Rozdział
II.
KURIA
DIECEZJALNA
Kan.
469 -
Kuria diecezjalną składa się z tych instytucji i osób,
które świadczą biskupowi pomoc w zarządzaniu
całą diecezją, zwłaszcza w kierowaniu
działalnością pasterską, w administrowaniu diecezją i
wykonywaniu władzy sądowniczej.
Kan.
470 - Nominacja tych, którzy sprawują
urzędy w kurii diecezjalnej, należy do biskupa diecezjalnego.
Kan.
471 - Wszyscy, którzy obejmują stanowiska w
kurii, powinni:
1°
złożyć przyrzeczenie, że będą wiernie
wypełniać zadanie w sposób określony prawem lub przez
biskupa;
2° zachować tajemnicę w zakresie i w sposób oznaczony prawem
lub przez biskupa.
Kan.
472 - Gdy idzie o sprawy i osoby, związane w kurii z
wykonywaniem władzy sądowniczej, należy zachować przepisy
księgi VII Procesy; gdy zaś chodzi o sprawy dotyczące
administracji diecezji, trzeba zachować przepisy zamieszczonych
poniżej kanonów.
Kan.
473 -
§ 1. Biskup diecezjalny powinien
czuwać nad tym, by wszystkie sprawy związane z zarządzaniem
całej diecezji były odpowiednio koordynowane i zawsze skierowane ku
lepszemu osiągnięciu dobra powierzonej mu części Ludu
Bożego.
§ 2. Do biskupa diecezjalnego
należy koordynowanie działalności pasterskiej wikariuszy
generalnych i biskupich. Tam, gdzie to będzie wskazane, można
mianować moderatora kurii. Powinien to być kapłan,
którego zadaniem jest koordynowanie pod władzą biskupa
załatwianych w kurii spraw administracyjnych, jak i czuwanie nad tym, by
pozostali pracownicy kurii właściwie wypełniali powierzone sobie
funkcje.
§ 3. Jeśli, zdaniem biskupa, czego
innego nie doradzają okoliczności miejsca, moderatorem kurii winien
być mianowany wikariusz generalny, a gdy jest kilku, jeden z nich.
§ 4. Gdzie biskup uzna to za wskazane
dla bardziej odpowiedniego spotęgowania działalności
pasterskiej, może ustanowić radę biskupią,
złożoną z wikariuszy generalnych i wikariuszy biskupich.
Kan.
474 - Akta kurii, które powstały, by
wywołać skutek prawny, winny być podpisane przez ordynariusza,
od którego pochodzą, i to do ważności, jak również
przez kanclerza kurii lub notariusza. Kanclerz kurii ma obowiązek
powiadomić o wspomnianych aktach moderatora kurii. BR
Art.
1
WIKARIUSZE GENERALNI I BISKUPI
Kan. 475 -
§ 1. W każdej diecezji biskup
diecezjalny powinien ustanowić wikariusza generalnego, wyposażonego
we władzę zwyczajną, zgodnie z przepisami zawartymi w
zamieszczonych poniżej kanonach, aby go wspierał w zarządzaniu
całą diecezją.
§ 2. Należy przyjąć jako
ogólną regułę, że ustanawia się jednego
wikariusza generalnego, chyba że co innego zaleca wielkość
diecezji, liczba mieszkańców lub inne racje duszpasterskie.
Kan.
476 - Ilekroć domaga się tego sprawny
zarząd diecezją, biskup diecezjalny może ponadto mianować
jednego lub kilku wikariuszy biskupich, którzy by w określonej
części diecezji lub w oznaczonym zakresie spraw albo w odniesieniu do
wiernych jakiegoś obrządku względnie do pewnej grupy
osób, posiadali taką samą władzę zwyczajną,
jaka na mocy prawa powszechnego przysługuje wikariuszowi generalnemu,
zgodnie z przepisami zamieszczonych poniżej kanonów.
Kan.
477 -
§ 1. Wikariusz generalny i biskupi
są mianowani w sposób nieskrępowany przez biskupa
diecezjalnego i mogą być przez niego usunięci, z zachowaniem
przepisu kan. 406. Wikariusz biskupi, który nie jest biskupem
pomocniczym, powinien być mianowany tylko na czas określony w samej
nominacji.
§ 2. Gdy wikariusz generalny jest
nieobecny lub ma prawną przeszkodę, biskup diecezjalny może
ustanowić innego. Ta sama zasada ma zastosowanie do wikariusza
biskupiego.
Kan.
478 -
§ 1. Wikariusz generalny i biskupi
powinni być kapłanami, którzy ukończyli przynajmniej
trzydzieści lat, posiadają doktorat lub licencjat z prawa
kanonicznego lub z teologii, ewentualnie w tych dyscyplinach są
przynajmniej naprawdę biegli, odznaczają się zdrową
nauką, prawością, roztropnością i doświadczeniem
w załatwianiu spraw.
