Tytuł
III-PODMIOT SANKCJI KARNYCH (Kan. 1321-1340)
Kan. 1321 -
§ 1. Nie można nikogo karać,
jeśli popełnione przez niego zewnętrzne naruszenie ustawy lub
nakazu nie jest ciężko poczytalne na skutek winy umyślnej albo
nieumyślnej.
§ 2. Kara ustanowiona ustawą lub
nakazem wiąże tego, kto rozmyślnie przekroczył ustawę
lub nakaz; kto zaś uczynił to wskutek zaniedbania należytej
staranności, nie jest karany, chyba że ustawa lub nakaz inaczej
zastrzega.
§ 3. Gdy nastąpiło
zewnętrzne przekroczenie, domniemywa się
poczytalność,
chyba że co innego by się okazało.
Kan.
1322 - Habitualnie pozbawionych używania rozumu
uważa się za niezdolnych do popełnienia przestępstwa,
chociażby wydawali się zdrowi w chwili przekraczania ustawy lub nakazu.
Kan.
1323 - Nie podlega żadnej karze, kto w chwili
przekraczania ustawy lub nakazu:
1° nie
ukończył jeszcze szesnastego roku życia;
2°
naruszył ustawę lub nakaz z ignorancji niezawinionej; na równi
zaś z ignorancją stoi nieuwaga i błąd;
3°
działał pod wpływem przymusu fizycznego lub na skutek przypadku,
którego nie mógł przewidzieć lub przewidzianemu
zapobiec;
4°
działał pod wpływem chociażby względnie tylko
ciężkiej bojaźni albo z konieczności lub wskutek wielkiej niedogodności,
jeśli czynność nie jest wewnętrznie zła ani nie
powoduje szkody dusz;
5°
działał w zgodnej z prawem obronie własnej lub kogoś innego
przeciwko niesprawiedliwemu napastnikowi, zachowując należny umiar;
6° nie
posiadał używania rozumu, z zachowaniem przepisów kan. 1324, §
1, n. 2 i 1325;
7°
sądził bez winy, że zachodzi jedna z okoliczności, o jakich
w n.4 lub 5.
Kan.
1324 -
§ 1. Sprawca przekroczenia nie jest
wolny od kary, lecz kara przewidziana ustawą lub nakazem powinna być
złagodzona lub zastąpiona pokutą, jeśli przestępstwo
zostało popełnione:
1° przez
tego, kto posiadał tylko niezupełne używanie rozumu;
2° przez
tego, kto nie posiadał używania rozumu wskutek zawinionego
nadużycia alkoholu lub podobnego zaburzenia umysłowego;
3° na
skutek poważnego wzburzenia uczuciowego, które jednak nie
wyprzedziło i nie przekreśliło całkowicie
świadomości i zgody woli, jeśli samo wzburzenie nie zostało
dobrowolnie wywołane lub nie było podtrzymywane;
4° przez
małoletniego, który ukończył szesnasty rok życia;
5° przez
tego, kto działał przymuszony ciężką
bojaźnią, chociażby tylko względnie, albo z
konieczności lub wielkiej niedogodności, jeśli przestępstwo
jest wewnętrznie złe lub powoduje szkodę dusz;
6° przez
tego, kto działał w zgodnej z prawem obronie własnej lub
kogoś innego przeciwko niesprawiedliwemu napastnikowi, ale nie
zachował koniecznego umiaru;
7°
przeciwko poważnie i niesłusznie prowokującemu;
8° przez
tego, kto z własnej winy był błędnie przekonany, że
zachodzi jedna z okoliczności, o których w kan. 1323, n. 4 lub 5;
9° przez
tego, kto bez winy nie wiedział, że do ustawy lub nakazu została
dołączona kara;
10° przez
tego, kto działał bez pełnej poczytalności, o ile ta
pozostała wielka.
