Tytuł III-ŚWIĘCI
SZAFARZE CZYLI DUCHOWNI (Kan. 232-293)
Rozdział I.
KSZTAŁCENIE DUCHOWIEŃSTWA
Kan. 232 -
Kościół ma obowiązek, a zarazem własne i
wyłączne prawo kształcenia tych, którzy są
przeznaczeni do świętej posługi.
Kan.
233 -
§ 1. Na całej wspólnocie
chrześcijańskiej spoczywa obowiązek troski o powołania,
ażeby wystarczająco zaradzić potrzebom świętej
posługi w całym Kościele. W sposób szczególny ten
obowiązek wiąże chrześcijańską rodzinę,
wychowawców oraz ze specjalnej racji kapłanów,
zwłaszcza proboszczów. Biskupi diecezjalni, na których w
najwyższym stopniu spoczywa troska o rozbudzanie powołań,
powinni powierzony sobie lud pouczać o ważności
świętego posługiwania i o konieczności szafarzy w
Kościele, a także inicjować i popierać poczynania
zmierzające do wspierania powołań, głównie przy
pomocy dzieł do tego ustanowionych.
§ 2. Kapłani, a zwłaszcza
biskupi diecezjalni powinni troszczyć się również o to,
by mężczyźni w bardziej dojrzałym wieku, przekonani o
powołaniu do świętej posługi, otrzymali roztropną
pomoc ujawnioną słowem i czynem oraz zostali właściwie
przygotowani.
Kan.
234 -
§ 1. Należy zachować i popierać niższe seminaria lub
inne tego rodzaju instytucje, tam gdzie istnieją, w których
mianowicie - mając na uwadze wspieranie powołań - wraz z
wykształceniem humanistycznym i naukowym, przewidziana jest specjalna
formacja religijna. Co więcej, gdzie biskup diecezjalny uzna to za wskazane,
powinien doprowadzić do erygowania niższego seminarium lub podobnej
instytucji.
§ 2. Jeśli w pewnych wypadkach
okoliczności czego innego nie doradzają, młodzieńcy
mający zamiar przystąpić do kapłaństwa winni
otrzymać taką formację humanistyczną i naukową,
jaką w ich kraju otrzymują młodzieńcy zamierzający
podjąć studia wyższe.
Kan.
235 -
§ 1. Młodzieńcy, zamierzający dojść do
kapłaństwa, powinni dla otrzymania odpowiedniej formacji duchowej
oraz przygotowania się do właściwych im obowiązków
kształcić się w wyższym seminarium przez cały okres
formacji, albo - gdy zdaniem biskupa diecezjalnego wymagają tego
okoliczności - przynajmniej przez cztery lata.
§ 2. Ci, którzy zgodnie z
przepisami prawa przebywają poza seminarium, powinni być powierzeni
przez biskupa diecezjalnego pobożnemu i zdatnemu kapłanowi,
który by czuwał nad tym, by byli starannie formowani do życia
duchowego i karności.
Kan. 236- Kandydaci do stałego diakonatu mają
być, zgodnie z przepisami Konferencji Episkopatu, kształtowani do
pielęgnowania życia duchowego oraz nauczeni właściwego
wykonywania funkcji związanych z tym święceniem:
1° młodzieńcy przebywając w jakimś specjalnym domu
przynajmniej przez trzy lata, chyba że biskup diecezjalny dla
poważnych racji inaczej zarządził;
2° starsi wiekiem mężczyźni, celibatariusze lub żonaci,
zgodnie z programem ustalonym przez Konferencję Episkopatu
rozłożonym na trzy lata.
Kan.
237 -
§ 1. W każdej diecezji, gdzie to jest możliwe a także
potrzebne, winno istnieć wyższe seminarium. W przeciwnym razie alumni
przygotowujący się do świętej posługi powinni być
powierzeni innemu seminarium albo należy erygować seminarium
międzydiecezjalne.
§ 2. Seminarium międzydiecezjalne
nie może być erygowane bez wcześniejszej aprobaty Stolicy
Apostolskiej, dotyczącej zarówno erekcji seminarium jak i jego
statutów, uzyskanej przez Konferencję Episkopatu, jeśli chodzi
o seminarium dla całego jej terytorium, w przeciwnym razie przez
zainteresowanych biskupów.
