CAP. III. De voto.

21. 22. et. 23. De animo se obligandi.

24. De materia possibili, et meliori.

25. De voto emisso ob pravum finem.

26. De voto non impetrandi dispensationem.

27. Nubendi.

28. De non vovendo.

29. Nonnulla digna notata.

30. De voto conditionato.

31. De voto disiunctivo; et de eo qui immemor voti satisfacit.

32. Di tempus elabitur.

33. De culpa in differendo.

34. De voto religionis.

35. De materiae mutatione.

36. et 37. De irritatione.

38. De commutatione.

39. et 40. De dispensatione, et eius causis.

41. Si votum fuerit emissum in tertii utilitatem.

42. ad 44. Quinam dispensare possunt.

45. ad 49. De votis reservatis.

50. An Papa possit dispensare in votis solemnibus.

21. Votum definitur: Promissio facta Deo deliberata de bono possibili et meliori. Explicatur definitio. Dicitur 1. promissio: intelligitur promissio facta cum animo se obligandi, et quidem obligatione gravi, ad differentiam meri propositi, quod ex se loquendo ne obligat quidem sub levi. Quare votum emissum sine animo promittendi, nec se obligandi est omnino nullum. Contra tenetur quidem ad votum qui vult promittere

et se obligare, licet nolit illud adimplere, aut vult promittere et satisfacere, conscius voti obligationis quamvis reflexe ad eam non advertat: nam qui vult antecedens, vult etiam consequens¹. Si quis autem vellet promittere, et non se obligare, dicimus istum peccare, sed iuxta probabiliorem non teneretur ad votum, licet conscius esset voti obligationis, quia cum debitum oritur a propria voluntate, nemo ligatur, nisi habeat voluntatem se ligandi. Et tale peccatum (subiungimus) regulariter loquendo non esset nisi veniale; nisi hoc contingere in profitendo religionem aut susceptione Ordinum sacrorum: nam tunc utique esset mortale; Less. Sanch. Suar. Salm., etc.². Imo si quis ordinaretur sine animo se obligandi ad castitatem, iste remaneret ad illam obligatus, saltem ex praecepto Ecclesiae³. In dubio enim de voluntate se obligandi praesumitur ordinarie illam adfuisse in quolibet voto quod emittitur. Et idem procedit si dubitatur an adverterit ad obligationem voti, ex regula generali quod quilibet actus praesumitur rite factus. In dubio vero, an promissio fuerit votum, an propositum, dicimus quod tunc praesumitur fuisse votum, quando ille recordatur credidisse se peccaturum, nisi adimpleret quod promisit⁴.

22. Dicitur 2. Deliberata, dum ad voti obligationem primo requiritur perfectus usus rationis. Quare votum pueri, si illud fuerit emissum ante septennium, non obligat, nisi constet de usu rationis: sed si emissum fuit post septennium, in dubio obligat, quia tunc bene praesumitur adfuisse perfectus usus rationis, iuxta id quod communiter contingit. Et idem dicendum in dubio an votum fuerit emissum ante, an vero post septennium, ex regula mox tradita, quod omnis actus praesumitur rite factus⁵.

23. Item requiritur plena et libera deliberatio, qua velit se obligare voto; ideoque votum emissum ex metu iniuste ab aliis incusso ad votum extorquendum, illud est nullum, et non solum si votum est solemne (quod certum est) sed etiam si est simplex, iuxta probabiliorem⁶. Ita etiam nullum est votum, si emissum est ex errore (licet supino), cum error fuit circa substantiam, aut circa aliquam circusmtantiam substantialem. Imo probabiliter dicunt Suar. et Sanch. cum s. Thoma⁷, quod quilibet error circa circumstantias accidentales liberat a voto, semper ac votum emissum non esst, si a principio cognitus esset error: Id liberare (sunt verba Angelici) a voti vel iuramenti obligatione, quod si a principio notum fuisset, ea fieri impediret8.

24. Dicitur 3. de bono possibili et meliori. Dicitur possibili, quia alias non tenet votum. Si autem esset possibile tantum in parte, et materia esset divisibilis, esset validum tantum quoad partem possibilem. Et ita etiam deberet adimpleri principale votum, si accessorio nonpotest satisfieri, sed contra, si principale non est possibile, non est obligatio adimplendi accessorium⁹. Item dicitur de bono meliori, dum etiam nullum est votum, cum materia est de bono inferiori, aut indifferenti; nisi accideret quod ex circumstantiis redderetur melius¹⁰.

