PUNCTUM II. De votorum obligatione.

5. I. Circa votum paupertatis. De manuscriptis.

6. De peculio.

7. Quando peccatur contra votum paupertatis.

8. et 9. De prohibitione donorum.

10. Quanta erit materia gravis, et quando Religliosus tenetur ad restituendum.

11. An sufficiat licentia praesumpta.

12. Quid si iniuste denegata fuerit licentia? Quando Praelatus negaturus fuisset licentiam, si scivisset, etc. An abbatissae possint donare, el licentiam dare.

13. Quid si Religiosus impendit in usus turpes, et vanos cum licentia generali.

14. An Praelatus possit dare licentiam exponendi ludo.

15. II. Circa votum castitatis, et circa clausuram.

16. III. Circa votum obedientiae, quando obligat, et circa quae.

17. Si capitulum praecipit pristinam observantiam. Inobedientia est duplex peccatum. An in dubio sit obligatio obediendi.

18. Si praeceptum sit revelandi secretum.

19. Si superveniat nova circumstantia.

20. Si inferior dat licentiam negatam a Superiore.

21. Cui tenentur moniales obedire.

22. Quid circa electionem abbatissae.

5. Ex voto paupertatis vetitum est Religiosis possidere, aut disponere quicquidlibet pretio aestimabile. Excipiuntur manuscripta, ut bene dicunt de Lugo Tournely, Sporer, Salmant., etc. (contra Henno), quia haec potius sunt spiritualia, cum sint partus mentis. Et hoc probatur tam ex Brevi Benedicti XIII. ubi dictum fuit quod Religiosi ad episcopatum promoti, debent omnia sua bona in manus Superiorum tradere, non tamen manuscripta; quam ex alia declaratione Clementis VIII. ubi habetur quod Religiosi possunt disponere de manuscriptis, etiam sine licentia. Idem dicunt Salm. de reliquiis sacris⁷.

6. Voto autem paupertatis non repugnat, 1. possidere bona in communi, ut docet s. Thomas¹, et expressum est in Trid. sess. 25. c. 3. de reg. et mon. et in Extrav. Ex iis, de verb. signif. Non repugnat 2. peculium, sive vitalitium, quod retinent Religiosi in multis ordinibus cum licentia Praelati: quia licet iuxta Concilium sess. 25. c. 2. videtur non posse dubitari quin hoc sit prohibitum, cum ibi dicatur: Nemini liceat bona immobilia, vel mobilia... etiam nomine conventus possidere. Nihilominus ex consuetudine, hodie quasi universali facta, tolerata a S. Sede, utique licet habere peculium cum licentia Superiorum pro usibus necessariis et honestis, modo Religiosus sit paratus se eo privare ad Praelati nutum; dum votum paupertatis, quamvis abrogari nequeat quoad substantiam, potest tamen (ut dicunt dd. communiter) mutari quoad modum, iuxta consuetudinem, quae praesumitur iusta, quoties practicatur etiam a Religiosis timoratis, et tolerata est a Superioribus consciis et, cum facile possint, non contradicentibus. Sed hic advertendum 1. quod si quis Praelatus permitteret sine praecisa necessitate usum peculii ubi non adest, ego nescirem eum excusare a culpa gravi, non iam ob voti laesionis rationem, sed ob laxitatem, quae ex tali usu oriretur. Advertendum 2. quod Superiores, qui in aliquo monasterio vellent restaurare vitam communem, subditi non possunt repugnare, ut dicunt communiter Suar. Nav. Less. et alii; quia licet non sit contra votum non observare vitam communem, est tamen contra votum eam recusare, semper ac (intelligitur) a Praleatis sufficienter prospiceretur uniuscuiusque necessitatibus².

