TRACTATUS XV. DE SACRAMENTO EUCHARISTIAE

CAPUT I. DE ESSENTIA EUCHARISTIAE

1. In quo consistat essentia Eucharistiae, et in quo ratio specifica: et unde desumatur unitas.

2. An sit necessaria necessitate medii.

3. An consecratio in unica specie sit illicita et invalida. Non licet consecrare in una specie tantum.

4. Casus excepti.

5. Effectus Eucharistiae.

6. An quandiu durant species, etc.

7. Qui communicat cum veniali.

De caeteris agetur in appendice III. de examine Ordinand. §. II. de Sacrif. Missae, ex n. 95. et seqq.

1. Definitur Eucharistia: Est Sacramentum corporis et sanguinis Christi sub speciebus panis et vini ad spiritualem animae refectionem divinitus institutum. A Scholasticis circa Eucharistiae Sacramentum multae agitantur quaestiones. De istis fusius in opere disseruimus; hic tantum eas annuimus. Quaeritur 1. in quo consistat Eucharistiae essentia? Alii dicunt in recto consistere in panis et vini speciebus, et Iesu Christi personam tantum in obliquo ad Sacramentum spectare, tanquam quid extrinsece connotatum. Alii dicunt in recto sive essentialiter consistere tam in speciebus quam in Christi corpore. Utraque sententia est probabilis, observa rationes⁴. Quaeritur 2. au tota ratio specifica huius Sacramenti in alterutra specie salvari possit? Alii affirmant; sed probabilius est illam non salvari nisi in utraque, dum in alterutra (per se loquendo) non potest significari completa refectio cibi et potus⁵. Quaeritur 3. unde desumatur unitas numerica Sacramenti Eucharistiae? Alii dicunt ex unitate corporis Christi; sed alii probabiliter

tenent desumi ex morali coniunctione, quam species consecratae habent inter se, cum per modum unius proponuntur aut sumuntur¹; sed cum proponuntur in diversis altaribus, aut recipiuntur a diversis personis, sunt diversa Sacramenta².

2. Quaeritur 4. an Eucharistia sit necessaria necessitate medii, an praecepti ad salutem? Non dubitatur quin necessaria sit necessitate praecepti cum ecclesiastici, tum divini,ut habetur apud s. Lucam (c. 22. 19.): Hoc facite in meam commemorationem. Contra etiam pro comperto est apud omnes, Eucharistiam non esse necessariam necessitate medii quoad realem perceptionem. Dubium itaque restat in hoc, an necessaria sit necessitate medii, saltem in voto, nimirum desiderio? Negant s. Bonav. Suar. Caiet., etc. asserentes hoc Sacramentum non esse institutum ad primam gratiam producendam. Sed proabbilius affirmant s. Thomas³. Sotus, Conc. Salmant., etc.: tum ex textu s. Ioannis: Nisi manducaveritis carnem Filii hominis... non habebitis vitam in vobis, c. 6. 54. tum quia Eucharistia est finis omnium Sacramentorum; unde ait Angelicus neminem gratiam habere ante susceptionem huius Sacramenti, nisi ex voto proprio, sicut adulti habent dum baptizantur, vel Poenitentiae Sacramentum suscipiunt: vel voto Ecclesiae, sicut parvuli habent⁴. Non est dubitandum quin Eucharistiae perceptio sive in re, sive saltem in voto necessaria sit ad vitae spiritualis conservationem; ita communiter docent Sot. Gonzal. et Salmant., cum eodem s. Thoma⁵; quia sicut corporis vita sine materiali cibo conservari nequit, ita nec vita animae sine spirituali. Hinc dicunt Lugo, p. Sotus, Vall. Fill. Salm., etc. licet praeceptum imponat tantum ut saltem semel in anno communicent, attamen aliquando hominem posse obligari ad saepius in anno communicandum, cum nosceret hoc sibi fore necessarium, ut in divina gratia conservetur⁶.

3. Materia Eucharistiae est tam panis, quam vinum, et nunquam fas est quacumque ex causa alterutram speciem consecrare, ut habetur ex can. Conferimus, dist. 2. de Cons.; et ex Tridentino Sess. 22. c. 1. ubi dicitur Iesus Christus praecepisse apostolis ne aliter se ipsum offerent, quam sub utraque specie; ex quo infertur proculdubio, hoc praeceptum non solum esse ecclesiasticum, sed etiam divinum, ut docet communis sententia⁷. Et dicimus in huiusmodi praecepto non posse Papam dispensare⁸, dum valde probabile est non fieri Sacramentum nisi in Sacrificio, in quo conficiendo (ex vera sententia) necessaria est utriusque speciei consecratio, quia alias non exprimeretur sanguinis effusio, et consequenter non satis exprimeretur Crucis Sacrificium, in cuius memoriam Salvator noster altaris Sacramentum reliquit, ut loquitur Trid. Sess. 22. cap. 1.⁹. Nec est improbabilis sententia Card. de Lugo, (contra opinionem aliorum dd., caeteroquin communiorem) qui dicit quod si sacerdos intenderet unam tantum speciem consecrare, invalide ageret; quia Sacramenti ratio secerni non potest a ratione Sacrificii, cum sacerdos non recipiat potestatem hoc Sacramentum conficiendi, nisi sacrificando, ut satis constat ex forma Ordinationis: Accipe potestatem offerendi Sacrificium, etc. Itaque, sicut diximus, consecratio utriusque speciei non solum ad Sacrificii essentiam pertinet, sed etiam Sacramenti; hinc qui Sacrificium non offert, nec Sacramentum conficit¹⁰.