25. Quaeritur hic 1. An sit irritum votum ob malum finem emissum? Distinguatur: Si finis est pravus ex parte voventis, v. gr. si quis voveret ieiunare, ut ex ipso actu voti humanam laudem assequeretur, tunc est validum. Nullum vero erit, si finis est pravus ex parte rei votae, ut si quis promitteret ieiunium, ut laudaretur in ieiunando, aut ut ieiunando expensis parceret. Si autem iste voveret, ut a Deo aliquid temporale

obtineret, aut si finis est positus sub conditione (v. gr. si occideret inimicum), votum est certe validum¹. Item notetur, quod si quis voveret peccaturum, licet venialiter, graviter peccaret; quia vellet ut in Dei honorem converteretur quod est illi contumeliae². Et idem dicunt de iureiurando aliquod peccatum committendi; ita Marchant. Turrian et Elbel.³; licet persaepe ignorantia excuset rusticos.

26. Quaeritur 2. An valeat votum non impetrandi dispensationem? Respondetur affirmative, dummodo non observetur quod dispensatio sit utilior profectui spirituali voventis⁴.

27. An valeat votum uxorem ducendi? Ordinarie non valet, licet votum esset ducendi mulierem pauperem, vel meretricem, nisi matrimonium iniretur ad tollendum scandalum, aut ut occurratur honori ablato; aut esto quod homo vellet ducere uxorem aut nollet adhibere alia remedia, ut continens fiat, postquam expertus fuerit suam incontinentiam⁵.

28. Quaeritur 4. An valeat votum non amplius vovendi? Valet si quis est nimis pronus ad vovendum cum periculo vota postea non observandi. Unde si postea ipse emittit aliquod votum, peccat, sed votum postea emissum remanet firmum: modo intentionem non habuerit ut omnia futura vota sint invalida, et hanc intentionem non revocaverit, prout revocata iudicaretur, si ipse memor primi voti emiserit secundum⁶. Si quis autem emiserit plura vota incompossibilia, teneretur ad dignius; et si essent aequalia, ad anterius iuxta communiorem⁷.

29. Deveniendo ad voti obligationem, plura advertenda sunt, et I. Si materia est gravis, votum obligat sub gravi; sed si quis vellet ad illud se obligare sub levi, probabilius est remanere obligatum sub levi⁸. Si vero materia est levis, nemo, licet velit, se potest obligare ad illam voto sub gravi. Quod si quis voveret quolibet die unius anni aliquod leve opus ponere, eo casu, cum votum est emissum per modum unius, ad sollicitandam obligationem (ut existimatur regulariter in votis realibus), tunc omittendo opus pro tempore, aut in materia notabili, graviter peccaret. Contra si votum sit emissum in honorem diei ad finiendam obligationem (prout existimantur vota personalia, v. g. recitandi salutationem Angelicam quotidie) tunc omissiones sunt tantum venialia⁹. II. Haeres ex iustitia satisfacere tenetur omnibus votis realibus sui testatoris; et haec sunt solvenda prius quam legata, sed post debita iustitiae¹⁰. III. Licitum est patrifamilias emittere vota realia, licet aliqua ex parte (moderate tamen) laederetur legitima filiorum. Hoc tamen nequit facere in morte, quia tunc debet disponere de bonis iuxta legum dispositiones¹¹. IV. non potest pater obligare filios ad vota emissa eorum nomine; neque communitas potest obligare subiectos futuros¹². V. Vota personalia debent satisfieri ab ipsomet qui ea emisit; sed realia possunt satisfieri etiam ab aliis¹³.

