C. „Wstrząs” wielkich nawróceń

         Chociaż skrytykowaliśmy próby sprowadzania tej materii do prostych schematów, to jednak wydaje się nam, że całkowite i świadome przystąpienie do Rewolucji, takiej jak się prezentuje w konkretnej sytuacji, jest ogromnym grzechem, radykalną apostazją, z której można jedynie powrócić poprzez równie radykalne nawrócenie.

         Otóż, zgodnie z historią, wygląda na to, że wielkie nawrócenia zwykle zdarzają się poprzez piorunujący wstrząs duszy, wywołany przez łaskę przy okazji jakiegoś zewnętrznego lub wewnętrznego wydarzenia. Te wstrząsy różnią się w każdym przypadku, lecz często wykazują pewne cechy wspólne. W rzeczywistości, kiedy rewolucjonista nawraca się na Kontrrewolucję, to ten wstrząs nierzadko przebiega w następujący sposób:

         a. W duszy zatwardziałego grzesznika, który poprzez szybki marsz tego procesu doszedł do ekstremum Rewolucji, istnieją zawsze jakieś zasoby rozumu, zdrowego rozsądku i mniej lub bardziej określonych tendencji ku dobru. Chociaż Bóg nigdy nie pozbawia tych dusz wystarczającej łaski, to często czeka aż osiągną one samo dno nędzy, gdzie za jednym zamachem ukazuje im ogrom ich błędów i grzechów, jakby w nagłym błysku. Dopiero kiedy syn marnotrawny upadł do stanu, gdzie mógł ledwie napełnić brzuch strąkami dla świń, wtedy rzeczywiście mógł zobaczyć siebie takim, jakim był naprawdę i wrócić do domu ojca. ⁵⁴

         b. W duszy letniej i krótkowzrocznej, która powoli stacza się po pochylni Rewolucji, działają nadal pewne nadprzyrodzone „zaczyny” nie całkiem odrzucone; wartości tradycji, porządku i religii żarzą się jeszcze jak iskry przykryte popiołem. Również te dusze, dzięki uzdrowieńczemu wstrząsowi w chwili skrajnego nieszczęścia, mogą otworzyć oczy i natychmiast ożywić wszystko, co w nich marniało i obumierało; jest to ponowne rozpalanie tlącego się knota. ⁵⁵