§ 2. Zadanie wikariusza generalnego i biskupiego nie
da się pogodzić z zadaniem kanonika penitencjarza. Nie należy
też powierzać go krewnym biskupa, aż do czwartego stopnia.
Kan.
479 -
§ 1. Na mocy urzędu, wikariuszowi
generalnemu przysługuje w całej diecezji władza wykonawcza,
którą z mocy prawa posiada biskup diecezjalny, do podejmowania
wszystkich aktów administracyjnych, z wyjątkiem jednak tych,
które biskup sobie zarezerwował, albo do których prawo
wymaga specjalnego zlecenia biskupa.
§ 2. Wikariuszowi biskupiemu przysługuje
na mocy prawa ta sama władza, o której w § 1, lecz w odniesieniu do
określonej części terytorium albo oznaczonego rodzaju spraw,
albo wiernych określonego obrządku lub tylko grupy osób, dla
których został ustanowiony, z wyłączeniem tych spraw, które
biskup zarezerwował sobie albo wikariuszowi generalnemu, albo do
których prawo domaga się specjalnego zlecenia biskupa.
§ 3. Wikariuszowi generalnemu oraz
wikariuszowi biskupiemu, w zakresie jego kompetencji, przysługują
także uprawnienia habitualne, udzielone biskupowi przez Stolicę
Apostolską, jak również wykonywanie reskryptów, chyba
że co innego wyraźnie zastrzeżono albo został udzielony ze
względu na osobę biskupa diecezjalnego.
Kan.
480 - Wikariusz generalny i wikariusz biskupi powinni
ważniejsze sprawy, tak zamierzone, jak i wykonane, referować
biskupowi diecezjalnemu. Nie powinni też nigdy działać wbrew
woli i zamierzeniom biskupa diecezjalnego.
Kan.
481 -
§ 1. Władza wikariusza generalnego
i wikariusza biskupiego wygasa po upływie czasu zlecenia, na skutek
zrzeczenia się, a także - z zachowaniem przepisów kan. 406 i 409
- przez usunięcie podane do wiadomości zainteresowanego przez biskupa
diecezjalnego, jak również przez wakans stolicy biskupiej.
§ 2. Z chwilą zawieszenia
władzy biskupa diecezjalnego zostaje zawieszona władza wikariusza
generalnego i wikariusza biskupiego chyba że posiadają godność
biskupią.
Art. 2
KANCLERZ, INNI NOTARIUSZE I ARCHIWUM
Kan. 482 -
§ 1. W każdej kurii należy
ustanowić kanclerza. Jeśli czego innego nie postanowiono w prawie
partykularnym, jego głównym zadaniem jest troska o sporządzanie
i wysyłanie akt kurialnych oraz strzeżenie ich w archiwum kurii.
§ 2. W razie potrzeby można dać
kanclerzowi pomocnika, zwanego wicekanclerzem.
§ 3. Kanclerz oraz wicekanclerz są
tym samym notariuszami i sekretarzami kurii.
Kan.
483 -
§ 1. Oprócz kanclerza można
ustanowić innych notariuszy. Sporządzone przez nich lub podpisane
pismo nabiera charakteru urzędowego. Mogą być mianowani do
jakichkolwiek czynności albo tylko do czynności sądowych, albo
jedynie do określonej sprawy bądź czynności.
§ 2. Kanclerz i notariusze winni
być osobami o nieposzlakowanej opinii i ponad wszelkim podejrzeniem. W
sprawach, w których opinia kapłana może byt narażona na
niebezpieczeństwo, notariuszem winien być kapłan.
Kan.
484 - Zadaniem notariuszy jest:
1°
spisywać akta i sporządzać dokumenty dotyczące
dekretów,rozporządzeń, zobowiązań albo innych
aktów wymagających ich udziału;
2° wiernie redagować na piśmie to, co się dzieje, i
składać pod tym swój podpis, zaznaczając
miejscowość, dzień, miesiąc i rok;
3° osobom, które prawnie o to proszą, udostępniać z
regestów akty lub dokumenty - z zachowaniem tego, co należy
przestrzegać - oraz poświadczać ich autentyczne odpisy.
Kan.
485 - Kanclerz i notariusze mogą być swobodnie
usunięci z zajmowanego stanowiska przez biskupa diecezjalnego.
Administrator diecezji może tego dokonać tylko za zgodą kolegium
konsultorów.
Kan.
486 -
§ 1. Z największą troską
należy strzec wszystkich dokumentów dotyczących diecezji lub
parafii.
§ 2. W każdej kurii, w miejscu
bezpiecznym, należy urządzić archiwum diecezjalne czyli depozyt
dokumentów, w którym winny być przechowywane dokumenty i
pisma dotyczące spraw diecezjalnych - zarówno duchowych, jak i
doczesnych - odpowiednio uporządkowane i pilnie strzeżone pod
zamknięciem.
§ 3. Powinien być sporządzony
inwentarz, czyli katalog dokumentów znajdujących się w
archiwum, z dołączeniem krótkiego opisu każdej pozycji.