7. Certum autem est Religiosum peccare contra votum: 1. Si eorum, quae ei data sunt ad aliquem certum usum, aliquid ad alium applicet, dum neutiquam potest illis uti nisi in quantum concedat Superior³; 2. si res datas sibi usui, commodo, aut mutuo dederit aliis. Dicunt tamen Laym. Sanch. Peyrin. et de Alexand. in opusculo de monialibus, non peccare graviter, si esset certus de restitutione⁴; 3. si recipit pro usu proprio, aut si consumit, aut donat aliquid sine licentia Praelati, et tunc tenetur ad restitutionem. Idem erit, si sine licentia recipit pecuniam, ut de ea ad proprium arbitrium disponat, licet in opera pietatis, dum Religiosus nequit habere neque proprietatem, neque usum rei independenter a Praelato; vide Rodriguez, p. 3. tr. 3. c. 1. cum Azor. Idem pariter dicendum, si occultat aliquid, ut subtrahat illud a Praelati dispositione. Idem quoque, si remittit debitori aliquid de eo quod ipse iam acquisivit, vel si remisit aliquam haereditatem, aut legatum sibi relictum; non autem si nollit acceptare aliquam donationem sibi factam; ratio, quia Religiosus, antequam donationem acceptet, nullum super eam ius acquirit: sed super haereditatem, aut legatum Religioso relictum, mortuo testatore, statim monasterium ius acquirit, ut communiter dicunt Lugo Sanch. Tourn., etc. Posset in hoc peccare tantum contra charitatem, impediendo bonum sui monasterii; non vero contra votum, quod obligat non alienare acquisitum, non autem ad acquirendum⁵. Sicut autem negautr Religioso posse donare sine licentia, ita et testari. Dicit tamen p. de Alexand. qud si Religiosus ex licentia relinquit aliquid alicui, secuta eius morte, et Praelatus promittit adimplere illius voluntatem, tenetur Praelatus stare promissis, sicut tenetur dominus servare promissa facta servo, ut dicunt Lessius, et Sanch.⁶.

8. Sed loquendo praecipue de donis, refert hic adnotare, quae statuit

Clemens VIII. in sua Bulla Religiosae 28. 1. Prohibuit Religiosis subditis, et Superioribus sub poena privationis officii, et vocis activae et passivae, et inhabilitatis ipso facto incurrendae, quicquidlibet donare sive nomine proprio, sive conventus, etiam suis Religiosis, aut Praelatis, nisi adsit consensus et poculenta, aut res devotionis modici pretii, aut si daretur aliquid in eleemosynam necessariam, au si exerceretur hospitalitas: sed omnia haec cum licentia Superiorum. 2. Prohibuit Superioribus parare convivia contraria frugalitati religiosae ob quamcumque personam, aut festivitatem. 3. Statuit ne quisquis accipiat dona contra praefatam Bullam, acquirat ullum dominium, sed ut teneatur restituere monasterio, et ne absolvi possit, nisi prius restituat; ac ne talis restitutio possit condonari aut fieri pauperibus. Sed Urbanus VIII. in Bulla Nuper 158, licet confirmasset, et innovasset Bullam Clementis, attamen aliquibus moderationibus eam temperavit: 1. Quoad dona, permisit ea quae fiunt propter actum virtutis et meriti, nempe propter remunerationem sive gratitudinem, aut propter eleemosynam (quae revera, ut dicit La-Croix, non venit sub nomine munerum), sed etiam cum consensu Praelati localis, dicendo sufficere licentiam oretenus datam. 2. Quoad convivia, permisit ea quae fiunt in adventum Ordinariorum, aut benefactorum, modo non adversentur decentiae religiosae. 3. Quoad restitutionem donorum, dixit posse eam fieri etiam monasterio propinquiori, si commode non posset fieri proprio. Et hic notandum cum auctore Instructionum confess. nov.1, hunc casum de recipiendis donis a Religiosis contra Bullam Clementis esse reservatum Papae (licet sine censura) dum Urbanus statuit ne confessarii ordinarii possent absolvere praefatum casum post publicationem suae Bullae; et si donum excederet decem scuta, qui dona recipit, ne posset quidem absolvi a sacra Poenitentiaria, nisi facta prius restitutione doni; quod etiam confirmatum fuit a Bened. XIV. in Bulla Pastor bonus, die 13. Aprilis, an. 1744.².

