PUNCTUM IV. Quaenam sint irregularitates ex delicto.

88. I. Ob Sacramentum.

89. II. Ob violationem censurae.

90. III. Ob exercitium solemne, etc.

91. IV. Ob illicitam Ordinum susceptionem.

92. V. Ob delicta enormia.

93. VI. Ob homicidium.

94. 95. et 96. De homicidio voluntario.

97. et 98. De mandantibus, consilium dantibus, etc.

99. De cooperantibus.

100. De ratihabentibus.

101. De non impedientibus.

102. ad 105. De homicidio casuali.

106. Qui occidit ob defensionem.

107. Qui occidit ob defensionem.

108. De homicidio in rixa.

109. et 110. De mutilatione.

111. De dispensatione, remissive.

88. Prima oritur ob Sacramentum Baptismi non rite susceptum; ideoque irregularis est, 1. qui sine necessitate recipit Baptismum ab haeretico, can. Placuit, q. 4.; sed intelligitur si illum recepit in adulta aetate; nam contra declaravit S. C. Conc. 21. maii 1716. non esse irregularem puerum qui baptizatus fuit ab haeretico. 2. Fillius haeretici, c. Statutum, de Haeret. in 6.; sed si postea parentes ad catholicam Fidem conversi sunt, tollitur irregularitas: Suar. d. 43. Sect. 3. etc., et ita declaravit S. C. praefato die. 3. Qui differt Baptismum usque ad periculum mortis, c. Si quis, d. 57. 4. Qui scienter bis baptizatur solemniter; et hanc incurrunt tam rebaptizatus, si est adultus, cap. 4. Confirmandum, Dist. 50. quam rebaptizans, iuxta communem dd. ex c. Ex litterarum, ubi declaratur irregularis acolythus assistens rebaptizationi. Excusant dd. si hoc fieret metu, sed nemo excusat si id faciat ex ignorantia culpabili, can. Quibus, de Conseq. d. 4.¹.

89. Secunda est ob violationem censurae, cum qui ligatus est censura, solemniter exerceret Ordinem sacrum. Dictum est solemniter, v. g. si diaconus cantaret Evangelium cum stola et manipulo, aut si Capitularis hebdomadario fungens in choro, cantaret: DOminus vobiscum. Et si is esset innodatus duplici censura, unam incurreret irregularitatem duabus aequivalentem, sed in postulatione dispensationis exprimi debet, Tourn. etc.². Advertendum quod non fieret irregularis qui sola excommunicatione minore ligatus esset, cap. Si celeb. de Cler. exc. min.; nec qui exercet minores Ordines, etiam solemniter: Laym. Nav. Salm. etc.; et de hoc non amplius videtur dubitandum post Bullam, Etsi pastoralis Bened. XIV. (in. t. 1.) de Dogm. et Rit. ab Italo-Graecis, etc. ubi §. 7. n. 9. dicitur: Promoti ad primam Tonsuram vel ad alium quemcumque Ordinem sine dimissoriis, etc. suspensi sint; et si suspensi in sacris Ordinibus ministraverint, efficiuntur irregulares sicut et Latini. Nec qui concionatur, nec qui exercet actus iurisdictionis, nempe excommunicandi, confessarios approbandi, beneficia conferendi, assistendi, aut licentiam assistendi matrimonio alteri dandi, officium cantandi, aut vota dispensandi³. Nec fit irregularis qui celebrat in ecclesia polluta; fit autem qui in interdicta celebrat, c. Is qui, de Sent. exc. in 6. Contra advertendum quod Episcopus, aut alius sacerdos qui cogeret censuratum ad celebrandum, fieret irregularis, c. Illud, de Cler. exc. min. Sed ab ipsa possunt dispensare Praelati regulares, licet esset publica: et etiam cum secularibus ex privilegio Martini V. et Iulii II.⁴.

90. Tertia est quando clericus exercet Ordinem sacrum quem non habet, cap. 1. de Cler. non Ord., puta si quis clericus diaconatu non initiatus Evangelium cum stola cantaret, baptizaret solemniter, etc. An autem si laicus tales functiones exercet, dictum est quod probabiliter non

incurrit irregularitatem¹.