30. VI. Circa conditiones votorum advertendum, quod si sola conditio est turpis aut impossibilis, votum non tenet¹⁴. Si filius voveret, v. gr. ieiunare sub conditione consensus patris, ille non peccat, si exorat eum ne consentiat. Peccaret contra, si dolo obtineret eius dissensum; sed tunc probabilius liber remaneret a voto, quia iam non adimpleretur conditio apposita¹⁵. VII. Qui vovet castitatem sub hac conditione, v. gr. si Deus per annum eum liberat a culpa gravi, et interim labitur: si scienter

labitur ut liberetur a voto, peccat iste etiam contra votum, secus si peccat ex fragilitate¹. VIII. Qui vovet, si ludat, se aliquam poenam subiturum, sufficit ut prima vice se illi subiiciat; sed si voveat non ludere sub tali poena, tunc quoties ludit, toties dabit poenam: excipe tamen si ludendo penitus sit immemor voti².

31. IX. Qui facit votum disiunctivum, et postea, eligit satisfactionem alterutrius partis, ad illam tenetur, licet post electionem altera pars redderetur impossibilis. Secus si altera pars redderetur impossibilis ante electionem; nam tunc ad nihil tenetur, dummodo illi mora non eligendi non fuisset culpabilis. Facta nihilominus electione, probabile est quod semper possit eligere partem quam malit³. X. Qui vovet audire Missam quotidie, probabiliter die festivo non tenetur audire duas. Qui vovet recitare rosarium, sufficit ut recitet tertiam partem: et utique satisfacit si cum socio recitet. Qui vovet ieiunare quolibet sabbato, probabiliter non tenetur si eo die accidat Natalis Domini; modo expresse hoc etiam non promiserit⁴. XI. Si quis satisfacit operibus voti, quin voti recordetur, non tenetur ad aliud; quia quilibet habet voluntatem generalem prius satisfaciendi operibus debitis, et postea illis ex devotione: ita communissime Lessius, Sanch., Laym., etc.⁵. Et generaliter loquendo qui habet rationes probabiles satisfecisse voto, non tenetur ad aliud, ut dicunt Lugo, Laym. Ronc. Bossius, Viva et Salm. Card. Bardi, etc.⁶. Sed dices: ille est certe ligatus voto, et dubie solutus. At hic distinguendum dubium facti a dubio iuris. Si quis emisit votum, et deinde dubitat an facto illud impleverit, tenetur equidem implere; sicut certus de debito et dubius de solutione, tenetur solvere, quia dubia solutio non aequivalet debito certe contracto. Sed hic sermo est de iure circa factum, nam sicut constat votum fuisse emissum, sic etiam constat iam impletum fuisse opus promissum. Restat igitur dubium iuris, an opere impleto de facto, et extante probabili satisfactione de iure, adsit obligatio satisfaciendi voto? Et hic dicimus, quod facta probabili satisfactione, obligatio iuris evasit dubia, et consequenter dubia etiam possessio illius; obligatio autem dubia, quae adhuc dubie possideet, nequit inducere onus praestandi rem certam.

32. Quaeritur 1. Si quis vovens ieiunare in aliquo die determinato, transacto eo die, an postea teneatur ad votum? Non tenetur si dies est appositus ad finiendam obligationem, quod praesumitur ita esse in votis personalibus, ut supra dictum est. Aliter dicendum si dies est appositus ad sollicitandam obligationem, ut praesumitur in votis realibus⁷.

33. Quaeritur 2. Quanta temporis dilatio requiritur ut differens voti satisfactionem peccet lethaliter? Si votum est perpetuum, ut est votum religionis, peccat graviter (ut dicunt dd.) si differt sine causa ultra sex menses; nam si adolescentulus est, potest ex aliqua iusta causa licite, differre etiam ad tres, aut quatuor menses. Si vero votum sit ad tempus, ut sunt vota peregrinationis, rosariorum, etc. dicunt Castrop., Salm., Trull., Garcia et Croix, peccare graviter, si differt ad duos, aut tres annos⁸. Votum indeterminatum (v. g. quotidie recitandi rosarium) intelligitur etiam perpetuum⁹. In dubio autem an votum fuerit ad annum, an ad mensem, sufficit satisfacere minus ut ex cap. Ex parte de censibus10.

34. Quaeritur 3. Ad quid tenetur qui vovet religionem? Si simpliciter voveat religionem, tenetur eam ingredi,

et ad permanendum etiam in ea; aliter si egrediatur sine iusta causa, graviter peccaret: nisi intellexisset tantum de ea periculum facere. Ceterum esset iusta causa egrediendi, si ibi inveniret talem vivendi modum, cui suae vires pares non essent; aut ibi gravem et longum moerorem experiretur. Si vero etiam vovisset profiteri, tenetur etiam cum gravi suo incommodo id exequi; modo status religionis illi penitus intolerabilis non succedat. Advertatur etiam hic, quod qui vovisset religionem, si admissus non fuerit in monasteria provinciae, non tenetur extra eam proficisci. Et si est mulier, non tenetur egredi patria, si in ea adsint Monialium monasteria¹.

