Tytuł
IV-POBOŻNE ZAPISY W OGÓLNOŚCI POBOŻNE FUNDACJE (Kan.
1299-1310)
Kan.
1299 -
§ 1. Kto z prawa naturalnego i
kanonicznego może swobodnie rozporządzać swoimi dobrami,
może również przeznaczyć swój majątek na cele
pobożne, czy to aktem między żyjącymi, czy też testamentem.
§ 2. W dokonywaniu zapisów na
rzecz Kościoła na wypadek śmierci, należy wedle
możności zachować wymogi prawa państwowego. Gdyby je
pominięto, trzeba przypomnieć spadkobiercom, że ciąży
na nich obowiązek wypełnienia woli testatora.
Kan.
1300 - Rozporządzenia wiernych, którzy
przekazują lub pozostawiają swoje dobra na cele pobożne, czy to
aktem między żyjącymi czy testamentem, zgodnie z prawem
przyjęte, winny być jak najstaranniej wykonane, także co do
sposobu zarządzania i użytkowania dóbr, z zachowaniem przepisu
kan. 1301, § 3.
Kan.
1301 -
§ 1. Ordynariusz jest wykonawcą
wszystkich pobożnych rozporządzeń, dokonanych zarówno
testamentem, jak i aktem między żyjącymi.
§ 2. Na mocy tego prawa ordynariusz
może i powinien czuwać, także przez wizytację, ażeby
pobożne zapisy zostały wypełnione. Inni wykonawcy
obowiązani są, po wypełnieniu swojej funkcji,
złożyć ordynariuszowi sprawozdanie.
§ 3. Klauzule przeciwne temu uprawnieniu
ordynariusza, dołączone do rozporządzeń ostatniej woli,
należy uważać za nie dodane.
Kan.
1302 -
§ 1. Kto przyjął powierniczo
dobra na cele pobożne, czy to aktem między żyjącymi, czy
też testamentem, powinien o swoim powiernictwie powiadomić
ordynariusza i dać mu wykaz wszystkich tego rodzaju dóbr, ruchomych
i nieruchomych, oraz związanych z nim zobowiązań. Gdyby
ofiarodawca wyraźnie i bezwzględnie tego zabraniał, nie powinien
przyjąć powiernictwa.
§ 2. Ordynariusz powinien się
domagać, ażeby dobra przyjęte powierniczo zostały
bezpiecznie ulokowane i czuwać nad wykonaniem pobożnych
zapisów, zgodnie z kan. 1301.
§ 3. Gdy dobra powiernicze zostały
powierzone członkowi instytutu zakonnego albo stowarzyszenia życia
apostolskiego, a są przeznaczone dla miejsca czyli diecezji lub ich
mieszkańców, albo na wsparcie dzieł pobożnych,
ordynariuszem, o którym w §§ 1 i 2, jest ordynariusz miejsca. W innym
razie jest nim wyższy przełożony instytutu kleryckiego na prawie
papieskim lub kleryckiego stowarzyszenia życia apostolskiego na prawie papieskim,
albo ordynariusz własny tego członka w pozostałych instytutach
zakonnych.
Kan.
1303 -
§ 1. Przez pobożne fundacje rozumie
się w prawie:
1°
pobożne fundacje autonomiczne, czyli zespoły rzeczy przeznaczone na
cele, o których w kan. 114, § 2,
i erygowane przez kompetentną władzę kościelną jako
osoba prawna;
2°
pobożne fundacje nieautonomiczne, czyli dobra doczesne przekazane w
jakikolwiek sposób jakiejś publicznej osobie prawnej z
obowiązkiem długotrwałym, określonym przez prawo
partykularne, odprawiania Mszy świętych z rocznych dochodów
albo sprawowania innych funkcji liturgicznych, albo osiągnięcia w
inny jeszcze sposób celów, o których w kan. 114, § 2.
§ 2. Dobra pobożnej fundacji
nieautonomicznej, jeśli zostały powierzone osobie prawnej
podlegającej biskupowi diecezjalnemu, po upływie określonego
czasu winny być przekazane instytucji, o której w kan. 1274, § 1,
chyba że wyraźnie została ujawniona inna wola fundatora. W innym
razie przypadają samej osobie prawnej.
Kan.
1304 -
§ 1. Aby osoba prawna mogła
ważnie przyjąć fundację, wymagane jest pisemne zezwolenie
ordynariusza. Nie powinien on go dawać, dopóki zgodnie z prawem nie
stwierdzi, że osoba prawna jest w stanie zarówno wypełnić
podejmowane zobowiązania, jak i zadośćuczynić
wcześniej już podjętym. W sposób szczególny ma
czuwać, by dochody w pełni odpowiadały dołączonym
zobowiązaniom, zgodnie ze zwyczajem miejsca lub regionu.