Kan.
238 -
§ 1. Seminaria erygowane zgodnie z przepisem prawa otrzymują w
Kościele osobowość prawną na mocy samego prawa.
§ 2. W załatwianiu wszystkich spraw
w imieniu seminarium występuje jego rektor, chyba że w odniesieniu do
pewnych spraw kompetentna władza postanowiła inaczej.
Kan.
239 -
§ 1. Każde seminarium powinno mieć rektora, który stoi
na jego czele, a w razie potrzeby wicerektora, ekonoma, a także,
jeśli alumni odbywają studia w samym seminarium, również
wykładowców, którzy wkładają różne
przedmioty, odpowiednio między sobą skoordynowane.
§ 2. W każdym seminarium powinien
być przynajmniej jeden kierownik duchowy z pozostawieniem jednak alumnom
swobody udania się do innych kapłanów, wyznaczonych przez
biskupa do tego zadania.
§ 3. W statutach seminarium należy
przewidzieć sposób uczestniczenia innych wychowawców,
wykładowców, a także samych alumnów w trosce rektora, zwłaszcza
o zachowanie dyscypliny.
Kan.
240 -
§ 1. Oprócz spowiedników zwyczajnych, powinni regularnie
przychodzić do seminarium także inni spowiednicy, a ponadto alumni
powinni mieć zawsze możliwość udania się, z zachowaniem
jednak seminaryjnej dyscypliny, do jakiegokolwiek spowiednika, w seminarium lub
poza nim.
§ 2. W podejmowaniu decyzji przy
dopuszczaniu alumnów do święceń lub wydalaniu z
seminarium, nigdy nie wolno żądać opinii kierownika duchowego i
spowiedników.
Kan.
241 -
§ l. Do wyższego seminarium biskup diecezjalny powinien
przyjmować jedynie tych, którzy, biorąc pod uwagę ich
przymioty ludzkie i moralne, duchowe i intelektualne, ich zdrowie fizyczne i
psychiczne, jak również szczerą wolę, wydają
się być zdolni do oddania się na stałe świętym
posługom.
§ 2. Zanim zostaną przyjęci,
winni przedstawić dokumenty przyjęcia chrztu i bierzmowania oraz
inne, które są wymagane przez program kształcenia
kapłańskiego.
§ 3. Jeśli chodzi o wydalonych z
innego seminarium lub instytutu zakonnego, wymaga się ponadto
zaświadczenia właściwego przełożonego, zwłaszcza
o przyczynie ich wydalenia lub odejścia.
Kan.
242 -
§ 1. W poszczególnych krajach powinien obowiązywać
program kształcenia kapłańskiego, ustalony przez
Konferencję Episkopatu, z uwzględnieniem norm wydanych przez
najwyższą władzę kościelną i zatwierdzony przez
Stolicę Świętą; powinien on być również do
nowych warunków przystosowany, a także za zgodą Stolicy
Świętej określać najważniejsze zasady i normy
ogólne dotyczące kształcenia seminaryjnego, przystosowane do
potrzeb pastoralnych każdego regionu lub prowincji.
§ 2. Normy zawarte w programie
kształcenia, o którym w § 1, winny być przestrzegane we
wszystkich seminariach, zarówno diecezjalnych, jak i
międzydiecezjalnych.
Kan.
243 - Każde seminarium winno
mieć ponadto własny regulamin, zatwierdzony przez biskupa
diecezjalnego albo - w przypadku seminarium międzydiecezjalnego - przez
zainteresowanych biskupów. W regulaminie tym należy
przystosować do miejscowych warunków normy programu
kształcenia kapłańskiego, a zwłaszcza dokładniej
sprecyzować te punkty dyscypliny, które dotyczą codziennego
życia alumnów oraz porządku całego seminarium.
Kan.
244 - Duchowa formacja alumnów w seminarium
oraz kształcenie doktrynalne winny być harmonijnie ułożone
i tak ukierunkowane, by alumni, każdy zgodnie z własną
zdolnością, zdobywali wraz z odpowiednią ludzką
dojrzałością, ducha Ewangelii i ścisłą
łączność z Chrystusem.