9. Multi dd. apud Salmant.³. dixerunt Bullam Clementis non fuisse receptam, aut saltem abiisse in desuetudinem, ideoque non obligare. Idem postea dixerunt alii (qui valde aharernt Salmanticensibus) de Bulla Urbani, dicendo quod cum ista sit declaravita illius Bullae Clementis, et novum ius non constituat, sicut hodie non obligat illa Clementis, et novum ius non constituat, sicut hodie non obligat illa Clementis, ita pariter nec obligat haec Urbani. Sed haec opinio nescio quomodo sustineri possit, ut bene opinio nescio quomodo sustineri possit, ut bene advertit instructor confessariorum nov.4. Urbanus enim non solum declaravit ac moderavit Bullam Clementis, sed etiam eam confirmavit, et innovavit, et damnavit omnem contrarium usum usque tunc introductum. Dicunt tamen La-Croix et p. Mazzorra⁵ quod, cum illae Bullae emanatae fuerint ad impediendam ambitionem et bonorum dispositionem, non incurruntur illae poenae in iis appositae, si dentur duo scuta; quia respectu poenarum praescriptarum non reputatur gravis talis summa. Nec prohibentur convivia. et donationes moderatae ex iusta causa, v. g. ut animi erga monasterium alliciantur ad hoc ut ab aliqua vexatione eximatur, aut ob meram benevolentiam, ut dicit Croix. Quanta vero sit summa quae hodie permittitur Superioribus, aut subditis, ut possit donari, dicunt hoc dependere ab usu approbato, iuxta quem in quolibet Ordine praefatae Bullae receptae sunt.

10. Discutienda remanent multa dubia super hac materia. Dubitatur

1. quae quantitas a Religioso impensa sine licentia sit gravis? Aliqui dicunt idem iudicium ferendum esse de Religiosorum furtis respectu monasterii, ac de furtis filiorum respectu parentum. Sed recte hoc non admittunt Sanch. et Lugo, quia filili sunt capaces possidendi, non autem Religiosi; et item sunt magis inviti praelati in furtis Religiosorum, quam parentes in furtis filiorum. Caeterum dicunt dd. communiter quod, ut sit grave furtum Religiosi de bonis monasterii, requiritur maior quantitas quam in aliis fortis. Circa hoc variae sunt opiniones: Azorius Nav. Cast. Sanch., etc. assignant pro materia gravi 4. senta, et quid amplius pro conventibus ditioribus; sed haec opinio videtur nimis indulgens. Sotus et Rodriguez assignant duo scuta pro materia gravi, et Croix¹ habet uti certum Lugo putat esse materiam gravem sex carolenos, et octo pro monasterio opulento, etsi Religiosus accipit de protione suo usui assignata, sed si daret aliis Religiosis monasterii, ampliat usque ad 5. scuta, modo non sint pecunia. Admittunt postea Sanch. Bonac. Salm., etc. non esse culpam gravem accipere res comestibiles multis vicibus; et in materia levi, licet postea devenirent ad materia gravem, cum praesumantur Praelati non esse graviter inviti; modo (limitant) damnum conventus non sit multum, et nons it de rebus pretiosis². Cum autem materia est gravis, an teneatur Religiosus ad restituendum, si nihil aliud habet quam solam portionem monasterii, quae sibi usui contigit; alii affirmant, sed alii negant, ut Peliz. de Leone, Fagundez Salm., etc. quia non praesumitur (ut dicunt) Praelatus velle obligare suum subditum ad restituendum cum tanto incommodo. Et hoc non videtur improbabile in casu quo illa portio est absolute necessaria Religioso pro suis usibus ordinariis³.