35. Voti obligatio primo tollitur ex se, ob materiae mutationem, prout si evenerit aliqua nova, aut non praevisa circumstantia, quae si praecognita fuisset, votum non fuisset emissum (vide n. 23.); aut si materia redderetur inutilis, aut impossibilis. Quod si votum potest adimpleri ex parte et commode, debet illi satisfieri². Secundo tollitur Superiorum auctoritate, irritatione nimirum, commutatione, aut dispensatione.

36. Irritatio potest fieri ab omnibus qui habent potestatem dominativam, ut sunt parentes, tutores, praelati, mariti, et alii, ut dictum est n. 19.; et hoc etiamsi vota essent futura, nempe nondum emissa a filio, pupillo etc., et licet non adesset causa sufficiens irritationis, saltem talis irritatio sine causa non est culpa gravis³. Itaque pater, et avus paternus in patris deficientia, et etiam mater (modo non contradicat pater) possunt irritare omnia vota, tam impuberum (etiam in dubio an votum sit emissum ante vel post pubertatem), quam puberum, cum votum est reale, et si puber sit in aetate minori, modo tunc aetatis non habeat bona propria; quod si votum esset personale, etiam possunt illud irritare, cum illud esset in praeindicium domesticae gubernationis. Idem dicitur de tutore, et curatore⁴. Notandum quod, quando votum est emissum tempore impubertatis, potest pater illud irritare, licet filius sit factus puber, modo filius non ratificaverit, sciens votum fuisse infirmum⁵. Imo praelati religionum etiamsi locales, dummodo a praelato supeirore approbatum non fuerit votum, possunt irritare omnia vota (praeter votum transeundi ad religionem strictiorem) suorum subditorum professorum; vota enim novitiorum possunt solummodo suspendi. Hoc etiam conceditur Abbatissis (sed non dispensatio) a multis dd. uti sunt Suar., Bon., Fill., Salm., etc.⁶. Advertendum tamen quod vota emissa ante professionem, omnia per illam extinguuntur⁷. Item viri possunt irritare omnia vota uxorum, licet incommodo non essent familiae, aut matrimonio, ut valde probabiliter dicunt Sot., Sanch., Prado, Salm., etc. et etiam vota exequenda post mortem virorum, v. g. religionis, aut castitatis, ut dicunt Sanch., Soto, Salm. contra Nav. et Caiet.⁸. Vota tamen facta ante matrimonium, non possunt irritari a viro; sed tantum suspendi in quantum illi essent incommodo⁹. Vota autem virorum non possunt irritari ab uxoribus, nisi in quantum illi afferrent nocumentum, ut esset votum longae peregrinationis, et etiam votum non petendi debitum, quod ceteroquin respectu viri est irritum ex se, uti de materia inepta¹⁰.

37. Notandum hic 1. quod vota subditorum probabilius cum s. Thoma non sunt irrita ex se, sed valida, donec fiant irrita a Superioribus; quia subditi, licet debeant habere voluntatem Superioribus subiectam,

non tamen sunt illa privati¹. Notandum 2. Superiorem (ut pater, praelatus, aut maritus) posse valide irritare vota subditi, licet aliquando ea approbassent; etenim ille non potest, licet vellet, a se abdicare potestatem quam sibi concedit lex etiam naturalis. Dictum est valide, quia irritando illa sine causa iusta, non excusaretur saltem a culpa veniali; sed non peccaret graviter: uti dicunt Soto, Suar., Bonac., Valent., Sporer, Peyrin. et alii².