Kan.
245 -
§ 1. Przez formację duchową alumni winni stać się
zdolni do owocnego wykonywania pasterskiej posługi i ukształtowani w
duchu misyjnym, rozumiejąc, że posługi wypełniane zawsze w
żywej wierze i miłości przyczyniają się do ich
uświęcenia; niech uczą się także wypracowywać te
cnoty, które posiadają duże znaczenie w obcowaniu z
ludźmi, tak jednak, by doszli do osiągnięcia właściwej
harmonii pomiędzy wartościami ludzkimi i nadprzyrodzonymi.
§ 2. Alumnów tak należy
formować, ażeby, przepojeni umiłowaniem Kościoła
Chrystusowego, będąc związani pokorą i synowską
miłością z Biskupem Rzymskim, następcą Świętego
Piotra, przylgnęli do własnego biskupa jako wierni
współpracownicy oraz podejmowali zgodną
współpracę z braćmi; przez wspólne życie w
seminarium a także przez nawiązywanie przyjaźni i
łączności z drugimi, przygotowywali się do braterskiej
jedności z diecezjalnym prezbiterium, którego będą
uczestnikami w służbie Kościoła.
Kan.
246 -
§ 1. Sprawowanie Eucharystii winno być centrum całego
życia seminaryjnego, tak żeby alumni, uczestnicząc codziennie w
samej miłości Chrystusa, czerpali głównie z tego
najbogatszego źródła siłę ducha do pracy
apostolskiej oraz dla swego duchowego życia.
§ 2. Niech będą przygotowani
do odmawiania liturgii godzin, którą słudzy Boży w
imieniu Kościoła modlą się do Boga za cały powierzony
sobie lud, a nawet za cały świat.
§ 3. Należy ożywiać kult
Najświętszej Maryi Panny, również przez
różaniec, rozmyślanie oraz inne ćwiczenia pobożne,
przez które alumni zdobywają ducha modlitwy i otrzymują wzmocnienie
dla własnego powołania.
§ 4. Powinni się przyzwyczajać
do częstego korzystania z sakramentu pokuty i zaleca się, by
każdy miał kierownika swojego życia duchowego, ale wybranego w
sposób wolny, przed którym mógłby z zaufaniem
otwierać swoje sumienie.
§ 5. Każdego roku alumni powinni
odprawić ćwiczenia duchowe.
Kan.
247 -
§ 1. Do zachowania celibatu mają być przygotowani przez
odpowiednie wychowanie i niech uczą się doceniać go jako
szczególny dar Boży.
§ 2. Alumnów trzeba należycie
zapoznać z obowiązkami i trudami, które są
właściwe świętym sługom Kościoła, nie
ukrywając żadnej trudności życia kapłańskiego.
Kan.
248 - Przekazywane kształcenie
naukowe dotyczy tego, by alumni, wraz z ogólną kulturą
odpowiadającą potrzebom miejsca i czasu, otrzymali obszerną i
solidną znajomość nauk świętych, tak by opierając
się na nich i karmiąc nimi swoją wiarę, mogli
głosić naukę Ewangelii współczesnym sobie ludziom w
sposób odpowiedni i przystosowany do ich mentalności.
Kan.
249 - W programie kształcenia
kapłańskiego należy przewidzieć, by alumni nie tylko
nauczyli się dokładnie języka ojczystego, lecz także by
dobrze znali język łaciński oraz posiadali wystarczającą
znajomość języków obcych, których
umiejętność wyda się konieczna lub pożyteczna do ich
formacji albo do wykonywania pasterskiej posługi.
Kan.
250 - Przewidziane w samym seminarium
studia filozoficzne i teologiczne można odbywać albo sukcesywnie,
albo równocześnie, zgodnie z postanowieniami programu
kształcenia kapłańskiego; mają one objąć
przynajmniej pełne sześć lat, tak jednak, by czas przeznaczony
na studia filozoficzne zawierał pełne dwa lata, a na studia
teologiczne pełne cztery lata.