4. Caeterum potest dari casus, ut certe sit valda et etiam licita per

accidens consecratio alterius speciei, quin consecretur altera, v. g. si sacerdos tempore consecrationis adverteret consecrasse aquam pro vino, aut si aliud vinum haberi non possit, aut non possit haberi sine gravi periculo vitae aut gravis scandali: item si consecrata Hostia, immineret incendium, aut inimicorum invasio: ita Suar. Azor. Bonac. Salm. Busemb. et alii communiter¹.

5. Effectus Eucharistiae sunt 1. augmentum gratiae (et hic effectus est principalis) ut habetur ex Trid. Sess. 13. cap. 2. et aliquando per accidens etiam est primae gratiae acquisitio, nempe cum quis inscius peccati mortalis, aut putans se habere contritionem, accedit ad Communionem cum sola attritione: ita s. Thomas², Scotus, Suar. Tolet. Ronc. Salm. et alii communiter³. Ratio est quia proprium est uniuscuiusque Sacramenti gratiam conferre omnibus obicem non ponentibus; et habens attritionem iam obicem gratiae non ponit, dum, quantum in se est, removet affectum tam actualem, quam habitualem ad peccatum⁴. II Remissio venialium, ut docent omnes cum s. Thoma⁵, iuxta Tridentinum loco cit. ubi Eucharistia appellatur antidotum quo liberamur a culpis venialibus, et a peccatis mortalibus praeservamur. Putant autem Salm. cum aliis Communionem ex se delere venialia ex opere operato per gratiae infusionem (ut dicunt) qua anima reficitur. Sed melius ait Tournely, Sacramentum non immediate ex se, sed mediante actu charitatis quem in anima excitat, delere veniala; hoc sentit etiam Angelicus loco cit., dum dicit: Quantum ad actum qui excitatur in hoc Sacramento, per quem peccata venialia solvuntur⁶. 3. Praeservatio a peccatis mortalibus ob auxilium quod praebet Sacramentum ad compescendam concupiscentiam, ad resistendum tentationibus, ad incedendum per Domini semitas. 4. Remissio poenae temporalis debitae pro peccatis commissis, non iam directe, sed indirecte, mediantibus charitatis actibus quos in anima excitat hoc Sacramentum; ita s. Thomas⁷, Salm. Conc., etc. 5. Dulcedo spiritualis, nempe facilitas in exequendis iis quae Deo placent. 6. Unio cum Iesu Christo: Ioan. 6. 57. qui manducat meam carnem... in me manet, et ego in illo. 7. Acquisitio gloriae. Ibid. v. 59. qui manducat hunc panem, vivet in aeternum8.

6. Notandum hic valde probabile esse, quandiu species sacramentales in stomacho durant, semper amplius augeri gratiam, ut tenent Gonet. Becan. Lugo, Tourn. Iuvenin. Holzm. Regin. Mastrius; et Salm. dicunt hoc Sacramentum cum institutum sit per modum cibi, ut loquitur Conc. florentinum, ideoqu sicut cibus corpus nutrit usquedum in stomacho persistit, ita Eucharistia nutrit animam quamdiu in corpore persistit⁹. Notandum praeterea ex Decreto S. C. approbato ab Innoc. XI. damnatum fuisse abusum dandi plures simul particulas communiantibus, aut particulas maiores usualibus¹⁰.

7. Quaeritur hic an peccet venialiter qui communicat cum veniali actuali? In hoc diversae sententiae adsunt, sed prae caeteris mihi arridet sententia quam tenent Vasq. Fill. Hurtad. Ledesm. Sa, et Leandr., et probabilis appellata a Dicast. et Tambur.¹¹, quae sic distinguit: Si culpa directe est circa Communionem v. g. si quis ex vana gloria, aut cum voluntaria distractione communicat, tunc nemo dubitat quin venialiter peccet, quia talis culpa est positiva irreverentia in Sacramentum: licet,

ut ait s. Thomas¹, talis culpa impediret quominus animae spiritualis refectio reciperetur, non autem gratiae aut charitatis augmentum. Si autem peccatum veniale none st circa Communionem, v. g. si quis communicaret cum affectu actuali ad aliquod veniale, tunc non peccat, quia tunc (ut dicunt communiter dd.) non impedit effectum principalem Sacramenti, nec auxilium quo praeservetur a mortali: cum ex una parte veniale non opponatur gratiae, et ex altera cum tali culpa communicare est potius perfectae reverentiae carentia, quam positiva irreverentia².

Caetera ad materiam et formam Eucharistiae pertinentia, notantur in appendice 3. de examine Ordinand. §. 2. de Sacrif. Missae, ex num. 97. ad 101.