38. Commutatio autem votorum potest fieri Ecclesiae auctoritate saltem cum commutatio fit in opus aliquanto minus, aut dubie aequale; quia esset evidenter aequale dicunt plures aa. ut Less., Bonacina, Sa, Salm., etc. probabile esse, quod possit fieri commutatio ab eadem persona, quae votum emisit. Sed multo magis mihi arridet opposita sententia negativa, quam tenent Caietan., Sanch., Soto, Suarez, Azorius, Laym. et alii cum s. Thoma, qui ait: Quia commutatio est quidam contractus, qui perfici nequit absque consensu eius, qui vicem Dei gerit in terris, scilicet praelati. Praeterea quia, posita promissione, magis gratum censetur esse Deo, ut vovens fidelis sit ei praestando rem promissam, quam aliam aequalem. Contra vero communiter admittunt dd. licite posse fieri commutationem ab eadem persona, si fiat in melius quia minus in meliori continetur³. Et notandum hic 1. quod si commutatio fiat in opus melius, non requiritur causa, secus vero si in aequale. Ceterum pro iusta causa sufficiet minoratio periculi transgressionis, et etiam sufficiet maior propensio subiecti: et si opus est dubie aequale, sufficiet notabilis molestia in eo adimplendo. Si autem opus commutatur in minus, est probabile cum Sanch., Tamb., Candido, etc. quod valide et licite adimpletur minus, si postea suppletur per aliud opus adiunctum⁴. Notandum 2. quod qui habet facultatem commutandi vota, non potest commutare, nisi in aequale, ita ut non appareat, excessus notabilis et manifestus, iuxta communem sententiam.⁵. Probabilius est vota realia posse commutari in personalia, et personalia in realia, ut dicunt Suar. Less. Laym. Castropal. Salm., etc.⁶. Notandum 3 quod, facta commutatione voti, semper licet reassumere primum opus, licet commutatio sit facta in melius, dummodo secundum votum non acceptetur tamquam novum, ut recte dicunt Castrop. Prado, etc.⁷. Sed si unquam opus commutatum redderetur impossibile, quaeritur an debeat reassumi primum votum? Affirmandum, si commutatio fuerit facta propria electione; secus si auctoritate Ecclesiae: et id eitamsi opus evasit impossibile propria culpa⁸. Notandum 4. quod qui habet facultatem commutandi pro aliis (idem dicendum de dispensatione) habet etiam pro seipso, ut docent Suar. Azor. Sanch. Salmant. Prado, et alii ex s. Thoma, qui⁹ expresse docet Praelatum posse secum dispensare in voto emisso¹⁰.

39. Pro dispensatione requiritur maior causa quam pro commutatione. Causae sufficientes dispensationis sunt 1. Bonum communitatis, aut Ecclesiae aut familiae, aut ipsius subiecti, exemp. g. si dispensatio iudicaretur esse illi maiori profectui, ut habetur ex cap. Magnae, de voto; aut si ille esset in periuclo gravi votum transgrediendi, aut si scrupulis vexaretur. 2. Difficultas notabilis pro adimplendo voto. 3. Imperfecta libertas et deliberatio, v. g. si quis vovisset cum erat impuber, aut impulsu iracundiae, aut timore intrinseco incussus, puta incendii, naufragii, etc. aut timore extrinseco, sed levi. 4. Si cessat causa impulsiva

voti¹.

40. Notandum 1. quod si revera adfuit causa iusta, sed Praelatus dispensavit mala fide credendo eam iniustam, dispensatio probabiliter est valida, etiamsi concessa sit a delegato, ut dicunt Suar. Pontius. Sanch., etc.². Contra si Praelatus dispensavit bona fide, sed causa certe non erat sufficiens, dispensatio est nulla iuxta veriorem sententiam; observa quod dictum est Tract. II. n. 53. Dictum est certe, nam in dubio possessio stat pro valore dispensationis³. Si autem causa non esset sufficiens pro dispensatione, potest illa concedi, adiuncta aliqua commutatione⁴.