Kan.
251 - Kształcenie filozoficzne,
które ma się oprzeć na wiecznie trwałym dziedzictwie
filozoficznym, uwzględniającym również
współczesne badania filozoficzne, ma się tak odbywać, by
doskonaliło formację humanistyczną alumnów,
ćwiczyło umysł i przygotowywało ich do podjęcia
studiów teologicznych.
Kan.
252 -
§ 1. Kształcenie teologiczne, w świetle wiary pod
kierownictwem Urzędu Nauczycielskiego, winno być tak prowadzone, by
alumni poznali całą doktrynę katolicką opartą na
Objawieniu, uczynili ją pokarmem własnego życia duchowego, a w
wykonywaniu posługi potrafili ją odpowiednio głosić i jej
bronić.
§ 2. Z szczególną
starannością należy kształcić alumnów w
Piśmie świętym, tak by zdobyli znajomość całego
Pisma świętego.
§ 3. Należy prowadzić
wykłady teologii dogmatycznej, oparte zawsze na słowie Bożym
pisanym, łącznie ze świętą Tradycją, przy pomocy
których alumni winni się nauczyć wnikać w tajemnice
zabwienia, zwłaszcza za nauczycielem św. Tomaszem, a także
wykłady teologii moralnej i pastoralnej, prawa kanonicznego, liturgii,
historii Kościoła oraz innych dyscyplin, pomocniczych i specjalnych,
zgodnie z przepisami programu kształcenia kapłańskiego.
Kan.
253 -
§ 1. Na stanowisko wykładowców przedmiotów
filozoficznych, teologicznych i prawnych, biskup lub zainteresowani biskupi,
powinni mianować tylko tych, którzy odznaczając się
cnotą, uzyskali doktorat lub licencjat na uniwersytecie albo wydziale
uznanym przez Stolicę Apostolską.
§ 2. Należy zadbać, by
zostało mianowanych tylu różnych wykładowców, ilu
potrzeba do nauczania Pisma świętego, teologii dogmatycznej, teologii
moralnej, liturgii; filozofii, prawa kanonicznego, historii Kościoła
oraz innych przedmiotów, które winny być wykładane
własną metodą.
§ 3. Wykładowca, który
poważnie się sprzeniewierzył swojemu zadaniu, powinien być
usunięty przez władzę, o której w § 1.
Kan.
254 -
§ 1. Wykładowcy winni się stale troszczyć w nauczaniu
przedmiotów o wewnętrzną jedność i harmonię
całej nauki wiary, by alumni doświadczali, że zdobywają
jedną wiedzę. Aby łatwiej to osiągnąć, powinien
ktoś w seminarium kierować całym porządkiem studiów.
§ 2. Alumnów tak należy
nauczać, by i sami byli zdolni badać zagadnienia metodą
naukową przy pomocy własnych poszukiwań; trzeba więc
prowadzić ćwiczenia, w których alumni, pod kierunkiem
wykładowców, nauczyliby się własnym wysiłkiem
przeprowadzać pewne studia.
Kan.
255 - Chociaż cała formacja alumnów
w seminarium ma cel pastoralny, należy zorganizować w nim
kształcenie ściśle pastoralne, przez które -
uwzględniając również potrzeby miejsca i czasu - alumni
nauczyliby się zasad i umiejętności wypełniania
posługi nauczania Ludu Bożego, uświęcania i kierowania.
Kan.
256 -
§ 1. Należy pilnie pouczać alumnów w tym, co w
szczególny sposób jest związane ze świętym
posługiwaniem, zwłaszcza w umiejętności katechizowania i
głoszenia homilii, w kulcie Bożym, szczególnie zaś w
sprawowaniu sakramentów, kontaktach z ludźmi, również z
niekatolikami lub z niewierzącymi, w kierowaniu parafią a także
w wypełnianiu pozostałych zadań.
§ 2. Alumnów należy
zapoznawać z potrzebami całego Kościoła, tak by troszczyli
się o popieranie powołań, o sprawy misyjne, ekumeniczne oraz
inne bardziej palące, w tym także społeczne.
Kan.