91. Quarta incurritur propter Ordines non rite susceptos; unde 1. est irregularis qui ordinaretur ab Episcopo suspenso, haeretico, schismatico, aut simoniaco, c. Quod quidem, et can. Statuimus 1. q. 1. et c. 1. et 7. de Schism. ubi dicitur quod ad huiusmodi ordinationes requiritur dispensatio. Et constat etiam ex cit. Bul. Etsi pastoralis Bened. XIV. §. cit. num. 15. ubi dicitur quod Ordinati ab Episcopis schismaticis, non ministrent, nisi cum ipsis super irregularitate auctoritate sanctae Sedis apostolicae fuerit dispensatum. 2. Qui cum excommunicatione, aut suspensione, initiatur Ordinibus sacris, aut se promoveri facit ab Episcopo non proprio, aut ordinatur per saltum (Avila, Nav. Bon. et Bus. dicunt tamen quod iste tantum suspensus est ab exercitio Ordinis recepti per saltum) aut ante aetatem, aut sine litteris dimissorialibus, et hae ordinationes appellantur a dd. furtivae. Advertunt tamen Suar. Castr. et Salm. quod hae potius dicendae sunt suspensiones, ne ad Ordines superiores ascendi possit; affirmant tamen hanc absolutionem impetrandam esse a Papa. Hinc ob furtivam ordinationem fiunt irregulares, 1. qui ordinatur sine approbatione Episcopi, cap. 3. de Eo qui furt. 2. Qui eodem die plures Ordines reciperet, quorum unus esset sacer, sine dispensatione Papae c. 2. et 3. eod. tit. 3. Qui recipit Ordinem sacrum post matrimonium ratum, invita uxore, Extrav. Antiqua, de voto2.

92. Quinta incurritur propter enormia crimina, si sint notoria, quae a iure inducunt infamiam, prout sunt adulterium, incestus, periurium in iudicio, haeresis, concubinatus, sodomia, etc. c. Infames 6. q. 1. Ad incurrendam hanc irregularitatem oportet ut crimen sit notorium notorietate facti, et iuris. Dicitur notorietas facti, cum delictum est ita evidens, ut non possit ulla tergiversatione celari: ideoque requiritur ut saltem sit notum decem personis. Infamia iuris habetur, aut rei confessione, aut iudicis sententia, saltem criminis declaratoria; Sanch. Castr. cum aliis³. Haec irregularitas tamen tollitur per Baptismum, aut per emendationem notoriam saltem per tres annos⁴. Sed si infamia provenit propter iudicis sententiam, potest ab ipsomet per aliam sententiam tolli, qua reo fama amissa restituitur⁵.

93. Sexta oritur ex homicidio, aut ex iniusta mutilatione. Ex homicidio tam si sit voluntarium, nempe directe volitum, aut indirecte in causa proxima homicidii, ut dando venenum; quam si sit casuale, nempe volitum in causa, sed non proxima homicidii, modo istud sit praevisum, et negligentia graviter culpabili non impeditum. Advertendum hic quod quicquid dicitur de homicidio, totum valet de mutilatione⁶.

94. Quoad homicidium voluntarium, certum est esse irregulares omnes qui sunt causa immediata mortis alicuius, c. Si quis, de Homic. et Trid. sess. 14. c. 7.

95. Quaeritur 2. an homicida, antequam percussus moriatur, si se poenitet, excusetur ab irregularitate? Negatur cum sententia veriore Sanch. et Viv. (contra Salm.), causa enim physica, quae voluntarie posita est, necessario operatur; unde propinato veneno, non amplius est in eius potestate efficere ne illud mortem inferat. Ideoque recte Suar. non excusat mandantem ab irregularitate, si casu mandati revocatio non pervenit ad mandatarium⁷.