Kan.
487 -
§ 1. Archiwum powinno być
zamknięte, a klucz od go winien mieć tylko biskup i kanclerz. Nikomu
nie wolno wchodzić do archiwum bez zezwolenia biskupa lub moderatora kurii
i kanclerza równocześnie.
§ 2. Osoby zainteresowane mają
prawo - gdy o to proszą osobiście lub przez pełnomocnika -
otrzymać autentyczny odpis lub kopię dokumentu, z natury swej
publicznego, który dotyczy ich osoby.
Kan.
488 - Z archiwum nie wolno zabierać dokumentów, chyba
ze tylko na krótki czas i za zgodą biskupa, albo moderatora kurii i
kanclerza równocześnie.
Kan.
489 -
§ 1. W kurii diecezjalnej powinno
także być archiwum tajne albo przynajmniej w ogólnym archiwum
winna się znajdować kasa pancerna, dobrze zamknięta i umocowana,
której nie da wynieść z miejsca. Należy w nim
przechowywać z największą pilnoscią dokumenty tajne.
§ 2. Każdego roku należy
zniszczyć dokumenty spraw karnych w zakresie obyczajów, dotyczące
osób zmarłych albo spraw zakończonych przed dziesięciu
laty wyrokiem skazującym, zachowując krótkie streszczenie
faktu wraz z tekstem wyroku.
Kan.
490 -
§ l. Klucz od tajnego archiwum powinien
mieć tylko biskup.
§ 2. Podczas wakansu stolicy nie wolno
otwierać tajnego archiwum lub kasy pancernej. W razie prawdziwej
konieczności, czyni to sam administrator diecezji.
§ 3. Z tajnego archiwum lub kasy
pancernej nie wolno wynosić dokumentów.
Kan.
491 -
§ 1. Biskup diecezjalny powinien
zatroszczyć się o to, ażeby pilnie były przechowywane akta
i dokumenty również archiwów kościołów
katedralnych, kolegiackich, parafialnych oraz innych znajdujących się
na jego terytorium, jak również o to, by sporządzane były
w dwóch egzemplarzach inwentarze czyli katalogi. Jeden z nich ma
być przechowywany w miejscowym archiwum, drugi zaś w archiwum
diecezjalnym.
§ 2. Biskup diecezjalny winien
zatroszczyć się także o utworzenie archiwum historycznego, w którym
strzeżonoby pilnie dokumenty posiadające walor historyczny,
uporządkowane systematycznie.
§ 3. By korzystać z akt i
dokumentów, o których w §§ 1 i 2, albo wypożyczać je,
należy zachować normy ustanowione przez biskupa diecezjalnego.
Art.
3
RADA DO SPRAW EKONOMICZNYCH I EKONOM
Kan. 492 -
§ 1. W każdej diecezji należy
ustanowić Radę do spraw ekonomicznych, na czele której stoi
biskup lub jego delegat składającą się z trzech
przynajmniej wiernych, biegłych w sprawach ekonomicznych, znających
dobrze prawo cywilne i odznaczających się prawością.
Nominację otrzymują od biskupa.
§ 2. Członkowie Rady do spraw
ekonomicznych powinni być mianowani na pięciolecie, po upływie
którego mogą być mianowani na dalsze pięciolecia.
§ 3. Wykluczeni są ze składu
Rady do spraw ekonomicznych krewni lub powinowaci biskupa, aż do czwartego
stopnia.
Kan.
493 - Oprócz zadań powierzonych jej w
księdze V Dobra doczesne Kościoła, Rada do spraw ekonomicznych przygotowuje
każdego roku, zgodnie ze wskazaniami biskupa diecezjalnego zestaw
przychodów i wydatków, przewidzianych w związku z
zarządem diecezji w roku następnym, jak również
zatwierdza bilans przychodów i rozchodów za rok ubiegły.
Kan.
494 -
§ 1. Po wysłuchaniu zdania kolegium
konsultorów oraz Rady do spraw ekonomicznych, każdy biskup winien
ustanowić w swojej diecezji ekonoma. Winien on być rzeczywiście
biegły w sprawach gospodarczych i odznaczający się
prawością.
§ 2. Ekonoma należy mianować
na pięciolecie, lecz po jego upływie może być mianowany na
dalsze pięciolecia. W czasie trwania kadencji, biskup nie powinien go
usuwać bez ważnej przyczyny, którą sam ocenia i po
wysłuchaniu zdania kolegium konsultorów oraz Rady do spraw
ekonomicznych.
§ 3. Jest zadaniem ekonoma
administrować pod władzą biskupa dobrami doczesnymi diecezji, w
sposób określony przez Radę do praw ekonomicznych, a
także z dochodów diecezjalnych pokrywać wydatki, które
biskup lub wyznaczone przez niego osoby zgodnie z prawem poleciły
dokonać.
§ 4. Z końcem roku ekonom winien
przedstawić Radzie do spraw ekonomicznych wykaz przychodów i
rozchodów.
|