Rozdział
II.
ZARZĄD
INSTYTUTÓW
Art.
1
PRZEŁOŻENI
I RADY
Kan.
617 - Przełożeni powinni wypełniać swoją
funkcję i wykonywać władzę zgodnie z postanowieniami prawa
powszechnego oraz własnego.
Kan.
618 - Przełożeni otrzymaną od Boga przez
posługę Kościoła władzę powinni wykonywać w
duchu służby. Nastawieni więc na przyjmowanie woli Bożej, w
wykonywaniu swej posługi mają kierować podwładnymi jako
synami Bożymi i odnosząc się z szacunkiem do ich ludzkiej godności
mają popierać dobrowolne posłuszeństwo. Winni też
chętnie ich wysłuchiwać i popierać wspólną
inicjatywę mającą na uwadze dobro instytutu i
Kościoła. Zawsze jednak zachowują władzę w zakresie
podejmowania rozstrzygnięć i wydawania poleceń.
Kan.
619 - Przełożeni powinni gorliwie wypełniać
swój urząd i wraz z powierzonymi sobie członkami starać
się budować braterską w Chrystusie wspólnotę, w
której szuka się i miłuje przede wszystkim Boga. Powinni więc
karmić często swoich podwładnych słowem Bożym i
doprowadzać do sprawowania świętej liturgii. Mają być
dla nich przykładem w pielęgnowaniu cnót oraz w zachowywaniu
przepisów i tradycji własnego instytutu. Niech starają
się zaradzić odpowiednio ich potrzebom, niech troszczą się
o chorych i odwiedzają ich, niech poskramiają niespokojnych,
pocieszają małodusznych i będą dla wszystkich cierpliwi.
Kan.
620 - Do wyższych przełożonych zalicza się
tych, którzy kierują całym instytutem lub jego prowincją,
czy inną zrównaną z nią częścią lub domem
niezależnym. Zalicza się do nich również ich
zastępców. Do wymienionych dochodzi opat-prymas oraz
przełożony kongregacji monastycznej, którzy jednak nie
posiadają całej władzy, jaką prawo powszechne przyznaje
wyższym przełożonym.
Kan.
621 - Połączenie wielu domów pod
kierownictwem jednego przełożonego stanowiące
bezpośrednią część tego instytutu i kanonicznie
erygowane przez uprawnionego przełożonego, nazywa się prowincją.
Kan.
622 - Najwyższy przełożony otrzymuje
władzę nad wszystkimi prowincjami instytutu, domami i członkami,
a powinien ją wykonywać zgodnie z przepisami własnego prawa.
Pozostali przełożeni posiadają władzę w ramach swojego
zadania.
Kan.
623 - Aby członkowie mogli być ważnie
mianowani lub wybierani na przełożonych, wymaga się upływu
odpowiedniego czasu od złożenia profesji wieczystej lub definitywnej,
określonego prawem własnym, a gdy idzie o wyższych
przełożonych, .w konstytucjach.
Kan.
624 -
§ 1. Przełożeni winni być
ustanawiani na określony i odpowiedni przeciąg czasu, zgodnie z
naturą i potrzebami instytutu, chyba że - w odniesieniu do
najwyższego przełożonego lub przełożonych domu niezależnego
- inaczej postanawiają konstytucje.
§ 2. Prawo własne powinno przez
odpowiednie normy zadbać, aby przełożeni ustanawiani na
określony czas, nie sprawowali urzędów, z którymi
łączy się władza rządzenia, przez dłuższy
okres bez przerw.
§ 3. Mogą być jednak usunięci
z urzędu podczas trwania kadencji, ewentualnie przeniesieni na inny
urząd, na skutek przyczyn określonych we własnym prawie.
Kan.
625 -
§ 1. Najwyższy przełożony
powinien być ustanawiany przez kanoniczny wybór, zgodnie z
postanowieniami konstytucji.
§ 2. Wyborom przełożonego
klasztoru niezależnego, o którym w kan. 615, oraz najwyższego
przełożonego instytutu na prawie diecezjalnym, przewodniczy biskup
domu głównego.
§ 3. Pozostali przełożeni
winni być ustanawiani zgodnie z przepisami konstytucji; jednakże w
ten sposób, że - gdy są wybierani - zawsze wymagają
zatwierdzenia ze strony kompetentnego przełożonego wyższego;
jeśli zaś są mianowani, wcześniej powinna mieć miejsce
odpowiednia konsultacja.
Kan. 626 - Przełożeni w
nadawaniu urzędów, członkowie w dokonywaniu wyborów
powinni zachować przepisy prawa powszechnego oraz własnego prawa, a
także powstrzymywać się od jakichkolwiek nadużyć oraz
względów osobistych. Mając zaś przed oczyma tylko Boga i
dobro instytutu, powinni mianować lub wybierać tych, których
wobec Pana uznają za rzeczywiście godnych i odpowiednich. Ponadto w
dokonywaniu wyborów winni się powstrzymać od pozyskiwania
wyborców bezpośrednio lub pośrednio, dla siebie lub dla
innych.