41. Notandum 2. quod si votum fuerit emissum in tertii utilitatem, et iste tertius est determinatus, nempe talis pauper, talis ecclesia, votum non potest dispensari, quoties a paupere, aut a rectore illius ecclesiae acceptatum est. Sed si votum emissum est pro paupere indeterminato, potest dispensari, licet ab aliquo paupere iam acceptatum fuisset. Et idem dicunt probabiliter multi dd. ut Caiet. Nav. Viva, Trullench. Henriq. etc. (contra Suar. Sanch. etc.) de voto facto principaliter in Dei honorem, et secundario in tertii beneficium, habita particulari ratione, v. g. ipsius paupertatis, bonitatis etc., quia tunc pauper non acquirit verum ius ad rem promissam; aut si acquirit, illud acquirit dependenter a Dei voluntate, cui praecipue promissio facta est⁵. Sed advertendum quod hoc intelligitur de promissis omnino gratuitis, non autem de mutuis, ut advenit in votis, et iureiurando perseverantiae, quae fiunt in aliquibus congregationibus; nam illa tunc assumunt rationem contractus, sicut superius dictum est n. 19 cum auctoritate Pontificis⁶ Benedicti XIV.

42. Notandum 3. facultatem dispensandi vota residere apud omnes Praelatos habentes iurisdictionem ordinariam in foro externo, ut sunt 1. Papa respectu omnium fidelium. 2. Episcopi respectu subditorum: sed non vicarii eorum, nec parochi, nec poenitentiarii. 3. Praelati regulares tam quoad professos, quam quoad novitios; licet votum emissum esset in saeculo (uti dicunt Lessius, Sanch. et Busemb.), saltem possunt suspendere illa, quatenus praeiudicant novo vitae statui⁷. 4. Confessarii mendicantes, qui ex licentia suorum Superiorum possunt dispensare vota cum saecularibus etiam extra confessionem, iuxta communem Lessii, Nav. Pal. Salm., etc.⁸ possunt etiam ipsi votum ad strictiorem religionem transeundi dispensare; quod concessum est etiam Episcopis, quicum subditis qui habent votum ingrediendi in aliquam religionem, in qua viget observantia, possunt dispensare, ut ad aliam minoris observantiae se recipiant; Soto, Less. Sanch. Ledesm. Salm., etc.⁹.

43. Omnes Superiores qui ordinaria potestate gaudent, possunt certe eam delegare cuilibet clerico, qui saltem sit prima tonsura initiatus. Et qui possunt dispensare cum aliis, possunt etiam eo modo cum seipsis; Suar. Sanch. Less. Bonac. Laym. Cai. Pontas, Castropal., etc. cum s. Thoma 2. 2. qu. 185. a. 8. in fine10. Quaeritur autem hic, an qui delegatam facultatem habet dispensandi in votis, possit dispensare in iuramentis? Prima sententia negat quia vinculum voti differt a vinculo iuramenti; et ideo ex stylo Curiae facultas quoad iuramenta specialiter conceditur; ita Lessius et Salmant. cum Azor. Sanch. Bonac. et Ledesma¹¹. Secunda vero sententia affirmat, quia iuramenta, licet sint vincula

diversa a votis, in ordine tamen ad dispensationem, ut vota reputantur, argumento L. tantum ff. de servo corrupto, ubi: Dispositum in uno aequiparatorum censetur dispositum in altero. Illa autem specialis concessio ex stylo Curiae fit ad maiorem cautelam. Ita Caietanus, Suarez, Pontius, Castr. Prado, Aragon. Trullench., etc. apud Salmant. cap. 3. n. 4. Quamvis autem haec secunda sententia sit satis probabilis, tamen omnino prima est tenenda, quae est aeque probabilis; namque, cum obligatio iuramenti iam contracta sit certa, et possideat, auferri non valet per dispensationem tantum probabiliter validam.

44. An autem possit Episcopus dispensare vota peregrinorum, qui brevi morantur in dioecesi, probabilior sententia est quod non possit, nisi per maiorem anni partem illic moram faciat. Sed contraria non est improbabilis, ut dicunt Suar. Pontius, Castropal. Sanch. Salas, Salmant., etc. quia (ut dicunt) peregrini etiam brevi alibi morando, subditi fiunt Episcopi loci, ita ut teneantur legibus illius loci, ubi reperiuntur. Vide quod dictum est Tract. 2. n. 41. et 42.

45. Notandum 4. dispensationem quinque votorum, nempe religionis, castitatis perpetuae, trium peregrinationum ad terram sanctam, Romanam ad limina apostolorum ss. Petri et Pauli, et Compostellam ad s. Iacobi templum, esse Papae reservatam. In casu tamen urgentis necessitatis, et quando non est facilis recursus ad Papam, si in mora sit periculum gravis damni, vel spiritualis, v. g. violationis voti, scandali, rixarum, vel alterius peccati; vel damni temporalis proprii, aut alieni nimirum gravis infamiae mulieris, etc. tunc cum ipsis possunt dispensare iuxta communem, etiam Praelati inferiores praelaudati¹.