11. Dubitatur 2. an ad non laedendam paupertatem sufficiat licentia praesumpta? Nulli dubium est quod sufficit tacita, sive praesumpta de praesenti, ut esset si Superior iam videret id quod Religiosus impendit aut accipit, et, cum posset faciliter prohibere, non prohiberet (quamvis recte ait Tourn. haec non possit esse regula generalis): aut, ut dicunt Sanchez Castrop. Peliz. Salm. etc. si in illa religione adesset aliqua consuetudo recipiendi, aut impendendi aliquid sine licentia, et Praelatus tolerasset⁴; ratio est, quia in huiusmodi casibus licentia tacita aequivalet expressae. Maior difficultas est an sufficiat licentia praesumpta de futuro, sive ratihabitio, nempe quod si Religiosus eam peteret, utique Praelatus annueret? Hanc non admittit Sanchez; sed eam admittunt Suar. Azor. Nav. Valent. Holz. Elbel, et alii, et non improbabiliter, quoties praesumptio est rationabilis; quia tunc subditus iam procedit cum dependentia a voluntate Superioris, et hoc efficit quod ipse liberetur a culpa proprietatis. Et pro hac sententia est s. Thomas etiam⁵, qui dicit quod Religiosus non potest facere eleemosynam sine licentia abbatis, vel expresse habita, vel probabiliter praesumpta. Et quod s. doctor intelligit de praesumptione non de praesenti, sed de futuro, quae est ratihabitio, se explicat alibi⁶ ubi dicit: Non esse proprietarium Religiosum, qui donat aliquid ponens spem in ratihabitione Praelati. Caeterum tales subditi dispositiones ex licentia praesumpta, ut plurimum sunt illicitae saltem venialiter; quia Superiores, saltem quoad modum, sunt inviti, et non raro etiam graviter, et praecipue quando illae sunt expresse ab ipsis prohibitae⁷.

12. Dubitatur 3. an Praelato immerito licentiam negante, excusetur subditus a voto paupertatis? Respondetur

negative: medo (limitatur) periculum damni non sit ita in mora, ut subditus habeat tum ius ad concessionem licentiae, quia in tali casu praesumitur saltem adesse licentia Superiorum maiorum; et in aliquo casu potest iudicari votum non obligare; ita communtier Castrop. Holz. de Alex. et alii cum s. Thoma¹ ubi sic dicit: Si vero sit subitum periculum non patiens tantam moram, ut ad Superiorem recurri possit, ipsa necessitas dispensationem habet annexam; quia necessitas non subditur legi2. Dubitatur 4. an possit subditus cum licentia dare aliquid alicui, qui si notus fuisset Praelato, licentia data non fuisset? Si praesumeretur quod Praelatus licentiam revocaturus esset, non potest; secus si praesumeretur quod non revocaturus esset, si sciret: licet a principio eam fuisset negaturus. In dubio autem ad Superiorem recurrendum est; sed in casu quo esset difficile Superiorem adire, praesumptio stat pro licentia iam data: ita Molin. et de Alexand.³. Dubitatur 5. an abbatissae possint donationes (intellige licitas) facere, et licentias dare aliis eas faciendi? Resondetur affirmative, semper ac sunt moderatae, et rationabiles, quia abbatissae iam habent bonorum administrationem. Possunt etiam de redditibus eleemosynas facere, et possunt etiam ecclesiis applicare, et ampliare aedificia domus, aut monasterii redditus adaugere⁴. Quoenam autem contractus, aut condonationes possit facere abbatissa, et eius capitulum, vide quod dictum est in opere⁵.