96. Quaeritur 2. an sit irregularis qui fuit primus ad vulnerandum lethaliter, si vulneratus postea sit occisus ab alio? Affirmant Fagn. Cov. et Ugol. argumentum sumentes ex cap. Significasti, ubi Papa respondit

non esse percussorem irregularem, si leviter percussit; secus vero, si lethaliter. Sed negant Laym. Bon. Avil. Coninch. Mol. et Escob. cum Henr. dum cap. Significasti non obstat nostro casui; nam ibi agebatur quod ambo percusserant, et nesciebatur cuius vulnere mors evenisset, ideoque respondit, si primus leviter percusserat non erat irregularis. Sed casus noster est quod licet primus lethaliter percusserit, mors tamen certe illata fuit ab alio; unde in iure cum nulla adsit decisio, ideo potest excusari. Hoc nihilominus non currit, si sciretur quod secundus tantum mortem accelerasset, sed etiamsi iste non percussisset, ille utique mortuus esset: v. gr. si primus gravissime vulnerasset eum in capite, etc., tunc non posset ab irregularitate excusari¹.

97. Sunt etiam irregulares omnes mandantes et consilium dantes, cap. Si quis viduam, Dist. 50. cap. Significasti, et cap. Sicut, de Homic. Sed mandans et consilium dans non fiunt irregulares, si homicidium alia de causa patratum fuisset, Sanch., Viva². Quando autem dubitaretur an mandatum, aut consilium fuerit causa efficax homicidii, multi dd. ut Sanch. Salas, Nav. Salm., etc. non excusant: tum quia possidet mandatum, aut consilium, donec contrarium non probatur, tum ex cap. Ad audientam, quod in dubio homicidii tutior pars sequenda est, ut, si postea dignoscatur homixida, evitetur indecentia, et scandalum; et ita de mandante aut consulente dici debet. Sed excusant Diana, Sporer, et Tamb. quia leges loquuntur de illis qui certe sunt homicidae causa mandati aut consilii, non autem de illis de quibus dubitatur an sint causa illius, unde videtur quod haec secunda sententia non possit dici improbabilis³.

98. Sed si consilium antequam executioni datum sit, revocatum esset, licet Nav. et Bon. cum Azor. velint etiam incurri, quia licet illud sit revocatum, etiam influit; attamen Suar. (qui dicit esse commune) Silv. Filib. p. Nav. Avil. Salas eum excusant, quia ut excusetur consilium dans sufficit, ut sicut suo consilio concurrit moraliter in homicidium, ita, eo revocato, influxum moralem removet: et tunc homixidium potius imputatur malitiae executoris, quam consiliarii; modo tamen revocatio sit homicidae notificata antequam crimen patraretur; et pariter, modo consilio suo non insinuaverit motiva, aut modum illud exequendi, quia tunc probabilius incurritur; licet, hac ultima limitatione non obstante, improbabilem non censeo oppositam sententiam Suar., iuxta dicta tr. 10. n. 48.⁴.

99. Incurrunt etiam omnes cooperantes, ut homicidium celerius, audacius, aut securius fiat: ideoque irregulares sunt 1. qui excitant ad citius patrandum homicidium eum qui iam paratus erat ad illud committendum, quia revera directe est causa cur homicidium pro illo tunc fiat⁵. 2. Omnes qui ad homicidium se excitant, licet unus occidat. 3. Omnes qui praeliantur in bello iniusto, si ibi aliquis pereat, licet quis certo sciat se non vulnerasse, nec sclopetum exploisse. 4. Qui ministrat arma aut pecunias ad homicidium, aut bellum iniustum patrandum. 5. Accusatores, testes et iudices iniusti. 6. Qui verbis, aut sua assistentia homicidiae animum praebet⁶.

100. Quaeritur 1. an sit irregularis qui ratum habet homicidium patratum in sui gratiam? Negatur cum sententia communi et veriore Suar. Bon. Escob. Avil. et Salm. cum aliis, contra Nav. etc., quia in nulla lege reperitur talis irregularitas; verum est quod ratihabitio aequivalet mandato quoad culpam, sed non expressa est in lege, prout expressa est excommunicatio in eos qui ratam habent clericorum percussionem⁷.