257 -
§ 1. Należy zabiegać o takie wykształcenie
alumnów, by troszczyli się nie tylko o Kościół
partykularny, dla służenia któremu będą
inkardynowani, lecz także o cały Kościół, i
okazywali gotowość oddania się Kościołom
partykularnym, będącym w wielkiej i nagłej potrzebie.
§ 2. Biskup diecezjalny winien
zatroszczyć się o to, by duchowni zamierzający udać
się z własnego Kościoła partykularnego do
Kościoła partykularnego innego kraju, zostali odpowiednio
przygotowani do wypełniania tam świętego posługiwania, by
mianowicie zdobyli znajomość języka kraju, a także
rozumieli jego instytucje, warunki socjalne, obyczaje i zwyczaje.
Kan.
258 - Alumni, by posiąść
umiejętność prowadzenia apostolstwa, także w samej
praktyce, podczas trwania studiów, a zwłaszcza w czasie wakacji,
winni być wprowadzeni w praktykę pastoralną poprzez ćwiczenia
prowadzone zawsze przez doświadczonego kapłana, ustalone według
uznania ordynariusza, a dostosowane do wieku alumnów i lokalnych
warunków.
Kan.
259
§ 1. Do biskupa diecezjalnego albo do zainteresowanych biskupów,
jeśli chodzi o seminarium międzydiecezjalne, należy decyzja co
do nadrzędnego zarządu i administracji seminarium.
§ 2. Biskup diecezjalny, a w przypadku
seminarium międzydiecezjalnego zainteresowani biskupi mają,
często osobiście wizytować seminarium, czuwać nad
formacją swoich alumnów, oraz nad dokonywanym w nim
kształceniem filozoficznym i teologicznym, i poznawać sprawy
związane z powołaniem alumnów, zdolnością,
pobożnością i postępami, zwłaszcza w związku ze
święceniami, których mają udzielić.
Kan.
260 - Rektorowi, do którego
należy troska o codzienne kierowanie seminarium, w wypełnianiu swoich
obowiązków powinni być posłuszni wszyscy, zgodnie jednak
z postanowieniami programu kształcenia kapłańskiego oraz
regulaminu seminaryjnego.
Kan.
261 -
§ 1. Rektor seminarium oraz - pod jego zwierzchnictwem - wychowawcy i
wykładowcy winni we własnym zakresie czuwać nad tym, by alumni
dokładnie zachowywali normy ustalone w programie kształcenia
kapłańskiego i w regulaminie seminaryjnym.
§ 2. Rektor seminarium oraz kierownik
studiów mają czuwać nad tym, by wykładowcy
właściwie wypełniali swoje zadanie, zgodnie z przepisami
programu kształcenia kapłańskiego i regulaminu seminaryjnego.
Kan.
262 - Seminarium ma być wyjęte spod
zwierzchnictwa parafialnego, a wobec wszystkich przebywających w
seminarium obowiązki proboszcza winien spełniać rektor lub jego
delegat, z wyjątkiem spraw małżeńskich i z zachowaniem
przepisu kan. 985.
Kan.
263 - Biskup diecezjalny, a jeśli
chodzi o seminarium międzydiecezjalne zainteresowani biskupi, w
części określonej przez nich we wspólnym porozumieniu,
powinni zatroszczyć się o dostarczenie środków
potrzebnych do założenia i zachowania seminarium, utrzymania
alumnów, wynagrodzenia wykładowców oraz innych potrzeb
seminarium.
Kan.
264 -
§ 1. By zabezpieczyć potrzeby seminarium - oprócz
zbiórki o które w kan. 1266 -
biskup może nałożyć na diecezję podatek.
§ 2. Obowiązek płacenia podatku
na seminarium mają wszystkie kościelne osoby prawne, także
prywatne,posiadające siedzibę w diecezji, chyba że
utrzymują się tylko z jałmużny albo znajduje się u
nich aktualnie kolegium studiujących ,lub nauczających, dla
wspólnego dobra Kościoła. Podatek taki winien być
powszechny i proporcjonalny do dochodów tych, którzy winni go
płacić, a także określony zgodnie z potrzebami seminarium.
|