13. Dubitatur 6. (et hoc punctum inaximi ponderis est) an Religiosus habens licentiam generalem a suo Superiore aliquid expendendi pro suo libitu, si expendat illud in usus turpes aut vanos, peccet contra votum et teneatur ad restitutionem tam ipse quam summam recipiens? Affirmat prima sententia, quam nos sequimur, et est communissima cum Castrop. Sanch. Silvest. Molin. Salmant. Roncaglia, etc.; tum quia Praelatus, dando licentiam, non intendit eam dare ad usus illicitos, tum quia, licet intenderet, licentia esset invalida, cum Praelatus non sit dominus, sed simplex administrator bonorum monasterii. Contra secunda sententia negat, quam tuentur p. de Alexand. Rebell. Bord. et alii. Hi dicunt: Cum licentia est illimitata comprehendit usus tam licitos, quam illicitos, et licet Praelatus sit simplex administrator, nulla lege tamen habetur quod eius facultas restringatur ad solos usus licitos; tamen non est invalida. Sed Praelatus (subiungunt) dando licentiam, non set quod velit illam concedere etiam ad usus turpes, nec quod limitet ad solos honestos, sed aufert de medio impedimentum quod subditus habebat, ne talem summam suo libitu expenderet defectu licentiae. Et licet licentia Praelati esset invalida, dicunt saltem praesumi rei restitutionem remissam esse a religione, ne fama subditi, aut Praelati, aut personae quae talem summam accepit, periclitetur. Sed, hoc non obstante a prima sententia desciscere nescio, quia satis mihi non probatur, quod Praelatus possit unquam hanc licentiam, sive specialem, sive generalem concedere ad usus illicitos; dum super bonis monasterii non habet aliam facultatem, quam eam quae sibi a sacris Canonibus, aut a religione conceditur; et hanc facultatem ei nec Canones, nec religio concedunt, quae non praesumitur dare eam in perniciem suorum subditorum. Quoad restitutionem, dicunt Sanch. Molin. et Salm. cum aliis, sufficere ut ille abusurus. Sed hoc non potest convenire cum Bulla Urbani superius allata, ubi praecipitur ut restitutio

fiat monasterio. Insuper dicunt Castr. Salm., etc. quod si mulier ob turpem sui corporis usum acceperit a Religioso, excusatur a restitutione, si propter ipsam honor religionis, vel Religiosi periclitatur. Sed hoc periculum mihi videtur esse valde difficile eventu. Excusant etiam mulierem, si praesumi posset quod Religiosus intenderet ei donare illam rem, quam deberet restituere ex eo quia illa est pauper: dum Religiosus tum eam expendit in usus honestos. Sed huic eitam obstant praefatae Bullae, cum praecipiatur ut restitutio fiat monasterio; et ut a conventu non possit remitti, nec concedi ut fiat pauperibus¹.

14. Dubitatur 7. an Praelatus possit dare licentiam Religioso, ut aliquam summam ludo exponat? Potest utique, si ludus est licitus, solatii nimirum, et non merae sortis, et si summa est modica, et Religiosus non sit strictioris observantiae, ut diximus Tract. 10. n. 220. Et ut dicunt Azor. Less. Mol. et Salmant. in hoc potest Religiosus uti etiam licentia tacita, aut praesumpta. Si vero summa est magna, aut ludus est per se illicitus, iam numero praecedenti diximus invalidam esse licentiam sive generalem, sive expressam².

15. Quoad votum castitatis, iam notum est quod quilibet Religiosus qui illud laedit, peccat etiam sacrilegii, et scandali praeterea, si ob eius peccatum aliquod famae detrimentum religio passura esset. Ob castitatis tutelam introducta est clausura, non tantum pro monialibus, sed etiam pro Religiosis, qui per Clementinam Nullus, non possunt e monasterio egredi nisi ex causa, et cum socio, et cum licentia Praelati: singulis vicibus danda in particulari, non in generali. Et communiter dicunt dd. huius praecepti transgressionem esse gravem, nisi esset semel atque iterum (nunquam de nocte) et praeciso scandalo³.

16. II. Quoad votum obedientiae debent notari multa. Notandum 1. quod si Praelatus non exprimit praeceptum, dicendo: Impono, iubeo, etc. non inducitur praecise obligatio obediendi; ita Salmant. cum Suar. et Pelliz. Sed addo ego, oportere distinguere consuetudinem uniuscuiusque Instituti; nam in aliquibus Superiores pro iubeo solent dicere, oro, placeat R. V. etc. Attamen quocumque modo imponatur obedientia, dicunt communiter dd. Suar. Sanch. Vasq. Medin., etc. non obligare sub gravi, nisi dicatur: In virtute sanctae obedientiae, aut in nomine Iesu Christi, aut sub poena excommunicationis ipso facto4. Notandum 2. quod Superior potest praecipere omnia quae directe, vel indirecte respiciunt regulam, aut illius maiorem observantiam; non autem illa quae sunt contra regulam (modo ille ex legitima causa non dispenset), aut supra regulam, nisi hoc faceret ad probandam subditorum obedientiam. Non potest autem imponere obedientiam, ut exerceantur quaedam corporis macerationes, aut alia extraordinaria onera (nisi esset in poenam), nec ut acceptetur episcopatus, aut aliud beneficium, sive sit curatum, sive simplex, nec ut ad infideles proficiscatur cum manifesto periculo vitae, aut captivitatis; nec ut assistant extraneis peste infectis, nisi cum non adest qui eis Sacramenta necessaria ministret. Dictum extraneis, quia tenentur obedire in assistendo illis, qui sunt eius Ordinis: Sanch. Caiet. Sporer, et alii communiter⁵. Notandum hic quod dicitur in Trident. (Sess. 25. de reg. et mon. c. 4.): Non licet Regularibus a suis conventibus recedere, etiam praetexta ad Superiores suos accedendi, nisi ab iisdem missi, aut vocati fuerint.