101. Quaeritur 2. an sit irregularis, qui cum possit homicidium impedire, culpabiliter non impedit? Certum est quod si obligatio est charitatis, etiamsi odio id negligat, non fit irregularis; ita communiter Suar. Bon., etc. Dubium restat, si teneretur ex iustitia, nimirum ex pacto aut officio, v. g. medici, qui ad id recipit stipendium; advocati qui tenetur defendere reum; custodis viarum, etc. Multi dd. ut Ronc. Hurt. Vasq. Turr. Diana, etc. negant hunc fieri irregularem, quia negative influit in homicidium; alii vero communius, ut Nav. Suar. Castr. Bon. Esc. cum aliis, et Salm. cum pluribus aliis affirmant; quia qui ex iustitia tenentur, et possunt defendere, videntur esse veri homicidae, si non physice, sltem moraliter. Hoc non obstante prima sententia etiam videtur probabilis, ex principio generali: quia ex sacris Canonibus non constat esse irregulares, nisi solos homicidas mandantes, consiliatores, et qui positive concurrunt. Praeterea Tourn. et Escob. excusant patrem, si sua negligentia in cunis puer fuisset mortuus, deducentes ex c. Quaesitum. de Poenit. et rem. ubi declarantur irregulares dumtaxat patres qui scienter negligunt impedire puerorum suffocationem in cunis¹.

102. Quoad homicidium casuale, fit irregularis qui aliqua sua actione praevidet periculum mortis alterius, et culpabiliter negligit prospicere tali periculo; dd. communiter, et apparet ex Clem. Si furiosus de homic. Dictum est culpabiliter, quia cum haec irregularitas sit ex delicto, requiritur peccatum mortale, ut communiter Suar. Bonac. Tourn. Conc. etc.².

103. Qui vero daret operam rei licitae, adhibita sufficienti diligentia, ne accideret homicidium,n on fieret irregularis, licet inde accidat mors; ita communiter dd. cum s. Thoma³; et patet ex cap. Ioannes, c. Dilectus et c. Ultimo de Homic. Secus autem si sufficiens diligentia negligatur; cap. Presbyterum, et cap. ad Audientiam, de Homic. Dicitur sufficiens illa diligentia, quae adhiberi solet a quolibet prudente, iuxta facti qualitatem. Et advertendum quod negligentia debet esse culpabilis mortaliter, ut comm. dd. et probatur ex cap. Quaesitum, de Poenit. et Rem. et ex c. fin. de Homic. Vide dicta n. praec. 81.⁴. Hinc infertur non esse irregularem 1. magistrum qui moderate verberat discipulum, et patrem qui verberat discipulum, et patrem qui verberat filium, si casu accidat mors; secus vero, si excederet gravit, cap. Presbyterum, et cap. fin. de Homic. 2. Qui equitando equum ferocem casu puerum occidit, cap. Dilectus 1. de Homic. 3. Qui animal ferox caute custoditum tenet, si illud casu fugit, et aliquem necat; secus, si illud in via teneret, aut sua negligentia fugeret; Salm. cum aliis. 4. Qui tectum reficiens, postquam viam praetergredientes admonuerit, tabulas aut lapides proiiceret; Salm. etc. 5. Qui bona fide infirmo aliquid cibi, vel potus praeberet, aut si ab uno ad alium lectum eum tranferret, aut eum volveret, etc. et infirmus decederet; ita communiter omnes. 6. Si sacerdos iubet incisionem alicuius membri, iam a medico praescriptam, modo illam non faciat per seipsum, Cabass. Imo Conc. excusat clericum qui chirurgum coadiuvat ad membri incisionem. Et Nav. et Cov. (et Salm. putant probabile) dicunt non esse hunc irregularem, licet in animo habeat ut infirmus cito deficiat; quia licet peccatum mortale adsit, deest tamen actio externa graviter iniusta. Ego autem subiungo, modo adhibeatur diligentia ad vitandam mortem⁵. 7. Medicus, si casu e vivis decedit infirmus ob pharmacum ei praestitum, c. Ad aures, de Ætat. et qualit. Ord. Et hoc procedit, etiamsi esset clericus vel monachus; modo 1.