Kan.
627 -
§ 1. Przełożeni powinni
mieć własną radę, ustanowioną zgodnie z
postanowieniami konstytucji, i korzystać z jej pomocy w wykonywaniu
swojego urzędu.
§ 2. Oprócz wypadków
określonych prawem powszechnym, własne prawo powinno ustalić
sytuacje, w których do ważnego działania wymagana jest zgoda
lub rada, wyrażane zgodnie z postanowieniem
kan. 127.
Kan.
628 -
§ 1. Przełożeni, ustanowieni
przez własne prawo instytutu, powinni w określonym czasie
wizytować domy i członków sobie powierzonych zgodnie z
przepisami wspomnianego prawa własnego.
§ 2. Biskup diecezjalny ma prawo i
obowiązek wizytować, także w zakresie dyscypliny zakonnej :
l°
niezależne klasztory, o których w kan. 615;
2°
poszczególne domy instytutu na prawie diecezjalnym, położone
na jego terytorium.
§ 3. Członkowie winni z zaufaniem
odnosić się do wizytatora, a gdy prawnie o coś pyta; mają
obowiązek odpowiadać zgodnie z prawdą w miłości.
Nikomu zaś nie wolno w jakikolwiek sposób odwodzić członków
od wypełniania tego obowiązku ani też w inny sposób
udaremniać celu wizytacji.
Kan.
629 - Przełożeni powinni przebywać
każdy w swoim domu i nie opuszczać go, poza wypadkami przewidzianymi
we własnym prawie.
Kan.
630 -
§ 1: Przełożeni powinni zostawić
swoim podwładnym należną wolność w zakresie
korzystania z sakramentu pokuty i kierownictwa duchowego, z zachowaniem
wszakże dyscypliny instytutu.
§ 2. Zgodnie z przepisami własnego
prawa, przełożeni mają troszczyć się o to, ażeby
ich podwładni mieli do dyspozycji odpowiednich spowiedników, u
których mogliby się często spowiadać.
§ 3. W klasztorach mniszek, w domach
formacji oraz w większych wspólnotach laickich, powinni być
zwyczajni spowiednicy, zatwierdzeni przez ordynariusza miejsca, po konsultacji
z zainteresowaną wspólnotą, bez obowiązku jednak
przystępowania do nich.
§ 4. Przełożeni nie powinni
spowiadać swoich podwładnych, chyba że sami dobrowolnie o to
proszą.
§ 5. Podwładni powinni z zaufaniem
przychodzić do swoich przełożonych, którym też
mogą w sposób wolny i nie przymuszony otwierać swoje
wnętrze. Natomiast zabrania się przełożonym
nakłaniać ich w jakikolwiek sposób do otwierania przed nimi
sumienia.
Art.
2
KAPITUŁY
Kan.
631 -
§ 1. Kapituła generalna,
która zgodnie z konstytucjami otrzymuje najwyższą
władzę w instytucie, powinna być w ten sposób
powołana, ażeby reprezentując cały instytut, stała
się prawdziwym znakiem jego jedności w miłości. Do niej
głównie należy strzec dziedzictwa instytutu, o którym w
kan. 578, popierać zgodną z nim przystosowaną odnowę,
dokonywać wyboru najwyższego przełożonego,
załatwiać ważniejsze sprawy oraz wydawać normy,
które winni wszyscy zachowywać.
§ 2. Konstytucje mają
określić skład kapituły i zakres jej władzy.
Własne prawo winno dokładniej określić
obowiązujący sposób odbywania kapituły, zwłaszcza
gdy idzie o wybory i sposób załatwiania spraw.
§ 3. Zgodnie z normami określonymi
we własnym prawie, nie tylko prowincje i wspólnoty lokalne, lecz
także każdy członek może w sposób wolny
przesłać da kapituły generalnej swoje życzenia i sugestie.
Kan.
632 - Własne prawo powinno dokładnie
określić, co należy do innych kapituł instytutu oraz innych
podobnych zebrań, a mianowicie ich naturę, władzę,
skład osobowy, sposób postępowania i czas ich odbywania.
Kan.
633 -
§ 1. Organa uczestnictwa lub konsultacji
mają wiernie wypełniać powierzone sobie zadanie, zgodnie z
przepisami prawa powszechnego i własnego, a w ten sam sposób
powinna się wyrażać troska i udział wszystkich
członków na rzecz dobra wspólnego całego instytutu lub
wspólnoty.