46. In pluribus vero casibus praefata vota non sunt reservata, et 1. Si sunt facta sub levi. 2. Si facta sunt ex timore extrinseco, licet levi, quia tunc iam non cum plena libertate sunt emissa. 3. Si votum non est perfectum iuxta materiam reservatam, ut in voto castitatis, esset volum non non nubendi, non fornicandi, non petendi debitum coniugale: et etiam votum servandi virginitatem, quando vovens non intendit promittere abstinentiam, ab actu venereo, sed solum virginitatis praestantiam servare. Ita nec etiam est reservatum votum castitatis ad tempus, nec votum castitatem aut religionem vovendi, nec votum suscipiendi Ordines sacros, quia hoc non est votum castitatis iam emissum, sed emittendum. ita nec votum proficiscendi Romam, nisi sit emissum causa devotionis, et praecipue ad visitanda ss. Apostolorum limina. Neque sunt reservatae voti circumstantiae, ut iter facere pedestre, vel mendicando, aut intra mensem². Nec est reservatum votum disiunctivum, v. g. aut religionis, aut ieiunandi, et hoc etiamsi sit electa pars reservata, uti probabiliter dicunt Salm. cum multis aiis, quia etiam post factam electionem semper integrum est voventi iterum eligere alteram voti partem³. In voto autem castitatis post contractum matrimonium, possunt utique dispensare tam Episcopi, quam Mendicantes, licet votum sit emissum ante matrimonium⁴.

47. Dubitatur 1. An sicut est reservatum votum, ita etiam sit reservatum iuramentum castitatis? Alii dd. affirmant, quia promissio iurata includit votum, quod nihil aliud est quam promissio. Sed ab aliis melius respondetur, quod, cum quis intendit se duobus vinculis obstringi, nempe voto et iuramento, utique remanet ligatus voto reservato; secus vero dicendum si quis voluerit se

tantum vinculo iuramenti obligare, volens ut suum propositum, seu promissio non obligatoria, per iuramentum fieret irrevocabilis, non quidem voti obligatione, sed iuramenti: quod ceteroquin inducit minorem obligationem quam votum, ut dicit s. Thom.¹; ita Sanch. Valent. et Lopez. Et in dubio an iste voluerit se obligare necne ambobus vinculis voti et iuramenti, non intelligitur voto adstrictus, ex regula communiter accepta a dd. quod votm dubium non obligat².

48. Dubitatur 2. An cum commutetur votum reservatum, remaneat reservata etiam materia commutata? Alii affirmant; sed est communis sententia opposita, quia licet materia commutata secum afferat eamdem obligationem primi voti, nihilominus cum non sit ipsa ex se reservata, neque inducit reservationem, quae est addicta dumtaxat primae materiae³.

49. Dubitatur 3. An votum poenale, aut conditionatum in futurum castitatis, religionis, aut trium peregrinationum sit reservatum? Respondetur cum sententia probabiliori Tolet. Castropal. Prad. Salmant. Sanc., etc. negative, quia huiusmodi vota non procedunt ab affectu absoluto erga virtutem. Secus tamen dicendum, si votum fuerit factum ob merum affectum ad virtutem, et conditio tantum apponitur, ut votum valeat eo tempore, quo iudicatur sublatum fuisse impedimentum, quominus possit observari, v. g. cum aliquis voveret religionem sub conditione si mater obierit: nam ille tunc revera movetur iam ad vovendum a desiderio perfectionis; sed quia non potest illud exequi, ne matrem derelinquat, ideo apponit conditionem, quae in rigore non est coniunctio conditionalis, sed potius adverbium temporis significans quando4.

50. Dubitatur 4. An Papa possit dispensare in votis clericorum in Sacris, et Religiosorum? Quoad clericos probabilius est cum s. Thoma, et cmomuniori, quod possit; modo adsit causa urgentissima⁵. Dictum est clericorum, sed non iam sacerdotum, ut vult communis sententia⁶. Et sicut potest cum clericis, ita etiam probabilius est posse cum Religiosis⁷.