sit peritus, aut bona fide id faciat, praebendo aliquid infirmo in remedium, aut levamen. 2. Si est clericus modo medeatur sine incisione vel adustione, c. sententiam Ne Cler. vel Monac. et si, non obstante incisione, aut adustione, infirmus vi mali aut obaliam causam obiret, eum ab irregularitate excusant Castr. et Salmant. cum aliis. Imo communiter dicunt Castr. Tourn. et Salmant. cum multis aliis, quod si nullusi alius peritus adesset, poterit tunc clericus, vel monachus sine peccato et ab irregualritate immunis incisionem facere, et ignem applicare. Et eitamsi celricus esset beneficiatus, si incisionem aut adustionem sine necessitate adhiberet, non censetur irregularis iuxta sententiam veriorem Tourn. cum Pontas, Giball. Bon. et Mol. (contra Nav. et Panorm.), quia in c. Sententiam fit mentio de solis clericis in Sacris¹.

104. Si quis unquam daret operam rei illicitae, sed non periculosae mortis, adhibita sufficienti diligentia, non fit irregularis, licet alia via peccet, v. gr. si quis induceret alium ad furandum sine periculo, et iste mero casu occideretur, quia tunc non est causa homicidii, cum nec directe illud voluerit, nec indirecte illud praeviderit; ita communiter dd. contra Palud. et Gabrin. qui citant s. Thomam 2. 2. q. 64. a. 8., sed perperam, nam ibi Sanctus intelligit de eo qui aliquid homicidii periculosum facit, ut videre est ex respons. ad 1. et 2. Et Canon. Cler. iacen. et c. Eos vero, D. 50. intelliguntur de homicidio casual, sed directe vel indirecte volito, ut deducitur ex Clement. de Homicid.2.

105. Maius dubium restat, an fiat irregularis, qui dat operam rei illicitae, sed mortis periculosae, si mors evenit? Duae sunt opiniones probabiles. Prima affirmat, et hanc tuentur Suarez Navar. Mol. Conc. Avil. etc. inducti ex cap. Tua nos, de homicidio, ubi irregularis declaratur monachus peritus, qui incisit apostema cuiusdam mulieris, quae sua incuria obiit. Sed secunda sententia, quam docent Castrop. Tourn. Laym. Spor. Tamb. Elbel, Bonac. Salm. cum aliis pluribus, probabilius dicit, quod si opera esset ita periculosa, ut ex illa plerumque eveniat mors, (ut est accendere bombardam), tunc incurritur irregularitas; quia quantalibet diligentia adhibeatur ad mortem vitandam, non potest effici ut illa opera proxime periculosa, talis non sit. Idem currit de eo qui praeliatur in bello, aut inducit alium ut se periculuo mortis emere exponat. Secus autem, si opera raro mortem inducit, et debita diligentia adhibeatur, quia tunc homicidium non est voluntarium, nec in se, nec in causa. Ad textum Tua nos respondetur, quod monachus irregularis declaratus fuit, quia incisione per c. Sententiam vetita usus fuit. Nec ohbstat c. Continebatur, de Homic. quod opponitur, ubi irregularis declaratus fuit quidam diaconus qui ferendo latentem falcem, et cum altero ludendo fuit causa, ut hic eum amplexans a falce feriretur, et mortem subiret; quia is diaconus habitus est irregularis in foro externo, cum iudicatum fuerit eum in debita diligentia defecisse; quare Suar. Bonac. dicunt, quod si iste illud periculum non animadvertisset, in conscientia non tenebatur ad se tenendum irregularem³.