17. Notandum 3. quod non peccant Religiosi non observando primitivam regulam, postquam introductus

est usus contrarius, ut dicunt Turrecrem. Sanch. Caiet. Salmant., etc. Dubitatur hic an peccent non obediendo Capitulo generali, quod praeciperet primam observantiam? Negant Castr. Laym. Spor., etc., nisi esset quod religio, nisi reformaretur esset potius nocumento Religiosis, quam utilitati. Sed alii absolute, et probabilius affirmant, ut Suar. Pelliz. Salm. de Alexand., etc.¹. Caeterum certum est quod Capitulum generale, aut provinciale semper aliquod novum statutum utile religioni, quod non sit ergulae difforme, facere potest². Notandum 4. quod Religiosus qui transgreditur praeceptum Superioris, proabbilius, ut dicunt Suar. Castrop. pelliz. Salm., etc., committit duo peccata: unum contra virtutem religionis, rationie voti; aliud contra virtutem obedientiae promissae Praelato, quae praecise a voto obligat³. notandum 5. quod subditus tenetur obedire, quoties quod imponitur non est certum peccatum; ita docent omnes. s. Antonin. Sylvius Caiet. Cabass. Tournel. et alii cum s. Bernardo s. Bonav. et s. August. in c. Si quod culpatur dist. 23. q. 1. quia Superior est in possessione suae potestatis praecipiendi, unde non potest illa privari, nisi constet quod eius praeceptum sit illicitum⁴; observetur id quod dictum est Tract. 1. n. 18. Et idem dicendum de dubio an praeceptum excedat, an non, facultatem Superioris, et an praeceptum sit supra regulam, ut dicunt Azor. Sanchez Valent. Salmant., etc.⁵. Idem dicitur in dubio an qui praecipit sit legitimus Superior, cum in tali reperitur possessione⁶ semper ei obediendum hest. Excipitur tamen, si obedientia imposita ex una parte esset nimis molesta subdito, et ex alia esset probabiliter illicita, aut probabiliter excederet potestatem Superioris; aut si obedire afferret subdito periculum grave damni spiritualis, aut temporalis; ita communiter Sotus Less. Tournel. Sanch. Castrop. Salmant. Holzman, etc.⁷.

18. Quaeritur circa votum obedientiae: 1. An teneatur subditus obedire Praelato qui ei imponit ut revelet secretum sibi commissum? Respondetur cum s. Thoma⁸, s. Anton. Navar., etc. negative, quia praeceptum naturale praevalet praecepto Superioris. Sed aliter currit, si ex secreti occultatione detrimentum passurus foret Praelatus, aut monasterium, aut alius innocens⁹. An autem posset quis revelare secretum ut vitet damnum proprium; vide quod dictum est Tract. 11. n. 9. in fine.