§ 2. To samo może uczynić
sędzia, gdy istnieje inna okoliczność pomniejszająca
ciężkość przestępstwa.
§ 3. W okolicznościach, o
których mowa w § 1, przestępca nie jest związany karą
wiążącą mocą samego prawa.
Kan.
1325 - Ignorancja ciężko zawiniona, czyli
przewrotna lub umyślna, nigdy nie może być brana pod uwagę
w stosowaniu przepisów kan. 1323 i 1324; również
nietrzeźwość lub inne zaburzenia umysłowe, jeśli
były celowo spowodowane dla popełnienia przestępstwa albo
wytłumaczenia się od winy oraz wzburzenie uczuciowe umyślnie
wzbudzone lub podtrzymywane.
Kan.
1326 -
§ 1. Sędzia może ukarać
surowiej niż przewiduje to ustawa lub nakaz:
1° tego,
kto po skazaniu lub deklaracji kary dopuszcza się przestępstwa, tak
iż na podstawie towarzyszących okoliczności można
roztropnie wnioskować o uporze w złej woli;
2° tego,
kto posiada jakąś godność albo nadużywa władzy
lub urzędu dla popełnienia przestępstwa;
3°
przestępcę, który w wypadku kary ustanowionej za
przestępstwo zawinione nieumyślnie, przewidział skutek, a jednak
nie podjął takich środków ostrożności dla jego
uniknięcia, które by podjął każdy sumienny
człowiek.
§ 2. Jeśli w wypadkach, o
których w § 1, przewidziana jest kara wiążąca mocą
samego prawa, można do niej dołączyć inną karę
lub pokutę.
Kan.
1327 - Prawo partykularne może, oprócz
wyliczonych w kan. 1323-1326, określić także inne
okoliczności wyjmujące, łagodzące lub
obciążające, czy to normą ogólną, czy też
w odniesieniu do poszczególnych przestępstw. Również w
nakazie mogą być ustalone okoliczności, które
wyjmują od ustanowionej w nim kary albo ją zmniejszają lub
zwiększają.
Kan.
1328 -
§ 1. Kto uczynił coś dla
dokonania przestępstwa albo czegoś zaniechał, jednak bez
własnej woli nie zdołał go dokonać, nie podlega karze
ustanowionej za popełnione przestępstwo, chyba że ustawa lub
nakaz inaczej zastrzega.
§ 2. Jeśli czynności lub
zaniechania z natury swojej prowadzą do dokonania przestępstwa,
sprawcy można wyznaczyć pokutę lub środek karny, chyba
że dobrowolnie odstąpił od zapoczątkowanego wykonywania
przestępstwa. Jeśli zaś wynikło zgorszenie albo
poważna szkoda lub niebezpieczeństwo, sprawca, chociaż
samorzutnie zaprzestał działania, może być ukarany
jakąś sprawiedliwą karą, mniejszą jednak od
przewidzianej za przestępstwo dokonane.
Kan.
1329 -
§ 1. Jeśli na głównego
sprawcę są ustanowione kary wymierzane wyrokiem, ci, którzy po
wspólnym powzięciu przestępczego zamiaru
współdziałają w przestępstwie, a nie są w
ustawie lub nakazie wyraźnie wymienieni, podlegają tym samym karom
albo innym takiej samej lub mniejszej ciężkości.
§ 2. Karze wiążącej
mocą samego prawa dołączonej do przestępstwa podlegają
wspólnicy nie wymienieni w ustawie lub nakazie, jeśli bez ich
udziału przestępstwo nie byłoby dokonane, a kara jest tej
natury, że może ich dotyczyć; w przeciwnym razie mogą
podlega karze wymierzanej wyrokiem.
Kan.
1330 - Przestępstwo, które polega na
oświadczeniu albo na innym ujawnieniu woli, doktryny lub wiedzy,
należy uważać za niedokonane, jeśli nikt nie
spostrzegł tego oświadczenia lub ujawnienia.
|