106. Non est irregularis qui occidit ut se defendat, quando est moderata defensio, c. Significasti, § fin. de Homic. et c. Clement. si furiosus, eod. tit. ubi dicitur: Et idem (nempe non incurri irregularitatem) de illo censemus, qui mortem aliter evitare non valens, suum occidit vel mutilat invasorem. Et liceet adversari videatur Trid. sess. 14. cap. 7. dum requirit dispensationem pro homicidio casuali, etiam pro defensione patrato; attamen dicitur cum Ronc. Salm. et

cum Decr. S. C. Concil. intelligi de eo qui excedit, ut exprimitur in cit. Clement. Praeterea Suar. Ronc. Less. Bonac. Filliuc. etc. excusant etiam qui occidit iniustum invasorem innocentis; dum irregularitas ex homicidio contrahitur ob peccatum mortale, ut deducitur ex cap. Ex litteris, de Homic. Probabiliter autem dicunt Ronc. Suar. Salm. etc. esse irregularem illum qui conviciis et percussionibus provocaret aliquem, praevidendo periculum invasionis, si postea ob defensionem occidit aggressorem: quia tunc iam ponit actionem proxime periculosam. Ita etiam si adulter praevidendo aggressionem, adit concubinae domum, ubi (postquam in se invasum est) ut se defendat occidit virum illius; aut si vir occideret uxorem, et adulter praevidisset hoc damnum¹.

107. Quaeritur 1. an sit irregularis qui occidit pro defendendis libertate, honore, pudicitia aut bonis temporalibus? Duae adsunt sententiae. Prima est affirmativa, quam tenent Laym. Tourn. Spor. Nav. Silv. Armil. Fag. etc. et probant. ex cap. Suscepimus, in quo declaratus fuit irregularis quidam monachus qui occidit duos latrones; et etiam ob defectum lenitatis. Negat tamen sententia communior et probabilior, quam tuentur Suarez (qui vocat communem) Less. Castr. Filliuc. Bonac. Holzm. Elbel Ronc. Barbos. et Salmant. cum multis aliis Et probatur ex cap. Quia te, D. 50. ubi quidam Episcopusd captivus factus a Saracenis, ad suam libertatem tuendam occidit multos, et postea declartus fuit immunis ab irregularitate ab Urbano II; et Boverius ad annum 1571. n. 6. et Raynaud. asserunt quemdam Capuccinum nuncupatum p. Anselmum de Petramellara a Turcis captum, qui se ut ipse liberaret, septem Turcas interfecerat, a s. Pio V. immunem ab irregularitate declaratum fuisse. Item ex cap. Interfecisti, ubi ab irregularitate eximitur qui occidit ad defendendum se et sua, illud et significat vel, alias nemo posset defendere se solum, nisi etiam defenderet bona simul: et frustra Pontifex apposuisset illud sua, si dumtaxat ob vitae defensionem evitaretur irregularitas. Et clarius ex cap. Dilecta, de sententiis excomm. ubi Papa declaravit licere cuidam decano defendere bona sua a violentiis cuiusdam domini temporalis, et temporalibus viribus (nempe armis) et gladio spirituali; rationem adducens, legibus permissum esse vim vi repellere et defensare; unde observatur quod Papa censebat eadem ratione, qua quis potest defendere se ipsum, posse defendere etiam bona. Igitur sicut qui pro sui defensione occidit, non fit irregularis; ita nec pro tuendis bonis; modo non excedatur, et sint magni valoris (Vide Tr. 8. n. 15.). Et etiam assistit ratio, dum talis irregularitas non esset ex delicto, quia sine peccato, ut probatum est in Tr. 8. n. citat. nec ex defectu, quia haec incurritur tantum a ministris publicis iustitiae, a militibus in pugna offensiva, et a clericis qui exercent medicinam cum nicisione, et adustione, ut dictum est. Ad cap. Suscepimus, respondetur quod monachus excessit in defensione: nam postquam furtum de latronum manibus vindicavit, ille voluit eos vinctos ad Abbatem conducere, cum iam poterat eos dimittere, ubi bona iam nactus erat².