19. Quaeritur 2. an possit excusari Religiosus a votis emissis in professione, cum suboriretur aliqua circumstantia, quae si praevisa fuisset, utique illa vota non emisisset? Iam diximus Tract. 5. n. 23. et 35. hoc esse probabile cum s. Thoma s. Antonin. et aliis, loquendo de votis simplicibus; exceptis tamen votis religionis et castitatis, ut recte dicunt Sanch. Suar. Pontius Castrop. Diana Salmant., etc. contra Bonac. qui dicit quod excusaretur ab illis, qui reperiretur in gravi periculo incontinentiae: sed nos diximus quod si haec ratio militaret, quasi semper huiusmodi vota frustrarentur. Sed loquendo de votis solemnibus quae in professione religiosa fiunt, aut in Ordinum sacrorum susceptione, nullam circumstantiam, licet novam, et non praevisam, posse unquam ab illis excusare, ut unanimes omnes, nemine contradicente, affirmant: quia professus, aut in Sacris ordinatus, non respicitur ut persona particularis, cui satius erit voto non esse ligatam, sed ut membrum communitatis, cuius bono debet posthaberi bonum privatum¹⁰. Et idem propter eamdem rationem currit in votis (licet non solemnibus), quae fiunt in aliquibus

congregationibus virorum aut mulierum, et maxime si adiungitur votum, aut iuramentum perseverantiae, quia tunc (ut diximus Tract. 5. n. 19.) adest contractus cum congregatione obligatorius pro ambabus partibus; itaque sicut nequit, quacumque adveniente nova circumstantia (intellige sine sua culpa), congregatio subiectum dimittere, ita subiectus nequit a congregatione abire¹.

20. Dubitatur 3. an valeat licentia a Praelato inferiore concessa, cum a Superiore denegata est. Affirmandum cum Holzm. Pelliz. et Croix, quoties Superior positive non prohibet subdito exequi rem petitam: nam denegando tantum licentiam, non intelligitur velle derogare inferioris auctoritati. Si autem Superior interdicat inferiori dare licentiam pro aliqua re, probabiliter dicunt aa. citati, licentiam inferioris esse validam (licet illicitam), semper ac Superior non declaret esse etiam nullam².

21. Dubitatur 4. cui moniales teneantur obedire vi voti? Respondetur: 1. summo Pontifici, 2. Episcopo, si non sint exemptae; si autem sunt exemptae, Praelato Ordinis. Sed circa clausuram etiam exemptae tenentur obedire Ordinario loci, ex Bulla Greg. XV. Inscrutabilis, Clementis X. et Clementis XII. vide quod de hoc dicetur Tract. 20. de priv. n. 80. Quoad obedientiam generaliter Ordinario debitam, notandum quod moniales non tenentur obedire circa electionem officialium monasterii, ut declaravit S. C. Insuper notandum quod tempore visitationis tenentur moniales denunciare Religiosas regulas violantes, excipe si illae iam resipuerint, aut si delictum sit occultum, aut cognitum sub secreto naturali, aut posset occultari sine communi damno, aut si ab aliis iam sit manifestatum, aut si praevideatur quod revelatio profutura non esset, aut sibi obfutura, et occultatio non futura esset damno communitati³. 3. Tenentur moniales obedire abbatissae in hoc quod spectat ad observantiam. Dicunt vero aliqui dd. non posse abbatissam praecipere in virtute obedientiae, cum non habeat iurisdictionem spirituralem, sed solum praesidere gubernio oeconomico monasterii. Sed valde rationabiliter p. de Alex. cum Pasqual. et multis aliis contrarium tuetur, cum ex voto obedientiae teneantur moniales obedire omnibus legitimis Superioribus, et abbatissae a Pontificibus uti tales in regularum approbatione recognoscuntur⁴.

22. Hic iuvat animadvertere, iuxta Trident. Sess. 25. c. 7. de reg. et mon. non posse eligi in abbatissam quae sit minor 40. annis, et 8. annos non vixerit post professionem in religione, et debere esse ex choristis. Item advertendum quod si moniales fuerint discordes, debet Praelatus assignare tempus, quo elapso, ipse deputabit abbatissam, iuxta Decretum S. C. In monasteriis non exemptis Praelatus erit Episcopus; in exemptis erit Superior regularis, qui accipiet vota una cum Episcopo qui solus assistet. Facta electione, non poterit abbatissa officium exercere, non poterit abbatissa officium exercere, nisi prius confirmationem acceperit a Praelato. Alia levioris momenti observari poterunt in opere⁵.