§ 2. W organizowaniu i stosowaniu tych
środków uczestnictwa i konsultacji należy stosować
mądre rozeznanie, a sposób ich działania powinien być
zgodny z charakterem i celem instytutu.
Art.
3
DOBRA
DOCZESNE I ICH ZARZĄD
Kan.
634 -
§ 1. Instytuty, prowincje i domy
zakonne, jako osoby prawne na mocy samego prawa, zdolne są do nabywania,
posiadania i alienowania dóbr doczesnych, chyba że konstytucje
tę zdolność wykluczają lub ograniczają.
§ 2. Powinny jednak unikać
wszelkiego luksusu, nadmiernego zysku i gromadzenia dóbr.
Kan.
635 -
§ 1. Dobra doczesne instytutów
zakonnych jako kościelne rządzą się przepisami księgi
V Dobra doczesne Kościoła, chyba że co innego wyraźnie
zastrzeżono.
§ 2. Każdy jednak instytut powinien
ustanowić odpowiednie normy, dotyczące używania i zarządu
dóbr, które by stały na straży właściwego
instytutowi ubóstwa, strzegły go i wyrażały.
Kan.
636 -
§ 1. W każdym instytucie, a
także prowincji kierowanej przez wyższego przełożonego,
powinien być ekonom, różny od wyższego
przełożonego, a ustanowiony zgodnie z własnym prawem. Ma on
zarządzać dobrami pod kierownictwem odnośnego
przełożonego. Również we wspólnotach lokalnych
należy wedle możności ustanowić ekonoma,
różnego od przełożonego miejscowego.
§ 2. W czasie oraz w sposób
określony we własnym prawie, ekonomi i inni zarządcy mają
obowiązek przedłożyć kompetentnej władzy sprawozdanie
z wykonanego zarządu.
Kan.
637 - Klasztory niezależne, o których w kan. 615,
powinny raz w roku składać sprawozdanie z zarządu ordynariuszowi
miejsca. Ponadto ordynariuszowi miejsca przysługuje prawo wglądu w
sprawy gospodarcze domu zakonnego na prawie diecezjalnym.
Kan.
638 -
§ 1. Własne prawo w ramach prawa
powszechnego, winno określić akty, które przekraczają cel
i sposób zwyczajnego zarządzania oraz sprecyzować warunki
konieczne do ważnego podjęcia nadzwyczajnego aktu administracyjnego.
§ 2. Wydatki i akty prawne związane
z wykonywaniem zwyczajnego zarządzania, oprócz
przełożonych ważnie podejmują, w ramach powierzonej im
funkcji, także urzędnicy, których własne prawo do tego
celu wyznacza.
§ 3. Do ważności alienacji i
jakiegokolwiek działania, przez które stan majątkowy osoby
prawnej może doznać uszczerbku, potrzebne jest pisemne zezwolenie
kompetentnego przełożonego, wydane za zgodą jego rady.
Jeśli natomiast chodzi o transakcje, w których suma przekracza
wysokość określoną dla danego regionu przez Stolicę
Apostolską, albo przedmiotem są dobra ofiarowane Kościołowi
na mocy ślubu albo rzeczy drogocenne z racji artystycznych lub
historycznych, potrzebna jest ponadto zgoda Stolicy Świętej.
§ 4. Dla klasztorów
niezależnych, o których w kan. 615,
oraz dla instytutów na prawie diecezjalnym, konieczna jest pisemna zgoda
ordynariusza miejsca.
Kan.
639 -
§ 1. Jeśli osoba prawna
zaciągnęła długi i zobowiązania, nawet za zezwoleniem
przełożonych, sama powinna za nie odpowiadać.
§ 2. Jeśli zaciągnął
je członek instytutu za zezwoleniem przełożonego w stosunku do
swoich dóbr, sam jest odpowiedzialny, jeśli zaś na polecenie
przełożonego załatwił sprawę instytutu, odpowiedzialny
jest instytut.
§ 3. Jeśli zaciągnął
je zakonnik bez zezwolenia przełożonych, powinien odpowiadać sam
a nie osoba prawna.
§ 4. Zawsze jednak można
wnieść skargę przeciw temu, który odniósł
jakąś korzyść z zawartego kontraktu.
§ 5. Przełożeni zakonni nie powinni
zezwalac na zaciąganie długów, jeśli nie jest pewne,
że zwyczajnych dochodów można spłacić należne
procenty, oraz w niezbyt długim czasie z uzyskanej zgodnie z prawem
amortyzacji zwrócić sumę podstawową.
Kan.
640 - Uwzględniając miejscową
sytuację, instytuty powinny starać się dawać niejako
zbiorowe świadectwo miłości i ubóstwa, oraz stosownie do
możliwości przeznaczać część własnych
dóbr na potrzeby Kościoła, jak również
pomóc w utrzymaniu osób potrzebujących.
|