§ 2. Dalsze warunki wymagane do
ustanowienia i przyjęcia fundacji powinno określić prawo
partykularne.
Kan.
1305 - Pieniądze i dobra ruchome, przydzielone
tytułem dotacji, należy zaraz złożyć w miejscu
bezpiecznym, zatwierdzonym przez ordynariusza, a to w tym celu, ażeby te
pieniądze lub wartość dóbr ruchomych zabezpieczyć i
możliwie najszybciej ostrożnie oraz korzystnie, według
roztropnego uznania tegoż ordynariusza, po wysłuchaniu przez niego
także zdania zainteresowanych i własnej Rady do spraw ekonomicznych,
ulokować na stałe na korzyść fundacji, z wyraźną
i dokładną wzmianką o zobowiązaniu.
Kan.
1306 -
§ 1. Fundacje, dokonane
również ustnie, winny być sporządzone na piśmie.
§ 2. Jeden egzemplarz aktu fundacyjnego
ma być bezpiecznie przechowywany w archiwum kurii, drugi zaś w
archiwum osoby prawnej, do której należy fundacja.
Kan.
1307 -
§ 1. Z zachowaniem przepisów kan.
1300-1302 i 1287,
należy sporządzić wykaz zobowiązań wynikających z
pobożnych fundacji, umieszczając go w miejscu widocznym, aby
przewidziane do wypełnienia zobowiązania nie poszły w
zapomnienie.
§ 2. Oprócz księgi, o której
w kan. 958, § 1,
ma być prowadzona i przechowywana u proboszcza lub rektora druga
księga, w której należy odnotowywać poszczególne
zobowiązania oraz ich wypełnienie i ofiary.
Kan.
1308 -
§ 1. Redukcja zobowiązań
dotyczących Mszy św., której można dokonywać tylko
ze słusznej i koniecznej przyczyny, jest zarezerwowana Stolicy
Apostolskiej, z zachowaniem zamieszczonych przepisów, które
następują.
§ 2. Jeśli w akcie fundacyjnym
zostało to wyraźnie zastrzeżone ordynariusz może
zredukować zobowiązania mszalne na skutek zmniejszenia się
dochodów.
§ 3. Biskup diecezjalny posiada
władzę redukowania z powodu zmniejszenia się dochodów, dopóki
trwa przyczyna, Mszy św. związanych z legatami lub w jakikolwiek
sposób fundowanych, które są samoistne, do wysokości
stypendium prawnie obowiązującego w diecezji, pod warunkiem jednak,
że nie ma nikogo, kto jest zobowiązany i kogo można by było
skutecznie nakłonić do podwyższenia dochodów.
§ 4. Przysługuje temuż
władza redukowania zobowiązań lub legatów mszalnych,
obciążających instytucję kościelną, jeśli
dochody stały się niewystarczające do osiągnięcia w
odpowiedni sposób własnego celu tej instytucji.
§ 5. Te same władze, o
których w §§ 3 i 4, przysługują również
najwyższemu przełożonemu kleryckiego instytutu zakonnego na
prawie papieskim.
Kan.
1309 - Władzom, o których w kan. 1308,
przysługuje ponadto uprawnienie przenoszenia, dla stosownej przyczyny,
zobowiązań mszalnych na dni, kościoły lub ołtarze,
różne od tych, które zostały określone w akcie
fundacji.
Kan.
1310 -
§ 1. Redukcja, ograniczenie, zamiana
rozporządzeń wiernych na cele pobożne mogą być przez
ordynariusza dokonywane tylko dla słusznej i koniecznej przyczyny,
jeśli fundator tę władzę mu przekazał.
§ 2. Jeśli z racji zmniejszonych
dochodów albo z innej przyczyny, ale bez żadnej winy
zarządców, nie jest możliwe wypełnić
nałożonych obowiązków, wtedy ordynariusz,
wysłuchawszy zdania osób zainteresowanych i własnej Rady do
spraw ekonomicznych, jak również zachowując w możliwie
najlepszy sposób wolę fundatora, może te zobowiązania
sprawiedliwie zmniejszyć, z wyjątkiem redukcji zobowiązań
mszalnych, która rządzi się przepisami kan. 1308.
§ 3. W innych przypadkach należy
się odnieść do Stolicy Apostolskiej.
|