobatur quaelibet consuetudo in contrarium; c. Noverint de Sent. excom. et Authent. de sacros. Eccles.2. Excipiuntur tamen in Bulla Gregorii XIV. latrones publici, depopulatores agrorum qui committunt homicidium per proditorium, vel per assassinium (sed regnans Summus Pontifex excepit omnia homicidia pro tota ecclesia), vel in ipsa ecclesia, vel caemeterio; insuper haeretici, et rebelles contra eamdem personam principis³. Et in casibus clare exceptis potest iudex saecularis ex se extrahere ab ecclesia delinquentes iuxta communem praxim. In dubio autem iudicium exceptionis spectat ad Episcopum; ita Salm., et alii⁴. Praeter delinquentes exceptos, omnes alii gaudent immunitate, quemadmodum gaudent debitores ad ecclesiam confugientes⁵.

27. Quaestio est, utrum clerici et Religiosi gaudeant eadem immunitate respectu suorum praesulum: affirmant multi, ut Barb. Bordon. Guttier. quibus suffragatur quaedam declar. S. C. atqe haec sententia est probabilissima, ut aiunt Salm. Nihilominus ipsi cum sententia communissima Suar. Castr. Laym. Bon. Sylvestri, aliorumque negant tam vigore Bullae Gregorii XIV, quae respectu praefatae immunitatis loquitur tantummodo de laicis: Ut laicis ad ecclesiam confugientibus, etc., quam vigore communis, et iam receptae consuetudinis; alias enim Religiosi semper in monasterio commorantes difficulter possent puniri. Sicuti vero possunt Superiores ecclesiastici (Episcopi et eorumdem Vicarii) extrahere proprios subditos ab ecclesia, ita quoque, si opus sit, possunt eamdem extrahendi licentiam curiae saeculari concedere⁶. Episcopus vero nequit extrahere suos clericos ab ecclesiis Regularium, non ratione immunitatis, sed quia illa sunt loca a sua iurisdictione exempta⁷.

28. Extrahentes vero, aut illi qui tentaverunt extractionem incurrunt excommunicationem ipso facto, a qua nequeunt absolvi nisi a Pontifice, aut ab Episcopo; Decretum enim Clementis VIII. aufert facultatem tantum simplicibus confessariis, quamvis regularibus⁸. Advertendum hic est quod Religiosi qui expellerent a suis ecclesiis aut monasteriis aliquem delinquentem ad evitandum aliquod incommodum seu periculum, hi non vilant immunitatem, et rite id facere possunt⁹.