108. Quaeritur 2. an reputandum sit casuale homicidium commissum in rixa? Ita censetur a Diana et Salmantic. cum Machado, Henriq. Rodrig. etc., quia homicidium voluntarium proprie est illud quod ex proposito commissum est, et per insidias, ut loquitur Trid. per industriam et insidias, (sess. 14. c. 7. de Reform.): sed probabilius negant Suar. Navar. Holzm. Spor. Tamb. et Diana cum Hurtad.; nam Trid. post verba allata, subiungit: Qui sua voluntate

homicidium perpetraverit.... nullo tempore ad sacros Ord. promoverit possit. Qui in rixa occidit, iam occidit sua voluntate, et ex proposito (licet commotus subita ira), et perpetrat homicidium quod facere intendit. Verba per industriam et per insidias explicat Glossa in c. 1. de Homic. (unde Trid. transcripsit verba in cit. cap. 7.) hoc modo: Per industriam, id est. non casu. Et idem Concilium seipsum declarat, dum post verba allata quae a cap. 1. de Homic. mutuata sunt, explicat eorum sensum, subiungens, sua voluntate, et ex proposito, ad differentiam casualis, de quo prosequitur sermo in secunda parte.

109. Incurritur irregularitas etiam per mutilationem, c. Significasti, de Homic. et Clem. Furiosus, eod. tit. Sed hic fit dubium, quid intelligatur seb nomine mutilationis membri? communissime, et probabilius dicunt Bon. Castrop. Conc. Habert. Tourn. Cabass. Nav. Av. et Salm. cum pluribus aliis, quod intelligitur illa pars corporis, quae proprium officium habet distinctum ab aliis, ut oculus ad videndum, manus ad operandum, pes ad ambulandum, lingua ad loquendum etc., ideoque caetera, quae inserviunt ad ornamentum, non reputantur membra, ut dentes, ungues, capilli, aures (nam sublatis cartilaginibus, etiam auditur), nasus digitus quicumque sit: Bonac. Castr. Tourn. et Salm. cum aliis pluribus. Et si in can. Qui partem, Dist. 55. declaratur irregularis quidam qui sibi digitum recidit, id factum fuit ad puniendam saevitiam in propriam personam: Tourn. Bonac. Castr. et Salm. cum multis aliis, et constat ex ipsomet textu¹.

110. Quaeritur 1. an sit irregularis, qui alteri abscindit testiculos, aut aliam corporis partem? Negant Bonac. Aver. et Corneius, quia illi non sunt membra, sed partes membri; sed probabilius affirmant Ronc. Castr. et Salm. cum Diana, quia testiculi iam propriam operationem habent, nempe elaborare semen aptum ad generandum (modo haec abscissio sit iniusta); secus vero si tantum unum abscindat, quia uterque ad eamdem operationem concurrit. Esset irregulatris qui abscinderet mulieri unam mamillam, quia officium unius est independens ab alterius. Idem docent Suar. et alii apud Vivam de eo qui abscinderet alteri meditatem manus; Tourn. tamen id negant, quia in cap. 2. de Cler. aegrot. qui duos digitos amisit, et medietatem manus, non dicitur mutilatus, sed debilitatus, et communiter dicunt, qui debile alteri redderet membrum, licet inhabilem suo muneri redderet, non fieret irregularis; Nav. Gibal. Suar. Av. Salmant. cum multis aliis, et Croix cum aliis; imo Castrop. Nav. et Covar. etiamsi membrum restaret mortuum; sed huic adversantur valde probabiliter Suar. Cabass. et Salm., quia tale membrum, licet materialiter non sit mutilatum, revera tamen est abscissum formaliter; dum non est amplius animatum; sicut contra probabiliter dicunt Salm. quod qui abscinderet huiusmodi membrum aridu, non fieret irregularis. Nec qui excaecaret aliquem, quin oculum foras obrueret, quia non esset mutilatio; Busemb. Diana et Megala. In his irregularitatibus ex mutilatione, quando est secreta potest dispensare Episcopus, cum tantum ei vetitum sit in homicidio voluntario; Suarez. Bonac. etc.

111. Quoad dispensationes super his irregularitatibus, vide Tract. seq. de Privil. n. 51. et 105.²